Andalucia
(
phat am ti?ng Anh:
/ænd??luː??/
,
/ænd??luːzi?/
;
ti?ng Tay Ban Nha
:
Andalucia
,
phat am
[andalu?θi.a]
;
phat am đ?a ph??ng:
[andalu?si.a]
) la m?t
vung hanh chinh
c?a
Tay Ban Nha
, giap bien gi?i v?i cac vung
Alentejo
va
Algarve
c?a
B? đao Nha
. Ten chinh th?c la "
Comunidad Autonoma de Andalucia
". Vung co di?n tich 87.268 km², dan s? 8.424.102 ng??i, vao n?m 2011.
[4]
Th? ph? c?a vung la
thanh ph? Sevilla
.
Trong vung co 8 t?nh la
Almeria
,
Cadiz
,
Cordoba
,
Granada
,
Huelva
,
Jaen
,
Malaga
va
Sevilla
.
Andalucia la n?i nong va kho nh?t Tay Ban Nha, nh?ng ? phia tay, h? th?ng th?i ti?t đ?i Tay D??ng lam no ?m vao mua đong, v?i m?t s? vung r?t ?m. Trai ng??c v?i nh?ng gi nhi?u ng??i ngh?, trong t?ng th?, vung nay co l??ng m?a trung binh cao h?n l??ng m?a trung binh c?a Tay Ban Nha
[6]
Nhi?t đ? trung binh cao nh?t va th?p nh?t c?a cac thanh ph? ? Andalucia
[7]
V? tri
|
Thang l?nh nh?t
|
Thang 4
|
Thang ?m nh?t
|
Thang 10
|
Almeria
|
6,9 °C/ 8,3 °C
|
24,1 °C/ 15,3 °C
|
31,0 °C/ 22,4 °C
|
24,5 °C/ 16,3 °C
|
Cadiz
|
16,0 °C/ 9,4 °C
|
19,9 °C/ 13,7 °C
|
27,9 °C/ 22,0 °C
|
23,4 °C/ 17,3 °C
|
Cordoba
|
14,9 °C/ 3,6 °C
|
22,8 °C/ 9,3 °C
|
36,9 °C/ 19,0 °C
|
25,1 °C/ 13,0 °C
|
Granada
|
12,6 °C/ 1,1 °C
|
19,5 °C/ 6,8 °C
|
34,2 °C/ 17,7 °C
|
22,6 °C/ 10,1 °C
|
Huelva
|
16,2 °C/ 5,9 °C
|
22,0 °C/ 0,3 °C
|
32,7 °C/ 18,9 °C
|
24,9 °C/ 14,1 °C
|
Jerez
|
16,2 °C/ 5,2 °C
|
22,2 °C/ 9,8 °C
|
33,5 °C/ 18,7 °C
|
25,5 °C/ 13,7 °C
|
Malaga
|
16,8 °C/ 7,4 °C
|
21,4 °C/ 11,1 °C
|
30,8 °C/ 21,1 °C
|
24,1 °C/ 15,0 °C
|
Sevilla
|
16,0 °C/ 5,7 °C
|
23,4 °C/ 11,1 °C
|
36,0 °C/ 20,3 °C
|
26,0 °C/ 14,4 °C
|
Tarifa
|
15.1 °C/ 10,9 °C
|
17,3 °C/ 13,0 °C
|
24,5 °C/ 20,0 °C
|
20,6 °C/ 16,7 °C
|
Andalucia bao g?m 8
t?nh
. T?nh m?i nh?t đ??c thanh l?p b?i
Javier de Burgos
trong cu?c
phan chia lanh th? Tay Ban Nha 1833
. M?i t?nh ? Andalucia co cung ten v?i th? ph? c?a no:
[8]
T?nh
|
Th? ph?
|
Dan s?
|
M?t đ?
|
Khu t? qu?n
|
Qu?n
|
Almeria
|
Almeria
|
702,819
|
72,5 ng/km²
|
102 khu t? qu?n
|
8
|
Cadiz
|
Cadiz
|
1,243,519
|
158,8 ng/km²
|
44 khu t? qu?n
|
14
|
Cordoba
|
Cordoba
|
805,857
|
72,4 ng/km²
|
75 khu t? qu?n
|
12
|
Granada
|
Granada
|
924,550
|
68,7 ng/km²
|
170 khu t? qu?n
|
9
|
Huelva
|
Huelva
|
521,968
|
47,7 ng/km²
|
79 khu t? qu?n
|
6
|
Jaen
|
Jaen
|
670,600
|
49,1 ng/km²
|
97 khu t? qu?n
|
10
|
Malaga
|
Malaga
|
1,625,827
|
204,1 ng/km²
|
102 khu t? qu?n
|
11
|
Sevilla
|
Sevilla
|
1,928,962
|
129,1 ng/km²
|
105 khu t? qu?n
|
15
|
Andalucia theo truy?n th?ng đ??c chinh thanh hai vung ph?:
Th??ng Andalucia
ho?c
đong Andalucia
, bao g?m cac t?nh Almeria, Granada, Jaen, va Malaga, va
H? Andalucia
ho?c
Tay Andalucia
, bao g?m cac t?nh Cadiz, Cordoba, Huelva va Sevilla.
