Emile Edouard Charles Antoine Zola
[1]
(
2 thang 4
n?m
1840
-
29 thang 9
n?m
1902
), th??ng đ??c bi?t đ?n v?i ten
Emile Zola
, la m?t
nha v?n
n?i ti?ng c?a
v?n h?c Phap
trong
th? k? 19
, ng??i đ??c coi la nha v?n tien phong c?a
ch? ngh?a t? nhien
(
naturalism
). Ben c?nh nh?ng ti?u thuy?t n?i ti?ng, Zola con đ??c bi?t t?i nh? la m?t trong nh?ng nhan v?t quan tr?ng d?n t?i vi?c xet x? l?i
V? Dreyfus
.
Emile Zola sinh ngay
2 thang 4
n?m
1840
t?i
Paris
. Emile la con trai duy nh?t c?a ong Francesco Zola va ba Emilie Aubert. Ong Francesco (
7 thang 8
n?m
1796
-
27 thang 3
n?m
1847
) la m?t k? s? ng??i
Y
lam vi?c t?i
Aix-en-Provence
con ba Emilie (
6 thang 2
n?m
1819
?
17 thang 10
n?m
1880
) la m?t ph? n? que ?
Beauce
thu?c mi?n Trung n??c Phap. T? n?m
1843
gia đinh nha Zola chuy?n v? s?ng t?i Aix-en-Provence va 4 n?m sau thi ong Francesco qua đ?i, đ? l?i v? va con trong hoan c?nh r?t kho kh?n v? tai chinh.
Trong th?i gian h?c t?p ? Aix, Emile Zola la b?n h?c c?a
Paul Cezanne
, ng??i sau nay đa gi?i thi?u Zola v?i nhi?u h?a s? n?i ti?ng nh?
Claude Monet
,
Alfred Sisley
,
Camille Pissarro
va
Edouard Manet
. Thang 3 n?m
1858
Emile vao h?c t?i tr??ng d? b? đ?i h?c n?i ti?ng
Lycee Saint-Louis
? Paris, tuy v?y n?m
1859
ong đa thi tr??t b?ng
Baccalaureat
(b?ng tu tai Phap) t?i hai l?n.
Khong mu?n tr? thanh ganh n?ng cho m?, Emile Zola b? h?c va b?t đ?u tim ki?m vi?c lam. N?m
1862
sau khi đ??c nh?p qu?c t?ch Phap, Zola hanh ngh? goi sach cho nha xu?t b?n
Hachette
v?i l??ng 100
franc
m?t thang. Ong lam vi?c t?i đay cho đ?n n?m
1866
thi b?t đ?u đ?n v?i ngh?
phong vien
.
Chan dung Emile Zola do
Edouard Manet
v? n?m 1868
T? n?m
1863
, Zola b?t đ?u c?ng tac v?i cac chuyen m?c v?n h?c c?a nhi?u bao khac nhau, đ?n n?m
1866
thi ong b? cong vi?c ? Hachette đ? tr? thanh phong vien chinh th?c cho t?
L'Evenement
chuyen v? v?n h?c va ngh? thu?t. Nh? cong vi?c nay Zola b?t đ?u lam quen v?i nhi?u ngh? s? l?n nh? cac h?a s? ten tu?i
Edouard Manet
,
Camille Pissarro
hay anh em
Edmond
va
Jules de Goncourt
. Ben c?nh
L'Evenement
, Emile Zola con vi?t bai cho cac bao
L'Illustration
,
Le Figaro
,
Globe
,
Gaulois
va
Libre Pensee
.
La m?t ng??i ham m?
Balzac
, đ?c bi?t la b? ti?u thuy?t
T?n tro đ?i
(
La Comedie humaine
), t? n?m
1868
Zola b?t đ?u l?p đ? c??ng sang tac m?t b? ti?u thuy?t đ? s? t??ng t?
T?n tro đ?i
, b? ti?u thuy?t nay sau đo len t?i 20 quy?n va đ??c l?y ten la
Les Rougon-Macquart
v?i chu thich
"l?ch s? t? nhien va xa h?i c?a m?t gia đinh trong đ? Ch? Th? Hai"
. Zola đa gianh 25 n?m đ? hoan thanh
Les Rougon-Macquart
[2]
, b? ti?u thuy?t ch? đ??c hoan thanh vao n?m
1893
.
