Bai vi?t nay c?n them chu thich ngu?n g?c đ? ki?m ch?ng thong tin . M?i b?n giup hoan thi?n bai vi?t nay b?ng cach b? sung chu thich t?i cac ngu?n đang tin c?y . Cac n?i dung khong co ngu?n co th? b? nghi ng? va xoa b?. ( August 2014 )

Cong qu?c Bayern
Ten b?n ng? Herzogtum Bayern   ( ti?ng đ?c ) Ducatus Bavariae   ( ti?ng Latinh )
c. 555?1623
Cac bi?n th? c? ho?c bi?u ng? d??i tri?u đ?i Wittelsbach Huy hi?u c?a cac Cong t??c Wittelsbach c?a Bavaria (Th? k? 13 đ?n th? k? 14) Huy hi?u c?a cac cong t??c Wittelsbach v?i con s? t? c?a lanh đ?a (đ?n 1623)
Cong qu?c Bavaria (mau đ?, bao g?m c? vung bien gi?i Ao) thu?c đ? ch? La Ma th?n thanh vao kho?ng n?m 1000 sau Cong nguyen.
Cong qu?c Bavaria thu?c đ? ch? La Ma th?n thanh , 1618
T?ng quan
V? th?	M?t Cong qu?c b? l?c c?a đong Francia va V??ng qu?c đ?c (843?962) Bang c?a đ? ch? La Ma th?n thanh (t? n?m 962)
Th? đo	Regensburg (cho đ?n n?m 1255) Munich (t? n?m 1505)
Ngon ng? thong d?ng	ti?ng Bavaria , Latin
Ton giao chinh	Cong giao La Ma
Chinh tr?
Chinh ph?	Ch? đ? quan ch? phong ki?n
Cong t??c
L?ch s?
Th?i k?	Chau Au th?i Trung c?
?  Garibald I , cong t??c đ?u tien đ??c bi?t đ?n	c. 555
? Margrave Arnulf     ch?c danh gi?	907
?  Carinthia tach ra	976
?  Ao tach ra	1156
? thu?c v? Nha Wittelsbach	1180
?  Tai th?ng nh?t	1503
? đ??c nang len thanh Tuy?n h?u qu?c	1623
Ti?n than K? t?c đong Francia Bavaria-Munich Tuy?n h?u qu?c Bavaria Phien h?u qu?c Ao Giao ph?n v??ng quy?n Brixen Giao ph?n v??ng quy?n Regensburg T?ng giao ph?n v??ng quy?n Salzburg Ba qu?c Tyrol Bohemian Palatinate
Hi?n nay la m?t ph?n c?a	đ?c Ao Italy Slovenia

Cong qu?c Bayern ( ti?ng đ?c : Herzogtum Bayern ; ti?ng Latinh : Ducatus Bavariae ) la m?t cong qu?c đ?c trong đ? ch? La Ma th?n thanh . Hinh thanh t? vung lanh th? đ?nh c? c?a cac b? t?c ng??i Bayern ? vung bien gi?i ? phia đong nam c?a v??ng qu?c Frank d??i th?i v??ng tri?u Meroving t? th? k? VI đ?n th? k? VIII. Cac b? t?c nay v? danh ngh?a th?n ph?c đ? ch? Frank va đ??c cai tr? b?i cac th? l?nh đ??c vua Frank phong t??c hi?u dux . Khi đ? ch? Carolus suy tan vao cu?i th? k? IX, lanh th? c?a cac b? t?c ng??i Bayern tr? thanh m?t trong nh?ng cong qu?c b? t?c c?a v??ng qu?c đong Francia ma sau nay phat tri?n thanh V??ng qu?c đ?c va đ? ch? La Ma th?n thanh .

