đ?o Wake

Bach khoa toan th? m? Wikipedia


đ?o Wake
Bản đồ Đảo Wake
Lam ch? b?i Hoa K?
Lo?i đ?o San ho
Tim ra 20 thang 10 n?m 1568
Di?n tich 6,5 km2
Dan s? H?n 75
Giao thong Phi đ?o nh?
S? d?ng Quan s?
Tranh ch?p Quần đảo Marshall

đ?o Wake (con g?i la R?n san ho vong Wake ) la m?t r?n san ho vong n?m ? Tay Thai Binh D??ng, thu?c ph?n đong b?c ti?u vung Micronesia , cach Guam 2.416 km (1.501 d?m) v? phia đong, Honolulu 3.698 km (2.298 d?m) v? phia tay va Tokyo 3.204 km (1.991 d?m) v? phia đong nam. Wake la m?t lanh th? ch?a h?p nh?t va phi t? ch?c c?a Hoa K? . đay la m?t trong nh?ng hon đ?o co l?p nh?t tren th? gi?i, n?i g?n nh?t co ng??i ? la r?n san ho vong Utirik thu?c qu?n đ?o Marshall cach đo 953 km (592 d?m) v? phia đong nam.

đ?o Wake do Khong quan Hoa K? qu?n ly d??i th?a thu?n v?i B? N?i v? Hoa K? . San bay Wake Island đ??c s? d?ng ch? y?u lam đi?m ti?p nhien li?u d?ng va h? canh kh?n c?p cho may bay quan s? ? gi?a Thai Binh D??ng la trung tam di?n ra cac ho?t đ?ng. 3.000 m (9.800 ft) la đ? dai đ??ng b?ng l?n nh?t ? qu?n đ?o Thai Binh D??ng. T?a l?c phia nam đ??ng b?ng la Wake Island Launch Center, m?t c? s? phong ten l?a Reagan Test Site (ch? th? ten l?a Reagan) do C? quan phong th? ten l?a (MDA) va B? t? l?nh phong th? ten l?a va khong gian l?c quan Hoa K? (SMDC) đi?u hanh. Co kho?ng 94 ng??i s?ng tren đ?o va vi?c ti?p c?n đ?o b? h?n ch?.

Vao ngay 11 thang 12 n?m 1941, đ?o Wake đa tr? thanh n?i ghi d?u b??c lui đ?u tien v? quan s? c?a đ? qu?c Nh?t B?n trong cu?c chi?n v?i quan đ?i Hoa K? trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai . H?i quan , Th?y quan l?c chi?n va m?t s? nhan vien dan s? đa đ?y lui cu?c xam l?ng c?a ng??i Nh?t, đanh đ?m hai tau khu tr?c va m?t tau ch? linh . Tuy nhien sau đo 12 ngay, vao ngay 23 thang 12, quan Nh?t đa chi?m đ??c đ?o nh? s? h? tr? l?n lao c?a nh?ng chi?c may bay xu?t phat t? tau san bay tr? v? t? tr?n Tran Chau C?ng . Hon đ?o ch?u s? chi?m đong c?a quan đ?i Nh?t cho đ?n cu?i cu?c chi?n.

Vao ngay 5 thang 1 n?m 2009, t?ng th?ng George W. Bush tuyen b? cac vung đ?t n?i va ng?p n??c t?i r?n san ho la m?t ph?n c?a Pacific Remote Islands Marine National Monument (t?m d?ch: di tich qu?c gia h?i đ?o xa Thai Binh D??ng). [1] [2] Vi m?c đich th?ng ke , đ?o Wake đa đ??c T? ch?c tieu chu?n hoa qu?c t? x?p vao nhom cac ti?u đ?o xa c?a Hoa K? ( UM-79 ).

đ?a ly [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hinh t? v? tinh đ?o Wake Landsat 7 ETM+

đ?o Wake n?m trong phia tay c?a đ??ng phan đ?nh ngay qu?c t? va đi tr??c 50 ti?u bang Hoa K? m?t ngay.

M?c du đ?o Wake chinh th?c đ??c g?i la m?t đ?o nh?ng no th?c s? la m?t r?n san ho vong bao g?m ba đ?o (đ?o Wake, đ?o Wilkes va đ?o Peale) n?m tren vanh san ho vay quanh m?t v?ng bi?n trung tam. Vi?c am ch? m?t r?n vong nh? m?t hon đ?o la y c?a H?i quan Hoa K? tr??c Chi?n tranh th? gi?i th? hai đ? phan bi?t đ?o Wake v?i cac r?n san ho vong khac, đa s? n?m trong lanh th? Nh?t B?n .

