한국   대만   중국   일본 
Ch?p tia gamma đ?a c?u ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

Ch?p tia gamma đ?a c?u

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Minh h?a v? ch?p tia gamma va cac hi?n t??ng lien quan.
Cac ch?m đ? th? hi?n m?t s? trong g?n 500 đ?t ch?p gamma đ?a c?u đ??c phat hi?n hang ngay b?i Kinh thien v?n v? tr? tia gamma Fermi trong n?m 2010.

Ch?p tia gamma đ?a c?u ( TGF ) la m?t đ?t bung phat cac chum tia gamma đ??c t?o ra trong b?u khi quy?n c?a Trai đ?t. Cac đ?t TGF đa đ??c ghi nh?n t?i nay keo dai t? 0,2 đ?n 3,5 mili giay va co n?ng l??ng len t?i 20 tri?u electronvolt . Ng??i ta suy đoan r?ng cac TGF đ??c gay ra b?i cac đi?n tr??ng c?c m?nh đ??c t?o ra phia tren ho?c ben trong cac c?n giong bao , do đo con co ten g?i thong th??ng la set đen . Cac nha khoa h?c c?ng đa phat hi?n ra cac h?t positron va electron cao n?ng l??ng t?o ra b?i cac ch?p tia gamma đ?a c?u. [1] [2]

Kham pha [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac đ?t ch?p tia gamma đ?a c?u đ??c phat hi?n l?n đ?u tien vao n?m 1994 b?i may do BATSE , hay Burst and Transient Source Experiment, ? tren Tr?m thien v?n Compton Gamma-Ray , m?t tau v? tr? c?a NASA . [3] M?t nghien c?u ti?p theo t? đ?i h?c Stanford vao n?m 1996 đa lien h? m?t TGF v?i m?t đ?t set đanh rieng l? x?y ra trong vong vai mili giay t? TGF. BATSE ch? phat hi?n đ??c m?t s? l??ng nh? (76) cac s? ki?n TGF trong vong chin n?m, do no đ??c xay d?ng nh?m chuyen bi?t nghien c?u cac v? n? tia gamma t? ngoai v? tr? , keo dai lau h?n nhi?u.

đ?u nh?ng n?m 2000, V? tinh ?nh Quang ph? M?t Tr?i n?ng l??ng cao Ramaty ( RHESSI ) đa quan sat th?y cac ch?p TGF co n?ng l??ng cao g?p nhi?u l?n so v?i nh?ng gi đa đ??c ghi l?i b?i BATSE. [4] D? li?u c?a RHESSI khi?n cac nha khoa h?c khi đo ??c tinh r?ng co kho?ng 50 TGF x?y ra m?i ngay, [5] nhi?u h?n so v?i suy ngh? tr??c đay nh?ng v?n ch? chi?m m?t ph?n r?t nh? trong t?ng s? cac đ?t set đanh tren Trai đ?t (trung binh co 3 tri?u cac s? ki?n set m?i ngay). Vai n?m sau, cac nha khoa h?c s? d?ng Kinh vi?n v?ng khong gian tia gamma Fermi c?a NASA, đ??c thi?t k? đ? theo doi tia gamma, va ??c tinh co kho?ng 500 đ?t TGF x?y ra hang ngay tren toan th? gi?i, nh?ng h?u h?t khong b? phat hi?n ra. [6]

C? ch? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Gi? thuy?t v? s? hinh thanh TGF ben tren m?t đam may dong, kich ho?t b?i cac tr??ng b? phan ra sau m?t v? phong đi?n set l?n.

M?c du chi ti?t c?a c? ch? hinh thanh la ch?a ch?c ch?n, nh?ng gi?i nghien c?u đa co m?t s? đ?ng thu?n v? cac đi?u ki?n v?t ly đ? chung hinh thanh. Ng??i ta cho r?ng cac photon c?a TGF đ??c phat ra b?i cac electron di chuy?n v?i t?c đ? r?t g?n v?i t?c đ? anh sang va ch?m v?i h?t nhan cac nguyen t? trong khong khi va gi?i phong n?ng l??ng c?a chung d??i d?ng tia gamma (s? b?c x? ham hay con g?i la bremsstrahlung [7] ). Ly thuy?t cho r?ng m?t s? l?n cac electron n?ng l??ng cao co th? hinh thanh do s? t?ng tr??ng thac l? b?i cac đi?n tr??ng c??ng b?c, m?t hi?n t??ng g?i la thac l? electron ch?y tr?n t??ng đ?i tinh (RREA). [8] [9] đi?n tr??ng nay co kh? n?ng đa đ??c cung c?p b?i set, vi h?u h?t cac TGF đa đ??c ch?ng minh ch? x?y ra trong vong vai mili giay c?a m?t s? ki?n set (Inan va cac c?ng s?, 1996). [10] [11] [12] Ngoai cai nhin chung nay, cac chi ti?t khong ch?c ch?n. Nghien c?u g?n đay đa ch? ra r?ng t??ng tac electron-electron ( Bremsstrahlung ) [13] tr??c h?t d?n đ?n s? lam giau cac h?t electron n?ng l??ng cao va sau đo t?i s? t?ng tr??ng s? l??ng photon n?ng l??ng cao.

