đai thien v?n Palomar
đai thien v?n Palomar
n?m g?n thanh ph?
San Diego
, mi?n nam bang
California
, Hoa K?, cach thanh ph?
Los Angeles
kho?ng 145 km va n?m trong day nui
Palomar
. đay la m?t trong hai đai quan sat l?n nh?t c?a Hoa K? v?i
kinh vi?n v?ng Hale
200 inches (đ??ng kinh 5,1 met), m?t trong nh?ng kinh thien v?n l?n nh?t th? gi?i va Kinh vi?n v?ng
Samuel Oschin
48 inches (đ??ng kinh 1,2 m). Ngoai ra, đai quan sat con co m?t kinh thien v?n 0,46 m co nien đ?i t? n?m 1936 la kinh vi?n v?ng Schmidt.
Palomar t? la m?t thu?t ng? ti?ng Tay Ban Nha co t? th?i Tay Ban Nha cai tr?
California
co ngh?a la
chim b? cau nha
đai thien v?n
nay đ??c xay d?ng vao n?m
1934
va ng??i sang l?p ra la
George Ellery Hale
. Ong đa xu?t b?n m?t bai bao v? "kh? n?ng c?a kinh thien v?n c? l?n". Bai bao nh?m hy v?ng đ??c s? h? tr? c?a cong chung M? va tr? l?i cho cong chung hi?u v? kinh thien v?n c? l?n co th? tr? l?i giup bi m?t c?a v? tr?. Tr??c n?m 1992, đay la kinh vi?n v?ng l?n nh?t c?a M? tr??c khi M? xay d?ng kinh vi?n v?ng thu?c
đai thien v?n W. M. Keck
n?m ? đ?o Mauna Kea, ti?u bang
Hawaii
.
Kinh thien v?n chinh c?a đai quan sat nay la kinh thien v?n Hale, lam b?ng h?n h?p th?y tinh la Pyrex. No đ??c xay d?ng b?i
Caltech
v?i m?t kho?n tai tr? tr? gia 6 tri?u USD t?
Qu? Rockefeller
. Chi?c kinh thien v?n (l?n nh?t th? gi?i t?i th?i đi?m đo) đa nhin th?y anh sang đ?u tien ngay 26 thang 1 n?m 1949 b?i nha thien v?n h?c n?i ti?ng
Edwin Powell Hubble
. Hubble đa phat hi?n ra cac
chu?n tinh
va cac ngoi sao đ?u tien trong cac thien ha xa xoi. Cac nha bac h?c đa nghien c?u c?u truc hoa h?c c?a cac đam may gi?a cac thien ha d?n đ?n m?t s? hi?u bi?t t?ng h?p c?a cac y?u t? trong v? tr? va đa phat hi?n ra hang ngan
ti?u hanh tinh
, sao ch?i va cac d?i ngan ha.
- Kinh vi?n v?ng 18 inch Schmidt la d?ng c? đ?u tien ch?p đ??c nh?ng hinh ?nh ? đai quan sat Palomar vao n?m 1936. Trong nh?ng n?m th?p nien 30 th? k? 20, nha thien v?n h?c la
Fritz Zwicky
phat hi?n ra h?n 100 v? n? c?a cac hanh tinh trong cac thien ha khac b?ng kinh thien v?n nay, va thu th?p b?ng ch?ng đ?u tien v? c?u t?o v?t ch?t c?a sao ch?i
Shoemaker-Levy 9
đa đ??c phat hi?n vao n?m 1993. T? đo đ?n nay, no đa khong đ??c s? d?ng n?a.
Nha thien v?n h?c Jean Mueller cung v?i Kinh vi?n v?ng Samuel Oschin
- D?ng c?
giao thoa Testbed Palomar
la m?t cong c? đa thien v?n cho phep cac nha thien v?n h?c th?c hi?n nh?ng phep đo đ? phan gi?i r?t cao c?a cac kich th??c va v? tri c?a cac vi sao trong khong gian. Cac hinh d?ng c?a m?t s? ngoi sao sang đa đ??c đo v?i PTI. No ho?t đ?ng t? 1995 đ?n 2008.
- The Planet Palomar
la kinh thien v?n robot ho?t đ?ng t? n?m 2003 cho đ?n n?m 2008. No đ??c danh rieng cho vi?c tim ki?m cac ti?u hanh tinh b?ng cach đ?a robot nay len cac hanh tinh. No ho?t đ?ng k?t h?p v?i cac kinh vi?n v?ng t?i
đai thien v?n Lowell
.
nh?ng quan sat t? Palomar vao n?m 2003
Cu?c nghien c?u đ?u tien c?a đai quan sat Palomar la vao nh?ng n?m 1950 mang ten
POSS-I
, l?n th? hai trong n?m 1980 va 1990 v?i ten la
POSS-II
, va l?n th? ba vao n?m 2003 v?i d? an
QUEST
.
G?n đay, m?t s? hinh ?nh quan sat khong gian t? Palomar đa đ?t đ? phan gi?i cao, h?n c? cac hinh ?nh t?
Kinh vi?n v?ng khong gian Hubble
Nh?ng ng??i đa t?ng gi? ch?c v? lam giam đ?c c?a đai quan sat Palomar
- Ira Sprague Bowen, 1948-1964
- Horace Welcome Babcock, 1964-1978
- Maarten Schmidt, 1978-1980
- Gerry Neugebauer, 1980-1994
- James Westphal, 1994-1997
- Leslie William Wallace Sargent, 1997-2000
- Richard Ellis, 2000-2006
- Shrinivas Kulkarni, t? n?m 2006
Hi?n nay, ho?t đ?ng c?a đai quan sat do
Vi?n Cong ngh? California
đi?u hanh.
đai quan sat Palomar la m?t c? s? nghien c?u khoa h?c thien v?n. Tuy nhien, hi?n nay, no m? c?a cho khach tham quan trong ngay. Du khach co th? t? tim hi?u v? kinh thien v?n Hale v?i s? h??ng d?n c?a nhan van đai quan sat. Co m?t trung tam mua s?m ? đay cho khach du l?ch.