한국   대만   중국   일본 
Bach Vi?t ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

Bach Vi?t

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Bach Vi?t
T??ng m?t ng??i đan ong v?i mai toc ng?n ki?u Vi?t đi?n hinh va nh?ng hinh x?m tren c? th? t? n??c Vi?t th?i Xuan Thu (nay thu?c t?nh Chi?t Giang, Trung Qu?c)
Ti?ng Trung 百越
Ngh?a đen Bach Vi?t

Vi?t ( ch? Han : 越/?; binh am : yue ), ho?c Bach Vi?t ( ch? Han : 百越/百?; binh am : b?i yue , b?ik wyuet ), la cac nhom dan c? thu?c Ng? h? Nam A va Ng? h? Kra-Dai đ?nh c? va sinh s?ng ? t?i vung đ?t phia Nam Tr??ng Giang ma chi?u theo lanh th? nha Han thi hi?n bao tr?n mi?n Nam Trung Qu?c va đ?ng b?ng song H?ng c?a B?c B? Vi?t Nam. [1] [2] đay c?ng la t? c? ch? vung đ?t ma cac b? t?c nay sinh s?ng ho?c mang tinh v?n hoa ho?c ngon ng? co lien quan. Trong ti?ng Trung Qu?c c?, cac ch? (越, ?, 鉞) đa th??ng đ??c dung thay th? nhau cho ngh?a "Yue". T? "Baiyue" ("Bach Vi?t") l?n đ?u đ??c th?y chep la trong cu?n S? ky T? Ma Thien th?i nha Han n?m 91 TCN trong khi t? "Yue" ("Vi?t") thi xu?t hi?n t? th?i nha Th??ng theo Giap c?t v?n đ??c khai qu?t, ??c tinh vao kho?ng nh?ng n?m 1200 TCN. [3]

Ngu?n g?c

Theo huy?n tho?i c?a l?ch s? Vi?t Nam, m?t tr?m ng??i con c?a L?c Long Quan va Au C? la t? tien c?a cac dan t?c Bach Vi?t. Lanh th? n??c V?n Lang (hay L?nh Nam ) c?a cac Hung V??ng , theo huy?n s? c?ng trung v?i vung đ?t Bach Vi?t. [4] Cac b?ng ch?ng v? ngon ng? h?c cho th?y Vietic Nguyen th?y (Proto-Vietic), ngon ng? t? tien c?a ti?ng Vi?t , ti?ng M??ng , Ch?t , ti?ng Thav?ng (Thaveung), Cu?i ,... co ngu?n g?c t? cac t?nh Khammouane va Bolikhamxay thu?c Lao v?i m?t s? phan b? qua s??n ben kia c?a day Sai Phou Louang (Annamite) (t?c day Tr??ng S?n ), phia b?c đ?n Ngh? An va phia đong đ?n Qu?ng Binh, ngh?a la xa v? phia nam c?a đ?ng b?ng song H?ng. [note 1] [note 2]

đ?c đi?m va phan lo?i

M?t s? h?c gi? [5] [6] li?t ke cac đ?c đi?m v?n hoa c?a cac nhom t?c Vi?t nh? sau:

  1. T?c c?t toc ng?n va x?m minh
  2. Xay nha san
  3. Trang ph?c đ?c tr?ng b?i qu?n ng?n ho?c vay qu?n ( kilt ) va đ?u đ?i kh?n x?p ( turban )
  4. Ch? đ? ?n nhi?u so h?n va ?ch
  5. T?c nh? r?ng, th??ng la r?ng nanh ho?c r?ng c?a tren
  6. T?c l? ng??i cha tham gia qua trinh đ? đ?, sau đo ch?m soc con nh? đ? ng??i m? quay l?i v?i vi?c lam đ?ng
  7. đuc va s? d?ng tr?ng đ?ng trong cac nghi l?
  8. Boi b?ng x??ng chim, đ?c bi?t la x??ng ga
  9. Th? v?t t? , đ?c bi?t la chim, bo sat, va coc/?ch
  10. T?c tang tren vach đa
  11. S? d?ng nhi?u đ?n thuy?n be va đieu luy?n v? th?y chi?n
  12. Hinh dang hinh h?c c?a đ? g?m s?
  13. K? thu?t d?t phat tri?n cao

