Chi?n d?ch Speedy Express
M?t ph?n c?a Chi?n tranh Vi?t Nam
Th?i gian Thang 12 , 1968 đ?n 11 thang 5 n?m 1969 đ?a đi?m Cac t?nh đ?nh T??ng , Ki?n Hoa va Go Cong , mi?n Nam Vi?t Nam K?t qu? Quan Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam chi?n th?ng, gi? đ??c cac c?n c? [1] [2]
Tham chi?n
Hoa K?	M?t tr?n Dan t?c Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam
Ch? huy va lanh đ?o
Julian J. Ewell	Khong ro
L?c l??ng
8.000+	Khong ro
Th??ng vong va t?n th?t
40 t? tr?n, 312 b? th??ng [3]	10.889 t? tr?n (theo tuyen b? c?a t??ng Ewell) [3] Cac ngu?n sau đo cho r?ng ph?n l?n ng??i ch?t th?c ra la dan th??ng 5,000 ch?t
It nh?t 5.000 dan th??ng thi?t m?ng

Chi?n d?ch Speedy Express ( ti?ng Anh : Operation Speedy Express ) la m?t chi?n d?ch quan s? do Quan đ?i Hoa K? ti?n hanh trong th?i gian Chi?n tranh Vi?t Nam t?i đ?a ph?n cac t?nh đ?nh T??ng , Ki?n Hoa va Go Cong c?a Vi?t Nam C?ng hoa . Di?n ra trong th?i gian t? thang 12 n?m 1968 cho t?i ngay 11 thang 5 n?m 1969 , m?c tieu tuyen b? c?a quan đ?i M? trong chi?n d?ch nay la ng?n ch?n cac đ?n v? v? trang c?a M?t tr?n Dan t?c Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam can thi?p vao cac n? l?c binh đ?nh c?a Quan đ?i M? ? khu v?c va c?t đ?t đ??ng day lien l?c c?a đ?i ph??ng.

Sau khi k?t thuc, chi?n d?ch Speedy Express đa tr? thanh m?t be b?i c?a quan đ?i Hoa K? xoay quanh nh?ng cao bu?c v? vi?c phong đ?i s? l??ng thi?t h?i c?a đ?i ph??ng, con s? h?n 5.000 dan th??ng b? thi?t m?ng c?ng khi?n m?t s? bao chi so sanh chi?n d?ch nay v?i v? Th?m sat M? Lai . ^[4]

Chi?n d?ch [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1969 L? đoan 1 thu?c S? đoan b? binh 9 Hoa K? ti?p t?c chi?n d?ch c?a h? t?i t?nh đ?nh T??ng b?ng chi?n thu?t ph?c kich ban đem, trong luc đo L? đoan 2 ti?p t?c nhi?p v? c?a h? cung L?c l??ng c? đ?ng ven song (Mobile Riverine Force). M?c tieu c?a Chi?n d?ch Speedy Express theo quan đ?i M? la nh?m t?n cong th?ng vao quan đ?ch va c?t đ?t đ??ng ti?p vi?n c?a h? t? Campuchia . ^[3] đ? ph?c v? m?c tieu nay, quan đ?i M? đa huy đ?ng 8.000 linh l?c quan, 50 phao, 50 tr?c t?ng va nem bom t?ng c??ng. Trong chi?n d?ch nay, s?c m?nh h?a l?c c?a Hoa K? đa đ??c huy đ?ng ? m?c c?c l?n: 4.338 l??t xu?t kich c?a tr?c th?ng, 6.500 phi v? khong kich d?i xu?ng m?t đ?t it nh?t 5.078 t?n bom va 1.784 t?n napalm , cung v?i đo la 311.083 lo?t đ?n phao đa đ??c b?n ra b?i phao binh S? đoan 9 Hoa K?. ^[5]

Chi?n d?ch nay h??ng t?i vi?c đ?y lui Quan gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam kh?i cac c?n c? c?a h? c?ng nh? đ? keo dai th?i gian t?i th?i đi?m Hoa K? co l?i th? l?n tren ban đam phan t?i H?i ngh? Paris. Tuy nhien, sau đo Quan gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam ti?n hanh phan kich đ? bu?c Hoa K? đam phan th?c ch?t h?n va đ? Chinh ph? cach m?ng lam th?i C?ng hoa mi?n Nam Vi?t Nam tham gia ban đam phan. ^[6]

