Nguy?n đan Qu?
(con g?i la
Nguy?n Chau
; sinh ngay
13 thang 4
n?m
1942
t?i Ha N?i) la m?t ng??i
b?t đ?ng chinh ki?n
t?i
Vi?t Nam
. Ong đa ba l?n b? đi tu t?i Vi?t Nam, v?i t?ng c?ng th?i gian tren 20 n?m.
[1]
Sinh t?i
Ha N?i
, n?m 1954 ong theo gia đinh di c? vao Nam sau
hi?p đ?nh Geneve
. Ong l?n len ? mi?n Nam va theo h?c đ?i h?c Y khoa Sai Gon. Ong t?t nghi?p Y khoa Bac s? n?m 1966. Ong ph?c v? t?i
B?nh vi?n Ch? R?y
, đ?ng th?i la Gi?ng s? t?i đ?i h?c Y khoa Sai Gon. Ong đ??c h?c b?ng c?a T? ch?c Y t? Qu?c t? (WHO) đi tu nghi?p v? nganh Y khoa N?i ti?t (Endocrinology) t?i B? n?m 1968, t?i Phap n?m 1969 va t?i Anh Qu?c n?m 1972. Hoan t?t ch??ng trinh tu nghi?p n?m 1974, Bac s? Qu? đa t? ch?i đ? ngh? lam vi?c cho T? ch?c Y t? Qu?c t?, đ? tr? v? n??c ti?p t?c ph?c v? t?i b?nh vi?n Ch? R?y, gi? ch?c Giam đ?c Khu N?i khoa B?nh vi?n Ch? R?y, va gi?ng d?y t?i tr??ng
đ?i h?c Y khoa Sai Gon
.
Vao đ?u n?m
1978
, ong va 47 thanh vien trong
M?t tr?n Dan t?c Ti?n b?
, theo
T? ch?c Theo doi Nhan quy?n
la m?t t? ch?c tranh đ?u b?t b?o đ?ng va do ong thanh l?p, b? nha n??c Vi?t Nam b?t va giam c?m khong xet x?. N?m
1988
, ong đ??c phong thich. Vao n?m
1990
, ong thanh l?p t? ch?c
Cao trao Nhan B?n
va cong b? "L?i Keu G?i c?a Cao Trao Nhan B?n", ti?p t?c đoi h?i nha n??c ton tr?ng nhan quy?n, đa nguyen chinh tr? va tuy?n c? t? do. Ong b? b?t l?i ngay sau đo, va b? tuyen an 20 n?m kh? sai, c?ng them 5 n?m qu?n thuc t?i gia, vi t?i "am m?u l?t đ? chinh quy?n".
Vao đ?u
thang 9
n?m
1998
, tr??c ap l?c c?a qu?c t?, nha n??c Vi?t Nam tr? t? do cho ong, ong t? ch?i r?i kh?i Vi?t Nam khi đ??c đ? ngh?. Vao ngay
11 thang 5
n?m
1999
, ong ra m?t thong cao keu g?i nha n??c dan ch? hoa đ?t n??c. Vao thang 3 n?m
2003
, ong l?i b? b?t gi? vi ong đa g?i v?n ki?n ch? trich nha n??c Vi?t Nam đ?n anh c?a minh t?i Hoa K?. Ngay
29 thang 7
n?m
2004
, toa an nha n??c Vi?t Nam l?n n?a k?t an ong 30 thang tu v? t?i "L?i d?ng cac quy?n t? do dan ch? xam ph?m l?i ich c?a Nha n??c". Vao tr??c
T?t
n?m
2005
, ong la m?t trong nh?ng tu nhan chinh tr? đ??c lanh đ?c xa.
Ngay 26/2/2011, ong Qu? b? Cong An
Thanh ph? H? Chi Minh
b?t giam đ? đi?u tra vi "
ho?t đ?ng nh?m l?t đ? chinh quy?n nhan dan
".
[2]
C?ng trong th?i gian nay, ong co bai vi?t v? tinh hinh dan ch? va nhan quy?n t?i Vi?t Nam đ??c đ?ng tren
Washington Post
.