Cac k?t qu? kh?o c? h?c co h? tr? cho cach phan chia đ?n gi?n nay. Cac c? v?t đ?c tr?ng cho nhom th? nh?t, nhom B?c, bao g?m đ? g?m hinh h?c ( geometric pottery ), x?ng đa l?n ( large stone shovel ), va đ? đ?ng ki?u S?. đ?c đi?m c?a nhom th? hai, nhom Nam, la cac đ? đ?ng ki?u tay nam, vi?c s? d?ng cac lo?i d?ng c? đ? đa đa d?ng, h?u nh? khong th?y đ? g?m hinh h?c va x?ng đa l?n [7] . Nhom phia Nam b?t đ?u t? Vi?t Nam va keo dai theo vung ven bi?n len t?i khu v?c Tay Nam t?nh Qu?ng đong. [8] Phat tri?n t? cac nhom v?n hoa th?i đ?i đ? đa c? b?n đ?a, s? ti?p n?i c?a nhom nay đa đ??c ghi nh?n. đo la cac xa h?i phat tri?n cao v?i m?t n?n t?ng nong nghi?p va m?t b? đ?y đ? cac lo?i đ? g?m va đ? đa. M?t đi?m khac bi?t ro net khac đ? phan tach hai nhom chinh la s? phat tri?n c?a m?t trong nh?ng lo?i c? v?t quan tr?ng nh?t c?a khu v?c: tr?ng đ?ng đ??c tim th?y ch? y?u ? cac vung Van Nam, Qu?ng Tay, va mi?n B?c Vi?t Nam. Xem them bai Tr?ng đ?ng .

L?ch s?

Th?i ti?n s?

Hai đ?a đi?m kh?o c? th?i đ? đa M?i đ??c bi?t nhi?u đ?n ? Qu?ng Tay la đ?ng Bailian g?n Li?u Chau (柳州) va Zhenpi Yan g?n Qu? Lam (桂林). Cac đ? v?t tim th?y t?i Bailian Dong đ??c xac đ?nh theo đ?nh tu?i b?ng cacbon-14 cach đay kho?ng t? 30.000 đ?n 7.500 n?m. Con nien đ?i t?i Zhenpi Yan đ??c xac đ?nh vao kho?ng 10.000 n?m tr??c. Co h?n 400 m? đ??c cho la c?a t? tien ng??i Trang đa đ??c phat hi?n ? vung nay. Trong cac m? nay, xac ng??i đ??c chon ? t? th? n?m co, m?t ki?u chon r?t hi?m th?y ? Trung Qu?c nh?ng l?i đ??c tim th?y r?t nhi?u ? Vi?t Nam. Theo Jeffrey Barlow, [9] , nh?ng ng??i th? dan c?a vung nay co ngu?n g?c ? phia Nam va co m?i quan h? g?n g?i v?i cac n?n v?n hoa Hoa Binh va B?c S?n ? Vi?t Nam.

Di s?n c?a Bach Vi?t

M?t s? h?c gi? đ?t gi? thuy?t r?ng Kinh D?ch la s?n ph?m c?a n?n v?n minh Th?n Nong ? phia Nam song D??ng T? (ngh?a la thu?c vung đ?t Bach Vi?t). Co ng??i con cho r?ng đay la s?n ph?m c?a ng??i Au Vi?t va L?c Vi?t [10] [11] [12] [13] [14] .