M?t s? khung ly thuy?t tieu chu?n v? s? hinh thanh TGF co vay m??n t? cac ly thuy?t c?a cac s? ki?n phong đi?n lien quan đ?n set khac nh? set th??ng t?ng khi quy?n bao g?m: sprite đ?, blue jet va elves , đ?u đa đ??c phat hi?n trong nh?ng n?m ngay tr??c cac quan sat đ?u tien c?a TGF. Vi d?, đi?n tr??ng đo co th? đ??c t?o ra do s? phan tach cac đi?n tich trong c?n dong (tr??ng "DC") ma th??ng lien quan đ?n cac sprite ho?c do xung đi?n t? (EMP) đ??c t?o ra b?i m?t s? phong đi?n set, ho?c th??ng đ??c lien h? t?i elves. Ngoai ra con co m?t s? b?ng ch?ng cho th?y m?t s? đ?t TGF nh?t đ?nh đa x?y ra trong tr??ng h?p khong co set đanh ? đo, m?c du trong khu v?c lan c?n co cac ho?t đ?ng set noi chung, đi?u nay đa g?i ra s? so sanh v?i cac tia blue jet.

Gi? thuy?t v? t?o ra TGF ? g?n đam may dong do b? c??ng b?c b?i song đi?n t? phat ra b?i m?t xung đi?n set l?n.

Mo hinh tr??ng DC yeu c?u m?t l??ng đi?n tich set r?t l?n đ? t?o ra cac tr??ng đ? m?nh ? cac cao đ? cao (vi d? kho?ng t? 50 t?i 90 km tren khi quy?n, n?i hinh thanh cac spite). [10] Tuy th?, khong nh? trong tr??ng h?p cac sprite, nh?ng l??ng đi?n tich l?n nay d??ng nh? khong co m?i lien h? nao đ?i v?i cac tia set đa sinh ra cac TGF đ??c ghi nh?n. Vi th? mo hinh tr??ng DC yeu c?u TGF ph?i x?y ra ? nh?ng n?i th?p h?n xu?ng, ? đ?nh đam may (đ? cao 10?20 km) n?i đi?n tr??ng c?c b? co th? m?nh h?n. Gi? thuy?t nay đ??c xac nh?n b?i hai quan sat đ?c l?p v?i nhau. Th? nh?t, ph? c?a cac tia gamma quan sat b?i RHESSI r?t trung kh?p v?i d? đoan c?a thuy?t ch?y tr?n t??ng đ?i tinh ? đ? cao 15 t?i 20 km. [14] Th? hai la quan sat chung cho th?y r?ng cac đ?t TGF t?p trung nhi?u ? cac vung xich đ?o Trai đ?t h?n so v?i cac tia set thong th??ng, [15] va ngoai ra con co th? t?p trung nhi?u tren cac vung n??c so v?i cac tia set noi chung. đ?nh cac đam may dong cao h?n ? g?n xich đ?o, va do đo cac tia gamma sinh ra t? TGF co nhi?u c? h?i h?n đ? thoat ly kh?i khi quy?n. Con co th? suy ra r?ng, th?t ra co nhi?u đ?t TGF ? cac đ? cao th?p h?n va khong th? quan sat t? tren khong gian hay nh?ng n?i cao h?n.

Gi? thuy?t v? s? s?n sinh TGF ? ben trong m?t đam may dong.

M?t gi? thuy?t khac, mo hinh EMP, [16] trong đo gi?m yeu c?u v? đi?n tich s?m set nh?ng l?i yeu c?u m?t dong đi?n xung l?n di chuy?n ? t?c đ? r?t cao. T?c đ? dong xung yeu c?u la r?t gi?i h?n, va t?i nay ch?a co b?t k? b?ng ch?ng quan sat tr?c ti?p nao cho mo hinh nay.

