Bai nay vi?t v? t?nh c? thu?c vung đ?ng b?ng song C?u Long. đ?i v?i thanh ph? tr?c thu?c trung ??ng hi?n nay, xem
C?n Th?
. đ?i v?i cac đ?nh ngh?a khac, xem
C?n Th? (đ?nh h??ng)
.
C?n Th?
|
T?nh
|
T?nh C?n Th?
|
B?n đ? h?t C?n Th? n?m 1890
|
Hanh chinh
|
---|
Qu?c gia
| Vi?t Nam
|
---|
Vung
| đ?ng b?ng song C?u Long
|
---|
T?nh l?
| Thanh ph?
C?n Th?
|
---|
Phan chia hanh chinh
| 1 thanh ph?, 1 th? xa, 7 huy?n
|
---|
Thanh l?p
| 1/1/1900
|
---|
Gi?i th?
| 1/1/2004
|
---|
đ?a ly
|
---|
Di?n tich
| 2.997,33 km²
|
---|
Dan s? (26/11/2003)
|
---|
T?ng c?ng
| 1.878.226 ng??i
|
---|
M?t đ?
| 626 ng??i/km²
|
---|
Khac
|
---|
Bi?n s? xe
| 65
|
---|
|
C?n Th?
la m?t
t?nh
c? ? mi?n
Tay Nam B?
, vung
đ?ng b?ng song C?u Long
,
Vi?t Nam
.
T?nh C?n Th? co v? tri đ?a ly (t?i th?i đi?m 1992?2003):
Th?i L. Bocquillon lam ch? t?nh, t?nh C?n Th? đ??c chia thanh 9 t?ng:
- T?ng An Tr??ng co 11 lang: An Hoa, đ?nh Hoa, đong L?i, đong Thanh, đong Thanh Trung, M? Chanh, M? Thu?n, Phu Ly, Tan L??c, Tan Phong, Tan Qu?i
- T?ng Binh L? co 10 lang: An Ninh, Binh An, đong H?u, Hanh Thong, Loan Tan, M? An, Ngai T?, Tan Thi?t, Trung Gia, Thi?n M?
- T?ng đ?nh An co 6 lang: đong Phu, H?u Th?nh, Long H?ng, Phu H?u, Phu M? đong, Phu Th?
- T?ng đ?nh B?o co 11 lang: M? Khanh, Nh?n Ai, Nh?n Ngh?a, Phu L?i, Tan An, Tan Th?nh đong, Th?nh An, Th?nh M?, Th?i Binh, Th??ng Th?nh, Th??ng Th?nh đong
- T?ng đ?nh Hoa co 10 lang: đ?ng S?n, Long S?n, M? Tr??ng, Nh? L?ng, Ph?ng S?n, Th?nh Xuan, Thanh H?ng, Th??ng Binh, Tr??ng Khanh, Ph?ng T??ng
- T?ng đ?nh Th?i co 10 lang: Binh Ph??c, Binh Xuan, Long Tuy?n, Phu Luong, Tan Th?i, Th?i An, Th?i An đong, Th?i Giai, Th?i Hanh, Th?i H?ng
- T?ng Thanh Tr? co 9 lang: Gia Ki?t, H?u Th?nh, Ngai L?, Thu?n Th?i, Tich Hoa, Tich Khanh, Tra Con, Tra S?n, V?nh Xuan
- T?ng Th?i B?o Th? co 8 lang: đ?nh Mon, Tr??ng Long, O Mon, Th?i Lai, Th?i Th?nh, Th?i Th?nh H?, Tr??ng L?c, Tr??ng Thanh
- T?ng Tuan Giao co 15 lang: An Ph?, An Th?, Chau H?ng, Gia Th?nh, H??ng Khe, L??ng đi?n, Phong Nh??ng, Phong Ph?, Phong Th?i, Tan Hoa, Tam Ngai, Tam Hoa, Th?nh Phu, Th? đoi, Thong Th?o.
T?nh C?n Th? co 5 qu?n tr?c thu?c:
1. Qu?n
Chau Thanh
co 2 t?ng v?i 16 lang:
- T?ng đ?nh B?o co 12 lang: M? Khanh, Nh?n Ai, Nh?n Ngh?a, Phu L?i, Tan An, Tan Hoa Tay, Tan Th?nh đong, Th?nh An, Th?i Binh, Thanh M?, Th??ng Th?nh, Th??ng Th?nh đong
- T?ng đ?nh An co 4 lang: đong Phu, H?u Thanh H?ng, Phu M? đong, Phu Th?.
2. Qu?n
C?u Ke
co 2 t?ng v?i 13 lang:
- T?ng Th?nh Tr? co 5 lang: H?u Thanh, Thu?n Th?i, Tich Thi?n, Tra Con, V?nh Xuan
- T?ng Tuan Giao co 8 lang: An Phu Tan, Hoa An, Thong Hoa, Chau đi?n, Phong Th?nh, Phong Phu, Tam Ngai, Th?nh Phu.
3. Qu?n
O Mon
co 2 t?ng v?i 15 lang:
- T?ng đ?nh Th?i co 7 lang: Long Tuy?n, Tan Th?i, Tan An, Giai Xuan, Th?i An đong, Th?i Long, Phu Th?i
- T?ng Th?i B?o co 8 lang: đ?nh Mon, O Mon, Th?i đong, Th?i Lai, Th?i Th?nh, Tr??ng L?c, Tr??ng Long, Tr??ng Thanh.
4. Qu?n
Ph?ng Hi?p
co 2 t?ng v?i 14 lang:
- T?ng đ?nh Hoa co 8 lang: Hoa M?, M? Ph??c, Tan Binh, Tan H?ng, Tan L?p, Th?nh H?ng, Th?nh Xuan, Trung H?ng
- T?ng đ?nh Ph??c co 6 lang: đong S?n, Nh? Long, Ph?ng Hi?p, Song M?, Th??ng Ph??c, Tr??ng Th?nh S?n.