Trong cac cu?c n?i chi?n d??i tri?u đ?i nha Otto , lanh th? Bayern b? suy gi?m đang k? do s? chia tach c?a Cong qu?c Carinthia m?i thanh l?p vao n?m 976. T? n?m 1070 đ?n 1180, Hoang đ? La Ma Th?n thanh m?t l?n n?a b? Bayern ph?n đ?i m?nh m?, đ?c bi?t la t? nha Welf . Trong cu?c xung đ?t cu?i cung gi?a nha Welf va nha Hohenstaufen , Cong t??c Heinrich S? t? đa b? Hoang đ? Frederick Barbarossa t??c quy?n cai tr? ? cac thai ?p Bayern va Sachen . Frederick đa chuy?n Bayern cho Nha Wittelsbach , gia t?c nay đa gi? no cho đ?n n?m 1918. Cong qu?c Bayern đ??c nang len thanh Tuy?n h?u qu?c trong Chi?n tranh Ba M??i N?m vao n?m 1623.

đ?a ly [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cong qu?c b? l?c Bayern th?i trung c? n?m ? vung đong Nam n??c đ?c ngay nay va h?u h?t cac vung c?a Ao d?c theo song Danube đ?n bien gi?i Hungary , sau đo ch?y d?c theo nhanh song Leitha ? phia đong. No bao g?m cac vung Altbayern c?a bang Bayern hi?n đ?i, v?i cac vung đ?t c?a huy?n bien gi?i Nordgau ( Th??ng Pfalz sau nay), nh?ng khong co cac vung Schwaben va Franken . Vi?c Cong qu?c Carinthia b? chia c?t vao n?m 976 d?n đ?n vi?c m?t cac lanh th? r?ng l?n ? phia đong day Alps bao g?m cac bang Karnten va Steiermark ngay nay c?a Ao c?ng nh? vung ph? c?n Carniolan thu?c Slovenia ngay nay. Phien h?u qu?c Ao ? vung t??ng ?ng v?i bang H? Ao hi?n nay ? c?ng chinh th?c tr? thanh m?t cong qu?c vao n?m 1156.

Qua nhi?u th? k?, m?t s? lanh th? ti?p t?c ly khai trong lanh th? c?a cong qu?c b? l?c, ch?ng h?n nh? Ba qu?c Tirol ho?c T?ng giao ph?n v??ng quy?n Salzburg , đa gianh đ??c v? tri tr?c thu?c Hoang gia . T? n?m 1500, m?t s? qu?c gia tr?c thu?c hoang gia nay la thanh vien c?a Vung đ? ch? Bayern c?a đ? ch? La Ma Th?n thanh .

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac cong qu?c b? l?c c? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngu?n g?c c?a cong qu?c Bayern c? co th? đ??c b?t ngu?n t? n?m 551/555. Trong cu?n Getica c?a minh, s? gia Jordanes vi?t: "Khu v?c đo c?a ng??i Swabia co ng??i Baiuvarii ? phia đong, ng??i Frank ? phia tay..."

Gia t?c Agilolfing [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cho đ?n khi cong qu?c đ?u tien k?t thuc, t?t c? nha cai tr? đ?u xu?t than t? gia t?c Agilolfinger . Ng??i Bavaria sau đo đa chi?m l?nh khu v?c nay t? Huy?n bien gi?i Nordgau d?c theo song Naab (sau nay đ??c g?i la Th??ng Pfalz ) cho đ?n song Enns ? phia đong va v? phia nam qua đeo Brenner đ?n Th??ng ngu?n song Adige ? Nam Tyrol ngay nay. Cong t??c đ?u tien theo ghi chep l?i la Garibald I , m?t ng??i Frank thu?c gia t?c Agilolfing, ng??i đa cai tr? t? n?m 555 tr? đi v?i t? cach la m?t ch? h?u g?n nh? đ?c l?p c?a v??ng tri?u Meroving .