Moi tr??ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Khi h?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?o Wake n?m trong vung khi h?u nhi?t đ?i nh?ng b? ?nh h??ng c?a b?o th?t th??ng trong mua đong. Nhi?t đ? m?t bi?n ?m ap quanh n?m, len đ?n tren 80  °F (26,7 °C ) trong mua he va mua thu. Bao nhi?t đ?i đoi khi đi qua đ?o.

Bao Ioke [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 28 thang 8 n?m 2006 , Khong quan Hoa K? di t?n t?t c? 188 ng??i s?ng tren đ?o va đinh ho?n m?i ho?t đ?ng khi bao Ioke, m?nh c?p 5, đi v? h??ng đ?o Wake. Vao 31 thang 8 , tam phia tay nam c?a bao đi qua đ?o v?i s?c gio tren 185 d?m m?t gi? (300 km/h) [3] lam bi?n dang len va song to cao đ?n 20 ft (6m) tr?c ti?p vao trong pha n??c gay thi?t h?i l?n [4] . M?t đ?i ki?m đ?nh va s?a ch?a c?a Khong quan Hoa K? quay tr? l?i đ?o thang 9 n?m 2006 va tu s?a l?i ph?n nao khu v?c san bay va cac c? s? ti?n nghi đ? sau đo đ?a m?i th? tr? l?i binh th??ng.

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tr??c khi ng??i chau Au tim ra [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?t vai cau chuy?n truy?n kh?u hi?m hoi c?a ng??i Marshall b?n x? đa am ch? r?ng tr??c khi ng??i chau Au t?i tham hi?m vung nay thi cac c? dan Marshall g?n đo đa đ?n n?i ngay nay la đ?o Wake ma h? g?i la Enen-kio sau khi m?t lo?i hoa b?i mau cam nh? đ??c tim th?y tren đ?o. Theo ton giao Marshall c?, nh?ng bua phep xam quanh tren ng??i cac tu tr??ng g?i la Iroijlaplap đ??c xam b?ng x??ng ng??i con t??i vi th? đoi h?i ph?i co ng??i ch?u hy sinh. M?t ng??i co th? c?u l?y minh ma khong ph?i hy sinh n?u ng??i ?y l?y đ??c x??ng canh c?a m?t con chim bi?n th?t to ma nghe noi la ch? s?ng ? đ?o Enen-kio . Th? la cac nhom nh? s? đi đ?n đ?o v?i hy v?ng l?y đ??c va mang v? cai x??ng nh? th? đ? c?u l?y m?t m?ng ng??i [5] .

D?a vao cau chuy?n truy?n kh?u nay cung v?i khai ni?m v? quy?n s? d?ng đ?t tr??c tien đ? tuyen b? ch? quy?n, nh? th??ng th?y trong v?n hoa ng??i Marshall lam ly l? trong dan x?p cac v? tranh ch?p đ?t đai [6] , m?t nhom nh? ng??i co ngu?n g?c Marshall ly khai, t? g?i h? la V??ng qu?c EnenKio va tuyen b? ch? quy?n đ?i v?i đ?o Wake. Chinh quy?n Qu?n đ?o Marshall va Hoa K?, c? hai c?ng đang tranh ch?p ch? quy?n tren đ?o, m?nh m? bac b? l?i tuyen b? ch? quy?n nay [7] . Khong co b?ng ch?ng cho r?ng co khu đ?nh c? th??ng tr?c c?a c? dan đ?o Marshall tren đ?o Wake.

Cac cu?c tham hi?m va kham pha t? chau Au [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 20 thang 10 n?m 1568, Alvaro de Mendana de Neyra , m?t nha tham hi?m Tay Ban Nha , cung v?i hai con tau Los Reyes va Todos Santos , kham pha ra "m?t hon đ?o th?p c?n c?i co chu vi kho?ng ch?ng 8 d?m bi?n", (league, đ?n v? x?a, kho?ng 3 h?i ly ngay nay). Ong đ?t ten la "San Francisco". D?n d?n đ?o đ??c đ?t ten theo Thuy?n tr??ng William Wake c?a tau Prince William Henry khi vi?ng th?m đ?o vao n?m 1796 [8] . Ngay 20 thang 12 n?m 1840, đoan tham hi?m c?a Charles Wilkes thu?c H?i quan Hoa K? đ? b? len đ?o va th? sat. đem 4 thang 3 n?m 1866, chi?c xa lan 650 t?n Libelle c?a đ?c đ?ng ph?i đa ng?m c?a đ?o Wake trong luc bao. Tau đang tren đ??ng đi t? San Francisco đ?n H?ng Kong .