M?t gi? thuy?t c? ch? khac la cac TGF đ??c t?o ra ngay ben trong đam may dong, trong cac đi?n tr??ng m?nh g?n kenh set ho?c trong cac tr??ng t?nh t?n t?i tren m?t th? tich l?n c?a đam may. Cac c? ch? nay kh?i đ?u qua trinh d?a tren ho?t đ?ng c?c đoan c?a cac kenh set (Carlson va cac c?ng s?, 2010) ho?c do m?t s? ph?n h?i m?nh m? cho phep cac s? ki?n ng?u nhien ngay c? tren quy mo nh? kich ho?t s?n sinh TGF. [17]

Cac s? ki?n lien quan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Co y ki?n cho r?ng cac TGF c?ng ph?i phong ra cac chum electron va positron t??ng đ?i tinh cao thoat ra ngoai khi quy?n, truy?n d?c theo h??ng t? tr??ng c?a Trai đ?t va l?ng xu?ng ? phia ban c?u đ?i di?n. [18] [19] M?t vai tr??ng h?p TGF phat hi?n tren RHESSI, BATSE va Fermi-GBM đa cho th?y cac bi?n đ?i l? co th? đ??c gi?i thich b?ng cac chum electron/positron nh? v?y, nh?ng nh?ng s? ki?n nay th?c s? r?t hi?m.

Cac tinh toan đa ch? ra r?ng cac TGF co th? gi?i phong ra khong ch? positron, ma c? neutron va proton n?a. [20] [21] Cac h?t neutron đa đ??c đo đ?c trong cac l?n phong đi?n, [22] trong khi khong co xac nh?n th?c nghi?m nao v? cac proton lien quan đ?n s? phong đi?n (2016). Nghien c?u g?n đay đa ch? ra r?ng l?u l??ng c?a cac neutron nay n?m trong kho?ng t? 10 ?9 đ?n 10 ?13 m?i mili giay va m?i m 2 tuy thu?c vao đ? cao phat hi?n. N?ng l??ng c?a h?u h?t cac neutron nay, ngay c? v?i cac h?t co n?ng l??ng ban đ?u t?i 20 MeV, gi?m xu?ng m?c ch? vai keV trong vong 1 mili giay. [20]

Nghien c?u khac [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac đ?t ch?p gamma đ?a c?u đa đ?t ra m?t thach th?c đ?i v?i cac ly thuy?t hi?n t?i v? tia set, đ?c bi?t la v?i vi?c phat hi?n ra cac d?u hi?u ro rang c?a cac ph?n v?t ch?t đ??c t?o ra trong set. [23]

Ng??i ta đa phat hi?n ra trong 15 n?m qua r?ng trong s? cac qua trinh set co m?t s? c? ch? co kh? n?ng t?o ra tia gamma , thoat ra kh?i b?u khi quy?n va đ??c quan sat b?i tau v? tr? tren qu? đ?o. đ??c cong b? b?i Gerald Fishman c?a NASA vao n?m 1994 trong m?t bai bao tren t?p chi Khoa h?c , [24] nh?ng tia đ??c g?i la ch?p tia gamma đ?a c?u (TGF) nay đa đ??c quan sat m?t cach tinh c?, trong khi ong đang ghi chep v? tr??ng h?p phat ra tia gamma t? ngoai khong gian đ??c quan sat b?i Tr?m thien v?n Compton Gamma Ray (CGRO). Tuy th? cac TGF so v?i chung co th?i l??ng ng?n h?n nhi?u, ch? keo dai kho?ng 1 mili giay.

Giao s? Umran Inan c?a đ?i h?c Stanford đa lien k?t m?t TGF v?i m?t v? set đanh rieng l? x?y ra trong vong 1,5 mili giay c?a s? ki?n TGF, [25] l?n đ?u tien ch?ng minh r?ng TGF co ngu?n g?c khi quy?n va lien quan đ?n cac đ?t set đanh.

CGRO ch? ghi nh?n kho?ng g?n 77 s? ki?n trong vong 10 n?m; tuy nhien, g?n đay h?n, tau v? tr? May ?nh quang ph? m?t tr?i n?ng l??ng cao Reuven Ramaty (RHESSI), nh? theo bao cao c?a David Smith t? đ?i h?c Santa Cruz , đa quan sat th?y cac TGF v?i t?n s? cao h?n nhi?u, cho th?y nh?ng s? ki?n nay x?y ra trung binh kho?ng 50 l?n m?i ngay tren toan c?u (v?n la m?t ph?n r?t nh? trong t?ng s? cac đ?t set tren hanh tinh). Cac m?c n?ng l??ng đ??c ghi nh?n v??t qua ng??ng 20 MeV.

