Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Ch? ngh?a duy ly
(
Rationalism
) la m?t h?c thuy?t trong l?nh v?c
nh?n th?c lu?n
. Theo ngh?a r?ng nh?t, đo la quan đi?m r?ng
ly tinh la ngu?n g?c c?a tri th?c hay s? minh gi?i
. Noi cach khac, ch? ngh?a duy ly la m?t
ph??ng phap
ho?c h?c thuy?t
ma trong đo tieu chu?n v? chan ly khong co tinh giac quan ma co tinh tri tu? va suy di?n logic
.
Tuy theo m?c đ? nh?n m?nh ph??ng phap hay h?c thuy?t nay ma d?n t?i cac quan đi?m duy ly khac nhau, t? quan đi?m on hoa r?ng
ly tinh đang đ??c ?u tien h?n cac cach thu th?p tri th?c khac
cho đ?n quan đi?m c?p ti?n r?ng
ly tinh
la
con đ??ng duy nh?t t?i tri th?c
. Ch? ngh?a duy ly th??ng đ??c k?t h?p v?i vi?c gi?i thi?u cac
ph??ng phap
toan h?c
vao
tri?t h?c
, nh? trong
Descartes
,
Leibniz
,
Spinoza
va cac tri?t gia
Khai sang Phap
nh?
Voltaire
,
Montesquieu
,
Rousseau
, va th??ng đ??c g?i la ch? ngh?a duy ly l?c đ?a, b?i vi no đa chi?m ?u th? trong cac tr??ng phai tri?t h?c c?a
Chau Au l?c đ?a
, trong khi ?
Anh
th?ng tr? b?i
Ch? ngh?a kinh nghi?m
.
Ch? ngh?a duy ly co t?m quan tr?ng l?n trong n?n v?n minh La Ma va Hy L?p c? đ?i. T? duy nay con ?nh h??ng đ?n ngay nay, gop ph?n nh?ng thay đ?i quan tr?ng xa h?i.
- Audi, Robert
(ed., 1999),
The Cambridge Dictionary of Philosophy
, Cambridge University Press, Cambridge, UK, 1995. 2nd edition, 1999.
- Blackburn, Simon
(1996),
The Oxford Dictionary of Philosophy
, Oxford University Press, Oxford, UK, 1994. Paperback edition with new Chronology, 1996.
- Bourke, Vernon J.
(1962), "Rationalism", p. 263 in Runes (1962).
- Lacey, A.R.
(1996),
A Dictionary of Philosophy
, 1st edition, Routledge and Kegan Paul, 1976. 2nd edition, 1986. 3rd edition, Routledge, London, UK, 1996.
- Runes, Dagobert D.
(ed., 1962),
Dictionary of Philosophy
, Littlefield, Adams, and Company, Totowa, NJ.
- Baird, Forrest E. (2008).
From Plato to Derrida
. Walter Kaufmann. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Prentice Hall.
ISBN
0-13-158591-6
.