? bien gi?i phia đong, nh?ng thay đ?i đa x?y ra v?i s? di c? c?a cac b? l?c ng??i Lombard Tay đ?c t? b?n đ?a Pannonia đ?n mi?n b?c n??c Y vao n?m 568 va ng??i Avar đa th? ch? h? c?ng nh? s? đ?nh c? c?a ng??i Sec Tay Slav ? vung lan c?n ben ngoai r?ng Bohemia cung luc đo. Vao kho?ng n?m 743, cong t??c Odilo c?a Bayern đa bi?n cac cong t??c ng??i Slav thanh ch? h?u c?a Carantania ( huy?n bien gi?i Carinthia sau nay), đay la nh?ng ng??i đa yeu c?u ong b?o v? ch?ng l?i quan Avar xam l??c. N?i ? c?a cac cong t??c gia t?c Agilolfing ph?n l?n đ?c l?p khi đo la Regensburg , Castra Regina c?a La Ma tr??c đay n?m tren song Danube.

Trong th?i k? C? đ?c hoa , Giam m?c Corbinia đa đ?t n?n mong cho Giao ph?n Freising sau nay tr??c n?m 724; Thanh Kilian vao th? k? th? 7 t?ng la nha truy?n giao c?a lanh th? Franken ? phia b?c, sau đo đ??c cai tr? b?i Cong t??c Thuringia , n?i Boniface thanh l?p Giao ph?n Wurzburg vao n?m 742. T?i vung đ?t Alamannia (Swabia) li?n k? ? phia tay song Lech , Augsburg t?ng la n?i c?a giam m?c. Khi Boniface thanh l?p Giao ph?n Passau vao n?m 739, ong đa co th? xay d?ng d?a tren cac truy?n th?ng C? đ?c giao s? khai ? đ?a ph??ng. ? phia nam, Thanh Rupert đa thanh l?p Giao ph?n Salzburg vao n?m 696, co l? sau khi ong đa lam l? r?a t?i cho Cong t??c Theodo x? Bayern t?i cung đi?n c?a minh ? Regensburg, tr? thanh "Tong đ? Bayern". N?m 798, Giao hoang Leo III thanh l?p Giao t?nh Bayern v?i Salzburg la Giam m?c đo thanh va Regensburg, Passau, Freising va Saben (sau nay la Brixen) la cac giao ph?n toa pho giam m?c.

Nha Carolus [ s?a | s?a ma ngu?n ]

V?i s? tr?i d?y c?a đ? ch? Frank d??i tri?u đ?i Carolus , quy?n t? tr? c?a cac cong t??c Bayern d??i th?i Merowinger b? ch?m d?t: N?m 716, ng??i Carolus đa h?p nh?t cac vung đ?t Franken ? phia b?c tr??c đay do cac Cong t??c Thuringia n?m gi?, nh? đo cac giam m?c Wurzburg đa gianh đ??c v? tri th?ng tr?. ? phia tay, Qu?n th?a c?a nha Carolus la Carloman đa đan ap cu?c n?i d?y cu?i cung c?a ng??i Alamannia t?i 746 Phap đinh mau Cannstatt . Cong qu?c b? l?c c?a b? l?c cu?i cung đ??c h?p nh?t la Bayern vao n?m 788, sau khi Cong t??c Tassilo III c? g?ng duy tri n?n đ?c l?p c?a minh m?t cach vo ich thong qua lien minh v?i ng??i Lombard. Cu?c chinh ph?c V??ng qu?c Lombardia c?a Charlemagne keo theo s? s?p đ? c?a Tassilo, ng??i b? ph? tru?t vao n?m 788. Bayern sau đo đ??c qu?n ly b?i cac qu?n tr??ng ng??i Frank.

