đ? qu?c Gallia
(
ti?ng Latinh
:
Imperium Galliarum
) la ten ma ng??i nay đ?t cho m?t qu?c gia ly khai trong
đ? qu?c La Ma
, t?n t?i t? n?m
260
đ?n n?m
274
. No kh?i ngu?n t? cu?c
Kh?ng ho?ng trong th? k? 3
.
đ? qu?c Gallia đ??c
Postumus
thanh l?p vao n?m 260 trong th?i đi?m lan song
xam l??c
c?a cac
r?
va tinh hinh b?t ?n ?
Roma
đang len cao, va vao th?i k? đ?nh cao c?a no, lanh th? c?a đ? qu?c nay bao g?m cac vung đ?t thu?c
Germania
,
Gaul
,
Britannia
, va
Hispania
. Sau khi Postumus b?
am sat
vao n?m 268, no m?t ph?n l?n lanh th? c?a minh, nh?ng v?n ti?p t?c hi?n h?u d??i th?i m?t lo?t cac
Hoang đ?
va k? soan ngoi.
đ? qu?c
nay b?
Hoang đ? La Ma
la
Aurelianus
chi?m l?i sau
tr?n Chalons
vao n?m 274.
Cu?c kh?ng ho?ng c?a th? k? th? ba
đa b?t đ?u khi Hoang đ?
Valerianus
đa b? đanh b?i va b? b?t lam tu binh b?i
đ? qu?c Sassanid
c?a Ba T?, đ? l?i cho con trai
Gallienus
c?a ong s? ki?m soat r?t y?u kem. Ngay sau đo,
đ? qu?c Palmyra
, bao g?m
Ai C?p
,
Syria
, Judah, va
Arabia Petraea
c?ng đa li khai kh?i đ? qu?c.
Nh?ng vien th?ng đ?c ?
Pannonia
c?ng đa t? ch?c vai cu?c n?i lo?n khong thanh cong ? vung đ?t nay. Hoang đ? đa bu?c ph?i r?i đ?n khu v?c song Danube đ? co th? chu tr?ng vao tinh hinh b?t ?n ? n?i đay. đi?u nay đa giup cho
Postumus
, th?ng đ?c c?a
th??ng Germania
va
H? Germania
, đ??c giao quy?n ph? trach bien gi?i Rhine. Hoang t? k? v?
Saloninus
va vien praetorian prefect Silvanus luc đo v?n ?
Colonia Agrippina
(
Cologne
), đi?u nay co l? la đ? gi? cho v? hoang t? tr? tu?i thoat kh?i nguy hi?m va co th? c?ng la cach đ? ki?m soat nh?ng tham v?ng c?a Postumus. Tuy nhien, Postumus đa ti?n hanh bao vay Colonia Agrippina va ra l?nh gi?t ch?t v? hoang t? tr? tu?i cung ng??i giam h? c?a ong ta. Postumus sau đo thi?t l?p kinh đo c?a minh t?i Cologne.
đ? qu?c Gallia c?ng co vi?n nguyen lao rieng c?a minh, hai vien ch?p chinh quan đ??c b?u hang n?m (khong ph?i t?t c? ten tu?i c?a cac vien ch?p chinh quan đ?u con t?n l?i đ?n gi?) va đ?i
C?n v? hoang đ?
c?a no. B?n than Postumus d??ng nh? đa gi? ch?c ch?p chinh quan n?m l?n.
Ti?n xu c?a
Tetricus
, v? hoang đ? cu?i cung(271-274) c?a đ? qu?c Gallia
Postumus đa thanh cong trong vi?c đ?y lui Gallienus vao n?m 263, va ong s? khong bao gi? b? ong ta thach th?c m?t l?n n?a. Tuy nhien, vao đ?u n?m 268 ong đa b? thach th?c b?i
Laelianus
, co th? la m?t trong nh?ng vien t??ng c?a ong, ong ta đa đ??c tuyen b? lam Hoang đ? t?i
Mogontiacum
(
Mainz
) b?i
Legio XXII Primigenia
. Postumus nhanh chong tai chi?m l?i Mogontiacum va Laelianus đa b? gi?t ch?t. Tuy nhien, thanh cong nay khong keo dai đ??c lau, ong đa b? l?t đ? va gi?t ch?t b?i chinh quan đ?i c?a minh, theo ghi chep l?i la do ong đa khong cho phep h? c??p pha thanh ph?.
[2]
Sau cai ch?t c?a Postumus, đ? ch? Gallia b?t đ?u s?p đ?. Hoang đ? La Ma
Claudius Gothicus
đa tai l?p s? th?ng tr? c?a La Ma ? vung
Gallia Narbonensis
va cac ph?n c?a
Gallia Aquitania
, va đa co m?t s? b?ng ch?ng r?ng cac t?nh c?a Hispania, v?n khong cong nh?n cac v? hoang đ? Gallia ti?p theo, co th? đa l?i đ?ng v? phia La Ma.
