Thanh Tuyen Tong
(
ch? Han
: ?宣宗,
16 thang 9
n?m
1782
?
26 thang 2
n?m
1850
),
Tay T?ng
ton v?
V?n Thu Hoang đ?
(文殊皇帝), la v?
Hoang đ?
th? 8 c?a tri?u đ?i
nha Thanh
, cai tr?
Trung Qu?c
t? n?m
1820
đ?n
1850
, t?ng 30 n?m. C? tri?u đ?i c?a ong ch? dung
nien hi?u
đ?o Quang
(道光), con g?i la
đ?o Quang đ?
(道光帝).
La Hoang đ? tri?u Thanh duy nh?t co than ph?n
đich tr??ng t?
[1]
k? th?a Hoang v?, th?i k? cai tr? c?a ong g?n li?n v?i s? ki?n r?t quan tr?ng trong l?ch s?
nha Thanh
đo la cu?c
Chi?n tranh Nha phi?n
va ng?n ch?n truy?n ba
đ?o Cong giao
vao
Trung Hoa
. Cu?c chi?n tranh nay đa m? đ?u cho vi?c cac n??c
ph??ng Tay
xam nh?p va xau xe
Trung Qu?c
.
Trong 30 n?m t?i v?, đ?o Quang đ? lao tam c?n chinh, m?t long vi n??c vi dan, x?ng đang la v? vua c?n ki?m th??ng dan. Nh?ng ong sinh b?t phung th?i, lam vua đung luc tri?u chinh h? b?i, quan l?i b?t tai, gi?c ngoai l?n l??t, v?n n??c lung lay, ong khong đ? tai n?ng đ? xoay v?n th? c?c vo ph??ng c?u van. Th?i k? c?a ong cung cha la
Gia Khanh đ?
bao hi?u s? suy vong c?a đ?i Thanh, g?i la [
Gia đ?o trung suy
; 嘉道中衰].
Ten th?t c?a đ?o Quang đ? la
Mien Ninh
(綿寧), sinh ngay
10 thang 8
n?m Can Long th? 47 (t?c ngay
16 thang 9
n?m
1782
) ? trong
T? C?m Thanh
,
B?c Kinh
. Ong la con trai th? hai c?a
Thanh Nhan Tong
Gia Khanh đ?, m? la
Hi?u Th?c Du? Hoang h?u
H? Thap L?p th?. Khi Mien Ninh ra đ?i, Gia Khanh đ? v?n con la Gia Than v??ng, Hoang th?p ng? t? c?a
Can Long đ?
, con H? Thap L?p th? la
đich Phuc t?n
. Tr??c ong, Gia Than v??ng đa co con trai c? do
Hoa D? Hoang quy phi
sinh, đ??c 10 thang thi ch?t y?u (sau truy phong M?c Qu?n v??ng). Mien Ninh la con c?a chinh the, ng??i anh th? xu?t l?i m?t s?m nen khong đ??c li?t vao hang đ?m chinh th?c, do đo Mien Ninh co than ph?n cao quy, v?a la con c? l?i v?a la đich t?. Ong thong minh ho?t bat t? nh?, l?i la chau đich ton nen r?t đ??c long Can Long đ?.
N?m Can Long th? 60 (
1796
), Can Long đ? thoai v? tr? thanh
Thai th??ng hoang
, Gia Than v??ng n?i ngoi, l?y nien hi?u
Gia Khanh
, tuyen ch? sach l?p đich phi H? Thap L?p th? lam
Hoang h?u
. N?m Gia Khanh th? 2 (
1797
), Hoang h?u b?o b?ng, Mien Ninh đ??c giao cho Hoang quy phi
N?u H? L?c th?
nuoi d??ng. Mien Ninh la ng??i gi?i vo cong, ti?ng t?m v??t tr?i trong s? cac
Hoang t?
.
N?m Gia Khanh th? 4 (
1799
),
thang 4
, N?u H? L?c th? đ??c l?p lam K? h?u. Th?i đi?m đo Hoang h?u đa sinh 2 đich t? la Hoang tam t?
Mien Kh?i
va Hoang t? t?
Mien Han
, nh?ng Gia Khanh v?n bi m?t l?p Hoang nh? t? Mien Ninh lam
Tr? quan
vi Mien Ninh thong minh va co chi h?n ng??i, l?i m?t m? t? s?m nen đ??c vua cha th?p ph?n th??ng yeu. N?m th? 13 (
1808
), con trai tr??ng c?a Mien Ninh la
D?ch V?
ra đ?i.
S? ki?n Thien Ly giao
vao n?m Gia Khanh th? 18 (
1813
) di?n ra, ong đich than đanh gi?c, do đo vao
thang 9
đ??c t?n phong t??c v?
Tri Than v??ng
(智?王).
Vao n?m Gia Khanh th? 23 (
1818
), Tri Than v??ng Mien Ninh theo
Gia Khanh đ?
đi
Th?nh Kinh
(ten g?i khac c?a
Th?m D??ng
) đ? t? l? t??ng nh? t? tien. T?i đo hai cha con ngh? t?i C? cung Th?m D??ng. Tuy noi n?i la cung đi?n, nh?ng th?c t? l?i kha t?i tan, ch?t h?p, th?m chi con khong b?ng v?i th??ng ph? S?n Tay hay ph? đ? c?a
V??ng gia
. Gia Khanh đ? đ?a Mien Ninh t?i phong lo s??i phia đong c?a
Thanh Ninh cung
, l?i sai ng??i l?y di v?t c?a Thai T?
N? Nh? Cap Xich
va Thai Tong
Hoang Thai C?c
cho Tri Than v??ng xem qua. Nhin nh?ng v?t ph?m đ?n s?, l?i nghe ph? hoang h?i t??ng l?i nh?ng n?m thang gian nan l?p nghi?p c?a t? tien, Mien Ninh t? đo quy?t chi ren luy?n tinh ti?t ki?m.
Ban hanh đ?o lu?t ti?t ki?m
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
đ?o Quang Hoang đ? m?c th??ng ph?c.