V?n hoa

Chi?n Qu?c sach mo t? v? ng??i n??c Vi?t (? Vi?t) va n??c Ngo th?i Xuan Thu (nay thu?c cac t?nh Giang To, Chi?t Giang - Trung Qu?c) nh? sau:

Ng??i ? Vi?t đ? toc ng?n va x?m tr? tren ng??i, vai ph?i đ? tr?n va bu?c ch?t qu?n ao ben trai. ? n??c Ngo, h? đanh r?ng đen va lam cho khuon m?t s?n sui, h? đ?i nh?ng chi?c m? lam b?ng da ca va [qu?n ao] đ??c khau l?i b?ng m?t chi?c dui. [15]

?  Chi?n Qu?c sach

Ng??i Han g?i cac dan t?c "man r?" khong ph?i ng??i Han khac nhau ? mi?n nam Trung Qu?c la "Bach Vi?t", noi r?ng h? co nh?ng thoi quen thich ?ng v?i n??c, c?t toc ng?n va x?m minh. [16] Ng??i Han c?ng noi r?ng ngon ng? c?a h? gi?ng nh? "suc v?t keu" va h? thi?u luan ly, khiem t?n, v?n minh va v?n hoa. [17] [18] Theo l?i k? c?a m?t ng??i Han nh?p c? vao th? k? th? 2 tr??c Cong nguyen: Ng??i Vi?t c?t toc ng?n, x?m tr? đ?y minh, s?ng trong nh?ng r?ng tre, khong thanh th? hay lang m?c, khong s? h?u cung ten, ng?a hay xe ng?a." [19] [20] [21] H? c?ng nhu?m đen r?ng. [22]

V? m?t quan s?, cac n??c Vi?t va Ngo th?i Xuan Thu khac v?i cac qu?c gia Han t?c khac vi h? s? h?u h?i quan. [23] Khong gi?ng nh? cac nha n??c khac c?a Trung Qu?c th?i đo, h? c?ng đ?t ten cho thuy?n va ki?m. [24] M?t v?n b?n Trung Qu?c mo t? n??c Vi?t th?i Xuan Thu đa s? d?ng thuy?n lam xe va mai cheo lam ng?a c?a h?. [25] Vung đ?t đ?m l?y ? phia nam đa t?o cho ng??i Cau Ngo va ? Vi?t nh?ng đ?c đi?m rieng bi?t. Theo Robert Marks, cac t?c Bach Vi?t s?ng ? khu v?c ngay nay la t?nh Phuc Ki?n ki?m s?ng ch? y?u t? đanh ca, s?n b?n va m?t s? lo?i hinh canh tac n??ng r?y. [26] Tr??c khi ng??i Han di c? t? ph??ng b?c đ?n, cac b? t?c Bach Vi?t tr?ng lua n??c, đanh ca va đ?t n??ng lam r?y , thu?n hoa trau n??c , xay d?ng nha san , x?m m?t va th?ng tr? cac vung ven bi?n t? b? bi?n đ?n cac thung l?ng mau m? ? vung nui n?i đ?a. [27] [28] [29] [30] [31] [32] [33] Giao thong đ??ng th?y la t?i quan tr?ng ? phia Nam, vi v?y hai n??c Ngo va Vi?t đa tr? nen tien ti?n trong vi?c đong tau va phat tri?n cong ngh? chi?n tranh hang h?i, l?p b?n đ? cac tuy?n đ??ng th??ng m?i đ?n cac b? bi?n phia đong c?a Trung Qu?c va đong Nam A. [34] [35]

Ki?m

N??c Vi?t th?i Xuan Thu n?i ti?ng v? ki?m thu?t va s?n xu?t nh?ng thanh ki?m t?t. Theo Ngo Vi?t Xuan Thu , Vi?t v??ng Cau Ti?n đa g?p m?t n? ki?m s? ten la Nanlin (Vi?t n?), ng??i đa th? hi?n s? tinh thong ki?m thu?t va vi v?y ong đa sai n?m ng??i tuy t??ng c?a minh h?c h?i ki?m thu?t c?a co. K? t? đo, mon ki?m thu?t nay đ??c bi?t đ?n v?i cai ten "Vi?t N? Ki?m". Ng??i Vi?t c?ng đ??c bi?t đ?n v?i vi?c s? h?u nh?ng thanh ki?m th?n bi co s?c m?nh bua chu c?a r?ng ho?c cac sinh v?t l??ng c? khac. [36]