Cac khu t? qu?n va cac đ?a ph??ng
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Sau c?p đ? t?nh, Andalucia đ??c chia nh? h?n thanh 774
khu t? qu?n
(
municipios
).
[8]
? c?p đ? t? qu?n, đ?i di?n, chinh quy?n va hanh chinh đ??c thi hanh b?i
ayuntamiento
(chinh quy?n đ?a ph??ng), nh?ng ng??i ma qu?n ly
quy ho?ch
, d?ch v? c?ng đ?ng, cung c?p n??c, thu va x? ly ch?t th?i, thuc đ?y du l?ch, v?n hoa, th? thao, va nh?ng v?n đ? khac d?a tren phap lu?t.
[9]
Cac thanh ph? quan tr?ng khac c?a Andalucian ngoai th? ph? la:
- El Ejido
,
Nijar
va
Roquetas de Mar
(Almeria)
- La Linea de la Concepcion
,
Algeciras
,
Sanlucar de Barrameda
,
San Fernando
,
Chiclana de la Frontera
,
Puerto Real
,
Arcos de la Frontera
,
Jerez
va
El Puerto de Santa Maria
(Cadiz)
- Lucena
,
Pozoblanco
,
Montilla
va
Puente Genil
(Cordoba)
- Almunecar
,
Guadix
,
Loja
va
Motril
(Granada)
- Linares
,
Andujar
,
Ubeda
va
Baeza
(Jaen)
- Marbella
,
Mijas
,
Velez-Malaga
,
Fuengirola
,
Torremolinos
,
Estepona
,
Benalmadena
,
Antequera
,
Rincon de la Victoria
va
Ronda
(Malaga)
- Utrera
,
Dos Hermanas
,
Alcala de Guadaira
,
Osuna
,
Mairena del Aljarafe
,
Ecija
va
Lebrija
(Sevilla)
Phu h?p v?i m?c đich trao quy?n ki?m soat t?i đ?a ph??ng nhi?u nh?t, trong nhi?u tr??ng h?p, cac khu đong dan t? phan c?p theo y mu?n c?a h?. Bao g?m
pedania
("?p"),
villa
("lang"),
aldea
(c?ng gi?ng nh? "lang"), ho?c cac ten t??ng t? khac.
[8]
Andalucia co dan s? đong nh?t trong 17 c?ng đ?ng t? tr? c?a Tay Ban Nha. ??c tinh dan s? đ?u n?m 2009 la 8.285.692.
[10]
S? phat tri?n dan s? c?a Andalucia
[11]
|
1787
|
1842
|
1860
|
1887
|
1900
|
1910
|
1920
|
1930
|
1.850.157
|
2.300.020
|
2.965.508
|
3.380.846
|
3.544.769
|
3.800.299
|
4.221.686
|
4.627.148
|
1940
|
1950
|
1960
|
1970
|
1981
|
1991
|
2001
|
2011
|
5.255.120
|
5.647.244
|
5.940.047
|
5.991.076
|
6.440.985
|
6.940.522
|
7.357.558
|
8.424.102
|
Theo truy?n th?ng kinh Andalucia la m?t vung nong ngi?p, nh?ng nganh
d?ch v?
(đ?c bi?t la du l?ch, ban l? va v?n chuy?n) bay gi? chi?m ?u th?. Nganh xay d?ng đa t?ng phat tri?n m?nh m?, b? s?p đ? b?i cu?c kh?ng ho?ng kinh t? 2009 c?ng đa t?ng quan tr?ng v?i kinh t? c?a vung nay. Nganh cong nghi?p kem phat tri?n h?n h?u h?t cac vung khac ? Tay Ban Nha
T? 2000?2006 t?ng tr??ng kinh t? trung binh hang n?m la 3,72%, m?t trong nh?ng vung cao nh?t qu?c gia. Nh?ng theo
Vi?n th?ng ke Andalucia
, thu nh?p binh quan đ?u ng??i c?a Andalucia (€17.401; 2006) v?n la th?p th? 2 ? Tay Ban Nha.