Cac nha khoa h?c t? đ?i h?c Duke c?ng đang nghien c?u m?i lien h? gi?a m?t s? s? ki?n set nh?t đ?nh va s? phat x? tia gamma bi ?n, phat ra t? b?u khi quy?n Trai đ?t, d??i s? quan sat m?i h?n v? cac TGF t? RHESSI. Nghien c?u c?a h? cho th?y s? phun len cac b?c x? gamma nay t?i t? m?t đi?m đ?u ? m?t đ? cao th?p đang ng?c nhien trong đam may dong.

Steven Cummer, t? Tr??ng K? thu?t Pratt c?a đ?i h?c Duke, cho bi?t: "đay la nh?ng tia gamma mang n?ng l??ng cao h?n so v?i nh?ng tia đ?n t? M?t tr?i. Tuy nhien, ? đay, chung đ?n t? lo?i giong bao tren m?t đ?t ma chung ta đay th??ng quen th?y." [26]

Nh?ng gi? thuy?t ban đ?u v? đi?u nay ch? ra r?ng set t?o ra cac đi?n tr??ng cao va c??ng b?c dong electron ch?y tr?n t??ng đ?i tinh ? đ? cao tren đam may n?i co b?u khi quy?n m?ng cho phep cac tia gamma d? dang thoat ra ngoai khong gian, t??ng t? nh? cach th?c t?o ra cac sprite . Tuy nhien, cac b?ng ch?ng ti?p theo đa đ? xu?t thay vao đo r?ng, cac TGF co th? đ??c t?o ra b?ng s? c??ng b?c cac dong lan truy?n thac l? electron t??ng đ?i tinh ? ngay trong ho?c tren nh?ng đam may dong cao. M?c du b? thach th?c b?i s? h?p th? tia gamma phat ra b?i khi quy?n, nh?ng ly thuy?t nay khong đoi h?i cac tia set c?c m?nh ma cac ly thuy?t TGF hinh thanh tren cao d?a vao.

Vai tro c?a TGF va m?i quan h? c?a chung v?i set v?n la m?t ch? đ? nghien c?u khoa h?c v?n đang ti?p di?n.

Vao n?m 2009, Kinh thien v?n v? tr? tia gamma Fermi tren qu? đ?o Trai đ?t đa quan sat th?y s? bung n? m?nh m? c?a cac tia gamma t??ng ?ng v?i phan ra cac positron ra kh?i vung hinh thanh bao. Cac nha khoa h?c s? khong ng?c nhien khi th?y m?t vai h?t positron rieng l? kem theo v?i b?t k? v? n? tia gamma m?nh nao, nh?ng cac tia ch?p đ??c phat hi?n b?i Fermi d??ng nh? đa t?o ra kho?ng 100 nghin t? positron. đi?u nay đa đ??c bao chi đ?a tin vao thang 1 n?m 2011, va ch?a t?ng đ??c quan sat tr??c đo. [27] [19]

D? an Giam sat t??ng tac Khi quy?n-Khong gian (ASIM) c?a C? quan V? tr? chau Au ESA la m?t thi nghi?m chuyen đ? nghien c?u v? cac TGF, đ??c phong len tr?m V? tr? Qu?c t? (ISS) vao ngay 2 thang 4 n?m 2018 va đ??c l?p đ?t vao mo-đun Comlumbus vao ngay 13 thang 4 cung n?m. [28]