Ng??i ph? n? đang đi v? phia b?c đ? y?t ki?n vua [Cau Ti?n c?a n??c Vi?t] thi g?p m?t ong gia tren đ??ng, ong ta t? gi?i thi?u minh la Lanh chua Nguyen. Anh ta h?i ng??i ph? n?: "Toi nghe noi r?ng co gi?i ki?m thu?t, toi mu?n đ??c th?y t?n m?t." Ng??i ph? n? noi: "Toi khong dam gi?u gi?m đi?u gi; th?a ngai, ngai co th? th? thach toi." Lanh chua Nguyen sau đo đa ch?n m?t cay truc, ph?n ng?n c?a no đa b? heo. Anh ta b? [nh?ng chi?c la] va nem chung xu?ng đ?t nh?ng ng??i ph? n? đa nh?t đ??c chung [tr??c khi chung r?i xu?ng đ?t]. Lanh chua Nguyen sau đo n?m l?y đ?u d??i c?a cay tre va đam ng??i ph? n?. Co ph?n đon, h? đanh nhau ba tr?n va ngay khi ng??i ph? n? nang cay g?y đ? t?n cong anh ta, Lanh chua Nguyen bay vao ng?n cay va tr? thanh m?t con v??n tr?ng (Nguyen). [37]

?  Ngo Vi?t Xuan Thu

Chi?n Qu?c sach co đ? c?p đ?n ch?t l??ng cao c?a ki?m ph??ng nam va kh? n?ng chem xuyen qua trau, ng?a, bat, ch?u nh?ng s? v? n?u chem trung c?t ho?c đa. Ki?m c?a n??c Ngo va n??c Vi?t đ??c đanh gia cao va nh?ng ng??i s? h?u chung h?u nh? khong bao gi? s? d?ng chung vi s? h? h?i. Tuy nhien, ? n??c Ngo va n??c Vi?t, nh?ng thanh ki?m nay la binh th??ng va đ??c đ?i x? kem ton kinh h?n. [38] Vi?t Tuy?t Th? (Ghi chep v? nh?ng thanh ki?m quy) đ? c?p đ?n m?t s? thanh ki?m n?i danh: Tr?m L? (湛?), Haocao (D?ng c?m), C? Khuy?t (巨?), Lutan (Man s??ng), Thu?n Quan (??), Th?ng Ta (?邪), Ng? Tr??ng (??), Long Uyen (??), Thai A (泰阿) va Cong B? (工布). Nhi?u thanh danh ki?m trong s? nay đ??c ren b?i th? ren ki?m ng??i Vi?t la Au Da T? . [39]

Ki?m gi? m?t v? tri đ?c bi?t trong v?n hoa c?a cac v??ng qu?c Ngo va Vi?t c? đ?i. Truy?n thuy?t v? thanh ki?m đ??c ghi l?i ? đay s?m h?n va chi ti?t h?n nhi?u so v?i b?t k? vung nao khac c?a Trung Qu?c va đi?u nay ph?n anh c? s? phat tri?n c?a cong ngh? ch? t?o ki?m tinh vi va t?m quan tr?ng c?a nh?ng l??i ki?m nay trong n?n v?n hoa c? đ?i ? mi?n Nam Trung Qu?c. C? Ngo va Vi?t đ?u n?i ti?ng trong s? cac n??c đ??ng th?i v? s? l??ng va ch?t l??ng c?a nh?ng thanh ki?m ma h? s?n xu?t, nh?ng mai đ?n sau nay, vao th?i nha Han, truy?n thuy?t v? chung m?i l?n đ?u tien đ??c thu th?p. Nh?ng cau chuy?n nay đa tr? thanh m?t ph?n quan tr?ng c?a th?n tho?i Trung Qu?c va gi?i thi?u nh?ng th? ren huy?n tho?i nh? Can T??ng 干將 va M?c Ta 莫耶 trong nh?ng cau chuy?n n?i ti?ng trong nhi?u thien nien k?. Nh?ng cau chuy?n nay s? gi? cho danh ti?ng c?a ngh? ren ki?m c?a n??c Ngo va Vi?t t?n t?i, nhi?u th? k? sau khi cac v??ng qu?c nay bi?n m?t va th?c s? vao m?t th?i k? ma ki?m đa tr? nen hoan toan l?i th?i ngoai m?c đich nghi l? b?i s? phat tri?n c?a cong ngh? quan s?. [40]