Toan t?nh C?n Th? co 1 thanh ph?, 6 huy?n v?i 15 ph??ng, 6 th? tr?n va 73 xa:
- Thanh ph? C?n Th?
(tr?c thu?c t?nh C?n Th?) g?m 15 ph??ng: An C?, An Hoa, An H?i, An L?c, An Nghi?p, An Phu, An Th?i, Binh Th?y, Cai Kh?, H?ng L?i, H?ng Phu, Tan An, Th?i Binh, Tra Noc, Xuan Khanh va 7 xa: An Binh, Giai Xuan, H?ng Th?nh, Long Hoa, Long Tuy?n, M? Khanh, Th?i An đong.
- Huy?n
Chau Thanh
g?m th? tr?n Cai R?ng (huy?n l?) va 13 xa: đong Phu, đong Ph??c, đong Th?nh, Nh?n Ai, Nh?n Ngh?a, Phu An, Phu H?u, Tan Hoa, Tan Phu Th?nh, Tan Thu?n, Th?nh Xuan, Tr??ng Long, Tr??ng Long Tay.
- Huy?n
Ph?ng Hi?p
g?m th? tr?n Ph?ng Hi?p (huy?n l?) va 11 xa: đ?i Thanh, Hi?p H?ng, Hoa An, Hoa M?, Long Th?nh, Ph?ng Hi?p, Ph??ng Binh, Ph??ng Phu, Tan Binh, Tan Ph??c H?ng, Th?nh Hoa.
- Huy?n
V? Thanh
g?m th? tr?n V? Thanh (huy?n l?) va 9 xa: H?a L?u, H?a Ti?n, V? đong, V? Tan, V? Thanh, V? Th?y, V?nh Thu?n Tay, V?nh T??ng, V?nh Trung.
- Huy?n
Long M?
g?m th? tr?n Long M? (huy?n l?) va 9 xa: Long Binh, Long Phu, Long Tr?, L??ng Tam, Thu?n H?ng, V? Th?ng, V?nh Thu?n đong, V?nh Vi?n, Xa Phien.
- Huy?n
O Mon
g?m th? tr?n O Mon (huy?n l?) va 12 xa: đ?nh Mon, đong Thu?n, Ph??c Th?i, Tan Th?i, Th?i An, Th?i đong, Th?i Lai, Th?i Long, Th?i Th?nh, Tr??ng L?c, Tr??ng Thanh, Tr??ng Xuan.
- Huy?n
Th?t N?t
g?m th? tr?n Th?t N?t (huy?n l?) va 12 xa: Tan L?c, Th?nh An, Th?nh L?c, Th?nh Qu?i, Th?nh Th?ng, Th?i Thu?n, Thu?n H?ng, Trung An, Trung H?ng, Trung Nh?t, Th?nh Phu, V?nh Trinh.
Toan t?nh C?n Th? co 1 thanh ph?, 1 th? xa, 7 huy?n v?i 20 ph??ng, 13 th? tr?n, 89 xa:
- Thanh ph? C?n Th?
(tr?c thu?c t?nh C?n Th?) g?m 15 ph??ng: An C?, An Hoa, An H?i, An L?c, An Nghi?p, An Phu, An Th?i, Binh Th?y, Cai Kh?, H?ng L?i, H?ng Phu, Tan An, Th?i Binh, Tra Noc, Xuan Khanh va 7 xa: An Binh, Giai Xuan, H?ng Th?nh, Long Hoa, Long Tuy?n, M? Khanh, Th?i An đong.
- Th? xa V? Thanh
g?m 5 ph??ng: 1, 3, 4, 5, 7 va 3 xa: H?a L?u, H?a Ti?n, V? Tan.
- Huy?n
Chau Thanh
g?m 2 th? tr?n: Cai R?ng (huy?n l?), Nga Sau va 7 xa: đong Phu, đong Ph??c, đong Ph??c A, đong Th?nh, Phu An, Phu H?u, Phu H?u A.
- Huy?n
Chau Thanh A
g?m th? tr?n M?t Ngan (huy?n l?) va 10 xa: Nh?n Ai, Nh?n Ngh?a, Nh?n Ngh?a A, Tan Hoa, Tan Phu Th?nh, Tan Thu?n, Th?nh Xuan, Tr??ng Long, Tr??ng Long A, Tr??ng Long Tay.
- Huy?n
Long M?
g?m th? tr?n Long M? (huy?n l?) va 8 xa: Long Binh, Long Phu, Long Tr?, L??ng Tam, Thu?n H?ng, V?nh Thu?n đong, V?nh Vi?n, Xa Phien.
- Huy?n
O Mon
g?m 3 th? tr?n: O Mon (huy?n l?), C? đ?, Th?i Lai va 16 xa: đ?nh Mon, đong Binh, đong Hi?p, đong Thu?n, Ph??c Th?i, Tan Th?i, Th?i An, Th?i đong, Th?i Lai, Th?i Long, Th?i Th?nh, Tr??ng L?c, Tr??ng Thanh, Tr??ng Xuan, Tr??ng Xuan A, Xuan Th?ng.
- Huy?n
Ph?ng Hi?p
g?m 3 th? tr?n: Ph?ng Hi?p (huy?n l?), Cay D??ng, Kinh Cung va 14 xa: Binh Thanh, đ?i Thanh, Hi?p H?ng, Hoa An, Hoa M?, Long Th?nh, Ph?ng Hi?p, Ph??ng Binh, Ph??ng Phu, Tan Binh, Tan Long, Tan Ph??c H?ng, Tan Thanh, Th?nh Hoa.
- Huy?n
Th?t N?t
g?m 2 th? tr?n: Th?t N?t (huy?n l?), Th?nh An va 15 xa: Tan L?c, Th?nh An, Th?nh L?c, Th?nh M?, Th?nh Phu, Th?nh Qu?i, Th?nh Th?ng, Th?i Thu?n, Thu?n H?ng, Trung An, Trung H?ng, Trung Kien, Trung Nh?t, Trung Th?nh, V?nh Trinh.