N?m
1870
Zola c??i
Alexandrine Meley
tuy v?y hai ng??i ch?a bao gi? co con chung. Cung n?m nay ong đ??c m?i lam th? ky cho ngh? s? canh t?
Alexandre Glais-Bizoin
. N?m
1873
, Emile b?t đ?u lien h? v?i cac nha v?n l?n nh?
Gustave Flaubert
,
Alphonse Daudet
. Zola tr? thanh ng??i đi đ?u cho trao l?u v?n h?c theo
ch? ngh?a t? nhien
(
naturalisme
), ong cung v?i
Joris-Karl Huysmans
,
Paul Alexis
, Leon Hennique,
Guy de Maupassant
đa cho xu?t b?n t?p sach
Les Soirees de Medan
. N?m
1888
ong b?t đ?u đi l?i v?i ba
Jeanne Rozerot
, ng??i đa sinh cho nha v?n hai đ?a con.
Sau
Les Rougon-Macquart
, Zola b?t đ?u vi?t b?
ti?u thuy?t m?i
,
Ba thanh ph?
(
Les Trois Villes
) bao g?m cac ti?u thuy?t
Lourdes
(
1894
),
Rome
(
1895
) va
Paris
(
1898
). B? ba ti?u thuy?t k? v? cu?c phieu l?u c?a Pierre Froment, ng??i ch?ng ki?n s? đ?i ngh?ch gi?a khoa h?c va
thuy?t duy linh
? cu?i th? k? 19 khi la con trai c?a m?t nha khoa h?c va m?t ba v? sung đ?o. Sau
Ba thanh ph?
la
B?n chan ly
(
Les Quatre Evangiles
) g?m
Fecondite
(
1899
),
Travail
(
1900
),
Verite
(
1902
) va cu?n ti?u thuy?t ch?a k?p hoan thanh
Justice
.
Vai tro trong V? Dreyfus
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Toi k?t t?i
(
J'accuse
), bai tren bao
L'Aurore
s? ra ngay
13 thang 1
n?m 1898
Alfred Dreyfus
(1859 ? 12/6/1935)
Tr? thanh m?t nha v?n giau co va n?i ti?ng, Emile Zola v?n khong ng?n ng?i dinh liu vao
V? Dreyfus
khi ong tin vao s? trong s?ch c?a vien đ?i ta g?c
Do Thai
Alfred Dreyfus
. đay la m?t v? be b?i lam ch?n đ?ng n?n chinh tr? va xa h?i Phap cu?i th? k? 19 khi s? quan g?c Do Thai Dreyfus b? k?t t?i lam gian đi?p cho ng??i
Ph?
trong m?t v? an cho th?y ro s? phan bi?t đ?i x? c?a n??c Phap v?i nh?ng ng??i Do Thai. Emile Zola khong tham gia ph?n đ?i vi?c b?t gi? Dreyfus n?m
1894
, tuy v?y t? n?m
1895
ong b?t đ?u ph?n n? tr??c lan song bai Do Thai ? n??c Phap, đ?c bi?t la tr??c nh?ng bai vi?t c?a
Edouard Drumont
trong t?p ti?u lu?n ch?ng Do Thai
La France juive
va bao
La Libre Parole
. Ngay
16 thang 5
n?m
1896
, Emile Zola vi?t bai bao
Pour les juifs
(
Vi ng??i Do Thai
) tren t?
Le Figaro
đ? bi?u l? s? ph?n đ?i cu?c v?n đ?ng ch?ng Do Thai do Drumont đ?ng đ?u va đ?t cau h?i v? danh d? c?a n??c Phap trong v? an nay.
Vi?c Emile Zola tham gia V? Dreyfus, vai tro c?a ong tren v?n đan Phap, đ?c bi?t la v? tri th? l?nh c?a trao l?u ch? ngh?a t? nhien, đa khi?n nh?ng ng??i ?ng h? Dreyfus nh?
Auguste Scheurer-Kestner
va Bernard Lazare t?i đ? ngh? nha v?n tr?c ti?p tham gia vao vi?c minh oan cho vien s? quan g?c Do Thai. Ban đ?u Zola co do d? nh?ng đ?n thang 9 n?m
1897
thi ong đa vi?t cho v? r?ng minh đa đ?ng y đich than dinh liu vao v? be b?i nay. Ngay
13 thang 1
n?m
1898
, Emile Zola vi?t bai bao n?i ti?ng
Toi k?t t?i
(
J'accuse
) tren t?