Cac cong qu?c b? l?c m?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong Ordinatio Imperii n?m 817 c?a minh, con trai c?a Charlemagne va Hoang đ? k? v? Louis M? đ?o đa c? g?ng duy tri s? th?ng nh?t c?a đ? ch? Carolus : trong khi quy?n l?c đ? qu?c khi ong qua đ?i đ??c truy?n cho con trai c? Lothair I , nh?ng ng??i em trai s? ti?p nh?n cac v??ng qu?c nh? h?n. T? n?m 825, Ludwig Ng??i đ?c t? phong minh la "Vua c?a Bayern" trong lanh th? tr? thanh trung tam quy?n l?c c?a minh. Khi hai anh em chia c?t đ? qu?c theo Hi?p ??c Verdun 843, Bayern tr? thanh m?t ph?n c?a đong Francia d??i th?i Vua Ludwig Ng??i đ?c, ng??i sau khi ch?t đa truy?n l?i t??c hi?u hoang gia Bayern cho con trai c? Carloman vao n?m 876. Con trai ru?t c?a Carloman la Arnulf x? Karnten v?n đ??c nuoi d??ng t?i vung đ?t Carantania tr??c đay, đ??c b?o đ?m quy?n s? h?u huy?n bien gi?i Karnten sau cai ch?t c?a cha ong vao n?m 880 va tr? thanh Vua c?a đong Francia vao n?m 887. Karnten va Bayern la trung tam quy?n l?c c?a ong, v?i Regensburg la n?i đ?t b? may cai tr?.

Ch? y?u nh? s? ?ng h? c?a ng??i Bayern, Arnulf co th? ch?ng l?i Charles vao n?m 887 va đ?m b?o cho vi?c b?u ch?n ong lam vua đ?c vao n?m sau. N?m 899, Bayern đ??c trao cho Ludwig Tr? con . Trong th?i gian tr? vi c?a Ludwig Tr? con, ng??i Hungary lien t?c x?y ra s? tan pha Bayern. Vi?c ch?ng xam l??c d?n tr? nen y?u ?t va vao ngay 5 thang 7 n?m 907, g?n nh? toan b? b? t?c Bayern đa b? m?ng trong tr?n Pressburg .

Trong th?i tr? vi c?a Ludwig Tr? con, Luitpold, Ba t??c Scheyern , ng??i s? h?u cac lanh th? r?ng l?n c?a Bayern, cai tr? Huy?n bien gi?i Carinthia ? bien gi?i phia đong nam, v?n đong vai tro b?o v? Bayern. Ong ch?t trong tr?n chi?n l?n n?m 907, nh?ng con trai c?a ong la Arnulf , hi?u la T?i t?, t?p h?p nh?ng tan d? c?a b? t?c lien minh v?i ng??i Hungary va tr? thanh cong t??c c?a Bayern vao n?m 911, th?ng nh?t Bayern va Carinthia. Vua đ?c Conrad I đa t?n cong Arnulf nh?ng khong thanh cong khi ong ta t? ch?i th?n ph?c vua đ?c.

Nha Luitpoldinger va nha Otto [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tri?u đ?i nha Carolus ? đong Francia k?t thuc vao n?m 911 khi con trai c?a Arnulf, Vua Ludwig Tr? con ch?t ma khong co ng??i th?a k?. Vi?c quy?n l?c trung ??ng khong con d?n đ?n m?t s? c?ng c? m?i c?a cac cong qu?c b? l?c đ?c. đ?ng th?i, đong Francia đa ph?i đ?i m?t v?i m?i đe d?a ngay cang t?ng t? cac cu?c xam l??c c?a Hungary, đ?c bi?t la ? huy?n bien gi?i Ao c?a Bayern (marchia orientalis) ben ngoai song Enns. N?m 907, quan đ?i c?a Luitpold, Phien h?u t??c Bayern đa b? th?t b?i n?ng n? trong tr?n Pressburg. B?n than Luitpold đa b? gi?t t?i tr?n va con trai c?a ong ta la Arnulf T?i t? nh?n t??c v? cong t??c, tr? thanh Cong t??c đ?u tien c?a Bayern t? th?i nha Luitpoldinger . Tuy nhien, huy?n bien gi?i Ao v?n b? ng??i Hungary chi?m va cac vung đ?t c?a ng??i Pannonia đa b? m?t m?t cach ro rang.