N?m Gia Khanh th? 25 (
1820
), ngay
18 thang 7
(am l?ch), Gia Khanh đ? đ?n
Nhi?t Ha
, m?nh Tri Than v??ng Mien Ninh va Th?y Than v??ng
Mien Han
pho gia. Khi đo Gia Khanh đ? đa 60 tu?i, than th? đ?y đa m?p m?p. Ngay th? 24, tuy gia đ?n Nhi?t Ha, s? sach ghi chep la
"Thanh cung khong vui"
. T?i hom đo, Gia Khanh đ? đ?n Thanh Hoang mi?u thi đ?t ng?t b?o b?ng. Nguyen nhan cai ch?t co l? do than th? ong phi n?n, ti?t tr?i l?i n?ng nong, l? đ? m?t nh?c, d? phat nao, tam huy?t qu?n b?nh ma ch?t đ?t ng?t. C? M?t vi?n đ?i th?n h?p kh?n, m? ra chi?u đ?o bi m?t, tuyen b? Tri Than v??ng Mien Ninh k? v?.
N?m đo,
thang 8
(am l?ch), t?c vao ngay
3 thang 10
d??ng l?ch, Mien Ninh chinh th?c đ?ng c? ? Thai Hoa đi?n,
nien hi?u
la
đ?o Quang
. Do ch?
Mien
co tinh ph? thong, s? r?ng khong th? b?t dan chung thay đ?i, nen ong t? đ?i ten huy k? thanh
Man Ninh
(旻寧). Trong tri?u đinh nha Thanh, đ?o Quang đ? la v? đich tr??ng t? đ?u tien k? th?a ngoi v? Hoang đ?, va g?n nh? la duy nh?t.
Vao n?m đ?o Quang th? nh?t (
1821
), ong ban hanh
“Ng? ch? Thanh s?c hoa l?i d?”
, đ?i y la:
- Th? nh?t
: tr?ng ngh?a khinh l?i, khong tich t? tai, tr??c la vi qu?c gia, sau la vi thien h?, vi bach tinh. Ong con trich d?n cau noi c?a c? nhan:
“bach tinh no đ?, quan v??ng co th? giau, nh?ng bach tinh thi?u th?n, quan v??ng sao co th? đ? đ?y?”
- Th? hai
: đinh ch? vi?c cac t?nh ti?n c?ng. đ?o Quang đ? cho r?ng cac t?nh ti?n c?ng đ?u la nh?ng đ?c s?n nh? hoa qu?, rau d?a, la tra, d??c li?u … Nh?ng th? nay đ?u la m? hoi, n??c m?t c?a nhan dan, b? đi ph?n nao co th? gi?m b?t ph?n đo ganh n?ng cho dan. H?n n?a, đ??ng sa xa xoi, vi?c v?n chuy?n co th? gay lang phi nhan cong, tai l?c.
- Th? ba
: khong xay them cac cung đi?n, l?u cac. Qua nhi?u l?n tu s?a, xay d?ng t? cac đ?i Khang ? Ung ? Can, n?i ? c?a Hoang th?t đa
“t?n thi?n t?n m?”
, ngo?i tr? vi?c gi? gin, khong c?n thi?t ph?i xay them. Nh?ng k? đ? c? y ki?n xay them cung đi?n s? tr? thanh t?i nhan, b? truy c?u trach nhi?m hinh s?.
Sau khi đ??c ban hanh,
"Ng? ch? Thanh s?c hoa l?i d?"
nay đ??c cac quan vien tich c?c nghien c?u, nhi?t tinh th?o lu?n, l?nh h?i sau s?c, th?m chi con nh?n đ??c vo s? l?i tan d??ng. Tuy nhien nh?ng đi?u tren noi thi d?, thi hanh l?i r?t kho. B?n than quan l?i c?ng nh?n đ??c khong it l?i l?c t? vi?c nay, nen vi?c ti?n c?ng th?c ch?t v?n ti?p di?n d??i hinh th?c “hi?u kinh”. Du la nh?n đ? “hi?u kinh”, nh?ng ong v?n đinh ch? ti?n c?ng. N?u la v?t ph?m quy gia tuy?t nhien c?ng c?m “hi?u kinh”.
H??ng Th?y
h?ng n?m ch? đ??c phep ti?n c?ng 200 qu? le. Quan N?i v? co h?i:
"Hoang gia nhi?u ng??i nh? v?y, ch? co hai tr?m qu? le ?n sao đ??"
. đ?o Quang li?n noi:
“Khong ?n, gi? l?i lam đ? cung bai, 200 la đ? r?i!”.
Vi c?t gi?m c?ng ph?m, nen đ?o Quang c?ng đem kinh phi cung đinh h?ng n?m gi?m xu?ng ch? con 20 v?n l??ng. Tren th?c t?, cung đinh c?n it nh?t 40 v?n l??ng m?i n?m m?i đ? chi tieu.
Vao n?m 1831, đ?o Quang ban hanh
“Ng? ch? th?n đ?c đ??ng ky”
đ? nh?c nh? cac Hoang t?, Hoang ton v? nh?ng n?m thang kho kh?n c?a t? tien khi xay d?ng đ? nghi?p. Qua đo, ong r?n d?y cac con
“khong ?n đ? tran quy, coi th??ng ham mu?n v?t ch?t…m?i th? đ?u la t? m? hoi n??c m?t c?a nhan dan, đ?ng vi mu?n khoe m? ma hoang phi.”
đi đ?u trong vi?c ti?t ki?m
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
H? d?t thu đinh đ?
(喜溢秋庭?).
Theo l? th??ng, m?i b?a ?n c?a Hoang đ? chi h?t 800 l?ng b?c. Nh?ng th?y m?c ti?n nay qua t?n kem nen ong b?t gi?m h?t cao l??ng m? v? đi. Vi th?, b?a ?n c?a Hoang đ? ch? con rau d?a. Th?m chi them m?t qu? tr?ng ga, Hoang đ? c?ng ph?i ki?m ch? vi m?i qu? gia đ?n 5 l?ng b?c. Co l?n, nha vua con sai n?i th? ra ngoai mua ga mai đem v? nuoi đ? chung đ? tr?ng cho ngai ?n đ? t?n kem. Song khi nghe n?i th? v? khai bao r?ng, m?i con ga mua ? ngoai ch? gia c?ng 24 l?ng b?c. Th? nen nha vua khong dam mua ma đanh nh?n ?n tr?ng ga.
Ong con ban hanh quy đ?nh: trong cung ngo?i tr? Thai h?u, Hoang đ? va Hoang h?u, nh?ng ng??i khac trong Hoang th?t n?u khong ph?i d?p l? t?t thi khong đ??c ?n th?t. Phi t?n binh th??ng c?ng khong đ??c dung đ? trang đi?m, khong đ??c m?c y ph?c g?m voc.