?  Olivia Milburn

Ngay c? sau khi Ngo va Vi?t đ??c hoa nh?p vao cac tri?u đinh l?n h?n ? Trung Qu?c, ky ?c v? nh?ng thanh ki?m c?a h? v?n con t?n t?i. Vao th?i nha Han , Ngo v??ng L?u T? (195-154 TCN) co m?t thanh ki?m mang ten Vi?t Ki?m đ? ton vinh l?ch s? ch? tac kim lo?i ? v??ng qu?c c?a ong. [41]

  • Kiếm Câu Tiễn
    Ki?m Cau Ti?n
  • Chữ trên Kiếm Câu Tiễn
    Ch? tren Ki?m Cau Ti?n
  • Mô hình thu nhỏ của một con tàu nước Việt
    Mo hinh thu nh? c?a m?t con tau n??c Vi?t

Xem them

Ghi chu

  1. ^ Cac ngon ng? trong nhom Vietic đa d?ng nh?t t?i khu v?c mi?n trung Vi?t Nam va tay Tr??ng S?n thu?c Lao va cac ph??ng ng? c?a ti?ng Vi?t co m?c đ? đa d?ng nh?t t?i mi?n trung Vi?t Nam. James R. Chamberlain cho r?ng ngu?n g?c c?a cac c? dan noi nhom ngon ng? Vietic , ma bao g?m hai nhom chinh:m?t nhom b? Han hoa n?ng n? la ng??i Kinh (Vi?t) va m?t nhom b? cac c? dan Tai-Kadai ?nh h??ng ( ng??i M??ng ), b?t ngu?n t? khu v?c đong Tr??ng S?n thu?c khu v?c mi?n trung Vi?t Nam va cac t?nh Khammouane va Borikhamxay thu?c Lao . H? di c? t? phia Nam len vung đ?ng b?ng song H?ng ch? khong ph?i t? phia B?c, t?c Nam Trung Hoa, xu?ng va c?ng khong ph?i c? dan b?n đ?a c?a khu v?c đ?ng b?ng song H?ng . Xem Chamberlain, James R. (1998). The Origin of the Sek: Implications for Tai and Vietnamese History ". Journal of the Siam Society 86.1 & 86.2: 27-44.
  2. ^ C?n xem l?i nh?n xet "khong ph?i c? dan b?n đ?a c?a khu v?c đ?ng b?ng song H?ng " , vi r?ng cac b?ng ch?ng: 1. Nh?ng d?u v?t ti?ng Malay trong ti?ng Vi?t (Xem: Binh-nguyen L?c. Ngu?n g?c Ma Lai c?a dan t?c Vi?t Nam ).; 2. Nh?ng ng??i Ch?m c? ? vung đeo Ngang va Qu?ng Binh , Qu?ng Tr? nay đa Vi?t hoa; 3. Hi?n t??ng giao ch? , t?c ngon chan cai choai ra nen khi đ?ng thi đ?u ngon chan cai giao nhau, ch? co ? ng??i ph??ng Nam ( ng??i Negrito ?)- d?u tich nay ch? con ? s? r?t it ng??i; 4. Co thong tin r?ng sau cu?c Kh?i ngh?a Hai Ba Tr?ng th?t b?i thi nhi?u th? t?c m?u h? di c? sang Sumatra thanh ng??i Minangkabau (Xem: Nh?ng bi ?n v? t?c ng??i Vi?t c? s?ng ? Indonesia L?u tr? 2016-12-20 t?i Wayback Machine ). Kh? d? h?n thi ph?i coi la t?i đ?ng b?ng song H?ng cac c? dan Vietic , Malay-Polynesia va Tai-Kadai s?ng xen nhau, do qua trinh di c? th?i ti?n s?.