Tuy nhien, s? t? tin c?a cac cong t??c Bayern la m?t v?n đ? tranh ch?p lien t?c trong V??ng qu?c đ?c m?i thanh l?p: Eberhard , con trai c?a Cong t??c Arnulf, b? vua Otto I c?a đ?c ph? tru?t n?m 938; ong đa đ??c k? v? b?i em trai c?a minh Berthold . N?m 948, Vua Otto cu?i cung đa t??c quy?n c?a nha Luitpoldinger va phong em trai minh la Henry I lam cong t??c Bayern. Ng??i th?a k? th? y?u c?a Cong t??c Berthold, Henry III , đa đ??c phong t??c s? quan c?a cong t??c Bayern. N? l?c cu?i cung c?a nha Luitpoldinger nh?m gianh l?i quy?n l?c b?ng cach tham gia cu?c n?i d?y c?a con trai Vua Otto, Cong t??c Liudolf x? Schwaben đa b? d?p t?t vao n?m 954.

N?m 952, Cong t??c Henry I c?ng nh?n đ??c Huy?n bien gi?i Verona ? Y, n?i ma Otto I đa chi?m đ??c t? Vua Berengar II c?a Y . Ong v?n ph?i đ?i pho v?i m?i đe d?a t? Hungary, m?i đe d?a nay v?n ch?a b? lo?i b? cho đ?n khi Vua Otto chi?n th?ng trong tr?n Lechfeld n?m 955. Ng??i Magyar rut lui sau cac song Leitha va Morava , t?o đi?u ki?n cho lan song Ostsiedlung th? hai c?a đ?c tran vao cac khu v?c thu?c H? Ao , Istria va Carniola ngay nay. M?c du đ??c cai tr? b?i h?u du? c?a Henry I, m?t nhanh con th? c?a v??ng tri?u Sachsen , cu?c xung đ?t gi?a cac cong t??c x? Bayern v?i tri?u đinh đ?c (t? n?m 962: đ? qu?c La Ma Th?n thanh ) v?n ti?p di?n: n?m 976, Hoang đ? Otto II ph? tru?t ng??i anh h? n?i lo?n la Cong t??c Henry II c?a Bayern va thanh l?p Cong qu?c Karnten tren lanh th? c? c?a Bayern ma v?n đa đ??c trao cho c?u s? quan c?a nha Luitpoldinger la Henry III, ng??i c?ng tr? thanh Phien h?u t??c Verona. M?c du Henry II đa hoa gi?i v?i ng??i v? goa c?a Hoang đ? Otto la Theophanu vao n?m 985 va gianh l?i cong qu?c c?a minh, quy?n l?c c?a cac cong t??c Bayern ngay cang suy gi?m do s? tr?i d?y c?a Nha Babenberg ? Franken, cai tr? v?i ten g?i Cac phien h?u t??c Ao (Ostarrichi), nh?ng ng??i ngay cang đ?c l?p h?n.

Nha Welf [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cong t??c nha Otto cu?i cung, con trai c?a Heinrich II la Heinrich III đ??c b?u lam Vua c?a ng??i La Ma vao n?m 1002. Co th?i đi?m, cong qu?c đ??c cai tr? b?i cac v? vua đ?c trong lien minh ca nhan, b?i cac cong t??c ch? h?u ho?c th?m chi b?i cac con trai c?a hoang đ?, m?t truy?n th?ng đ??c duy tri b?i Nh?ng ng??i k? v? nha Salier c?a Heinrich. Th?i k? nay ch?ng ki?n s? tr?i d?y c?a nhi?u gia đinh quy t?c, ch?ng h?n nh? Ba t??c Andechs hay Nha Wittelsbach . N?m 1061, hoang h?u Agnes x? Poitou c?p thai ?p cho ba t??c Sachsen Otto x? Nordheim . Tuy nhien, con trai c?a ba la Vua Heinrich IV m?t l?n n?a chi?m gi? cong qu?c b?ng cac ly do ng?y bi?n, d?n đ?n Cu?c n?i d?y Saxon n?m 1073 . Heinrich giao Bayern cho Welf , m?t ng??i thu?c dong doi Nha Este ? Verona va la t? tien c?a nha Welf , gia t?c nay tr? vi cong qu?c khong lien t?c trong 110 n?m ti?p theo.

