Nhi?t đ?ng l?c h?c
|
---|
|
|
|
|
|
Nhi?t dung rieng
|
|
| | | |
|
đ? nen
|
|
| | | |
|
đ? gian n? nhi?t
|
|
| | | |
|
|
|
|
|
|
Sach
|
|
?n nhi?t
(con g?i la
nhi?t ?n
,
n?ng l??ng ?n
hay
nhi?t chuy?n th?
) la n?ng l??ng t?a ra hay thu vao, c?a m?t v?t hay
h? nhi?t đ?ng l?c h?c
, trong m?t qua trinh
nhi?t đ?
khong đ?i ? th??ng la m?t
qua trinh chuy?n pha b?c nh?t
.
?n nhi?t co th? đ??c hi?u la n?ng l??ng đ??c cung c?p hay b? l?y đi đ? chuy?n tr?ng thai c?a m?t ch?t ma khong thay đ?i nhi?t đ? c?a no. Cac vi d? bao g?m
?n nhi?t nong ch?y
va
?n nhi?t hoa h?i
lien quan đ?n cac qua trinh chuy?n pha t??ng ?ng, ch?ng h?n khi m?t ch?t ng?ng t? ho?c hoa h?i ? m?t nhi?t đ? va ap su?t nh?t đ?nh.
[1]
[2]
Trong
nhi?t đ?ng l?c h?c
, thu?t ng? t??ng đ??ng đ??c s? d?ng g?i la
entanpi
chuy?n th?
, do cac qua trinh chuy?n pha c?a h? m? la
đ?ng nhi?t
va
đ?ng ap
trong khi
th? tich rieng
thay đ?i.
[3]
[4]
Thu?t ng? ?n nhi?t (
latent heat
) đ??c gi?i thi?u vao n?m 1762 b?i
nha hoa h?c
ng??i Anh
Joseph Black
.
[5]
Black s? d?ng thu?t ng? nay trong phep
đo nhi?t l??ng
, khi s? truy?n nhi?t gay ra m?t s? thay đ?i v? th? tich c?a m?t v?t trong khi nhi?t đ? khong đ?i.
[6]
[7]
Ng??c l?i v?i ?n nhi?t la
nhi?t hi?n
, t?c la n?ng l??ng truy?n d??i d?ng
nhi?t
va gay ra s? thay đ?i nhi?t đ? c?a m?t v?t. Lien h? c?a no v?i ?n nhi?t đ??c g?i la
t? s? Bowen
.
- S? chuy?n pha l?ng ↔ khi: N??c khi đ??c đun đ?n nhi?t đ? soi c?n c?p vao nhi?t l??ng. N?u c?p them n?ng l??ng, n??c khong tr? nen nong h?n, ma hoa h?i v?i th? tich t?ng đang k?. D??i d?ng
h?i
, n??c ch?a nhi?u n?ng l??ng h?n ? d?ng l?ng, m?c du h?i n??c khong nong h?n. Khi h?i n??c ng?ng t? thanh n??c th? l?ng, n?ng l??ng đ??c gi?i phong, trong khi nhi?t đ? v?n khong đ?i (qua trinh đ?ng nhi?t) va th? tich gi?m đi. Nh?ng l??ng n?ng l??ng b?ng nhau trong cac qua trinh nay đ??c g?i la
entanpi hoa h?i
trong tr??ng h?p hoa h?i, va trong tr??ng h?p hoa l?ng la entanpi ng?ng t?; ch? khac nhau ? d?u c?a chung.
- Trong s? chuy?n pha r?n ↔ l?ng, n?ng l??ng c?n c?p vao ho?c t?a ra đ??c g?i la
entanpi nong ch?y
ho?c entanpi đong đ?c, d?u ph? thu?c vao chi?u chuy?n.
?n nhi?t c?ng la nguyen nhan cho
h? s? truy?n nhi?t
c?c k? cao c?a m?t
?ng d?n nhi?t
.
Trong
khi t??ng h?c
, thong l??ng ?n nhi?t la
thong l??ng
n?ng l??ng t? b? m?t Trai đ?t, lien h? v?i qua trinh
bay h?i
ho?c
thoat h?i
c?a n??c ? b? m?t va sau đo la s?
ng?ng t?
c?a
h?i n??c
trong
t?ng đ?i l?u
. đay la m?t thanh ph?n quan tr?ng trong t?ng n?ng l??ng c?a b? m?t Trai đ?t.
Tren m?t b? m?t ?m tren l?c đ?a hay tren cac vung n??c, m?t ph?n l?n n?ng l??ng M?t Tr?i đong gop vao s? bay h?i c?a n??c. ? 20 °C, kho?ng 2450 kilojoule tren m?t kilogam n??c đ??c chuy?n hoa.
[
c?n d?n ngu?n
]
Khong co s? thay đ?i trong nhi?t đ? khong khi, do đo n?ng l??ng đ??c tr? vao tr?ng thai h?i c?a n??c.
B?i vi s? l?u tr? nay la co th? đ?o ngh?ch, l??ng n?ng l??ng t??ng đ??ng s? đ??c gi?i phong tr? l?i khi m?t
kh?i khong khi
len t?i
đ? cao ng?ng t?
va h?i n??c s? ng?ng t?. N?ng l??ng ban đ?u đ??c c?p tren m?t đ?t b?i b?c x? M?t Tr?i l?i đ??c gi?i phong tren đ? cao l?n va đong gop vao s? t?ng nhi?t đ? ? đo. đi?u nay d?n đ?n s? hinh thanh
gradien nhi?t đ?