Chu thich

  1. ^ Meacham, William (1996). “Defining the Hundred Yue” . Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association . 15 : 93?100. B?n g?c l?u tr? ngay 28 thang 2 n?m 2014 . Truy c?p ngay 12 thang 6 n?m 2011 .
  2. ^ Barlow, Jeffrey G. (1997). “Culture, ethnic identity, and early weapons systems: the Sino-Vietnamese frontier”. Trong Totosy de Zepetnek, Steven; Jay, Jennifer W. (bien t?p). East Asian cultural and historical perspectives: histories and society?culture and literatures . Research Institute for Comparative Literature and Cross-Cultural Studies, University of Alberta. tr. 1?15. ISBN   978-0-921490-09-8 .
  3. ^ [1]
  4. ^ đ?i Vi?t S? ky Toan th? . Quy?n I. K? H?ng Bang th?: " Hung V??ng len ngoi, đ?t qu?c hi?u la V?n Lang (n??c nay đong giap bi?n Nam H?i, tay đ?n Ba Th?c, b?c đ?n h? đ?ng đinh, nam giap n??c H? Ton, t?c n??c Chiem Thanh, nay la Qu?ng Nam) "
  5. ^ Yu Tianji, Qin Shengmin, Lan Riyong, Liang Xuda and Qin Cailan (eds.) Gu Nan Yue Guo Shi., [The History of the State of Ancient Yue.] Nanning: Guangxi Renmin Chubanshe, 1988., pp. 179-188.
  6. ^ Chen Guoqiang, Wu Nianji, Jiang Bingzhao and Qin Tucheng, Bai Yue Minzu Shi , [The History of the Bai Yue People.] Beijing: Zhongguo Shehui Kexue Chubanshe, 1988, pp. 41-61.
  7. ^ Yu Tianzi, Qin Shengmin, Lann Riyong, Liang Xuda, Qin Cailan (eds.) pp. 194-8. Lu Mingtian, "Qin Han Qianhou Lingan Bai Yue Zhuyao Zhixide Fenbu ji qi Zu Cheng." [The Distribution and Names of the Important Branches of the Bai Yue Peoples of the Lingnan Before and After the Qin and Han.] pp. 143-159 in Bai Yue Minzu Shi Yanjiu Huipian, [The Research Committee of the History of the Bai Yue Peoples] (eds) Bai Yue Minzushi Lun Cong, [A Collection of Essays on the History of the Bai Yue Peoples.] Nanning: Guangxi Renmin Chubanshe, 1985. pp. 144-5 b? sung s? co m?t c?a cac lo?i riu đa co vai (shouldered axe) trong cai ma tac gi? g?i m?t đ?c đi?m n?i b?t c?a v?n hoa phia đong Nam.
  8. ^ Meacham, pps. 147-177.
  9. ^ Jeffrey Barlow, The Zhuang . Ch??ng 1. M?c 1.1 L?u tr? 2007-02-08 t?i Wayback Machine , Pacific University
  10. ^ Kim đ?nh , D?ch Kinh linh th? , [2] L?u tr? 2007-03-01 t?i Wayback Machine
  11. ^ Kim đ?nh, G?c r? tri?t Vi?t , Ghi chu v? L?c Th? la sach c?a L?c dan L?u tr? 2007-03-02 t?i Wayback Machine
  12. ^ Tr?n Quang Binh, Kinh D?ch, s?n ph?m v?n hoa c?a n?n v?n minh Au L?c [3]
  13. ^ Kinh D?ch - di s?n sang t?o c?a Vi?t Nam? Lo?t bai tren Thanh Nien Online L?u tr? 2006-12-22 t?i Wayback Machine
  14. ^ Tim v? c?i ngu?n Kinh D?ch- Nguy?n V? Tu?n Anh
  15. ^ Milburn 2010 , tr. 2.