Trong l?n t? ch?c sinh th?n cho
Hoang h?u
, trong b?a ti?c m?i ng??i ch? đ??c m?t bat mi. Sau đo, Hoang đ? đa “đ?c bi?t” sai ng? thi?n phong lam hai chi?c th? l?n đ? chieu đai. Do ti?t ki?m nen vua va cac ba quan th??ng m?c qu?n ao rach. Tri?u th?n v?n vo nha Thanh d??i th?i tr? vi c?a đ?o Quang ch?ng khac gi hai hang ?n may. S? sach chep r?ng, sau khi noi chuy?n v?i đ?i h?c s?
Tao Ch?n Dung
(m?t ng??i c?ng co tinh b?n x?n khong kem nha vua), nhin hai mi?ng va tren cai qu?n rach c?a Tao h?c s?, đ?o Quang h?i ti?n va h?t bao nhieu. Nao ng?, đ?i h?c s? h? Tao b?o ch? h?t 3 đ?ng.
Man Thanh ngo?i s?
ghi chep:
"đ?o Quang Hoang đ? “y phi tam hoan b?t d?ch”. Th??ng tu?n, trung tu?n, h? tu?n c?a m?i thang l?n l??t s? g?i la th??ng hoan, trung hoan, h? hoan, h?p l?i lam m?t thang. đ?o Quang “m?t hoan” m?i đ?i m?t b? qu?n ao".
đ?o Quang Hoang đ? hanh l?c đ?
(道光皇帝行??).
Khi đ?o Quang con t?i v?, vi?c t? ch?c hon l? cho cac Hoang t? đ??c ti?n hanh vo cung gi?n l??c. Hoang đ? khi đo con yeu c?u nha gai khong đ??c dung c?a h?i mon xa hoa, n?u c? tinh thi khong nh?ng khong đ??c đap l? ma con b? x? ph?t. Cac lo?i l? v?t con dau ph?i dang len cha m? ch?ng c?ng đ?u đ??c mi?n. V? ph?n Cong chua xu?t gia, chi phi khong đ??c v??t qua 2000 l??ng b?c tr?ng. Sinh l? c?a Pho ma đ?i v?i Hoang gia c?ng đ??c gi?m, ngay c? l? v?t thi?t y?u la “c?u c?u l?” c?ng đ??c mi?n. Sau nay, đ?o Quang l?i th?y lam nh? v?y ch?ng khac nao đem con minh đi t?ng khong thien h?, nen đa khoi ph?c “c?u c?u l?”, nh?ng đ?i thanh “de chin con” đ? t??ng tr?ng. Tuy nhien Hoang đ? v?n khong lam y?n ti?c, th?t de c?a Pho ma s? đ?a đ?n
Ng? Thi?n phong
, cac khach m?i ch? han huyen u?ng tra vai cau li?n đ??c ti?n.
Tren th?c t?, chinh sach ti?t ki?m c?a ong ch? co ph?m vi ?nh h??ng r?t h?u h?n. Ngoai thanh B?c Kinh, quan l?i đ?a ph??ng v?n ngay ngay m?c nhien tham o, h??ng th?.
Quan Anh đanh b?i Trung Qu?c trong Chi?n tranh nha phi?n đ?u tien.
Trong su?t tri?u đ?i c?a đ?o Quang, Trung Qu?c ph?i tr?i qua v?n n?n l?n v?i
thu?c phi?n
, đ??c nh?p kh?u vao Trung Qu?c b?i cac th??ng gia
ng??i Anh
. Thu?c phi?n đa b?t đ?u nh?p vao Trung Qu?c d??i th?i tr? vi c?a Hoang đ?
Ung Chinh
, nh?ng v?i s? l??ng kho?ng 200 r??ng/n?m. Th?i
Can Long
, s? l??ng nay đa t?ng len đ?n 1.000 r??ng, 4.000 r??ng d??i th?i
Gia Khanh
va h?n 30.000 r??ng trong th?i đ?o Quang.
S? l??ng nha phi?n v?n chuy?n đ?n Trung Qu?c ngay m?t gia t?ng, khong nh?ng ?nh h??ng x?u đ?n s?c kh?e nhan dan ma con gay t?n th?t kinh t?, khi?n qu?c kh? chinh ph? Thanh c?n ki?t, gia b?c t?ng cao nhanh chong, khi?n dan chung r?i vao c?nh ngheo kho. N?m 1838, đ?o Quang h? l?nh nghiem c?m hut thu?c, đ?ng th?i x? ph?t nghiem minh nh?ng vien quan hut thu?c, giang ch?c đ?i quan H?a Nai T? xu?ng hang l?c ph?m vi 2 n?m tr??c đa dang s? xin bai b? l?nh c?m hut thu?c. đ?o Quang ban hanh nhi?u s?c l?nh hoang gia c?m thu?c phi?n trong nh?ng n?m 1820 va 1830, đ??c th?c hi?n b?i vien quan
Lam T?c T?
, ng??i đa th?c thi r?t t?t vi?c nghiem c?m hut thu?c ? vung L??ng H?. Sau khi nh?n nhi?m v?, Lam T?c T? đa cung v?i đ? đ?c th?y s? Qu?ng đong Quan Thien B?i phat đ?ng phong trao nghiem c?m nha phi?n m?nh m?. T?i n?m 1839, h? đa thieu h?y nha phi?n t?i H? Mon, l?ch s? g?i la s? ki?n "H? Mon tieu yen". N?m 1840, Lam T?c T? đa lam theo chi?u ch? c?m đoan hoan toan vi?c trao đ?i th??ng m?i v?i
đ? qu?c Anh
.
N? l?c ng?n ch?n thu?c phi?n c?a đ?o Quang bu?c ng??i Anh ph?i s? d?ng đ?n bi?n phap v? l?c, d?n đ?n cu?c
Chi?n tranh Nha phi?n
khong lau sau đo. N?m 1840, h?n 40 tau chi?n c?a Anh đa ti?n đ?n b? bi?n Trung Qu?c, tr??c h?t phong t?a Chu Giang Kh?u, chinh th?c kh?i mao
Chi?n tranh Nha phi?n l?n th? Nh?t
. đ? qu?c Thanh đa thua cu?c chi?n, ph?i bay s? thua kem v? cong ngh? va quan s? c?a h? so v?i cac c??ng qu?c chau Au. Thang 5 n?m 1841, quan Anh l?i ti?n cong
Qu?ng Chau
,
H? Mon
, đanh chi?m c?a
Ngo Tung
, chi?m
Th??ng H?i
,
Ninh Ba
,
B?o S?n
; sau đo ti?n th?ng đ?n thanh
Nam Kinh
. Luc nay, đ?o Quang th?c s? c?m th?y khong th? đ?a ra sach l??c kh? thi nao, ben l?nh cho K? Anh, Y Ly B? mau chong đ?n Nam Kinh c?u hoa.