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Perrotto, Trent; Anderson, Janet (ngay 10 thang 1 n?m 2011). “NASA's Fermi Catches Thunderstorms Hurling Antimatter Into Space” (Thong cao bao chi). NASA . B?n g?c l?u tr? ngay 21 thang 1 n?m 2019 . Truy c?p ngay 17 thang 1 n?m 2016 .
  2. ^ Palmer, Jason (ngay 11 thang 1 n?m 2011). “Antimatter Caught Streaming from Thunderstorms on Earth” . BBC News . Truy c?p ngay 17 thang 1 n?m 2016 .
  3. ^ Fishman, G. J.; Bhat, P. N.; Mallozzi, R.; Horack, J. M.; Koshut, T.; Kouveliotou, C.; Pendleton, G. N.; Meegan, C. A.; Wilson, R. B.; Paciesas, W. S.; Goodman, S. J.; Christian, H. J. (ngay 27 thang 5 n?m 1994). “Discovery of Intense Gamma-Ray Flashes of Atmospheric Origin” (PDF) . Science . 264 (5163): 1313?1316. Bibcode : 1994STIN...9611316F . doi : 10.1126/science.264.5163.1313 . PMID   17780850 . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 10 thang 3 n?m 2012 . Truy c?p ngay 12 thang 4 n?m 2020 .
  4. ^ Smith, D. M.; Lopez, L. I.; Lin, R. P.; Barrington-Leigh, C. P. (2005). “Terrestrial Gamma-Ray Flashes Observed up to 20 MeV” (PDF) . Science . 307 (5712): 1085?1088. Bibcode : 2005Sci...307.1085S . doi : 10.1126/science.1107466 . PMID   15718466 . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 9 thang 8 n?m 2017 . Truy c?p ngay 12 thang 4 n?m 2020 .
  5. ^ Administrator, NASA (ngay 7 thang 6 n?m 2013). “Flashes in the Sky: Earth's Gamma-Ray Bursts Triggered by Lightning” . NASA (b?ng ti?ng Anh). B?n g?c l?u tr? ngay 3 thang 6 n?m 2016 . Truy c?p ngay 23 thang 5 n?m 2018 .
  6. ^ Garner, Rob (ngay 26 thang 6 n?m 2015). “Fermi Catches Antimatter-Hurling Storms” . NASA (b?ng ti?ng Anh) . Truy c?p ngay 23 thang 5 n?m 2018 .
  7. ^ Koehn, C., Ebert, U., Angular distribution of Bremsstrahlung photons and of positrons for calculations of terrestrial gamma-ray flashes and positron beams, Atmos. Res. (2014), vol. 135-136, pp. 432-465
  8. ^ Gurevich, A. V.; Milikh, G. M.; Roussel-Dupre, R. (thang 6 n?m 1992). “Runaway electron mechanism of air breakdown and preconditioning during a thunderstorm” (PDF) . Physics Letters A . 165 (5?6): 463. Bibcode : 1992PhLA..165..463G . doi : 10.1016/0375-9601(92)90348-P . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 17 thang 2 n?m 2013 . Truy c?p ngay 12 thang 4 n?m 2020 .
  9. ^ Dwyer, J. R. (2003). “A fundamental limit on electric fields in air” . Geophysical Research Letters . 30 (20): 2055. Bibcode : 2003GeoRL..30.2055D . doi : 10.1029/2003GL017781 .
  10. ^ a b Cummer, S. A.; Zhai, Y.; Hu, W.; Smith, D. M.; Lopez, L. I.; Stanley, M. A. (2005). “Measurements and implications of the relationship between lightning and terrestrial gamma ray flashes” . Geophysical Research Letters . 32 (8): L08811. Bibcode : 2005GeoRL..32.8811C . doi : 10.1029/2005GL022778 .
  11. ^ Inan, U. S. ; Cohen, M. B.; Said, R. K.; Smith, D. M.; Lopez, L. I. (2006). “Terrestrial gamma ray flashes and lightning discharges” . Geophysical Research Letters . 33 (18): L18802. Bibcode : 2006GeoRL..3318802I . doi : 10.1029/2006GL027085 .
  12. ^ Cohen, M. B.; Inan, U. S.; Fishman, G. (2006). “Terrestrial gamma ray flashes observed aboard the Compton Gamma Ray Observatory/Burst and Transient Source Experiment and ELF/VLF radio atmospherics” . Journal of Geophysical Research . 111 (D24): D24109. Bibcode : 2006JGRD..11124109C . doi : 10.1029/2005JD006987 .
  13. ^ C. Koehn and U. Ebert The importance of electron-electron Bremsstrahlung for terrestrial gamma-ray flashes, electron beams and electron-positron beams J. Phys. D.: Appl. Phys. as Fast Track Communication (2014), vol. 47, 252001
