C? X??ng
(
ch? Han
: 姬昌, 1154 TCN - 1046 TCN), con hay đ??c g?i la
Chu V?n v??ng
(周文王), m?t th? l?nh b? t?c Chu cu?i th?i
nha Th??ng
trong
l?ch s? Trung Qu?c
. Ong la ng??i đa xay n?n mong tri?u đ?i
nha Chu
trong
l?ch s? Trung Qu?c
.
C? X??ng ng??i đ?t U (nay thu?c
?p Tu?n
,
huy?n Ban
, t?nh
Thi?m Tay
). Khi cha C? X??ng la
C? Quy L?ch
con ? ngoi, Chu t?c ch? la m?t n??c nh? thu?c v??ng tri?u
nha Th??ng
.
Quy L?ch t?ng d?n ng??i t?c Chu t?
song V?
xu?ng xay thanh
C? ?p
?
Chu Nguyen
, phia tay nam nui
K? S?n
, gay d?ng c? s? ti?n v? phia đong. V? sau, Quy L?ch b? vua
nha Th??ng
gi?t h?i, C? X??ng n?i ngoi cha lam t??c
Ba
.
C? X??ng ghi nh? m?i thu gi?t cha, quy?t tam cai tr? t?t đ?t n??c c?a minh, t? đo l?t đ? ach th?ng tr? c?a tri?u Th??ng. Ong theo cach c?a ong n?i la
C? Cong đ?n Ph?
, xua đu?i th? l?c d? t?c lan c?n, đ?ng th?i v?i vi?c dung binh ? ngoai, t?ng c??ng, ch?nh đ?n n?i chinh. Ong đ?i x? v?i dan khoan h?u, gi?m b?t to thu?. Ong con luon luon m?c qu?n ao c?a ng??i binh th??ng ra đ?ng ru?ng đ?c thuc nong phu khai kh?n đ?t đai, quan tam đ?n b?nh t?t, n?i kh?n kh? c?a tr?m h? l?p d??i va nh?ng ng??i co qu? gia y?u.
Ong ra l?nh:
"M?t ng??i co t?i, khong đ??c đ? lien lu? đ?n ng??i khac"
. Nh?ng chinh sach ?y t?o nen s? đ?i ngh?ch ro r?t v?i s? th?ng tr? tan b?o c?a
nha Th??ng
, khi?n n??c lang gi?ng co khong it ng??i b?ng b? con cai ch?y sang n??c Chu n??ng nh?.
Ngoai ra, đ? th?c hi?n nghi?p l?n di?t Th??ng, C? X??ng đa th?c hi?n nhi?u bi?n phap thu hut nhan tai. H? g?p m?t ng??i co
ki?n th?c
, co tai v?n vo, thi nhi?t tinh kho?n đai, k? g?i chuy?n tro. M?t vi d? đi?n hinh la đich than đ?n m?i
La V?ng
(
Kh??ng T? Nha
) la m?t ong gia cau ca ben
song V?
khi đo đa h?n sau m??i tu?i, va phong ong lam t??ng soai c?m quan đ?i đanh nha Th??ng, th?m chi yeu c?u con minh g?i ong la
Th??ng Ph?
. B?i v?y, k? s? b?n ph??ng t?p n?p đ?n quy ph?c.
Th?c hi?n chinh sach m? mang c?a C? X??ng, n??c Chu tr? thanh m?t n??c l?n m?nh ? phia tay, khi?n
Tr? V??ng
lo ng?i. Tr? v??ng ngoai m?t phong C? X??ng lam
Tay Ba
(西伯), nen con g?i la
Ba X??ng
(伯昌). Tuy trao t??c v? th?ng soai m?t ph??ng, nh?ng Tr? V??ng l?i tim cach v? m?i C? X??ng đ?n kinh đo
Tri?u Ca
, r?i b?a đ?t ra t?i danh đ? b?t giam C? X??ng ? ng?c
D?u Ly
. Sau nh? b?y toi c?a Tay Ba dang m? n?, v?t l? cho Tr? V??ng, Tr? V??ng m?i tha cho C? X??ng.
Sau khi tr? v? đ?t Chu, C? X??ng t?ng c??ng g?p rut di?t Th??ng. Ong d?n quan v??t
Hoang Ha
v? phia đong, đanh th?ng đ?n khu v?c trung tam tri?u Th??ng, chi?m c? ph?n l?n vung phia nam song V?, hinh thanh c?c di?n "ba ph?n thien h? co hai ph?n". đang luc C? X??ng chu?n b? phat đ?ng cu?c ti?n cong cu?i cung di?t Th??ng, thi khong may ong b? b?nh m?t. Tr??c khi lam chung, ong d?n do ng??i sau ph?i hoan thanh nghi?p l?n di?t Th??ng.
V? sau con ong la
C? Phat
k? nghi?p, th?c hi?n đ??c y nguy?n c?a ong, di?t vua Tr? nha Th??ng, xay d?ng len
nha Chu
, tr? thanh
thien t?
đ?u tien, truy ton ong la
V?n v??ng
(文王).
N?m 690,
Vo T?c Thien
x?ng đ?, l?y qu?c hi?u la Chu, đ?t mi?u hi?u cho ong la
Th?y T?
(始祖), th?y hi?u la
V?n hoang đ?
(文皇帝).
- Thai T?
(太?), con g?i la
Chu V?n M?u
(周文母).
- Em gai c?a
đ? ?t
.
- Hai m??i t? ba thi?p.
- Con cai: H?n 100 ng??i, nh?ng ng??i đang chu y la:
- Ba ?p Kh?o
(
伯邑考
)
- Phat
(t?c
Chu V? V??ng
)
- Tien
(sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Qu?n
)
- đ?
(sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Sai
)
- đan
(sau đ??c phong lam quan ch? n??c
L?
)
- Phong
(sau đ??c phong lam quan ch? n??c Khang 康, va, sau
lo?n tam giam
, c?i phong lam quan ch? n??c
V?
)
- V?
(sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Thanh
)
- X?
(
?叔處
) (sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Ho?c
)
- Tr?nh
(
鄭
) (sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Mao
)
- Tai
(sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Nhi?m
? ho?c n??c
đam
)
- Cao thuc
(
?叔
) (sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Cao
)
- Ung ba
(
雍伯
) (sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Ung
)
- Ch?n đ?c
(sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Tao
)
- Tu
(
繡
) (sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Thac
? ho?c n??c
đ?ng
)
- Cao
(sau đ??c phong lam quan ch? n??c
T?t
)
- Nguyen ba
(
原伯
) (sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Nguyen
)
- Phong h?u
(
?侯
) (sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Phong
)
- Tuan ba
(
?伯
) (sau đ??c phong lam quan ch? n??c
Tuan
)
- (
Co th?
)
Thich
, quan ch? n??c
Thi?u
va n??c
Yen
Danh sach tien cong t?c Chu
|
|---|
|
 |
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
C? X??ng
.
|