- Huy?n
V? Th?y
g?m th? tr?n Nang Mau (huy?n l?) va 9 xa: V? Binh, V? đong, V? Th?ng, V? Thanh, V? Th?y, V? Trung, V?nh Thu?n Tay, V?nh Trung, V?nh T??ng.
C?n Th? v?n la đ?t c? thu?c huy?n V?nh đ?nh va sau đo la huy?n Phong Phu c?a t?nh
An Giang
th?i
Nam K? L?c t?nh
d??i tri?u
nha Nguy?n
đ?c l?p. Luc b?y gi?, t?nh l? toan t?nh
An Giang
c? đ?t t?i thanh Chau đ?c (ngay nay la
thanh ph? Chau đ?c
c?a t?nh
An Giang
), con C?n Th? ch? la n?i đ?t l? s? c?a huy?n Phong Phu.
Ngay
21 thang 6
n?m
1867
, quan Phap chi?m g?n t?nh
An Giang
. Luc nay, Phap thanh l?p ngay h?t thanh tra Tan Thanh tren đ?a ban ph? Tan Thanh c?a t?nh
An Giang
c?, v?i l? s? h?t đ?t t?i
Sa đec
. Vung đ?t C?n Th? luc nay v?n la huy?n Phong Phu thu?c v? h?t thanh tra Tan Thanh. Huy?n Phong Phu co đ?a gi?i hanh chinh B?c giap ph? Tan Th?nh va ph? L?c Hoa, Tay - B?c giap huy?n Tay Xuyen, đong - Nam giap huy?n V?nh đ?nh, phia Nam co nhi?u r?ng tram va h? bao. Huy?n Phong Phu đ??c phan c?p hanh chinh c? s? g?m 8 t?ng (3 t?ng c?, 5 t?ng m?i phia Nam song H?u). Vao th?i đi?m nay ? huy?n Phong Phu co 5 ch? chinh la: C?n Th?, O Mon, Binh Th?y, Tra Ni?ng va Cai R?ng.
Ngay
16 thang 8
n?m
1867
, th?c dan Phap chinh th?c đ?i ten g?i t?t c? cac đ?a danh c?p t?nh va h?t thanh tra theo ten g?i đ?a đi?m n?i đ?t l? s? t?nh ho?c h?t thanh tra. Khi đo, t?nh
An Giang
đ??c đ?i ten thanh t?nh Chau đ?c, va h?t thanh tra Sa đec thu?c t?nh Chau đ?c c?ng đ??c thanh l?p do đ?i ten t? h?t thanh tra Tan Thanh c?.
Ngay
4 thang 12
n?m
1867
, huy?n Phong Phu đ??c tach ra kh?i h?t thanh tra Sa đec đ? thanh l?p m?i h?t thanh tra C?n Th?, v?i l? s? đ?t t?i C?n Th?.
Ngay
5 thang 6
n?m
1871
, h?t thanh tra C?n Th? l?i b? gi?i th? va nh?p đ?a ban vao h?t thanh tra Sa đec.
Ngay
30 thang 4
n?m
1872
,
Th?ng đ?c Nam K?
ra Ngh? đ?nh sap nh?p huy?n Phong Phu thu?c h?t Sa đec v?i vung B?c Trang thu?c ph? L?c Hoa, t?nh
V?nh Long
tr??c đay đ? l?p thanh m?t h?t m?i, l?y ten la h?t Tra On do Toa B? h?t luc b?y gi? đ?t t?i
Tra On
va t?nh tr??ng luc đo la Deseravalle. M?t n?m sau, Toa B? t? Tra On l?i d?i v?
Cai R?ng
. H?t thanh tra Tra On khi đo g?m 11 t?ng, 119 thon
[1]
:
- T?ng đ?nh B?o co 14 thon
- T?ng đ?nh Th?i co 14 thon
- T?ng đ?nh Th?nh co 7 thon
- T?ng đ?nh Phong co 8 thon
- T?ng đ?nh An co 6 thon
- T?ng An Tr??ng co 18 thon
|
- T?ng Binh L? co 9 thon
- T?ng Th?i B?o Th? co 3 thon
- T?ng Tuan L? co 7 thon
- T?ng Tuan Giao co 22 thon
- T?ng Thanh Tr? co 11 thon
|
Cac t?ng Tuan L?, Tuan Giao, Binh L?, Thanh Tr? nguyen tr??c thu?c cac huy?n V?nh Tr? va Tuan Ngai c?a t?nh
V?nh Long
; rieng t?ng An Tr??ng tr??c thu?c huy?n An Xuyen, ph? Tan Thanh, t?nh
An Giang
c?.
Ngay
23 thang 2
n?m
1876
, d??i th?i t?nh tr??ng Sa đec la Schneider,
Th?ng đ?c Nam K?
ra Ngh? đ?nh m?i l?y toan b? huy?n Phong Phu, h?p them m?t ph?n nh? thu?c phia nam t?nh
V?nh Long
c? va m?t ph?n huy?n
An Xuyen
thu?c ph?
Tan Thanh
, t?nh
An Giang
c? (t?c t?ng An Tr??ng) đ? l?p h?t C?n Th? v?i th? ph? la C?n Th?. H?t C?n Th? thu?c khu v?c Bassac (H?u Giang). Chanh tham bi?n h?t C?n Th? đ?u tien la Nicolai (1876 - 1886), Villard (1877, 3 thang), Lebrun Bocquillon (1887 - ?)... H?t C?n Th? chia lam 9 t?ng, 119 lang, dan s? 53.910 ng??i:
- T?ng An Tr??ng v?i 11 lang
- T?ng Binh L? v?i 10 lang
- T?ng đ?nh An v?i 6 lang
- T?ng đ?nh B?o v?i 11 lang
- T?ng đ?nh Th?i v?i 10 lang
|
- T?ng Thanh Tr? v?i 9 lang
- T?ng Th?i B?o Th? v?i 8 lang
- T?ng Tuan Giao v?i 15 lang
- T?ng đ?nh Hoa v?i 10 lang
|
Ngay
28 thang 1
n?m
1892
, l?p m?i t?ng đ?nh Hoa ? vung đ?t phia nam c?a h?t tham bi?n C?n Th?.