N?m 1842, nha Thanh bu?c ph?i ky
đi?u ??c Nam Kinh
, ph?i nh??ng
H?ng Kong
l?i cho Anh va b?i th??ng chi?n phi cho Anh - Phap m?i n??c 8 tri?u l?ng b?c. Th?t b?i toan c?c trong cu?c chi?n nay, Lam T?c T? b? tri?u v? kinh lu?n t?i va b? đay đi
Ili
,
Tan C??ng
lam
Ch??ng qu?n l??ng th?c
.
Trong khi đo, ? day
Himalaya
,
đ? qu?c Sikh
đa c? g?ng chi?m
Tay T?ng
nh?ng đa b? đanh b?i trong cu?c chi?n tranh Trung-Sikh (1841-1842).
Cu?i th?i đ?o Quang, tinh hinh tai chinh c?a tri?u đinh lam vao nguy c?p: Chi?n tranh Nha phi?n đa khi?n tri?u đinh hao t?n đ?n 30 tri?u l?ng b?c tr?ng; chi?n phi ph?i b?i th??ng cho Anh kho?ng 20 tri?u l?ng; cung luc Hoang Ha l?i v? đe, chi phi đ?p đe, c?u h? n?n dan t?n them 20 tri?u l?ng. T?t c? đa t?n h?n 70 tri?u l?ng b?c, trong khi t?ng thu ngan kh? toan qu?c ch? h?n 40 tri?u l?ng m?i n?m. N?m đo, đ?o Quang đ? 62 tu?i ma đ?u ong đa b?c tr?ng b?i n?i lo v? ti?n. Ngan kh? ch? con h?n 10 tri?u l?ng b?c t?n kho, la con s? th?p nh?t trong qu?c kh? k? t? khi đ?i Thanh d?ng n??c.
Nh?ng Hoang đ? c?ng khong ng? đ??c r?ng, s? th?c kho b?c đa tr?ng r?ng, 10 tri?u l?ng it ?i đo c?ng ch? la con s? ?o ma thoi. đ?u n?m 1843, v? l? v? vi?c ?n c?p ngan kh? b? t? cao b?i Tr??ng Thanh B?o, 1 linh canh gac kho ngan kh?. B?c n?p đ?n H? b?, B?o ph? trach vi?c can đong nh?ng khong cho b?c vao kho, l?i ghi vao s? sach r?ng đa nh?p. Do ?n chia khong đ?u nen vi?c l? ra, kh?p kinh thanh đ?u bi?t va th?u đ?n t?n tai vua. Hay tin, đ?o Quang đ? kinh hoang, l?nh cho Th??ng th? Hinh b? c?p t?c ki?m tra qu?c kh?, m?i phat hi?n gi?a th?c t? t?n kho v?i ch?ng t? chenh l?ch đ?n 9.252.000 l?ng b?c; noi cach khac, ngan kh? con h?n 10 tri?u l?ng c?ng ch? la s? ?o, th?c t? qu?c kh? s?ch khong r?i.
Thanh s? c?o
ghi, ngay 25 thang 4 n?m 1843, vua th?ng h?n đay nghi?n qu?n th?n:
“B?ng ch?c l?i tham h?t 9.252.000 l?ng b?c, qu? la chuy?n ch?a t?ng th?y tren th? gian. V?n n??c đang suy vi ma cac ng??i l?i thong đ?ng tac t?, long lang d? soi ph?n n??c h?i dan, th?t la qua qu?t! Bao nhieu quan vien than tin c?t tr? tri?u đinh, v?y ma tuy?t khong m?t ai co l??ng tam v?i tr?ng trach. Tr?m co m?t nh? mu, th?t đa dung l?m cac ng??i r?i!”
đ?ng th?i, ong h? ch? cho Hinh b?, L?i b?, Binh b? ph?i t?n l?c ph?i h?p đi?u tra.
9.252.000 l?ng b?c t??ng đ??ng h?n 200 t?n, ph?i c?n t?i hang tr?m xe ng?a đ? ch? đi, va du ch? đi đ??c thi c?t gi?u vao đau đ? tranh linh canh. đay la đi?u ma đ?o Quang đ? va tri?u đinh khong th? hi?u n?i. Khi đi?u tra thi hoa ra vi?c rut t?a h?n 9 tri?u l?ng b?c đa di?n ra rong ra su?t 43 n?m (tinh t? l?n đ?i ki?m toan g?n nh?t vao n?m 1800). Theo ly thuy?t thi vi?c canh phong kho ngan kh? r?t ch?t ch?: Kh? binh đ??c tuy?n ch?n t? ng??i Man, ly l?ch trong s?ch, ch? đ??c ph?c d?ch trong ngan kh? 3 n?m l?i thay l?p khac. Kh? binh khi đ?n kho đ?u ph?i c?i h?t ao qu?n đ? l?i ben ngoai, sau đo đ?n c?a kho x?p hang nh?n lo?i đ?ng ph?c đ?c bi?t. Tan ca, h? ph?i c?i b? đ?ng ph?c, tr?n tru?ng treo len m?t b?ng gh? cao, qu? tren đo va gi? hai len kh?i đ?u v? đanh b?p m?t ti?ng, đ?ng th?i d?ng hang hop b?ng ch?ng mong ma het l?n 3 l?n: “Ra ngoai!”, sau đo m?i đ??c nh?n l?i ao qu?n đ? m?c vao va ra v?. Nh?ng đ?ng tac đo đ? ch?ng minh r?ng h? khong gi?u b?c trong ng??i đem ra ngoai. Nh?ng hoa ra kh? binh co nhi?u cach tr?m b?c r?t kho l??ng, đay la hai cach chinh:
- Cach th? nh?t g?i “C?c đ?o tang ngan”: C?c đ?o la b? ph?n t? h?u mon t?i ru?t gia. Kh? binh dung m? l?n b?c th?i b?c l?i, nhet no vao h?u mon. Cach nay co th? gi?u đ??c m?i l?n ch?ng 30 - 50 l?ng b?c, nh?ng ph?i kh? luy?n cong phu va tuy c? đ?a m?i ng??i, đa v?y mua đong khong kh? thi vi m? l?n s? đong b?ng, khong th? cho vao h?u mon đ??c.