Be b?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau khi k?t thuc chi?n d?ch, Quan đ?i M? đ?a ra con s? thi?t m?ng c?a đ?i ph??ng la 10.889 ng??i trong khi quan M? ch? co 40 linh t? tr?n trong th?i gian chi?n d?ch t? thang 12 n?m 1968 cho t?i 31 thang 5 n?m 1969 (t? l? thi?t m?ng 272,2:1), tuy nhien th?c t? h? ch? thu đ??c 748 v? khi (t? l? v? khi thu đ??c c?a đ?i ph??ng 14,6:1). Theo Quan đ?i M?, ly do c?a s? chenh l?ch nay la t? l? l?n c?a nh?ng ng??i b? thi?t m?ng trong đem (??c kho?ng 40%) va b?i cac cu?c t?n cong đ??ng khong, đ?ng th?i bao cao c?a phia M? c?ng th?a nh?n r?ng "nhi?u đ?n v? du kich khong đ??c trang b? v? khi". Trong khi đo, ch? huy tr??ng S? đoan 9, Julian Ewell , đ??c cho la m?t ng??i b? am ?nh b?i chi?n thu?t đ?m xac (body count) va t? l? thi?t m?ng co l?i cho quan M?, Ewell t?ng phat bi?u r?ng "? đ?ng b?ng cach duy nh?t đ? xoa b? s? ki?m soat va m?i đe d?a c?a Vi?t C?ng la b?ng v? l?c tan b?o ch?ng l?i Vi?t C?ng". ^[7]

N?m 1972 , Chi?n d?ch Speedy Express gay ra be b?i khi phong vien Kevin Buckley c?a t? Newsweek trong bai vi?t "Pacification's Deadly Price" ("Cai gia ch?t choc c?a binh đ?nh") đa đ?t cau h?i v? t? l? thi?t m?ng đang kinh ng?c do phia M? đ?a ra cung s? l??ng v? khi it ?i thu đ??c, ong đ?ng th?i c?ng d?n ngu?n m?t s? quan M? gi?u ten đ?a ra con s? h?n 5.000 dan th??ng thi?t m?ng trong chi?n d?ch nay. M?c du Buckley th?a nh?n c? s? va t?m ki?m soat r?ng l?n c?a M?t tr?n Dan t?c Gi?i phong mi?n Nam Vi?t Nam t?i khu v?c, ong v?n vi?t r?ng cac b?nh vi?n khu v?c đa ph?i ch?a cho nhi?u n?n nhan c?a h?a l?c M? h?n la t? phia M?t tr?n. ^[8] C?ng co quan đi?m cho r?ng cac s? quan ch? huy M? đa khai t?ng s? l??ng đ?i ph??ng thi?t m?ng vi đo la m?t cach đanh gia m?c đ? thanh cong c?a chi?n d?ch. ^[9]

Trong s? bao ra ngay 1 thang 12 n?m 2008 tren t?p chi The Nation , nha bao Nick Turse đa vi?t bai bao co nhan đ? A My Lai a Month ( M?i thang m?t M? Lai ) theo đo ong cho r?ng chi?n d?ch Speedy Express la m?t c? g?ng co ch? y c?a quan M? nh?m th?m sat dan th??ng. ^[10] Nick Turse , trong sach "Gi?t m?i th? di đ?ng , l?p lu?n r?ng: vi?c khong ng?ng tim ki?m nhi?u h?n s? xac ch?t đ? bao cao thanh tich, vi?c s? d?ng lan tran vung t? do b?n pha, th??ng dan co th? b? xem la du kich, va thai đ? khinh mi?t ph? bi?n danh cho th??ng dan Vi?t Nam đa d?n đ?n th??ng vong l?n va t?i ac chi?n tranh gay ra b?i quan đ?i M? trong Chi?n d?ch Speedy Express ^[11] . No đ??c mo t? b?i John Paul Vann , la m?t v? th?m sat con ghe g?m g?p nhi?u l?n Th?m sat M? Lai . ^[11] C? th? h?n:

đ?i uy khong quan, Brian Wilson, th?c hi?n nem bom vao vung t? do b?n pha, nh?n th?y nh?ng k?t qu? đ?u tien: "đo la hinh ?nh thu nh? c?a s? vo đ?o đ?c... M?t trong nh?ng l?n toi đ?m s? xac ch?t sau khi khong kich k?t thuc v?i hai qu? bom napalm , th? s? đ?t chay t?t c? m?i th?, toi đ?m đ??c 62 thi th?. Trong bao cao c?a toi, toi mo t? h? g?m r?t nhi?u ph? n? ? kho?ng 15 t?i 25 tu?i va r?t nhi?u tr? em - th??ng n?m ch?t trong vong tay ng??i m? ho?c ch?, va r?t nhi?u ng??i gia." Th? nh?ng sau khi đ?c bao cao chinh th?c, Wilson l?i th?y nh?ng thi th? th??ng dan nay đ??c quan đ?i M? li?t ke la 130 binh linh đ?ch b? gi?t. ^[12]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• John Pilger: Heroes Jonathan Cape, Australia, 1986