Alexander I Jagiellon
La vua c?a Saracens, co l? la b?c chan dung chinh xac nh?t c?a Alexander, b?i Jan Goraj, kho?ng n?m 1504.
đ?i v??ng cong Lietuva
T?i v?	30 thang 7 n?m 1492 ? 19 thang 8 n?m 1506
đ?ng quang	30 thang 7 n?m 1492 ? Nha th? chinh toa Vilnius
Ti?n nhi?m	Casimir IV Jagiellon
K? nhi?m	Sigismund Gia
Vua Ba Lan
T?i v?	12 thang 12 n?m 1501 ? 19 thang 8 n?m 1506
đ?ng quang	12 thang 12 n?m 1501 ? Nha th? chinh toa Wawel
Ti?n nhi?m	Jan I Olbracht
K? nhi?m	Sigismund Gia
Thong tin chung
Sinh	( 1461-08-05 ) 5 thang 8 n?m 1461 Krakow , Ba Lan
M?t	19 thang 8 n?m 1506 (1506-08-19) (45 tu?i) Vilnius , Litva
An tang	Nha th? chinh toa Vilnius , Vilnius , Litva (1506)
Ph?i ng?u	Helena c?a Moskva
Tri?u đ?i	Jagiellon
Than ph?	Casimir IV Jagiellon
Than m?u	Elisabeth Habsburg c?a Hungary
Ch? ky

Alexander I Jagiellon ( ti?ng Ba Lan : Aleksander Jagiello?czyk ; ti?ng Litva : Aleksandras Jogailaitis ) (sinh ngay 5 thang 8 n?m 1461 t?i Krakow, m?t ngay 19 thang 8 n?m 1506 t?i Vilnius) la con trai th? t? c?a Casimir IV Jagiellon va Elizabeth x? Ao, t? n?m 1492 Cong t??c c?a Litva, t? n?m 1501 la Vua Ba Lan. ^[1]

đ?i v??ng cong Lietuva [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Alexander la con th? t? c?a vua Casimir v?i hoang h?u Elizabeth x? Ao. N?m 1492, Casimir IV Jagiellon qua đ?i va anh trai la Jan I Olbracht đ??c c? lam vua Ba Lan, anh c? Wladyslaw đ??c phong lam vua Hungaria va Sec - hi?u Vladislav II c?a Bohemia ; rieng Alexander đ??c phong la đ?i v??ng cong Lietuva.

Alexander la ng??i duy nh?t va cu?i cung bi?t ti?ng Litva ^[2] . T?n d?ng s? giup đ? c?a cac c? v?n tri?u đinh Litva uyen tham, Alexander gi? cho đ?i cong qu?c đ?c l?p trong chinh sach đ?i ngo?i. V?n la ng??i hi?n lanh, Alexander khong tranh gianh ngoi vua Ba Lan v?i anh trai Jan I Olbracht. N?m 1492 - 1494, ong đanh nhau v?i quan c?a đ?i cong Ivan III c?a Nga nh?ng b? th?t b?i, b? m?t Wia?my va m?t ph?n đ?t cong qu?c Wierchow. đ? hoa hoan v?i Ivan III, Alexander xin c??i cong n??ng Helena. đ?n n?m 1500, quan đ?i Ruthenian chi?m đong m?t ph?n c?a Zadnieprza va đe d?a Smole?sk, b?t đ?u cu?c chi?n tranh Litva-Moskva (1500 - 1503). Thang 3/1501, ong l?p lien minh v?i đ?i th?ng l?nh Hi?p s? Teutons la Wolter von Plettenberg (1494 - 1525) đ? ch?ng Moskva. Sau cai ch?t c?a Jan Olbracht, vao ngay 3 thang 10 n?m 1501, ong đ??c b?u lam ng??i k? nhi?m b?i h?i đ?ng quy t?c ? Piotrkow ^[3] . đ??c giam m?c Boryszewski thong bao s? k? ngoi, ong kh?n tr??ng đi t? Litva đ?n Krakow cho v??ng mi?n Ba Lan, hy v?ng nh?n d??c s? ?ng h? c?a quy t?c Ba Lan trong cu?c chi?n tranh v?i Moskva.

Vua Ba Lan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vao ngay 12 thang 12 n?m 1501, t?i Nha th? Wawel, ong đ??c trao v??ng mi?n qu?c v??ng Ba Lan b?i em trai ut la H?ng y Fryderyk Jagiellon v?i s? hi?n di?n c?a nh?ng ng??i khac, trong đo co m? ong la Elizabeth x? Ao. V? ong la Helena khong đ??c phong la hoang h?u vi ba tuyen x?ng theo Chinh th?ng giao. Alexander nh?n v??ng mi?n khi ch?p nh?n hai vi?c sau: t? b? quy?n th?a k? c?a minh sang Litva va th?t ch?t lien minh Ba Lan-Litva, vua ph?i giao quy?n l?c th?c t? cho Ngh? vi?n.