- Cach th? hai thong d?ng h?n, la gi?u trong thung n??c. M?i kh? binh xach theo m?t thung g? l?n đ?ng n??c, thung nay đ??c l?p ng?n bi m?t d??i đay, va b?c tr?m đ??c s? cho vao ng?n đo. M?i chi?u ra v?, kh? binh ch? c?n l?t up thung, trut s?ch n??c ra tr??c m?t linh canh la đ??c cho qua.
Tinh binh quan, m?t kh? binh m?i thang rut ru?t ngan kh? đ??c 600 l?ng b?c. Nha Thanh gi? y l? l??ng b?ng c?a nha Minh, quan nh?t ph?m c?ng ch? đ??c 150 l?ng m?t n?m, t?c la hang thang m?i kh? binh ?n c?p s? ti?n b?ng 4 n?m l??ng b?ng c?a m?t th??ng th? đ?u tri?u.
Chuy?n v? l? ra, nh?ng ai trong h?n 40 n?m qua t?ng lam kh? binh đ?u nhanh chong b?o nhau đao t?u. đ?o Quang đ? n?i gi?n ban nghiem l?nh ph?i troc na chung, d?n v? h?i t?i. đa s? kh? binh đ?u b? b?t gi?, nh?ng s? l??ng ph?m nhan đong đ?o, th?i gian gay an l?i tr?i dai m?y m??i n?m, khong th? thu th?p ch?ng c? c? th? đ? ma xet x?. Co n?m b?y v? l? t? co ch?ng c? ro rang, vai kh? binh b? ch?t đ?u ho?c l?u đay t?ng giam, con thi khong cach nao lam thu h?i l?i qu?c kh? đ??c n?a.
M?t v? an đ?ng tr?i, 9.250.000 l?ng b?c bi?n m?t kh?i qu?c kh?, khi?n s?c n??c ki?t qu?, v?y ma Hoang th??ng ph?i bo tay, nh?ng k? ph?m an h?u h?t nh?n nh? ngoai vong phap lu?t.
"Thanh tri?u qu?c kh? đ?i k? an"
v?nh vi?n khong tim đ??c th? ph?m. đ?o Quang đ? su?t 23 n?m d?c s?c mong v?c d?y uy th? đ?i Thanh, nh?ng chi?n b?i tr??c đ? qu?c Anh, l?i b? them m?t m?i giao c?a tham quan o l?i đam sau l?ng, hung tam trang chi c?a ong tieu tan, đanh b?t l?c nhin tri?u Thanh tr??t dai theo suy vong.
N?m 1811, m?t đi?u kho?n k?t an ng??i chau Au đ?n ch?t vi truy?n ba
Cong giao
đa đ??c them vao đ?o lu?t g?i la "C?m lien quan đ?n cac phu th?y va phap s?" (師 巫 邪術) trong B? lu?t đ?i Thanh. Ng??i Tin Lanh hy v?ng r?ng chinh quy?n nha Thanh s? phan bi?t gi?a
đ?o Tin lanh
va Cong giao, vi lu?t phap đa đ? c?p r?t ro, nh?ng sau khi cac
nha truy?n giao
Tin lanh đ?a sach Kito giao cho Trung Qu?c vao n?m 1835 va 1836, đ?o Quang yeu c?u đ??c bi?t ai la "th? dan ph?n b?i" ? Qu?ng Chau, ng??i đa cung c?p cho h? nh?ng cu?n sach.
đ?o Quang đa ban t?ng danh hi?u "Ng? Kinh Bac s?" (經 博士; W?j?ng Boshi) cho con chau c?a Ran Qiu.
đ?o Quang đ? v?n Long bao.
C? đ?i đ?o Quang r?t m?c ti?t ki?m, nh?ng qua trinh xay d?ng l?ng t?m cho ong l?i h?t s?c ph?c t?p va t?n kem. Theo đi?n l? c?a nha Thanh, đ?o Quang sau khi m?t s? đ??c tang ? Thanh đong L?ng va b?n than ong đa cho xay d?ng l?ng m? c?a minh t?i đay rong ra su?t b?y n?m tr?i, nh?ng n?i an ngh? cu?i cung c?a ong l?i n?m ? khu Tay L?ng. Gi?i thich cho vi?c nay, đong L?ng gi?i d? b? n??c tran vao gay ng?p. Cac đ?i th?n đ??ng tri?u it ai bi?t đi?u đo va đ? kh?c ph?c, cach duy nh?t la ch?n m?t n?i khac đ? xay l?ng.
đ?i th?n ph? trach la Anh Hoa bi?t ro đi?u nay h?n ai, nh?ng v?n c? che gi?u, s? quy k?t trach nhi?m va ph?m vao phong th?y nen đa c? tinh “đam lao ph?i theo lao”, ti?p t?c hoan thi?n đong L?ng gi?i nh? ban đ?u. Anh Hoa dung cac bi?n phap ch?ng n??c t?m th?i, nh?m m?c đich che m?t Hoang đ?. Cong trinh v?a xong, đ?o Quang đ?n nghi?m thu, do khong hi?u gi v? xay d?ng nen ong d? dang b? qua m?t. Th?y ben trong l?ng nguy nga trang l? nen ong r?t hai long, li?n ban th??ng l?n cho cac quan ph? trach s?a ch?a l?ng va an tang
Hi?u M?c Thanh Hoang h?u
t?i đay.
Vao n?m đ?o Quang th? 8, đ?u mua h? nha vua đi s?n ngoai kinh thanh. M?t đem, ong n?m m? th?y Hoang h?u n?m gi?a m?t dong n??c, minh m?y ??t đ?m keu c?u. T?nh d?y, vua đ?nh th?n ng? ti?p song gi?c m? khi nay l?i xu?t hi?n. C? ba l?n n?m m?ng th?y l?, ng?m ngh? h?i lau, đ?o Quang cho r?ng co th? đong L?ng gi?i b? ng?p n??c, Hoang h?u bao m?ng đ? mong c?u giup. Sang hom sau, ong len đ??ng đ?n n?i thi qu? đung n??c tran vao trong l?ng, ng?p c? giay. Ngh? đ?n c?nh khi b?ng ha n?m gi?a song, gi?a bi?n, kho b? l?u gi? x??ng c?t, đ?o Quang n?i gi?n loi đinh, l?nh cho hinh b? x? t?i t?t c? quan l?i tham gia s?a ch?a đong L?ng gi?i.