Ngay
20 thang 12
n?m
1899
,
Toan quy?n đong D??ng
ban hanh Ngh? đ?nh đ?i ten g?i t?t c? cac h?t tham bi?n (
arrondissement
) thanh t?nh (
province
) va chinh th?c đi vao ho?t đ?ng k? t? ngay
1 thang 1
n?m
1900
tren toan coi
Nam K?
. Nh? v?y, t?nh C?n Th? (
province de Cantho
) la m?t trong 20 t?nh ?
Nam K?
luc b?y gi?. Ben d??i c?p t?nh ban đ?u chia thanh cac t?ng (
canton
) tr?c thu?c.
N?m
1904
, toan t?nh C?n Th? co 10 ch? nh? sau
[2]
:
- C?n Th?
(lang Tan An, t?ng đ?nh B?o)
- Cai R?ng
(lang Th??ng Th?nh, t?ng đ?nh B?o)
- Phong đi?n
(lang Nh?n Ai, t?ng đ?nh B?o)
- Binh Th?y
(lang Long Tuy?n, t?ng đ?nh Th?i)
- O Mon
(lang Th?i Th?nh, t?ng Th?i B?o)
|
- Cai V?n
(lang M? Thu?n, t?ng An Tr??ng)
- Tra Lu?c
(lang Hanh Thong, t?ng Binh L?)
- Tra On
(lang Thi?n M?, t?ng Binh L?)
- C?u Ke
(lang An Phu, t?ng Tuan Giao)
- La Ghi
(lang V?nh Xuan, t?ng Thanh Tr?)
|
N?m
1903
, T?nh tr??ng C?n Th? Delanoue chia đoi t?ng đ?nh Hoa đ? l?p them t?ng đ?nh Ph??c. N?m
1904
, t?nh C?n Th? g?m 10 t?ng tr?c thu?c: An Tr??ng, Binh L?, đ?nh An, đ?nh B?o, đ?nh Hoa, đ?nh Ph??c, đ?nh Th?i, Th?i B?o Th?, Thanh Tr?, Tuan Giao.
N?m
1913
, Toan quy?n đong D??ng cho thanh l?p 4 qu?n (
circonscription
) tr?c thu?c t?nh C?n Th?:
Chau Thanh
,
C?u Ke
,
O Mon
, R?ch Goi. Ten cac qu?n nay v?n đ??c l?y theo ten lang ho?c ten ch? n?i đ?t qu?n l?. Rieng qu?n
Chau Thanh
đ??c thanh l?p tren đ?a ban m?t s? t?ng thu?c khu v?c n?i đ?t t?nh l? C?n Th? va cac vung ph? c?n.
N?m
1915
, t?nh C?n Th? co 189.837
ng??i Kinh
, 14.369
ng??i Mien
, 5.762
ng??i Hoa
, 3048
ng??i Minh H??ng
, 127
ng??i Au
va 313 ng??i cac dan t?c khac. T?nh tr??ng C?n Th? luc đo la Tholance (t? thang 3-1915 đ?n thang 11-1915).
N?m
1917
, do qu?n l? đ??c d?i t?
R?ch Goi
v?
Ph?ng Hi?p
, th?c dan Phap gi?i th? qu?n R?ch Goi đ? thanh l?p m?i qu?n Ph?ng Hi?p
[3]
. T?nh tr??ng luc nay la Caillard (t? 11-1915 đ?n 4-1917).
N?m
1917
, t?nh C?n Th? co di?n tich 2.191 km², g?m 4 qu?n, 10 t?ng, 94 lang
[4]
:
- Qu?n
Chau Thanh
co 2 t?ng, 23 lang:
- T?ng đ?nh B?o: 12 lang
- T?ng An Tr??ng: 11 lang
- Qu?n
O Mon
co 2 t?ng, 18 lang:
- T?ng đ?nh Th?i: 10 lang
- T?ng Th?i B?o: 8 lang
- Qu?n
Ph?ng Hi?p
co 3 t?ng, 21 lang:
- T?ng đ?nh An: 6 lang
- T?ng đ?nh Hoa: 8 lang
- T?ng đ?nh Ph??c: 7 lang
- Qu?n
C?u Ke
co 3 t?ng, 32 lang:
- T?ng Binh L?: 9 lang
- T?ng Thanh Tr?: 8 lang
- T?ng Tu?n Giao: 15 lang.
Ngay
10 thang 7
n?m
1921
, t?nh C?n Th? thanh l?p m?i them qu?n
Tra On
, bao g?m t?ng Binh L? c?a qu?n
C?u Ke
chuy?n sang va t?ng đ?nh An c?a qu?n
Ph?ng Hi?p
chuy?n sang.
T?nh l? C?n Th? đ?t t?i lang Tan An thu?c t?ng đ?nh B?o, qu?n Chau Thanh. Ngay
18 thang 12
n?m
1928
,
Toan quy?n đong D??ng
ra ngh? đ?nh thanh l?p thanh ph? C?n Th? co ?y ban thanh ph?, th? tr??ng do ch? t?nh b? nhi?m va co ngan sach rieng. Tuy nhien sau nay v?n th??ng g?i la
th? xa C?n Th?
. Th? xa C?n Th? đ??c thanh l?p do tach ph?n đ?t khu v?c t?nh l? va vung ph? c?n v?n thu?c đ?a ban lang Tan An tr??c đo.