Tuy nhien, cac quy t?c đa ng?n ch?n s? cai tr? c?a ong trum Sobiepa? b?ng cach truy?n đ?o lu?t c?a Sejm ? Radom n?m 1504, c?m vi?c sap nh?p cac c? quan quy?n l?c vao tay m?t ng??i va h?n ch? vi?c phan ph?i tai s?n hoang gia. Sejm c?ng thanh l?p t? ch?c va quy đ?nh cac n?ng l?c c?a cac c? quan nha n??c cao nh?t. Vi?c chi tieu khong h?p ly s? ti?n trong kho b?c d?n đ?n s? tan pha c?a no, đi?u nay khi?n cho vi?c ch?ng l?i cu?c xam l??c c?a Tatar va Wallachia la khong th?.

Chinh sach đ?i ngo?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

It lau sau, Alexander ngay cang th?t v?ng v?i Ngh? vi?n va quy t?c khi Ngh? vi?n t??c b? quy?n mua ban b?c ha (m?t mon hang co l?i nhu?n c?a hoang gia), t??c đo?t ph?n l?n quy?n l?c c?a qu?c v??ng - nh?t la quy?n đ??c m? r?ng qu?c gia. Do thi?u ti?n nen Alexander khong th? t? ch?c quan đ?i ch?ng l?i cac am m?u xam l??c c?a ben ngoai - nh?t la ng??i Tatars va cong qu?c Moskva.

Chi?n tranh Ba Lan - Moskva (1500 - 1503) [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bi th? vi khong đ??c Ngh? vi?n c?p ti?n cho cu?c chi?n, Alexander nh?n nh?c ti?p t?c duy tri cu?c chi?n tranh Ba Lan - Moskva (1500 - 1503) ma anh trai đ? l?i. Kh?i đ?u t? thang 3/1500, cu?c chi?n di?n ra theo chi?u h??ng thu?n l?i cho cong qu?c Moskva khi lien quan Moskva - Tatars ti?n đanh va chi?m đong Bryansk, Smolensk va nhi?u thanh ph? ? phia b?c v??ng qu?c. đ?n thang 1/1501, m?t thong đi?p hoa gi?i Ba Lan-Sec-Hungary ph? bi?n đa đ??c g?i đ?n Moskva, nh?ng khong đ??c đ?i cong Nga thong qua vi ong nay ( Ivan III c?a Nga ) mu?n m? r?ng chi?n tranh xam l??c. Thang 3/1501, vua anh Jan I v?i va l?p lien minh v?i quan Hi?p s? Teuton va lien minh nay nhanh chong đanh b?i quan Nga ? tr?n Izborsk. Nh?ng do b?n r?n v?i vi?c k? v? ngoi vua Ba Lan, vua Alexander đa cho quan đ?i l? la vi?c phong th?, lam cho đ?i cong Ivan III b?t ng? đem quan t?n cong va vay thanh ph? Mscisław. hetman v? đ?i, Stanisław Kie?gajło, đa thanh cong trong vi?c gi?i c?u thanh cong thanh ph? nay.

Cac cu?c đam phan hoa binh ti?p t?c su?t th?i gian ben c?nh cac ho?t đ?ng v? trang. Ngay 28/3/1503, hai ben ky k?t m?t th?a thu?n ng?ng b?n keo dai 6 n?m. Theo th?a thu?n nay, Ba Lan-Litva m?t t?i 1/3 lanh th? ^[4] cho ng??i Nga.

Nihil novi [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vao n?m 1505, Ngh? vi?n h?p ? Radom đa thong qua hi?n phap v? quy?n c?a Nihil novi, trong đo quy đ?nh: nha vua khong th? quy?t đ?nh m?i vi?c (quan tr?ng) n?u khong co s? đ?ng y c?a cac đ?i bi?u quy t?c va Ngh? vi?n. Cai g?i la " đi?u l? c?a Łaski " đ??c vi?t b?i T? t??ng Jan Łaski, ng??i t?p h?p m?i y ki?n c?a quy t?c va nha th?, thanh ph? đ? so?n ra.

đ?i t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?c du Alexander c??i m?t cong n??ng c?a Moskva nh?m tranh b?t tinh tr?ng chi?n tranh v?i đ?i cong Nga, nh?ng quan h? gi?a hoang h?u Helena v?i Thai h?u la Elizabeth khong đ??c t?t; vi hoang h?u Helena mu?n gi? ton giao c?a que h??ng ^[5] .

Cu?i đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cu?i tri?u đ?i c?a minh, nha vua luon lo l?ng cho đ?t n??c vi bien gi?i phia đong luon b? quan c?a Hi?p s? Teutons va Tatars đe d?a. Thang 8/1506, quan Tatars xam nh?p vao Lida, nh?ng đ?n ngay 5 thang 8 n?m 1506 t?i Kleck, h? b? ng??i Litva đanh b?i.

Alexander m?t ngay 19 thang 8 n?m 1506 ma khong co con h?p phap s?ng sot ? tu?i 45 ? Vilnius, ong đ??c chon c?t t?i nha th? Vilnius. Sau khi ong b?ng ha, ng??i em trai ut con s?ng la Sigismund len k? v?, hi?u Zygmunt I c?a Ba Lan

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]