[1]
Qua kham xet kh?n c?p, l?c l??ng ch?c n?ng thu gi? nhi?u tai li?u khac lien quan đ?n ho?t đ?ng b? cho la ch?ng ch? đ? c?a ong Nguy?n đan Qu? cung h?n 60.000 đ?u tai li?u b? cho la kich đ?ng, keu g?i ch?ng pha Nha n??c đ??c l?u tr? trong may vi tinh.
[3]
[4]
Ong đa đ??c trao
Gi?i Nhan quy?n Raoul Wallenberg
n?m
1994
,
Gi?i Nhan quy?n Robert F. Kennedy
n?m
1995
,
Gi?i Hellman/Hammett
c?a
T? ch?c Theo doi Nhan quy?n (Human Rights Watch)
n?m
2002
,
Gi?i Nhan quy?n Heinz R. Pagels
n?m
2004
, va Gi?i Nhan quy?n Vi?t Nam 2004 c?a
M?ng l??i Nhan quy?n Vi?t Nam
. Nhi?u l?n ong đ??c c? lam ?ng vien cho
Gi?i Nobel v? hoa binh
; g?n đay nh?t ong đ??c Dan bi?u Lien bang
Hoa K?
Ed Royce
cung b?y
Th??ng ngh? s?
đ? c? cho gi?i Nobel nay cho n?m 2004.
[5]
N?m 2003, ong đ??c
t? New York Times
mo t? la "nha b?t đ?ng chinh ki?n co ti?ng nh?t Vi?t Nam."
[6]
Thang 4 n?m 2016, trong khi đang c? tru t?i Han Qu?c, ong Qu? đa vinh d? đ??c trao
Gi?i nhan quy?n Gwangju
(
Han Qu?c
) cung s? ti?n th??ng 50.000 USD b?i Qu? k? ni?m ngay 18 thang 5.
[7]
Ly gi?i v? vi?c trao Gi?i nhan quy?n Gwangju cho ong Qu?, Ban t? ch?c trinh bay ly do: "
hanh trinh đi tim t? do cho dan t?c c?a bac s? Qu? va s? tr?ng ph?t ma ong đa t?ng ganh ch?u đa t?o c?m h?ng cho nh?ng con ng??i khong may m?n đ??c nh? ong tren toan th? gi?i
".
[7]
đ?i s? quan Vi?t Nam t?i Han Qu?c sau khi nh?n đ??c tin tren đa l?p t?c g?i th? yeu c?u phia chinh ph?
Han Qu?c
t? b? quy?t đ?nh trao gi?i nhan quy?n Gwangju cho ong Qu?. Trong th? con nh?n m?nh r?ng m?i quan h? ngo?i giao Han-Vi?t s? b? ?nh h??ng x?u n?u nh? chinh ph? Han Qu?c trao Gi?i th??ng nay cho ong Qu?. đ?n ngay 5/5, ban t? ch?c l? trao gi?i cho hay h? đa nh?n đ??c la th? c?a đ?i s? quan Vi?t Nam nh?ng h? đa gi?i thich r?ng: "
Ong Qu? du sao thi c?ng la m?t ng??i Vi?t Nam, m?t cong dan Vi?t Nam đang sinh s?ng t?i n??c ngoai ma chung ta th??ng hay g?i la "Vi?t ki?u", vi?c ong ?y đ??c trao Gi?i nhan quy?n khong gay ?nh h??ng x?u đ?n m?i quan h? Han-Vi?t, ly do la vi ong ?y đa ?ng h? m?i quan h? Han-Vi?t va ong ?y th?c s? r?t yeu quy đ?t n??c c?a ong ?y!
". Qu? k? ni?m ngay 18 thang 5 (May 18 Memorial Foundation) đ??c thanh l?p n?m 1994 nh?m k? ni?m phong trao dan ch? Gwangju. Ngay 18/5/1980 la ngay ma chinh ph?
Chun Doo Hwan
đan ap nh?ng ng??i ho?t đ?ng dan ch? ?
thanh ph? Gwangju
lam h?n 100 ng??i ch?t.
[8]