El polmon el xe l' organo esensial par ła respirasion inte i vertebrai . Ła sua prinsipal funsion ła xe de trasportar osigeno dal' atmosfera al sangue e de butar fora anidride carbonega dal sangue al'atmosfera. Sto scanbio qua de gas el se tira vanti in un moxaico de sełułe speciałixae che łe forma qualche picoła saca de aria ciamada alveoło . I polmoni i ga anca funsion miga respiratorie.

Łe parołe medeghe che łe se rełasiona al polmon bastansa speso łe scominsia col prefiso pneumo- , dal Greco πνε?μα ( pneuma spirito, aria).

Inte ła xente de altesa normal, i polmoni i pexa a ocio 1,5 kg e ła superfisie tolta dai alveołi ła xe del'ordene de grandesa de 60?80 m², a ocio 35 volte magior de queła del corpo uman.

Funsion respiratoria [ canbia | canbia el codaxe ]

L' energia prodota da ła respirasion sełułar ła se tol drio consumar osigeno e produr anidride carbonega. Inte i picołi organismi , come i bateri , sto proceso qua de scanbio de gas el xe fato par intero da ła difuxion senplexe. Inte i grandi organismi, sta roba no ła xe miga posibiłe. Ła respirasion inte i organismi multisełułari ła xe posiibiłe grasie a un bon sistema sircołatorio , traverso el qual i gas i riva anca inte łe parte piu picołe e profonde del corpo, al contrario del sistema respiratorio , chel ciapa l'osigeno dal'atmosfera e eło mete drento al corpo, da dove el xe da in giro vełosemente in tuto el paramento sircołatorio.

Inte i vertebrai, ła respirasion ła se conpleta co na serie de pasi. L' aria ła pasa par łe vie respiratorie, che inte i retiłi , inte i oxei e inte i mamiferi łe xe el naxo ; ła farinxe ; ła larinxe ; ła trachea ; i bronchi e i bronchiołi ; a ła fin ghe xe i ultemi branchi del' alboro de ła respirasion . I polmoni dei mamiferi i xe na fita grada de alveołi, che i da na granda area de superfisie par el scanbio de gas. Na rede de capłari picenini ła permete el trasporto de sangue su ła superfisie dei alveołi. L'osigeno del'aria drento ai alveołi ła va inte el fluso sanguigno , mentre l' anidride carbonega ła se sparpagna dal sangue ai alveołi, tuti i do traverso fin menbrane alveołare. El mandar drento e fora l'aria el xe guida dai movimenti muscołari : el polmon nol xe miga un muscoło, ma ła ventiłasion ła xe varenta dai muscołi de łe coste e dal diaframa. Durante ła normal respirasion, l' inspirasion ła se fa contraendo sti muscołi qua, l' espirasion riłasandołi. Inte i eseri umani el polmon de drita el xe bastansa piu grando de queło de sanca, parche ghe xe el cor da queła parte.

Funsion miga respiratorie [ canbia | canbia el codaxe ]

Daspo łe funsion respiratore come el scanbio de gas e ła regołasion del' idrogeno , i polmoni:

• conpagni al rene e ai tanponi ematisi, i xe inportanti regoładori del' equiłibrio asido-baxe ;
• i buta fora sostanse come l' ACE , fator necesario par ła conversion del' angiotensina I (debołe vaxo costritor) in angiotensina II , vaxo costritor vero forte;
• i influensa ła concentrasion de sostanse ative e de farmasi inte el sangue arterioxo;
• i filtra i picołi grumi de sangue chei se forma inte łe vene ;
• i fa da sofexe protesion al cor .

Varda anca [ canbia | canbia el codaxe ]

• Sistema respiratorio
• arteria polmonar
• vena polmonar

Altri progeti [ canbia | canbia el codaxe ]

• Wikimedia Commons el detien imajini o altri file so Polmon