Ngay
24 thang 12
n?m
1932
, đ?a ban t?nh C?n Th? đ??c chia l?i thanh 5 qu?n
[3]
:
- Qu?n
Cai R?ng
: bao g?m c? t?nh l? C?n Th?, co 2 t?ng la đ?nh B?o (tr??c thu?c qu?n
Chau Thanh
c?) va đ?nh An (tr??c thu?c qu?n
Tra On
c?)
- Qu?n
O Mon
: co 2 t?ng la đ?nh Th?i va Th?i B?o
- Qu?n
Ph?ng Hi?p
: co 2 t?ng la đ?nh Ph??c va đ?nh Hoa
- Qu?n
Cai V?n
: co 2 t?ng la An Tr??ng (tr??c thu?c qu?n
Chau Thanh
c?) va Binh L? (tr??c thu?c qu?n
Tra On
c?)
- Qu?n
C?u Ke
: co 2 t?ng la Thanh Tr? va Tuan Giao.
Ten qu?n m?i đ??c l?y theo ten g?i n?i đ?t qu?n l? m?i. Trong đo, qu?n
Cai R?ng
co qu?n l? m?i đ?t t?i
Cai R?ng
, con tr??c đo qu?n l? qu?n
Chau Thanh
c? đ?t t?i ngay t?nh l? C?n Th?. đ?ng th?i, qu?n Cai V?n co qu?n l? m?i đ?t t?i
Cai V?n
, con tr??c đo qu?n l? qu?n
Tra On
c? đ?t t?i
Tra On
[3]
.
Ngay
27 thang 6
n?m
1934
, do co m?t s? qu?n co n?i đ?t qu?n l? l?i l?n n?a d?i v? đ?a đi?m c?, chinh quy?n th?c dan Phap l?i m?t l?n n?a l?y l?i ten g?i c? cho m?t s? qu?n ? t?nh C?n Th?. Trong đo, đ?i ten qu?n
Cai R?ng
thanh qu?n
Chau Thanh
nh? c?, đ?i ten qu?n Cai V?n thanh qu?n
Tra On
nh? c?. Qu?n
Chau Thanh
v?n g?m 2 t?ng la đ?nh B?o va đ?nh An; qu?n
Tra On
v?n g?m 2 t?ng la An Tr??ng va Binh L?. Nh? v?y cho đ?n n?m
1945
, t?nh C?n Th? bao g?m 5 qu?n:
Chau Thanh
,
O Mon
,
Ph?ng Hi?p
,
C?u Ke
,
Tra On
.
Ngay
30 thang 11
n?m
1934
, chinh quy?n th?c dan Phap l?i s?p x?p đ?t đai
th? xa C?n Th?
tr?c thu?c t?nh C?n Th? thanh 5 khu ph? va 1 khu ph? ngo?i o đ? thu thu? th? tr?ch.
T? n?m
1876
đ?n n?m
1954
, đ?a gi?i hanh chinh t?nh C?n Th? th?i Phap thu?c v?n khong thay đ?i. Tuy nhien, trong th?i gian
chi?n tranh đong D??ng
, chinh quy?n khang chi?n c?a
Vi?t Minh
co đi?u ch?nh m?t ph?n đ?a gi?i hanh chinh c?a t?nh C?n Th?. Sau
Cach m?ng thang Tam
1945, ?y ban Khang chi?n Hanh chanh Nam b? ch? tr??ng b? c?p t?ng, b? đ?n v? lang, th?ng nh?t g?i la xa, đ?ng th?i b? danh x?ng qu?n, g?i thay th? b?ng huy?n. Chinh quy?n
Vi?t Nam C?ng hoa
đ?n n?m
1956
c?ng th?ng nh?t dung danh x?ng la xa, tuy nhien v?n g?i la qu?n cho đ?n n?m
1975
. Luc b?y gi?, t?nh C?n Th? la m?t trong 21 t?nh ?
Nam B?
.
Trong 2 n?m
1948
va
1949
, t?nh C?n Th? nh?n them huy?n
Th?t N?t
t?
t?nh Long Xuyen
; nh?n cac huy?n
Long M?
,
Go Quao
,
Gi?ng Ri?ng
,
Chau Thanh
va
th? xa R?ch Gia
t?
t?nh R?ch Gia
v?a b? gi?i th? va nh?n huy?n
K? Sach
t? t?nh
Soc Tr?ng
. đ?ng th?i, t?nh C?n Th? giao hai huy?n
Tra On
va
C?u Ke
v? cho t?nh
V?nh Long
. T? n?m
1951
, hai huy?n
Tra On
va
C?u Ke
l?i thu?c t?nh
V?nh Tra
, v?n la m?t t?nh đ??c phia chinh quy?n
Vi?t Minh
thanh l?p do h?p nh?t hai t?nh
V?nh Long
va
Tra Vinh
tr??c đo. đ?n n?m
1954
, t?nh
V?nh Tra
b? gi?i th?, chia l?i thanh hai t?nh
V?nh Long
va
Tra Vinh
nh? c?.
Ngay
29 thang 12
n?m
1952
, chinh quy?n
Qu?c gia Vi?t Nam
than Phap quy?t đ?nh cong nh?n đo th? t?nh l? C?n Th? tr? thanh th? xa h?n h?p (
commune mixte
)
C?n Th?
tr?c thu?c t?nh C?n Th?.
Tuy nhien, vi?c thay đ?i phan chia s?p x?p hanh chinh trong t?nh C?n Th? c?a chinh quy?n
Vi?t Minh
trong giai đo?n nay l?i khong đ??c phia chinh quy?n
Qu?c gia Vi?t Nam
than Phap c?a
B?o đ?i
va sau nay la chinh quy?n
Vi?t Nam C?ng hoa
cong nh?n. đ?n n?m
1954
, chinh quy?n
Vi?t Minh
l?i quy?t đ?nh tai l?p
t?nh R?ch Gia
. Thang
10
n?m
1954
, cac huy?n
Long M?