Ch? khi vi?c thi?t l?p s? cai tr? c?a nha Guelph (m?t d?ng ti?ng Y c?a ten c?a Nha Welf) v?i t? cach la cong t??c t? n?m 1070 b?i Heinrich IV, thi s? xu?t hi?n tr? l?i c?a cac cong t??c Bayern. Giai đo?n nay đ??c đ?c tr?ng b?i cu?c tranh cai vi?c b? nhi?m giao s? gi?a Hoang đ? va Giao hoang. No c?ng c? s? cai tr? c?a nha Guelph thong qua vi?c đ?ng v? phia giao hoang.

M?t cu?c xung đ?t v?i v??ng tri?u Hohenstaufen ? Schwaben trong vi?c b?u ch?n nha vua đa khi?n Conrad III ( nha Staufer ) theo y nha vua nh?ng th?c t? la Bayern đa đ??c trao cho nha Babenberg n?m 1139. Khu v?c Schwaben n?m d??i th?i tr? vi c?a vua Staufer ph?n l?n nong thon. Cang ngay, Franken c?ng tr? thanh trung tam quy?n l?c c?a nha Staufer. Franken gianh đ??c v? tri th?ng tr? c?a Giam m?c Wurzburg khi thanh l?p giao ph?n Bamberg, va nh?ng ng??i cai tr? th? t?c m?i đa m?t l?n th? 1007 Frederick I Barbarossa nha Hohenstaufen đa c? g?ng hoa gi?i v?i ng??i nha Guelph ^[1] va vao n?m 1156 đa trao tr? l?i Marcha Orientalis cho Bayern. Heinrich S? t? nha Guelph.

Marcha Orientalis tach r?i la nha Babenberg v?i t? cach la Cong qu?c m?i co đ?c quy?n đ?c bi?t đ?i v?i h?t nhan c?a Ao (Ostarrichi) sau nay. Heinrich S? t? đa thanh l?p nhi?u thanh ph?, trong đo co Munich vao n?m 1158. Ong la ng??i cai tr? hai cong qu?c Sachsen va Bayern, ong đa xung đ?t v?i Frederick I Barbarossa. V?i s? tr?c xu?t c?a Heinrich S? t? va s? tach bi?t c?a Steiermark thanh m?t cong qu?c rieng bi?t vao n?m 1180, cong qu?c b? l?c đa k?t thuc.

Nha Wittelsbach [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? n?m 1180 đ?n n?m 1918, nha Wittelsbach la gia t?c cai tr? Bayern v?i t? cach la cong t??c, sau đo la tuy?n h?u t??c va vua. Khi S? quan Ba t??c Otto VI. Wittelsbach tr? thanh Otto I, Cong t??c Bayern vao n?m 1180, ngan kh? c?a nha Wittelsbach kha th?p. Trong nh?ng n?m ti?p theo, ngan kh? đa t?ng len đang k? nh? mua ban, k?t hon va th?a k?. đ?t m?i thu đ??c khong con đ??c cho lam thai ?p n?a ma do nh?ng ng??i h?u qu?n ly. Ngoai ra, cac gia t?c quy?n l?c nh? cac ba t??c nha Andech đa ch?t trong th?i k? nay. Con trai c?a Otto la Ludwig I nha Wittelsbach đ??c phong t??c S? quan Ba t??c song Rhine n?m 1214.