Vi?c chuy?n l?ng m? đ?n Thanh Tay l?ng r?t hao t?n ti?n c?a, l?i đi ng??c v?i giao hu?n c?a t? tien, nh?ng đ?o Quang cho r?ng đay la vi?c nen lam ma khong mang đ?n lang phi. Ly do sau xa chinh b?i khu l?ng m? m?i ? Tay L?ng gi?i n?m ngay d??i khu hoang l?ng c?a cha m? ong. Vi lam tr?n ch? hi?u ma ong khong ng?i t?n kem va ph?m c?m k?. N?m đ?o Quang th? 11, l?ng đ??c chinh th?c kh?i cong xay d?ng. Tr??c khi đ?ng th? đ?o Quang noi
“M?i s? ? đay ph?i ti?t ki?m h?t s?c, khong đ??c lang phi”
. đich than đ?o Quang h? ch? gi?m b?t cac cong trinh ph? trong khu l?ng m? sao cho đ?n gi?n khong xa x?. Cac gian đi?n, l?u gac, lan can đa, t??ng voi, ngoi l?u li… ti?t gi?m h?p ly.
Khi xay d?ng xong, qu? th?t M? l?ng c?a đ?o Quang nhin t? b? ngoai co ph?n đ?n gi?n h?n cac khu l?ng khac c?a hoang đ? nha Thanh. Du v?y, theo tai li?u kh?o c? thi n?i đay đa tieu t?n h?t h?n 240 v?n l??ng b?c, t?n h?n so v?i khu l?ng c?a Can Long 37 v?n l??ng b?c.
Nam M?c Long An đi?n
(楠木隆恩殿) c?a Thanh M? l?ng.
đi?m đ?u tien khi?n cho gia thanh xay d?ng l?ng m? đ?t đ? la b?i lo?i g?ch đ??c s? d?ng. Do đay la lo?i g?ch m?i, gia thanh nguyen li?u va nhan cong c?ng cao h?n lo?i th??ng, thi cong c?ng ph?c t?p h?n. Toan b? t??ng bao c?a cong trinh con đ??c g?n ngoi l?u ly vang. đ?ng t? xa nhin t?ng th? ki?n truc khu l?ng hai hoa gi?a mau nau c?a ch?t li?u g? vang đ?c tr?ng th?i Minh Thanh. đi?m th? hai khi?n cho cong trinh nay tr? nen đ?t đ? la do ben trong dung đa t?ng kh?ng l? d?ng thanh ba gian, b?n tr? cung ba l?u. Cac hinh chim thu đieu kh?c khong dung g? ma dung đa tr?ng đieu kh?c k? cong, tieu t?n nhi?u chi phi. Ngoai ra, toan b? n?i th?t g? hay đ?n c? c?t tr? c?ng đ?u dung lo?i g? quy hi?m la kim ti nam m?c tr? danh. đi?u nay khi?n cho khong it ng??i gi?t minh vi ngay đ?n l?ng vua Ung Chinh c?ng ch? co c?a s? đ??c lam b?ng lo?i g? nay.
G? kim ti nam m?c đ?n th?i
nha Thanh
tr? nen quy hi?m vi mui h??ng r?t d? ch?u. L?ng đ?o Quang dung lo?i g? nay lam cac t?m ?p tr?n đieu kh?c h?n hai nghin con r?ng c?c k? tinh x?o. Theo tinh toan, đ? ch?m kh?c đ??c m?t con r?ng nh? tren m?t th? gi?i c?ng ph?i m?t đ?n n?a thang. Nh? v?y c? cong trinh nay c?n đ?n h?n 30.000 ng??i th? đieu kh?c tieu t?n 3 v?n l?ng b?c. đ?o Quang chu tr?ng r?ng tren cac t?m ?p đi?n l?ng v?i ng? y r?ng ? tren cao cai qu?n n??c tren tr?i tranh đ? n??c ng?p vao trong l?ng c?a ong.
L?ng chinh th?c đ??c đ?i ten thanh
M? l?ng
(慕陵). Ch?
“m?”
? đay co ngh?a la ng??ng m?.
N?m đ?o Quang th? 30 (
1850
), ngay 15 chinh nguy?t (t?c
26 thang 2
d??ng l?ch), ong b?ng ha ? tu?i 69 t?i
Vien Minh Vien
, cai tr? đ??c 30 n?m. đ??c bi?t la tr??c đo 1 thang, k? m?u c?a ong la
Hi?u Hoa Du? Hoang h?u
qua đ?i, ong đ??c ghi nh?n th??ng tam qua đ?, đich than c? hanh đ?i tang nen than th? suy ki?t.
Th?y hi?u
c?a ong la
Hi?u Thien Phu V?n L?p Trung Th? Chinh Chi V?n Hi?n Vo Tri Giac Nhan T? Ki?m C?n Hi?u M?n Khoan đ?nh Thanh Hoang đ?
(效天符運立中體正至文聖武智勇仁慈儉勤孝敏寬定成皇帝), an tang t?i
M? l?ng
(慕陵).
Sau khi qua đ?i, con trai th? t? c?a ong la D?ch Tr? đ?ng c?, t?c
Thanh V?n Tong
Ham Phong Hoang đ?.
Hi?u M?c Thanh Hoang h?u N?u H? L?c th?
Hi?u Th?n Thanh Hoang h?u đong Giai th?
- Hi?u Th?n Thanh Hoang h?u
đong Giai th? (1790 ? 29 thang 4 n?m 1833), con gai c?a
Th? Minh A
(舒明阿). Ba la k? phuc t?n c?a đ?o Quang nh?ng tr? thanh Hoang h?u đ?u tien c?a ong, ch? sinh đ??c đoan M?n Cong chua.
Hi?u Toan Thanh Hoang h?u N?u H? L?c th?
Hi?u T?nh Thanh Hoang h?u Bac Nh? T? Cat đ?c th?
- Hoang quy phi
- Quy phi:
- đ?ng Quy phi
Th? M?c L?c th? (? ? 1877) la con gai c?a Lang trung
Ng?c Ch??ng
(玉彰). Ba nh?p cung đ??c phong la đ?ng Quy nhan, d?n th?ng đ?n Quy phi, sau b? giang lam Quy nhan. đ??c ton lam Hoang kh?o đ?ng t?n th?i Ham Phong va Hoang t? đ?ng phi r?i đ?ng Quy phi th?i đ?ng Tr?. Sinh
Hoang th?t n?
,
Th? Hi Cong chua
va
Hoang th?p n?
.
- Giai Quy phi
Quach Giai th? (1817 ? 1890) khong ro gia th? xu?t than, t?ng đ??c phong đ?n Giai t?n nh?ng sau b? giang lam Quy nhan. đ??c ton lam Hoang kh?o Giai t?n th?i Ham Phong va Hoang t? Giai phi r?i Giai Quy phi th?i đ?ng Tr?. Khong con.