,
Go Quao
,
Gi?ng Ri?ng
,
Chau Thanh
va
th? xa R?ch Gia
c?ng tr? l?i thu?c
t?nh R?ch Gia
. đ?ng th?i, huy?n
Th?t N?t
c?ng tr? l?i thu?c
t?nh Long Xuyen
, huy?n
K? Sach
tr? l?i thu?c t?nh
Soc Tr?ng
. Ben c?nh đo, t?nh C?n Th? c?ng nh?n l?i cac huy?n
Tra On
va
C?u Ke
nh? c?.
Sau
hi?p đ?nh Geneve
n?m
1954
, ban đ?u chinh quy?n
Qu?c gia Vi?t Nam
va sau đo la
Vi?t Nam C?ng hoa
ban đ?u v?n duy tri ten g?i t?nh C?n Th? nh? th?i Phap thu?c.
Sau n?m
1956
, cac lang g?i la xa. Ngay
17 thang 2
n?m
1956
- d??i th?i T?nh tr??ng đ?ng V?n Quang (t? thang 1-1956 đ?n thang 4-1957), theo S?c l?nh s? 16-NV, chinh quy?n
Vi?t Nam C?ng hoa
quy?t đ?nh thanh l?p t?nh
Tam C?n
bao g?m ph?n đ?t đ??c tach ra t? cac t?nh
V?nh Long
,
Tra Vinh
va C?n Th?. Hai qu?n
Tra On
va
C?u Ke
khi đo thu?c v? t?nh
Tam C?n
. Tuy nhien, đ?n cu?i n?m
1956
, t?nh
Tam C?n
l?i b? gi?i th?, sap nh?p vao t?nh
Tra Vinh
va sau đo đ?i ten la t?nh
V?nh Binh
. T? n?m
1957
, cac qu?n
Tra On
va
C?u Ke
cung thu?c v? t?nh
V?nh Binh
.
Ngay
22 thang 10
n?m
1956
, T?ng th?ng
Vi?t Nam C?ng hoa
Ngo đinh Di?m
ky S?c l?nh 143-NV đ? " thay đ?i đ?a gi?i va ten đo thanh Sai Gon ? Ch? L?n cung cac t?nh va t?nh l? t?i Vi?t Nam". đ?a gi?i va đ?a danh cac t?nh ? mi?n Nam thay đ?i nhi?u, m?t s? t?nh m?i đ??c thanh l?p. Theo S?c l?nh nay, đ?a ph?n Nam Ph?n c?a
Vi?t Nam C?ng Hoa
g?m
đo thanh Sai Gon
va 22 t?nh. Luc nay, t?nh
Phong Dinh
đ??c thanh l?p do đ?i ten t? t?nh C?n Th?. T?nh l? t?nh
Phong Dinh
đ?t t?i
C?n Th?
va v?n gi? nguyen ten la "C?n Th?", v? m?t hanh chanh thu?c xa Tan An, qu?n Chau Thanh.
Ngay
23 thang 2
n?m
1957
, d??i th?i vien t?nh tr??ng
Phong Dinh
la đ? V?n Ch??c, t?nh nay đ??c nh?n l?i qu?n
Long M?
(g?m c? vung đ?t
V? Thanh
) nh? c?. Ngay
24 thang 12
n?m
1961
, tach vung đ?t ?
Long M?
,
V? Thanh
sap nh?p vao đ?a ban t?nh
Ch??ng Thi?n
v?a m?i thanh l?p. Sau đo, cac qu?n, cac t?ng, xa trong t?nh
Phong Dinh
va t?nh
Ch??ng Thi?n
đ?u phan chia l?i. Sau n?m
1965
, cac t?ng đ?u b? gi?i th?, cac xa tr?c thu?c qu?n.
Tuy nhien phia chinh quy?n
M?t tr?n Dan t?c Gi?i phong Mi?n Nam Vi?t Nam
va sau nay la Chinh ph? Cach m?ng lam th?i
C?ng hoa Mi?n Nam Vi?t Nam
cung v?i
Vi?t Nam Dan ch? C?ng hoa
khong cong nh?n ten g?i t?nh
Phong Dinh
ma v?n g?i theo ten c? la t?nh C?n Th?.
Thang
7
n?m
1956
, chinh quy?n Cach m?ng c?ng cho thanh l?p t?nh
Tam C?n
va đ?n cu?i n?m
1956
c?ng gi?i th? t?nh nay. Luc nay, hai huy?n
Tra On
va
C?u Ke
c?ng đ??c đ?a v? t?nh
Tam C?n
, sang n?m
1957
l?i đ??c phia chinh quy?n Cach m?ng giao v? cho t?nh
Tra Vinh
. N?m
1957
, huy?n
Long M?
tr? l?i thu?c t?nh C?n Th?. N?m
1958
- d??i th?i T?nh tr??ng la đ? V?n Ch??c (t? thang 4-1957 đ?n thang 12-1959) , huy?n
K? Sach
l?i chuy?n v? thu?c t?nh C?n Th?.
N?m
1963
, huy?n
Th?t N?t
thu?c t?nh
An Giang
(tr??c n?m
1956
la
t?nh Long Xuyen
) l?i đ??c đ?a v? t?nh C?n Th?. Thang
6
n?m
1966
, thanh l?p
th? xa V? Thanh
tr?c thu?c t?nh C?n Th?. Thang
10
n?m
1966
, huy?n Chau Thanh thu?c t?nh C?n Th? đ??c chia ra thanh hai huy?n la Chau Thanh A va Chau Thanh B. Cu?i 1967 nh?p l?i la Chau Thanh. Sau nhi?u l?n chia tach r?i sap nh?p Chau Thanh Vong Cung vao Chau Thanh A, Chau Thanh B nh?p l?i la huy?n Chau Thanh.
N?m
1969
, tach th? xa C?n Th? kh?i t?nh C?n Th? tr?c thu?c khu
Tay Nam B?
. N?m
1971
, th? xa C?n Th? tr? l?i thu?c t?nh C?n Th?.