Nha Wittelsbach khong co s? ?u tien con tr??ng k? v? nh? nhi?u chinh quy?n đ??ng th?i nen vao n?m 1255, đa co s? phan chia lanh th? thanh Th??ng Bayern la lanh đ?a s? quan va Nordgau (trung tam ? Munich) va H? Bayern (? Landshut va Burghausen). Ngay nay v?n co s? phan bi?t gi?a vung Th??ng va H? Bayern (xem Regierungsbezirke ).

B?t ch?p s? phan chia du m?i ch? th?ng nh?t trong m?t kho?ng th?i gian ng?n ng?i, Bayern đa đ?t đ??c đ?nh cao quy?n l?c m?i v?i Ludwig IV, Hoang đ? La Ma Th?n thanh , ng??i tr? thanh hoang đ? đ?u tien c?a nha Wittelsbach vao n?m 1328. Cac khu v?c m?i gianh đ??c g?m Brandenburg (1323), Tyrol (1342) va cac t?nh Ha Lan nh? Holland , Zeeland va Friesland va Hainaut (1345). Cac t?nh nay đa b? m?t d??i th?i nh?ng ng??i k? v? c?a ong. N?m 1369, Tyrol đ??c sap nh?p thong qua Hi?p ??c Scharding v?i nha Habsburg. Nh?ng k? s? ng??i Luxembourg ti?p n?i vao n?m 1373 va cac t?nh c?a Ha Lan r?i vao tay Cong qu?c Bourgogne vao n?m 1436. Trong Hi?p ??c Pavia n?m 1329, Hoang đ? Ludwig đa phan chia quy?n s? h?u trong m?t vung lanh đ?a s? quan v?i lanh đ?a s? quan song Rhine g?i la Th??ng Pfalz sau nay. Do đo, t??c hi?u Tuy?n h?u t??c c?a lanh đ?a s? quan t? đo tr? đi c?ng khong con. S? cong nh?n quy?n th?ng tr? c?a Cong t??c Bayern vao n?m 1275 c?ng b? gi?i h?n, Salzburg thu?c Bayern cu?i cung c?ng tach ra khi T?ng giam m?c Salzburg ban hanh lu?t phap qu?c gia rieng vao n?m 1328. Salzburg tr? thanh m?t qu?c gia g?n nh? đ?c l?p trong đ? ch? La Ma Th?n thanh.

Trong th? k? 14 va 15, 2 vung th??ng va h? Bayern nhi?u l?n đ??c chia nh?. B?n N? t??c t?n t?i sau s? phan chia n?m 1392: Bayern-Straubing , Bayern-Landshut , Bayern-Ingolstadt va Bayern-Munich . Cac cong t??c nay th??ng gay chi?n v?i nhau. Cong t??c Albrecht IV c?a Bayern-Munich th?ng nh?t Bayern vao n?m 1503 thong qua chi?n tranh va ch? đ? con tr??ng th?a k? . Tuy nhien, cac tr? s? ban đ?u c?a Bayern la Kufstein , Kitzbuhel va Rattenberg ? Tirol đa b? m?t vao n?m 1504.