L'Aurore
c?a
Georges Clemenceau
, bai bao đa gay ti?ng vang l?n va thuc đ?y qua trinh xet x? l?i v? an. Vi bai bao nay, Zola đa b? k?t t?i vu kh?ng v?i m?c an cao nh?t cho t?i nay la 1 n?m tu v?i s? ti?n ph?t len t?i 7500 franc (do nha v?n
Octave Mirbeau
tr? h?). đ? thoat kh?i an ph?t, nha v?n bu?c ph?i s?ng l?u vong ?
Luan đon
m?t n?m, khi quay v? Phap ong đa vi?t them m?t lo?t bai bao v? V? an Dreyfus tren t?
La Verite en marche
.
M? c?a Zola tren
Ngh?a trang Montmartre
, hai c?t c?a ong đa đ??c chuy?n vao
đi?n Pantheon Paris
Ngay
29 thang 9
n?m
1902
, Emile Zola đ?t ng?t qua đ?i vi b? ng?t ngay trong nha c?a minh khi ?ng khoi b? t?c. Cai ch?t c?a nha v?n l?n đ??c coi la m?t tai n?n, tuy nhien vi Zola co r?t nhi?u ng??i thu ghet (đ?c bi?t la nh?ng ng??i ch?ng Dreyfus) nen gi? thuy?t c?a m?t v? am sat la khong th? lo?i tr?. Vi v?y sau cai ch?t c?a Emile, m?t cu?c đi?u tra đa đ??c ti?n hanh nh?ng khong d?n đ?n m?t k?t lu?n ro rang nao.
M? c?a Emile Zola đ??c đ?t t?i
Ngh?a trang Montmartre
, trong đi?u v?n đ?c ? l? tang, nha v?n
Anatole France
đa ca ng?i Zola nh? la "l??ng tam c?a nhan lo?i" (
Il fut un moment de la conscience humaine
). 4 n?m sau khi Zola qua đ?i, Alfred Dreyfus đ??c ph?c h?i danh d?. Ngay
4 thang 6
n?m
1908
di c?t c?a nha v?n đ??c chuy?n v?
đi?n Pantheon Paris
, n?i l?u gi? hai c?t nh?ng ng??i Phap v? đ?i. T? n?m
1985
, ngoi nha c?a Zola ? Medan (
Yvelines
) đa đ??c chuy?n thanh b?o tang.
Zola b? l?ng nh?c
(
1898
), tranh c?a Henry de Groux
| N?m sang tac
|
Ten tac ph?m
|
Nha xu?t b?n
|
| 1864
|
Chuy?n k? c?a Ninon
|
J. Hetzel et A. Lacroix, Paris
|
| 1865
|
L?i thu t?i c?a Claude
|
A. Lacroix, Verboeckhoven et Cie, Paris
|
| 1866
|
Le Vœu d'une morte
|
A. Faure, Paris
|
| 1867
|
Les Mysteres de Marseille
|
A. Arnaud, Marseille
|
| 1867
|
Therese Raquin
|
A. Lacroix, Verboeckhoven et Cie, Paris
|
| 1868
|
Madeleine Ferat
|
A. Lacroix, Verboeckhoven et Cie, Paris
|
| 1880
|
Les Soirees de Medan
|
Charpentier, Paris
|
| 1880
|
Madame Sourdis
|
|
| 1882
|
Le Capitaine Burle
|
Charpentier, Paris
|
| 1884
|
Nais Micoulin
|
Charpentier, Paris
|
| 1884
|
La Mort d'Olivier Becaille
|
|
| N?m sang tac
|
Ten tac ph?m
|
Nha xu?t b?n
|
| 1871
|
Tai s?n c?a gia đinh Rougon
(
La Fortune des Rougon
)
|
A. Lacroix, Verboeckhoven et Cie, Paris
|
| 1872
|
La Curee
|
A. Lacroix, Verboeckhoven et Cie, Paris
|
| 1873
|
Cai b?ng Paris
(
Le Ventre de Paris
)
|
Charpentier, Paris
|
| 1874
|
Chinh ph?c Plassans
(
La Conquete de Plassans
)
|
Charpentier, Paris
|
| 1875
|
La Faute de l'abbe Mouret
|
Charpentier, Paris
|
| 1876
|
Son Excellence Eugene Rougon
|
Charpentier, Paris
|
| 1878
|
Quan r??u
(
L'Assommoir
)
|
Charpentier, Paris
|
| 1878
|
M?t trang tinh s?