  16. ^ Marks, Robert B. (1998). Tigers, Rice, Silk, and Silt: Environment and Economy in Late Imperial South China (Studies in Environment and History) . Cambridge University Press. tr.  54 .
  17. ^ Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association, Issue 15 . Indo-Pacific Prehistory Association. 1996. tr. 94.
  18. ^ Indo-Pacific Prehistory Association. Congress (1996). Indo-Pacific Prehistory: The Chiang Mai Papers, Volume 2 . Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association. 2 of Indo-Pacific Prehistory: Proceedings of the 15th Congress of the Indo-Pacific Prehistory Association, Chiang Mai, Thailand, 5?ngay 12 thang 1 n?m 1994. The Chiang Mai Papers. Indo-Pacific Prehistory Association, Australian National University. tr. 94.
  19. ^ Kiernan, Ben (2017). A History of Vietnam, 211 BC to 2000 AD . Oxford University Press. tr. 63. ISBN   978-0195160765 .
  20. ^ Hutcheon, Robin (1996). China?Yellow . Chinese University Press. tr.  4 . ISBN   978-962-201-725-2 .
  21. ^ Mair, Victor H.; Kelley, Liam C. (2016). Imperial China and Its Southern Neighbours . Institute of Southeast Asian Studies (xu?t b?n ngay 28 thang 4 n?m 2016). tr. 25?33.
  22. ^ Milburn 2010 , tr. 1-2.
  23. ^ Holm 2014 , tr. 35.
  24. ^ Kiernan 2017 , tr. 49-50.
  25. ^ Kiernan 2017 , tr. 50.
  26. ^ Marks (2017) , tr. 142.
  27. ^ Marks, Robert B. (1998). Tigers, Rice, Silk, and Silt: Environment and Economy in Late Imperial South China (Studies in Environment and History) . Cambridge University Press. tr.  55 .
  28. ^ Sharma, S. D. (2010). Rice: Origin, Antiquity and History . CRC Press. tr. 27. ISBN   978-1-57808-680-1 .
  29. ^ Brindley 2015 , tr. 66.
  30. ^ Him & Hsu (2004) , tr. 8.
  31. ^ Peters, Heather (thang 4 n?m 1990). H. Mair, Victor (bien t?p). “Tattooed Faces and Stilt Houses: Who were the Ancient Yue?” (PDF) . Department of East Asian Languages and Civilizations, University of Pennsylvania. East Asian Collection . Sino-Platonic Papers. 17 : 3.
  32. ^ Marks (2017) , tr. 72.
  33. ^ Marks (2017) , tr. 62.
  34. ^ Lim, Ivy Maria (2010). Lineage Society on the Southeastern Coast of China . Cambria Press. ISBN   978-1604977271 .
  35. ^ Lu, Yongxiang (2016). A History of Chinese Science and Technology . Springer. tr. 438. ISBN   978-3-662-51388-0 .
  36. ^ Brindley 2015 , tr. 181-183.
  37. ^ Milburn 2010 , tr. 291.
  38. ^ Milburn 2010 , tr. 247.
  39. ^ Milburn 2010 , tr. 285.
  40. ^ Milburn 2010 , tr. 273.
  41. ^ Milburn 2010 , tr. 276.

D?n ngu?n

Lien k?t ngoai

Ti?ng Vi?t:

Ti?ng Anh:

L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Bach_Vi?t&oldid=71103758 ”