B?t ch?p s?c l?nh n?m 1506, con trai c? c?a Albrecht IV la Wilhelm IV bu?c ph?i chia s? quy?n l?c cho anh trai Ludwig X vao n?m 1516, m?t th?a thu?n keo dai cho đ?n khi Ludwig qua đ?i vao n?m 1545. Wilhelm tuan theo chinh sach đ?i đ?u v?i nha Habsburg truy?n th?ng c?a nha Wittelsbach cho đ?n n?m 1534, ong th?c hi?n m?t hi?p ??c t?i Linz v?i Ferdinand I , vua c?a V??ng qu?c Bohemia (Hungary va Bohemia). M?i lien k?t nay đ??c c?ng c? vao n?m 1546 khi hoang đ? Karl V nh?n đ??c s? giup đ? c?a Wilhelm IV trong cu?c chi?n tranh gianh lien minh Schmalkalden khi h?a v?i Wilhelm IV s? đ? ong k? v? ngai vang Bohemia, va ch?c tuy?n h?u t??c c?a s? quan ba t??c song Rhine đ??c h??ng. Wilhelm c?ng đa lam đ??c nhi?u đi?u quan tr?ng trong vi?c b?o đ?m Bayern la m?t qu?c gia Cong giao . Cac h?c thuy?t c?i cach đa đ?t đ??c ti?n b? đang k? trong cong qu?c khi cong t??c gianh đ??c nhi?u quy?n đ?i v?i cac giam m?c va tu vi?n t? giao hoang. Sau đo, ong ap d?ng cac bi?n phap đ? đan ap nh?ng ng??i c?i cach, nhi?u ng??i trong s? h? đa b? tr?c xu?t; trong khi cac tu s? Dong Ten , nh?ng ng??i ma ong m?i vao cong qu?c n?m 1541, đa thanh l?p Tr??ng Cao đ?ng Dong Ten Ingolstadt lam tr? s? chinh c?a h? ? đ?c. Wilhelm, ng??i đa qua đ?i vao thang 3 n?m 1550 va đ??c k? v? b?i con trai c?a ong la Albrecht V , ng??i đa k?t hon v?i con gai c?a Ferdinand I. đ?u tri?u đ?i c?a minh, Albrecht đa nh??ng b? m?t s? nha c?i cach v?n v?n con nhi?u quy?n l?c ? Bayern; kho?ng n?m 1563, ong thay đ?i thai đ?, ?ng h? cac s?c l?nh c?a Cong đ?ng Trento va thuc đ?y Phong trao Ph?n C?i cach . Khi giao d?c chuy?n giao b?ng c?p vao tay cac tu s? Dong Ten, s? phat tri?n c?a đ?o Tin lanh đa th?c s? b? ki?m soat ? Bayern.

Cong t??c k? v?, Wilhelm V , con trai c?a Albrecht, đa nh?n đ??c m?t n?n giao d?c Dong Ten va th? hi?n s? g?n bo sau s?c v?i cac giao ly Dong Ten. Ong đ?m b?o ch?c T?ng giam m?c Koln cho em trai minh la Ernst von Bayern vao n?m 1583 va ch?c v? nay v?n n?m trong tay nha Wittelsbach trong g?n 200 n?m. N?m 1597, ong thoai v? đ? ?ng h? con trai minh la Maximilian I .

Luc m?i đ?ng ngoi, Maximilian I nh?n th?y cong qu?c ng?p đ?u trong n? n?n va đ?y r?y r?i lo?n. M??i n?m cai tr? m?nh m? c?a ong đa t?o ra m?t s? thay đ?i đang k?. H? th?ng tai chinh va t? phap đ??c t? ch?c l?i, m?t l?p cong ch?c va dan quan qu?c gia đ??c thanh l?p, m?t s? qu?n nh? đ??c đ?t d??i quy?n cai tr? c?a cong t??c. K?t qu? la s? th?ng nh?t va tr?t t? trong cong qu?c giup Maximilian đong m?t vai tro quan tr?ng trong Chi?n tranh Ba m??i n?m ; trong nh?ng n?m tr??c đo, ong đa r?t thanh cong khi gianh đ??c Th??ng Pfalz va ch?c tuy?n h?u t??c đa đ??c h??ng t? n?m 1356 do la nhanh l?n c?a gia t?c Wittelsbach. Tuy?n h?u qu?c Bayern sau nay bao g?m h?u h?t cac vung Th??ng Bayern , H? Bayern va Th??ng Pfalz ngay nay.

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Danh sach nh?ng ng??i cai tr? Bayern

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

 Bai vi?t nay bao g?m v?n b?n t? m?t ?n ph?m hi?n th?i trong ph?m vi cong c?ng :  Chisholm, Hugh bien t?p (1911). “ Bayern ”. Encyclopædia Britannica (?n b?n 11). Cambridge University Press.