Thang
8
n?m
1972
, Th??ng v? Khu ?y Khu 9 c?a phia chinh quy?n
C?ng hoa Mi?n Nam Vi?t Nam
va
Vi?t Nam Dan ch? C?ng hoa
quy?t đ?nh tach th? xa C?n Th? ra kh?i t?nh C?n Th?, hinh thanh thanh ph? C?n Th? tr?c thu?c Khu 9, bao g?m th? xa C?n Th? va 6 xa vung ven thu?c cac huy?n
O Mon
,
Chau Thanh
tr??c đo.
Nh? v?y cho đ?n n?m
1976
, t?nh C?n Th? va
thanh ph? C?n Th?
la hai đ?n v? hanh chinh ngang b?ng nhau. T?nh C?n Th? khi đo bao g?m cac đ?n v? hanh chinh tr?c thu?c: th? xa
V? Thanh
, huy?n
Chau Thanh
, huy?n
Ph?ng Hi?p
, huy?n
O Mon
, huy?n
Long M?
, huy?n
Th?t N?t
va huy?n
K? Sach
.
Sau ngay
30 thang 4
n?m
1975
, chinh quy?n quan qu?n
C?ng hoa mi?n Nam Vi?t Nam
luc b?y gi? v?n duy tri hai đ?n v? hanh chinh c?p t?nh ngang b?ng nhau la t?nh C?n Th? va
thanh ph? C?n Th?
cho đ?n đ?u n?m
1976
. Luc nay, chinh quy?n Cach m?ng c?ng b? danh x?ng "qu?n" co t? th?i Phap thu?c va l?y danh x?ng "huy?n" (qu?n va ph??ng danh cho cac đ?n v? hanh chanh t??ng đ??ng khi đa đo th? hoa).
Ngay
20 thang 9
n?m
1975
, B? Chinh tr? ra Ngh? quy?t s? 245-NQ/TW v? vi?c b? khu, h?p t?nh trong toan qu?c "nh?m xay d?ng cac t?nh thanh nh?ng đ?n v? kinh t?, k? ho?ch va đ?n v? hanh chinh co kh? n?ng gi?i quy?t đ?n m?c cao nh?t nh?ng yeu c?u v? đ?y m?nh s?n xu?t, t? ch?c đ?i s?ng v?t ch?t, v?n hoa c?a nhan dan, v? c?ng c? qu?c phong, b?o v? tr? an, va co kh? n?ng đong gop t?t nh?t vao s? nghi?p chung c?a c? n??c". Theo Ngh? quy?t nay, t?nh
V?nh Long
, t?nh
Tra Vinh
, t?nh C?n Th? (ngo?i tr? huy?n
Th?t N?t
), t?nh
Soc Tr?ng
va
thanh ph? C?n Th?
s? h?p nh?t l?i thanh m?t t?nh, ten g?i t?nh m?i cung v?i n?i đ?t t?nh l? s? do đ?a ph??ng đ? ngh? len.
Nh?ng đ?n ngay
20 thang 12
n?m
1975
, B? Chinh tr? l?i ra Ngh? quy?t s? 19/NQ đi?u ch?nh l?i vi?c h?p nh?t t?nh ? mi?n Nam Vi?t Nam cho sat v?i tinh hinh th?c t?, theo đo t?nh C?n Th? (co c? huy?n
Th?t N?t
), t?nh
Soc Tr?ng
va
thanh ph? C?n Th?
đ??c ti?n hanh h?p nh?t l?i thanh m?t t?nh.
Theo Ngh? đ?nh s? 03/Nđ-76 ngay
24 thang 2
n?m
1976
va Quy?t đ?nh s? 17/Qđ-76 ngay
24 thang 3
n?m
1976
, Chinh ph? Vi?t Nam quy?t đ?nh h?p nh?t ba đ?n v? hanh chinh c?p t?nh ngang b?ng nhau la t?nh C?n Th?, t?nh
Soc Tr?ng
va
thanh ph? C?n Th?
đ? thanh l?p t?nh m?i co ten la t?nh
H?u Giang
. T?nh l? t?nh H?u Giang luc đo la
thanh ph? C?n Th?
, đ?n v? hanh chinh c?p huy?n tr?c thu?c t?nh
H?u Giang
.
Khi m?i thanh l?p,
t?nh H?u Giang
g?m co
thanh ph? C?n Th?
,
th? xa Soc Tr?ng
,
th? xa V? Thanh
va 11 huy?n:
Th?t N?t
,
O Mon
,
Chau Thanh
,
Ph?ng Hi?p
,
Long M?
,
K? Sach
,
M? Tu
,
M? Xuyen
,
Long Phu
,
Th?nh Tr?
,
V?nh Chau
.
Ngay
15 thang 12
n?m
1977
, H?i đ?ng Chinh ph? ban hanh Quy?t đ?nh s?
330-CP
[5]
v? vi?c h?p nh?t huy?n
Long M?
va th? xa V? Thanh thu?c t?nh H?u Giang thanh m?t đ?n v? hanh chinh l?y ten la huy?n
Long M?
thu?c t?nh H?u Giang. Th? xa V? Thanh chuy?n xu?ng thanh th? tr?n V? Thanh thu?c huy?n Long M?, t?nh H?u Giang.
Ngay
26 thang 10
n?m
1981
, H?i đ?ng B? tr??ng c?a ban hanh Quy?t đ?nh s?
119-HđBT
[6]
v? vi?c tach huy?n Long M? thanh hai huy?n
Long M?
va huy?n M? Thanh thu?c t?nh H?u Giang.
Ngay
6 thang 4
n?m
1982
, H?i đ?ng B? tr??ng c?a ban hanh Quy?t đ?nh s?
64-HđBT
[7]
v? vi?c đ?i ten huy?n M? Thanh thanh huy?n
V? Thanh
thu?c t?nh H?u Giang.
T? đo cho đ?n cu?i
thang 3
n?m
1992
, t?nh H?u Giang c? g?m co
thanh ph? C?n Th?