- Thanh Quy phi
N?u H? L?c th? (8 thang 2 n?m 1813 ? 30 thang 3 n?m 1888) la con gai c?a Tuyen D?ng cong Phong Than Nghi Mien ? con trai tr??ng c?a Nh?t đ?ng cong
Hoa Lam
, nh?p cung đ??c phong lam Thanh Quy nhan, t?ng đ??c phong T?n nh?ng sau b? giang lam Quy nhan. đ??c ton lam Hoang kh?o Thanh t?n th?i Ham Phong va Hoang t? Thanh phi r?i Thanh Quy phi th?i đ?ng Tr?.
- Phi:
- Hoa phi
Na L?p th? (? ? 4 thang 4 n?m 1836) la con gai c?a Khanh ham
Thanh V?n
(成文). Ba v?n la cach cach ? ti?m đ?, sau đ??c đ?c bi?t phong lam
Tr?c Phuc t?n
vi sinh h? Hoang tr??ng t?. đ?o Quang đ? k? v?, ba đ??c sach phong Hoa t?n, sau th?ng Hoa phi (和妃). Sinh
D?ch V?
.
- T??ng phi
N?u H? L?c th? (9 thang 2 n?m 1808 ? 15 thang 2 n?m 1861) la con gai c?a Lang trung
C?u Phuc
(久福). Ba t?ng đ??c phong đ?n T??ng phi nh?ng l?i b? giang lam Quy nhan. đ??c ton lam Hoang kh?o T??ng t?n th?i Ham Phong va Hoang t? T??ng phi th?i đ?ng Tr?. Sinh
D?ch Thong
,
Hoang nh? n?
va
Th? Tang Cong chua
.
- Th??ng phi
Hach Xa Ly th? (31 thang 12 n?m 1808 ? 7 thang 10 n?m 1860) khong ro gia th?, la Quy nhan d??i th?i đ?o Quang, đ??c ton phong Hoang kh?o Th??ng t?n th?i Ham Phong va Hoang t? Th??ng phi th?i đ?ng Tr?.
- T?n:
- Tran t?n
Hach Xa Ly th? la con gai c?a An sat
Dung H?i
(容海). Nh?p cung đ??c phong Quy nhan, th?ng đ?n Tran phi nh?ng b? giang lam Tran t?n.
- đi?m t?n
Phu Sat th? (? ? 19 thang 7 n?m 1845) nguyen la
Tr?c Phuc t?n
c?a đ?o Quang khi con la Than v??ng.
- D? t?n
Th??ng Giai th? khong ro xu?t than, đ??c ton lam Hoang t? D? t?n th?i đ?ng Tr?.
- Thu?n t?n
Na L?p th? (1811 ? 1868) t?ng đ??c th?ng Thu?n Quy nhan nh?ng sau b? giang lam Th??ng t?i. đ??c ton lam Hoang kh?o Thu?n Quy nhan th?i Ham Phong va Hoang t? Thu?n t?n th?i đ?ng Tr?.
- H?ng t?n
Thai Giai th? (? ? 27 thang 6 n?m 1876) t?ng đ??c phong Nghi Quy nhan nh?ng b? giang lam đap ?ng. đ??c ton lam Hoang t? H?ng t?n th?i đ?ng Tr?.
- Quy nhan
- Binh Quy nhan
Tri?u th? (? ? 5 thang 5 n?m 1823) la cach cach ? ti?m đ?, đ??c phong lam Quy nhan, m?t khi con tr?.
- đ?nh Quy nhan
Ton th? (? ? 24 thang 1 n?m 1843) la cach cach ? ti?m đ?, đ??c phong lam Quy nhan.
- Quy nhan Ly th? (25 thang 11 n?m 1827 ? 26 thang 3 n?m 1872) la con gai c?a N?i v? ph? L?c kh? Lang trung
Ly Thi?n B?o
(李善保). T?ng đ??c phong lam Y Th??ng t?i nh?ng sau b? giang lam đap ?ng. đ??c ton lam Hoang t? Quy nhan th?i đ?ng Tr?.
- Quy nhan Na th? (5 thang 8 n?m 1825 ? 9 thang 9 n?m 1865) la con gai c?a Qu?n l?nh
Na Tu?n
(那俊). T?ng đ??c phong lam L?c Th??ng t?i nh?ng b? giang lam đap ?ng. đ??c ton lam Hoang t? Quy nhan th?i đ?ng Tr?.
- M?n Th??ng t?i
(? ? 1833) khong ro danh tinh, nh?p cung đ??c phong lam Th??ng t?i n?m 1831, m?t sau 2 n?m.
- M?c đap ?ng
Hach Xa Ly th? (? ? 1835) t?ng đ??c phong lam M?c t?n nh?ng sau b? giang lam đap ?ng.
- Quan n? t? L?u th? (? ? 1842) đ??c phong lam đap ?ng nh?ng b? giang lam
Quan n? t?
sau 2 n?m.
| #
|
Danh hi?u
|
Ten
|
Sinh
|
M?t
|
M?
|
Ghi chu
|
| Hoang t?
|
| 1
|
?n Chi Qu?n v??ng
(隱志郡王)
|
D?ch V?
|
16 thang 5 n?m 1808
|
23 thang 5 n?m 1831
|
Hoa phi
|
đ??c phong
B?i l?c
n?m 1819 b?i
Gia Khanh đ?
. Sau khi qua đ?i, đ??c đ?o Quang đ? ban th?y ?n Chi, th?i Ham Phong đ? đ??c truy th?y đ?y đ? la ?n Chi Qu?n v??ng.
|
| 2
|
Thu?n Hoa Qu?n v??ng
(順和郡王)
|
D?ch C??ng
|
22 thang 11 n?m 1826
|
5 thang 3 n?m 1827
|
Hi?u T?nh Thanh Hoang h?u
|
Ch?t y?u.
|
| 3
|
Tu? Ch?t Qu?n v??ng
(慧質郡王)
|
D?ch K?
|
2 thang 12 n?m 1829
|
22 thang 1 n?m 1830
|
Hi?u T?nh Thanh Hoang h?u
|
Ch?t y?u.
|
| 4
|
V?n Tong Hi?n Hoang đ?
|
D?ch Tr?
|
17 thang 7 n?m 1831
|
22 thang 8 n?m 1861
|
Hi?u Toan Thanh Hoang h?u
|
K? v?, t?c
Ham Phong đ?
|
| 5
|
đon C?n Than v??ng
(惇勤?王)
|
D?ch Thong
|
23 thang 7 n?m 1831
|
18 thang 2 n?m 1889
|
T??ng phi
|
đ??c nh?n nuoi b?i đon Khac Than v??ng
Mien Kh?i
, con trai th? ba c?a
Gia Khanh đ?