đo?n nhi?t ?m
, t?c la khi quy?n tr? nen l?nh h?n m?t cach ch?m h?n so v?i n?u khong co ?n nhi?t trong gradien nhi?t đ? đo?n nhi?t kho.
?n nhi?t
rieng
(
L
) mo t? l??ng n?ng l??ng d??i d?ng nhi?t (
Q
) c?n thi?t đ? gay ra s? chuy?n pha hoan toan c?a m?t đ?n v? kh?i l??ng (
m
), th??ng la
1
kg
, c?a m?t ch?t:
?n nhi?t rieng la m?t đ?i l??ng co
tinh ch?t n?i ham
, t?c la đ?c tinh c?a v?t li?u va khong ph? thu?c vao kich c? hay l??ng c?a m?u. ?n nhi?t nong ch?y rieng va ?n nhi?t hoa h?i rieng c?a cac ch?t th??ng đ??c chu d?n va l?p b?ng trong cac tai li?u.
T? đ?nh ngh?a nay, ?n nhi?t c?a m?t kh?i l??ng ch?t đa cho đ??c tinh b?ng
trong đo:
- Q
la l??ng n?ng l??ng đ??c t?a ra ho?c h?p th? trong qua trinh chuy?n pha c?a ch?t (đo b?ng
kJ
ho?c
BTU
),
- m
la kh?i l??ng c?a ch?t (b?ng
kg
ho?c
lb
), va
- L
la ?n nhi?t rieng c?a ch?t đo (kJ kg
?1
ho?c BTU lb
?1
), co th? ky hi?u
L
f
đ?i v?i nong ch?y, ho?c
L
v
đ?i v?i hoa h?i.
B?ng sau đay cho th?y ?n nhi?t rieng va cac nhi?t đ? chuy?n pha (? ap su?t tieu chu?n) c?a m?t ch?t l?ng va ch?t khi thong d?ng.
[
c?n d?n ngu?n
]
Ch?t
|
?n nhi?t
nong ch?y
rieng (kJ/kg)
|
đi?m nong
ch?y
(°C)
|
?n nhi?t
hoa h?i
rieng (kJ/kg)
|
đi?m
soi
(°C)
|
R??u ethylic
|
108
|
?114
|
855
|
78.3
|
Amonia
|
332.17
|
?77.74
|
1369
|
?33.34
|
Cacbon dioxit
|
184
|
?78
|
574
|
|
Heli
|
|
|
21
|
?268.93
|
Hydro
(2)
|
58
|
?259
|
455
|
?253
|
Chi
[8]
|
23.0
|
327.5
|
871
|
1750
|
Methan
|
59
|
?182.6
|
511
|
?161.6
|
Nit?
|
25.7
|
?210
|
200
|
?196
|
Oxy
|
13.9
|
?219
|
213
|
?183
|
Ch?t lam l?nh
R134a
|
|
?101
|
215.9
|
?26.6
|
Ch?t lam l?nh
R152a
|
|
?116
|
326.5
|
-25
|
Silicon
[9]
|
1790
|
1414
|
12800
|
3265
|
Toluen
|
72.1
|
?93
|
351
|
110.6
|
Turpentine
|
|
|
293
|
|
N??c
|
334
|
0
|
2264.705
|
100
|
Bi?n thien v?i nhi?t đ? va ap su?t
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Khi nhi?t đ? (hay ap su?t) ti?n d?n t?i
đi?m t?i h?n
, ?n nhi?t hoa h?i xu?ng d?n t?i 0.
- ^
Perrot, Pierre (1998).
A to Z of Thermodynamics
. Oxford University Press.
ISBN
0-19-856552-6
.
- ^
Clark, John O.E. (2004).
The Essential Dictionary of Science
. Barnes & Noble Books.
ISBN
0-7607-4616-8
.
- ^
Bryan, G.H. (1907).
Thermodynamics. An Introductory Treatise dealing mainly with First Principles and their Direct Applications
, B.G. Tuebner, Leipzig, pages 9, 20?22.
- ^
Maxwell, J.C. (1872).
Theory of Heat
, third edition, Longmans, Green, and Co., London, page 73.
- ^
James Burke
(1979). “Credit Where It's Due”.
The Day the Universe Changed
. T?p 6. S? ki?n x?y ra vao luc 50 (34 minutes). BBC.
- ^
Harper, Douglas.
“latent”
.
Online Etymology Dictionary
.
- ^
Lewis, Charlton T. (1890).
An Elementary Latin Dictionary
. Entry for
latens
.
- ^
Yaws, Carl L. (2011).
Yaws' Handbook of Properties of the Chemical Elements
. Knovel.
- ^
Elert, Glenn (2021).
“Latent Heat”
.
The Physics Hypertextbook
.
|
---|
Tr?ng thai
| | |
---|
N?ng l??ng
th?p
| |
---|
N?ng l??ng
cao
| |
---|
Cac tr?ng thai
khac
| |
---|
Chuy?n pha
| |
---|
đ?i l??ng
| |
---|
Khai ni?m
| |
---|
Danh sach
| |
---|