(
Une page d'amour
)
|
Charpentier, Paris
|
| 1880
|
Nana
|
Charpentier, Paris
|
| 1882
|
Pot-Bouille
|
Charpentier, Paris
|
| 1883
|
Hi?u h?nh phuc cac ba
(
Au Bonheur des Dames
)
|
Charpentier, Paris
|
| 1883
|
S?ng vui
|
Charpentier, Paris
|
| 1885
|
Th? m?
|
Charpentier, Paris
|
| 1885
|
L'Œuvre
|
Charpentier, Paris
|
| 1887
|
đ?t
(
La Terre
)
|
Charpentier, Paris
|
| 1888
|
Le Reve
|
Charpentier, Paris
|
| 1890
|
La Bete humaine
|
Charpentier, Paris
|
| 1891
|
L'Argent
|
Charpentier, Paris
|
| 1892
|
La Debacle
|
Charpentier et Fasquelle, Paris
|
| 1893
|
Bac s? Pascal
|
Charpentier et Fasquelle, Paris
|
- B? ti?u thuy?t
Ba thanh ph?
(
Trois villes
):
| N?m sang tac
|
Ten tac ph?m
|
Nha xu?t b?n
|
| 1894
|
Lourdes
|
Charpentier et Fasquelle, Paris
|
| 1896
|
Rome
|
Charpentier et Fasquelle, Paris
|
| 1898
|
Paris
|
Charpentier et Fasquelle, Paris
|
- B? ti?u thuy?t
B?n chan ly
(
Quatre Evangiles
):
| N?m sang tac
|
Ten tac ph?m
|
Nha xu?t b?n
|
Ghi chu
|
| 1899
|
Sinh s?n
|
Fasquelle, Paris
|
|
| 1901
|
Vi?c lam
|
Fasquelle, Paris
|
|
| 1903
|
S? th?t
|
Fasquelle, Paris
|
Xu?t b?n sau khi tac gi? qua đ?i
|
|
Justice
|
|
Ch?a hoan thanh
|
| N?m sang tac
|
Ten tac ph?m
|
Nha xu?t b?n
|
Ghi chu
|
| 1873
|
Therese Raquin
|
Charpentier, Paris
|
Bi k?ch 4 h?i
|
| 1874
|
Les Heritiers Rabourdin
|
Charpentier, Paris
|
Hai k?ch 3 h?i
|
| 1878
|
Le Bouton de rose
|
|
|
| 1889
|
Madeleine
|
|
Sang tac t? n?m
1865
|
| N?m sang tac
|
Ten tac ph?m
|
Nha xu?t b?n
|
| 1898
|
Messidor
|
Fasquelle, Paris
|
| 1901
|
L'ouragan
|
Fasquelle, Paris
|
| N?m sang tac
|
Ten tac ph?m
|
Nha xu?t b?n
|
| 1866
|
Mes haines, causeries litteraires et artistique
|
A. Faure, Paris
|
| 1866
|
'Mon Salon
|
Librairie centrale, Paris
|
| 1867
|
Edouard Manet, etude biographique et critique
|
E. Dentu, Paris
|
| 1879
|
A propos de l'Assommoir
(vi?t cung
Edouard Rod
)
|
|
| 1880
|
Ti?u thuy?t th?c nghi?m
Le Roman experimental
|
Charpentier, Paris
|
| 1881
|
Nos auteurs dramatiques
|
Charpentier, Paris
|
| 1881
|
Nh?ng nha ti?u thuy?t t? nhien ch? ngh?a
Les Romanciers naturalistes
|
Charpentier, Paris
|
| 1881
|
Le Naturalisme au theatre, les theories et les exemple
|
Charpentier, Paris
|
| 1881
|
Documents litteraires
|
Charpentier, Paris
|
| 1882
|
Une campagne (1880-1881)
|
Charpentier, Paris
|
| 1897
|
Nouvelle campagne (1896)
|
Fasquelle, Paris
|
| 1897
|
Humanite, verite, justice. L'affaire Dreyfus. Lettre a la jeunesse
|
Fasquelle, Paris
|
| 1898
|
Toi k?t t?i
(
J'accuse
)
|
Bao
L'Aurore
|
| 1899
|
B?n chan ly
(
Les Quatre Evangiles
)
|
Fasquelle, Paris
|
| 1901
|
L'Affaire Dreyfus, la verite en marche
|
Fasquelle, Paris
|