Hoa K? s? h?u đ?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hoa K? thon tinh đ?o Wake khong ng??i vao ngay 17 thang 1 n?m 1899. N?m 1935, Pan American Airways xay m?t lang nh? co danh x?ng la "Lang Pan American Airways" đ? ph?c v? cac chuy?n bay tren đ??ng bay Hoa K?-Trung Hoa. Lang nay la khu đ?nh c? c?a con ng??i đ?u tien tren đ?o va ph? thu?c vao l?c đ?a Hoa K? v? ngu?n cung ?ng th?c ph?m va n??c u?ng. No v?n ho?t đ?ng cho đ?n khi b? Nh?t t?n cong vao ngay đ?u tien.

Xay d?ng l?c l??ng quan s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vao thang 1 n?m 1941, H?i quan Hoa K? xay d?ng m?t c?n c? quan s? tren đ?o. Ngay 19 thang 8 , tr?i quan th??ng tr?c đ?u tien thu?c Ti?u đoan phong v? Th?y quan L?c chi?n s? m?t [9] v?i quan s? 449 s? quan va quan nhan đong tren đ?o va đ??c ch? huy b?i T? l?nh H?i quan Winfield Scott Cunningham . Tren đ?o c?ng co 68 nhan s? h?i quan va kho?ng 1.221 nhan vien dan s?.

H? đ??c trang b? v?i sau kh?u đ?i bac 127 mm, l?y t? m?t tu?n duyen h?m h?; 12 sung phong khong 76 mm M3 (ch? duy nh?t m?t h? th?ng ng?m con s? d?ng đ??c); 18 sung may h?ng n?ng Browning M2; va 30 sung may đ? h?ng va trong đ? th? đi?u ki?n nh?ng t?t c? đ?u ho?t đ?ng.

Chi?n tranh th? gi?i th? hai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T??ng đai tu binh dan s? Hoa K?

Tr?n đanh đ?o Wake [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Tr?n đ?o Wake

Nh?t chi?m đong va đ?u hang [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?o, b? Nh?t B?n chi?m đong, b? l?c l??ng Khong quan Hoa K? d?i bom nhi?u l?n; m?t trong cac cu?c oanh kich đ?o co s? tham gia l?n đ?u tien c?a t?ng th?ng t??ng lai c?a Hoa K? la George H.W. Bush .

Ngay 4 thang 9 n?m 1945 , l?c l??ng quan s? Nh?t cu?i cung đ?u hang m?t bi?t đ?i thu?c l?c l??ng Th?y quan L?c chi?n Hoa K? . Trong m?t bu?i l? ng?n, quan đ?i Hoa K? nh?n s? ban giao đ?o chinh th?c t? quan đ?i Nh?t.

Sau chi?n tranh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 14 thang 10 n?m 1950 , đ?o la n?i h?p m?t ngay gi?a T??ng Douglas MacArthur va T?ng th?ng Harry S. Truman th?o lu?n chi?n l??c v? c?ng th?ng Chi?n tranh Tri?u Tien ma đa bung phat cach đo b?n thang.

T? n?m 1974, phi đ?o c?a đ?o đ??c dung cho cac may bay ch? hang th??ng m?i va quan s? c?a Hoa K? va c?ng đ??c dung cho may bay đap kh?n c?p. Co đ?n tren 700 l?n h? canh m?t n?m tren đ?o. đ?o c?ng co hai ch? neo tau ngoai kh?i cho lo?i tau l?n. Ngay 16 thang 9 n?m 1985 , cac khu di tich co lien quan đ?n Chi?n tranh th? gi?i th? hai tren Peale, Wilkes va Qu?n đ?o Wake đ??c ch? đ?nh thanh cac khu Di tich L?ch s? Qu?c gia.

Nhan s? quan s? c?a Hoa K? đa r?i đ?o va khong co c? dan b?n x? tren đ?o. đ?o Wake cung v?i h?i gi?i khong xac đ?nh ro rang b? tuyen b? ch? quy?n b?i C?ng hoa Qu?n đ?o Marshall, va con m?t s? nhan vien dan s? s?ng tren đ?o. Tinh đ?n thang 8 n?m 2006, co ch?ng 200 nhan s? h?p đ?ng đang hi?n di?n tren đ?o. đ?o v?n la m?t v? tri chi?n l??c trong B?c Thai Binh D??ng va ph?c v? nh? m?t n?i đap kh?n c?p cho cac chuy?n bay lien Thai Binh D??ng. M?t vai c? s? ph??ng ti?n th?i Chi?n tranh th? gi?i th? hai va xac may bay, tau chi?n con tren đ?o.