[3]
[4]
Marcus Aurelius Marius
đa đ??c ton len lam Hoang đ? sau cai ch?t c?a Postumus, nh?ng ong ta c?ng đa qua đ?i ch? m?t th?i gian ng?n sau đo; cac ngu?n v?n h?c noi r?ng ong ta tr? vi ch? co hai ngay, m?c du co nhi?u kh? n?ng ong đa tr? vi m?t vai thang
[5]
Sau đo t?i l??t
Victorinus
len n?m quy?n, ong đ??c cong nh?n la Hoang đ? ? phia b?c Gaul va Britania, nh?ng ? Hispania thi khong
[3]
Victorinus đa danh ph?n l?n tri?u đ?i c?a ong cho vi?c đ?i pho v?i quan n?i lo?n va c? g?ng ph?c h?i cac vung lanh th? ? x? Gaul đa b? Claudius Gothicus đanh chi?m. Ong b? am sat vao n?m 271, nh?ng m? ong,
Victoria
đa n?m quy?n ki?m soat quan đ?i c?a ong va s? d?ng quy?n l?c c?a ba đ? gay ?nh h??ng đ?n vi?c l?a ch?n ng??i k? v? ong.
[3]
V?i s? ?ng h? t? Victoria, Tetricus I đa đ??c ton len lam hoang đ?, va ong đ??c cong nh?n ? Britannia va cac vung c?a Gaul v?n con d??i s? ki?m soat c?a đ? qu?c.
[6]
Tetricus đa đ?y lui đ??c nh?ng ng??i đ?c man r? ma đa b?t đ?u tan pha x? Gaul sau cai ch?t c?a Victorinus, va co th? đa tai chi?m l?i vung Gallia Aquitania va phia Tay Gallia Narbonensis trong khi Hoang đ? La Ma
Aurelianus
đang b?n r?n v?i
đ? ch? Palmyra
c?a N? hoang
Zenobia
? phia đong. Ong đa thi?t l?p tri?u đinh ?
Trier
, va vao n?m 273, ong đa phong cho con trai c?a minh,
Tetricus II
, t??c v? Caesar. N?m sau, Tetricus II đa đ??c đ?a len lam đ?ng ch?p chinh quan, nh?ng vao luc nay đ? qu?c ngay cang suy y?u d?n do nh?ng xung đ?t n?i b?, bao g?m c? m?t cu?c binh bi?n d??i s? lanh đ?o c?a k? c??p ngoi
Faustinus
[6]
Vao th?i đi?m đo, Aurelianus đa đanh b?i đ? ch? Palmyra va ong ta đa len k? ho?ch cho vi?c tai chinh ph?c l?i phia tay. Ong ta sau đo đa ti?n quan đ?n Gaul va đanh b?i Tetricus t?i
tr?n Chalons
trong n?m 274; theo cac ngu?n ghi chep, Tetricus, luc nay đa m?t m?i vi chi?n đ?u, đa đ? ngh? đ?u hang đ? đ?i l?y s? khoan h?ng cho ong va con trai c?a ong
[6]
Chi ti?t nay co th? đ?n t? s? tuyen truy?n sau nay, nh?ng du b?ng cach nay hay cach khac, Aurelianus cu?i cung đa chi?n th?ng, va đ? ch? Gallia đa hoan toan b? xoa b?.
[6]
- ^
Bourne, R. J. (2001)
Aspects of the relationship between the Central and Gallic Empires in the mid to late third century AD with special reference to coinage studies.
Archaeopress. p. 22.
- ^
Aurelius Victor
33.8;
Eutropius
9.9.1.
- ^
a
b
c
Polfer, Michel (ngay 3 thang 6 n?m 2000).
“Victorinus (A.D. 269-271)”
.
De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families
. Truy c?p ngay 10 thang 7 n?m 2009
.
- ^
Weigel, Richard D. (ngay 19 thang 6 n?m 2001).
“Claudius II Gothicus (268-270)”
.
De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families
. Truy c?p ngay 10 thang 7 n?m 2009
.
- ^
Polfer, Michael (ngay 24 thang 6 n?m 1999).
“Marius (A.D. 269)”
.
De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families
. Truy c?p ngay 10 thang 7 n?m 2009
.
- ^
a
b
c
d
Polfer, Michel (ngay 28 thang 1 n?m 2000).
“Tetricus I (AD 271-273)”
.
De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families
. Truy c?p ngay 10 thang 7 n?m 2009
.