Ahura Mazda
(con đ??c g?i la Ohrmazd, Ahuramazda, Hourmazd, Hormazd, Hurmuz, Aramazd hay Azzandara) la ten Avestan c?a m?t v?
th?n
trong ton giao Iran c? đ??c
Zarathustra
, ng??i sang l?p nen
H?a giao
tuyen b? la v? th?n đ?i di?n cho ki?n th?c, s? thong thai va hai hoa. Ahura Mazda con đ??c g?i la th?n L?a (Ba T? giao c?ng co ten khac la
H?a giao
), ng??i t?o ra anh sang ban ngay va n?ng, t??ng tr?ng cho binh yen va
cai thi?n
. Ahura Mazda đ??c th? ph?ng v?i t? cach la th?n t?i cao c?a
Bai H?a giao
, cung v?i cac v? th?n đ?u tien va g?i th??ng xuyen nh?t trong cac Yasna. T? Ahura co ngh?a la anh sang va Mazda la s? khon ngoan, b?i th? Ahura Mazda la chua t? c?a anh sang va s? khon ngoan. Ahura Mazda la ng??i t?o ra va ?ng h? Arta. Ahura Mazda la toan tri, va m?t v? th?n toan n?ng, đanh b?i
cai ac
. V? th?n đ?i ngh?ch c?a Ahura Mazda la Angra Mainyu, nen k? t?o
cai ac
s? b? h?y di?t tr??c frashokereti (s? h?y di?t c?a cac ac).
Ahura Mazda l?n đ?u tien xu?t hi?n trong giai đo?n Achaemenid d??i cac b?n kh?c Behistun c?a Darius I. Cho đ?n
Artaxerxes II
, Ahura Mazda đ??c th? cung va c?u kh?n m?t minh. V?i Artaxerxes II, Ahura Mazda đa đ??c d?n d?t trong b? ba v?i Mithra va Apam Napat.
Trong v??ng qu?c, Ahura Mazda la v? th?n t?i cao, đa sang t?o ra v? tr?, la chua t? c?a v??ng qu?c anh sang. Ahura Mazda la v? th?n đa ban an hu? cho t?t c? m?i ng??i, c?ng la ng??i phan xet cu?i cung m?i linh h?n nhan sinh. Trong Kinh V?n c?a Bai Ho? Giao, đ?i Thien S? co ngh?a la "K? b?t t? c?a Th?n Thanh", c?ng co ngh?a la "nh?ng ph? ta t?i cao". H? cung v?i v? Ch? th?n ho?t đ?ng va th??ng bi?u hi?n ro nh?ng thu?c tinh c?a ch? th?n. Kinh v?n th??ng đ? c?p đ?n 7 v? đ?i Thien S?, theo th? t? tai tri va đ?a v? nh? sau:
Thanh
linh (Spenta Mainyu), Thi?n t? Thanh Thien (Vohu Manah), Thien T?c Thien S? (Asha Vahishta) Ki?n kinh Thien S? (Spenia Armaiti), V??ng Qu?c Thien S? (Khshatara) Hoan thi?n Thien s? (Khshtara), B?t h? Thien s? (Amuretat), nh?ng Thien s?: Thien t?c, Thi?n T?, V??ng Qu?c la Nam Thien s?; Nh?ng v?: Ki?n kinh, B?t h?,
Thanh linh
la N?
Thien s?
.
Trong giai đo?n Achaemenid, cac hoang đ? ra l?nh v? m?t c? xe ng?a co nh?ng con ng?a tr?ng, m?i Ahura Mazda đi cung v?i quan đ?i Ba T? vao tr?n chi?n. Hinh ?nh c?a Ahura Mazda b?t đ?u trong giai đo?n Parthia, nh?ng đa b? thay th? b?ng đa co hinh kh?c trong th?i k? Sassanid.