,
th? xa Soc Tr?ng
va 12 huy?n:
Th?t N?t
,
O Mon
,
Chau Thanh
,
Ph?ng Hi?p
,
V? Thanh
,
Long M?
,
K? Sach
,
M? Tu
,
M? Xuyen
,
Long Phu
,
Th?nh Tr?
,
V?nh Chau
.
Ngay
5 thang 5
n?m
1990
,
thanh ph? C?n Th?
đ??c Trung ??ng cong nh?n la đo th? lo?i 2 tr?c thu?c t?nh.
Ngay
26 thang 12
n?m
1991
, k? h?p th? 10 Qu?c h?i khoa VIII ra ngh? quy?t chia t?nh
H?u Giang
đ? tai l?p t?nh C?n Th? va t?nh
Soc Tr?ng
. T?nh C?n Th? g?m
thanh ph? C?n Th?
va 6 huy?n:
Th?t N?t
,
O Mon
,
Chau Thanh
,
Ph?ng Hi?p
,
V? Thanh
,
Long M?
. T?nh l? đ?t t?i thanh ph? C?n Th?.
T?nh C?n Th? chinh th?c đ??c tai l?p va đi vao ho?t đ?ng tr? l?i t? thang
4
n?m
1992
. T?nh C?n Th? luc đo co di?n tich 2.965,36 km², dan s? la 1.832.045 ng??i, bao g?m
thanh ph? C?n Th?
va 6 huy?n:
Chau Thanh
,
Long M?
,
O Mon
,
Ph?ng Hi?p
,
Th?t N?t
,
V? Thanh
. T?nh l? la thanh ph? C?n Th?.
Ngay
1 thang 7
n?m
1999
,
Chinh ph? Vi?t Nam
ban hanh Ngh? đ?nh s?
45/1999/Nđ-CP
[8]
v? vi?c thanh l?p th? xa
V? Thanh
, đ?i ten huy?n
V? Thanh
thanh huy?n
V? Th?y
va thanh l?p cac ph??ng, xa, th? tr?n thu?c th? xa
V? Thanh
va huy?n
V? Th?y
, t?nh C?n Th?.
Ngay
6 thang 11
n?m
2000
,
Chinh ph? Vi?t Nam
ban hanh Ngh? đ?nh s?
64/2000/Nđ-CP
[9]
v? vi?c đi?u ch?nh đ?a gi?i hanh chinh huy?n
Chau Thanh
đ? thanh l?p huy?n
Chau Thanh A
, t?nh C?n Th?. Theo đo, tai l?p huy?n Chau Thanh A tren c? s? 22.139 ha di?n tich t? nhien va 163.357 nhan kh?u c?a huy?n Chau Thanh.
T? đo cho đ?n cu?i n?m
2003
, t?nh C?n Th? g?m 9 đ?n v? hanh chinh tr?c thu?c:
thanh ph? C?n Th?
,
th? xa V? Thanh
, huy?n
Chau Thanh
, huy?n
Chau Thanh A
, huy?n
Ph?ng Hi?p
, huy?n
V? Th?y
, huy?n
Long M?
, huy?n
O Mon
, huy?n
Th?t N?t
.
Ngay
26 thang 11
n?m
2003
,
Qu?c h?i Vi?t Nam
thong qua Ngh? quy?t s?
22/2003/QH11
[10]
v? vi?c chia va đi?u ch?nh đ?a gi?i hanh chinh m?t s? t?nh. Theo đo, chia t?nh C?n Th? thanh
thanh ph? C?n Th?
tr?c thu?c trung ??ng va
t?nh H?u Giang
nh? sau:
- Thanh ph? C?n Th? tr?c thu?c trung ??ng co di?n tich t? nhien la 138.959,99 ha va dan s? hi?n t?i la 1.112.121 ng???i, bao g?m: di?n tich va s? dan c?a thanh ph? C?n Th? c?; huy?n O Mon; huy?n Th?t N?t; m?t ph?n c?a huy?n Chau Thanh, bao g?m: th? tr?n Cai R?ng; cac ?p Th?nh M?, Th?nh Hu?, Th?nh Th?ng, Yen H? va 176 ha di?n tich cung v?i 2.216 ng???i c?a ?p Phu Qu?i thu?c xa đong Th?nh; cac ?p Th?nh Hoa, Th?nh H??ng, Th?nh Thu?n, An H?ng, Th?nh Phu, Phu Khanh, Khanh Binh va 254,19 ha di?n tich cung v?i 1.806 ng??i c?a ?p Phu H?ng thu?c xa Phu An; cac ?p Phu Thanh, Phu Th?nh, Phu Thu?n, Phu Thu?n A va 304,61 ha di?n tich cung v?i 1.262 ng??i c?a ?p Phu L?i thu?c xa đong Phu; m?t ph?n c?a huy?n Chau Thanh A, bao g?m: xa Tr???ng Long; xa Nh?n ai; xa Nh?n Ngh?a; ?p Tan Th?nh đong va 84,7 ha di?n tich cung v?i 640 ng??i c?a ?p Tan Th?nh Tay thu?c xa Tan Phu Th?nh.
- T?nh H?u Giang co di?n tich t? nhien la 160.772,49 ha va dan s? hi?n t?i la 766.105 ng??i, bao g?m: di?n tich va s? dan c?a th? xa V? Thanh; huy?n Ph?ng Hi?p; huy?n Long M?; huy?n V? Th?y; ph?n con l?i c?a huy?n Chau Thanh va huy?n Chau Thanh A, tr? ph?n di?n tich va s? dan c?a hai huy?n nay đa đ??c đi?u ch?nh v? thanh ph? C?n Th? tr?c thu?c trung ??ng quy đ?nh nh? tren. T?nh l? t?nh H?u Giang đ?t t?i th? xa V? Thanh.
Nh? v?y, t?nh C?n Th? chinh th?c b? gi?i th? k? t? ngay
1 thang 1
n?m
2004
.