Trong Chi?n tranh L?nh , đ?o đ??c s? d?ng trong cac ho?t đ?ng va qu?c phong chi?n l??c. L?c l??ng ch? huy phong th? ch?ng h?a ti?n va khong gian c?a L?c quan Hoa K? qu?n ly đ?o.

Pha n??c chinh c?a đ?o Wake

T? n?m 1974 , h?a ti?n quan s? c?a đ?o Wake đ??c phong ? v? tri 19°17′24″N, 166°37′05″E . Cac cu?c phong h?a ti?n nay la đ? th? nghi?m h? th?ng ch?ng h?a ti?n va s? tr? v? c?a cac h?a ti?n t? khi quy?n.

Vi?c tuyen b? ch? quy?n tren đ?o Wake c?a C?ng hoa Qu?n đ?o Marshall [10] đ? l?i m?t chut m? h? nao đo lien quan đ?n vai tro gi? thi?t va th?c t? c?a quan đ?i Hoa K?, theo th?a thu?n phong th? lanh th? Marshall, trong tr??ng h?p co x?y ra b?t c? cu?c kh?ng ho?ng chi?n l??c hay thu đ?ch nao co đ?o Wake trong đo. Tuy nhien, đ?o chinh th?c b? Hoa K? thon tinh vao th? k? 19 va v?n đang đ??c qu?n ly b?i B? N?i v? Hoa K? .

Tr?i t?m c? cho ng??i di t?n Vi?t Nam [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cu?i thang 3 cho đ?n gi?a thang 8 n?m 1975, đ?o Wake đ??c dung nh? m?t tr?i t? n?n cho h?n 9.000 ng??i t? n?n Vi?t Nam r?i b? n??c c?a h? ra đi sau khi Sai Gon th?t th? k?t thuc Chi?n tranh Vi?t Nam .

Ghi chu [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ “Presidential Proclamation 8336” (PDF) . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 1 thang 10 n?m 2017 . Truy c?p ngay 15 thang 12 n?m 2014 .
  2. ^ “Weekly Compilation of Presidential Documents: Monday, January 12, 2009 Volume 45 ? Number 1, Page 14” (PDF) . Fdsys.gpo.gov. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 1 thang 3 n?m 2009 . Truy c?p ngay 10 thang 12 n?m 2011 .
  3. ^ 'Sieu' bao đ?p vao đ?o Wake ti hon
  4. ^ Bao kh?ng l? Ioke đanh tr?c ti?p vao đ?o Wake
  5. ^ “Enen-Kio: đ?o hoa Kio” (PDF) . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 22 thang 9 n?m 2006 . Truy c?p ngay 17 thang 6 n?m 2007 .
  6. ^ “Gi?i thi?u v? Ennenkio” . B?n g?c l?u tr? ngay 28 thang 9 n?m 2007 . Truy c?p ngay 17 thang 6 n?m 2007 .
  7. ^ Th? tuyen b? bac b? t? Chinh ph? C?ng hoa Qu?n đ?o Marshall
  8. ^ “Chao đon đ?n đ?o Wake” . B?n g?c l?u tr? ngay 7 thang 1 n?m 2019 . Truy c?p ngay 17 thang 6 n?m 2007 .
  9. ^ Lo?t bai k? ni?m noi v? Th?y quan l?c chi?n Hoa K? trong Th? chi?n th? hai
  10. ^ “CIA, The World Factbook” . B?n g?c l?u tr? ngay 31 thang 1 n?m 2019 . Truy c?p ngay 17 thang 6 n?m 2007 .

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  • Sloan, Bill. Given up for Dead: America's Heroic Stand at Wake Island . Bantam Books, 2003. ISBN 0-553-80302-6
  • Heine, Dwight and Jon A. Anderson, "Enen-kio: Island of the Kio Flower," Micronesia Reporter, 1971.
  • Urwin, Gregory J.W. "Facing Fearful Odds: The Siege of Wake Island" University of Nebraska Press, 2002. ISBN 0-8032-9562-6

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=đ?o_Wake&oldid=70440548 ”