  14. ^ Dwyer, J. R.; Smith, D. M. (2005). “A comparison between Monte Carlo simulations of runaway breakdown and terrestrial gamma-ray flash observations” (PDF) . Geophysical Research Letters . 32 (22): L22804. Bibcode : 2005GeoRL..3222804D . doi : 10.1029/2005GL023848 .
  15. ^ Williams, E.; Boldi, R.; Bor, J.; Satori, G.; Price, C.; Greenberg, E.; Takahashi, Y.; Yamamoto, K.; Matsudo, Y.; Hobara, Y.; Hayakawa, M.; Chronis, T.; Anagnostou, E.; Smith, D. M.; Lopez, L. I. (2006). “Lightning flashes conducive to the production and escape of gamma radiation to space” . Journal of Geophysical Research . 111 (D16): D16209. Bibcode : 2006JGRD..11116209W . doi : 10.1029/2005JD006447 .
  16. ^ Inan, U. S. ; Lehtinen, N. G. (2005). “Production of terrestrial gamma-ray flashes by an electromagnetic pulse from a lightning return stroke” . Geophysical Research Letters . 32 (19): L19818. Bibcode : 2005GeoRL..3219818I . doi : 10.1029/2005GL023702 .
  17. ^ Dwyer, J. R. (2008). “Source mechanisms of terrestrial gamma-ray flashes” . Journal of Geophysical Research . 113 (D10): D10103. Bibcode : 2008JGRD..11310103D . doi : 10.1029/2007JD009248 .
  18. ^ Dwyer, J. R.; Grefenstette, B. W.; Smith, D. M. (2008). “High-energy electron beams launched into space by thunderstorms” . Geophysical Research Letters . 35 (2): L02815. Bibcode : 2008GeoRL..35.2815D . doi : 10.1029/2007GL032430 .
  19. ^ a b Briggs, Michael S.; Connaughton, Valerie; Wilson-Hodge, Colleen; Preece, Robert D.; Fishman, Gerald J.; Kippen, R. Marc; Bhat, P. N.; Paciesas, William S.; Chaplin, Vandiver L. (2011). “Electron-positron beams from terrestrial lightning observed with Fermi GBM”. Geophysical Research Letters . 38 (2): n/a. Bibcode : 2011GeoRL..38.2808B . doi : 10.1029/2010GL046259 .  Draft (PDF). Qu?n ly CS1: postscript ( lien k?t )
  20. ^ a b Kohn, C.; Diniz, G.; Harakeh, Muhsin (2017). “Production mechanisms of leptons, photons, and hadrons and their possible feedback close to lightning leaders” . J. Geophys. Res. Atmospheres . 122 (2): 1365?1383. Bibcode : 2017JGRD..122.1365K . doi : 10.1002/2016JD025445 . PMC   5349290 . PMID   28357174 .
  21. ^ Kohn, C., Ebert, U.: Calculation of beams of positrons, neutrons and protons associated with terrestrial gamma-ray flashes. J. Geophys. Res. Atmospheres (2015), vol. 23, doi : 10.1002/2014JD022229
  22. ^ Agafonov, A. V., A. V. Bagulya, O. D. Dalkarov, M. A. Negodaev, A. V. Oginov, A. S. Rusetskiy, V. A. Ryabov, and K. V. Shpakov (2013), Observation of neutron bursts produced by laboratory high-voltage atmospheric discharge, Phys. Rev. Lett., 111, 115003
  23. ^ Signature Of Antimatter Detected In Lightning ? Science News . Sciencenews.org (2009-12-05). Truy c?p 2012-06-23.
  24. ^ Fishman, G. J.; Bhat, P. N.; Malozzi, R.; Horack, J. M.; Koshut, T.; Kouvelioton, C.; Pendleton, G. N.; Meegan, C. A.; va đ?ng nghi?p (1994). “Discovery of intense gamma-ray flashes of atmospheric origin”. Science . 264 (5163): 1313?1316. Bibcode : 1994Sci...264.1313F . doi : 10.1126/science.264.5163.1313 . PMID   17780850 .
  25. ^ U.S. Inan; S.C. Reising; G.J. Fishman & J.M. Horack (1996). “On the association of terrestrial gamma-ray bursts with lightning and implications for sprites” (PDF) . Geophysical Research Letters . 23 (9): 1017. Bibcode : 1996GeoRL..23.1017I . doi : 10.1029/96GL00746 . [ lien k?t h?ng ] . As quoted by elf.gi.alaska.edu Retrieved 2007-03-06.
  26. ^ (Duke Today Staff) (ngay 2 thang 5 n?m 2005) "Gamma rays from thunderstorms?" Duke Today
  27. ^ Thunderstorms Shoot Antimatter Beams Into Space . News.nationalgeographic.com (2011-01-11). Truy c?p 2012-06-23.
  28. ^ Hunting mystery giant lightning from space . Mary Halton, BBC News , ngay 7 thang 4 n?m 2018.

đ?c them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ch?p_tia_gamma_đ?a_c?u&oldid=71057856 ”