, vi v?y ong đ??c th?a t??c đon Than v??ng.
|
| 6
|
Cung Trung Than v??ng
(恭忠?王)
|
D?ch Han
|
11 thang 1 n?m 1833
|
29 thang 5 n?m 1898
|
Hi?u T?nh Thanh Hoang h?u
|
Nhan v?t chinh tr? đang k? th?i
đ?ng Tr?
.
|
| 7
|
Thu?n Hi?n Than v??ng
(醇??王)
|
D?ch Hoan
|
16 thang 10 n?m 1840
|
1 thang 1 n?m 1891
|
Trang Thu?n Hoang quy phi
|
Than sinh ra
Thanh đ?c Tong
Quang T? đ?. La m?t Hoang than quan tr?ng th?i ki
T? Hi Thai h?u
nhi?p chinh.
|
| 8
|
Chung đoan Qu?n v??ng
(鍾端郡王)
|
D?ch H?
|
14 thang 3 n?m 1844
|
17 thang 12 n?m 1868
|
Trang Thu?n Hoang quy phi
|
|
| 9
|
Phu Kinh Qu?n v??ng
(孚敬郡王)
|
D?ch Hu?
|
15 thang 11 n?m 1845
|
22 thang 3 n?m 1877
|
Trang Thu?n Hoang quy phi
|
|
Hoang n?
(T? n?m
1844
, đ?o Quang đ? quy đ?nh r?ng v? sau khi x?ng ho Cong chua, phong hi?u vi?t ? đ?ng tr??c, ma "C? Luan" cung "Hoa Th?c" đ?u vi?t ? sau va ch? ngay tr??c hai ch? Cong chua)
|
| 1
|
đoan M?n C? Luan Cong chua
(端憫固倫公主)
|
Hoang tr??ng n?
|
3 thang 7 n?m 1813
|
20 thang 10 n?m 1819
|
Hi?u Th?n Thanh Hoang h?u
|
|
| 2
|
|
Hoang nh? n?
|
13 chinh nguy?t n?m 1825
|
14 thang 7 n?m 1825
|
T??ng phi
|
|
| 3
|
đoan Thu?n C? Luan Cong chua
(端順固倫公主)
|
Hoang tam n?
|
20 thang 2 n?m 1825
|
8 thang 11 n?m 1835
|
Hi?u Toan Thanh Hoang h?u
|
|
| 4
|
Th? An C? Luan Cong chua
(壽安固倫公主)
|
Hoang t? n?
|
6 thang 4 n?m 1826
|
3 thang 3 n?m 1860
|
Hi?u Toan Thanh Hoang h?u
|
H? gia l?y
đ?c M?c S? Kh?c Trat B?
(德穆楚克?布), thu?c
Bat Nh? T? Cat đ?c đ?i b? t?c
, con trai c?a N?i Man b? Qu?n v??ng
A Hoan đo Ngoa đ? Trat B?
(阿完都瓦第?布).
|
| 5
|
Th? Tang Hoa Th?c Cong chua
(壽臧和碩公主)
|
Hoang ng? n?
|
19 thang 10 n?m 1829
|
9 thang 7 n?m 1856
|
T??ng phi
|
H? gia l?y
Na M?c đo L? An Sung
(那木都?恩崇).
|
| 6
|
Th? An C? Luan Cong chua
(壽恩固倫公主)
|
Hoang l?c n?
|
7 thang 12 n?m 1830
|
13 thang 4 n?m 1859
|
Hi?u T?nh Thanh Hoang h?u
|
H? gia l?y
C?nh Th?
c?a t?c Sa T? Phu Sat th?, m?t trong
C? m?nh bat đ?i th?n
c?a
Thanh V?n Tong
.
|
| 7
|
|
Hoang th?t n?
|
2 thang 10 n?m 1840
|
20 thang 12 n?m 1844
|
đ?ng Quy phi
|
|
| 8
|
Th? Hi Hoa Th?c Cong chua
(壽禧和碩公主)
|
Hoang bat n?
|
26 thang 12 n?m 1841
|
2 thang 8 n?m 1866
|
đ?ng Quy phi
|
H? gia l?y
Trat L?p Phong A
(?拉?阿) thu?c danh t?c
N?u H? L?c
.
|
| 9
|
Th? Trang C? Luan Cong chua
(壽莊固倫公主)
|
Hoang c?u n?
|
13 thang 2 n?m 1842
|
14 thang 2 n?m 1884
|
Trang Thu?n Hoang quy phi
|
S? phong Hoa Th?c Cong chua, h? gia l?y
đ?c Huy
(德徽) c?a h?
Bat La đ?ng
(博?特氏), th? t?p t??c
Thanh D?ng cong
(?勇公).
N?m
1863
, Ng?ch pho đ?c Huy qua đ?i, Cong chua đ??c
đ?ng Tr? đ?
phong lam C? Luan Cong chua.
|
| 10
|
|
Hoang th?p n?
|
17 thang 3 n?m 1844
|
20 chinh nguy?t n?m 1845
|
đ?ng Quy phi
|
|
Nhan v?t Hoang đ? đ?o Quang trong phim
đ?i Thanh h?u cung
. B? phim nay co th? noi la h??ng v?
tinh yeu
nhi?u h?n so v?i cac b? phim đ? tai H?u cung khac, co nhi?u y ki?n cho r?ng nhan v?t Tay Lam Xuan (Tay Giac La Lam Xuan) di?n xu?t c?a nhan v?t khong bi?t la h??ng đ?n m?c đich la gi.
Nhan v?t Hoang đ? đ?o Quang do
Tr?n C?m H?ng
đong vai trong
V?n Ph?ng Chi V??ng
(2011).
đ?o Quang
|
| T??c hi?u
|
Ti?n nhi?m
Gia Khanh
|
Hoang đ? Trung Qu?c
1821 - 1850
|
K? nhi?m
Ham Phong
|
- ^
đich tr??ng t?; 嫡長子]: la con trai do chinh th?t sinh ra (
đich t?
), ma l?i la ng??i con c?. Theo ch? đ? k? th?a th?i c?, đich tr??ng t? la ton quy nh?t va c?ng la ng??i s? k? th?a cao nh?t.