[12]
GDP, GDP đ?u ng??i, s? ng??i trong l?c l??ng lao đ?ng, t? l? ph?n tr?m l?c l??ng lao đ?ng c?a vung Andalucia theo
Vi?n th?ng ke Andalucia
. ??c tinh chinh th?c.
|
Andalucia
|
Almeria
|
Cadiz
|
Cordoba
|
Granada
|
Huelva
|
Jaen
|
Malaga
|
Seville
|
GDP (nghin €)
|
115.273.571
|
10.695.222
|
17.476.650
|
10.287.555
|
11.656.391
|
7.562.345
|
8.555.194
|
21.605.838
|
27.432.372
|
GDP đ?u ng??i
|
10.171
|
12.036
|
9.805
|
9.821
|
9.794
|
10.151
|
9.676
|
10.279
|
10.232
|
Nghin nhan cong
|
2.825,3
|
274,7
|
408,1
|
262,0
|
285,7
|
158,8
|
220,0
|
538,2
|
677,8
|
Ph?n tr?m c?a t?nh
|
100%
|
9,28%
|
15,16%
|
8,92%
|
10,11%
|
6,56%
|
7,42%
|
18,74%
|
23,8%
|
Trong khi m?t s? d?u v?t dong đ?u bo c?a Tay Ban Nha co nien đ?i t? th?i La Ma, đ?u bo ngay nay ? ban đ?o Iberia va trong cac c?u d?u v?t t?
đ? qu?c Tay Ban Nha
co nien đ?i t? Andalucia th? k? 15 va 16.
[13]
Andalucia v?n con la m?t trung tam d?y va đ?u bo r?ng 146.917 ha.
[13]
N?m 2000, kho?ng 100 trung tam đ?u bo Andalucia đa t? ch?c 1.139 tr?n đ?u.
[13]
Tr??ng đ?u bo lau đ?i nh?t v?n con đ??c s? d?ng ? Tay Ban Nha la tr??ng đ?u bo tan c? đi?n
Plaza de Ronda
Ronda
, đ??c xay d?ng n?m 1784. Chinh quy?n t? tr? Andalucia tai tr? cho taurina Rutas de Andalucia, m?t tuy?n đ??ng du l?ch thong qua cac khu v?c đ?u bo tot.
- ^
“Himno y escudo”
. Junta de Andalucia.
B?n g?c
l?u tr? ngay 15 thang 10 n?m 2012
. Truy c?p ngay 13 thang 7 n?m 2012
.
- ^
“Official Population Figures of Spain. Population on the ngay 1 thang 1 n?m 2009”
(PDF)
. Instituto Nacional de Estadistica de Espana
. Truy c?p ngay 3 thang 6 n?m 2009
.
- ^
Magone, Jose (2008).
Contemporary Spanish Politics
. Taylor & Francis.
ISBN
9780415421898
.
- ^
“Official Population Figures of Spain. Population on the ngay 1 thang 1 n?m 2009”
(PDF)
. Instituto Nacional de Estadistica de Espana.
B?n g?c
(PDF)
l?u tr? ngay 11 thang 6 n?m 2009
. Truy c?p ngay 3 thang 6 n?m 2009
.
- ^
CMA de la Junta de Andalucia.
“Climate of Andalusia”
. Iberia Nature.
L?u tr?
b?n g?c ngay 28 thang 10 n?m 2009
. Truy c?p ngay 10 thang 12 n?m 2009
.
- ^
“Climate of Andalusia”
.
www.iberianature.com
. Truy c?p ngay 13 thang 2 n?m 2017
.
- ^
“Standard Climate Values, Andalucia”
. Aemet.es
. Truy c?p ngay 2 thang 3 n?m 2015
.
- ^
a
b
c
Junta de Andalucia. Consejeria de Gobernacion.
“Directorio de Entidades Locales”
(b?ng ti?ng Tay Ban Nha)
. Truy c?p ngay 8 thang 10 n?m 2008
.
- ^
“Ley 7/1993, de 27 de julio, reguladora de la demarcacion municipal de Andalucia”
.
Noticias Juridicas
. Truy c?p ngay 1 thang 11 n?m 2014
.
- ^
Cifras de poblacion referidas al 01/01/2009. Resumen por Comunidades Autonomas
L?u tr?
2018-12-26 t?i
Wayback Machine
.
Instituto Nacional de Estadistica
(Spain). Truy c?p ngay 5 thang 6 n?m 2009.
- ^
Source:
Instituto de Estadistica de Andalucia (IEA)
- ^
"La renta per capita andaluza alcanza los 17.401 euros, la segunda mas baja de Espana"
,
Diario de Sevilla
, ngay 28 thang 12 n?m 2007, pg. 40
- ^
a
b
c
Cepeda Carrion, Gabriel; del Milagro Martin Lopez, Maria.
“Las plazas de toros de Andalucia y su incidencia turistica”
(b?ng ti?ng Tay Ban Nha). tr. 14
. Truy c?p ngay 6 thang 10 n?m 2008
.
|
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
Andalucia
.
|