Skijoring it bilan
Skijoring
(
inglizcha
:
skijoring
norvegcha skikjoring “chang?i tortish” so?zidan olingan) ? yoki chang?ida uchish sportining yo?nalishlardan biri bo?lib, chang?i poygachisi bir yoki bir nechta itlar bilan birga chang?i masofasi bo?ylab erkin uslubda harakatlanadi. Skijoring yana ot bilan yoki mashina yoki motosikl orqasida bo?lishi mumkin.
It skijoringi (itlar bilan) ? yosh va o?sib borayotgan qishki sport turidir. Mazkur an’anaviy chang?i sporti Norvegiyada paydo bo?lgan. Uning avlodi ?Pulka“ deb nomlangan transport turi edi. Pulka ? chang?ichi va it o?rtasida bog?langan kichik chana. Bu yerdan alohida sport turi ? Skipulling yuzaga keldi.
It skijoringi dastlab jamoa sardorlarini mashg?uloti uchun ishlatilgan va oxirgi paytda mashhur alohida turga aylanadi. Yaqinda
Alyaskaning
Feyrbanks
shahridagi jahon chempionatiga skijoring birinchi marta kiritildi. Bu masofa ? 12 km gacha keladi.
Rossiyaning rasmiy skijoring musobaqalarida masofa uzunligi 3 dan 15 km gacha keladi. Jahon miqyosidagi startlarda ? 5 dan 20 km gacha. Eng uzun poyga ? 160 km ?
Kanadaning
Yukon
shtatida o?tkaziladi. Shu bilan birga,
Rossiyada
?Shimoliy umid“ chana itlari bo?yicha xayriya ko?p kunlik bosqich poygasi doirasida skijerlar chana poygachilari bilan bir qatorda 260 km masofani bosib o?tishadi
[1]
. Ushbu poygada bir bosqichning masofa uzunligi 65 km ga yetadi.
2014-yilda
Rossiyada birinchi marta va “Shimoliy Umid”ning bir qismi sifatida skijerlar bazaga qaytmasdan ikki bosqichdan o?tish ? tungi bosqich (65 km) va kunduzi (35 km) o?rmonda tungi chekpoynt bilan. Tungi chekpoynt davrida havo harorati minus 23 °C edi.
Eng ommaviy poygalar
2011-yilda
Loppet ko?lida (
Mineapolis
,
AQSH
) bo?lib o?tadi, unda 200 dan ortiq jamoalar to?planishadi
[2]
.
Sovet Ittifoqi
davrida bunday sport turi mavjud emasdi, lekin xizmat itlari uchun maxsus yo?nalish bor edi ? chang?ichini tortish. SSSR chempionati itlar chang?ichini tortish bo?yicha bo?lib o?tar edi.
Birinchi it poyga musobaqalari (1,5 km masofada)
1989-yilda
Timiryazevskiy o?rmon bog?ida o?tkazilgan. Tortishishdan farqli o?laroq, itga chang?i va tayoq bilan yordam berishga ruxsat beriladi. SKIJORING ko?rinishidagi birinchi rasmiy poygalar
1993-yilda
Moskvada Sokolniki parkida 1,5 km masofa bo?yicha amalga oshiriladi. Bugungi kunda Rossiyada skijoring sporti bo?yicha
IFSS
(Xalqaro chana-it sporti federasiyasi) talablari doirasida
VAYeS
(Umumrossiya chana sporti assosiasiyasi) tomonidan rasmiy musobaqalar o?tkazilinadi. Bunday musobaqalarning natijalari Rossport uchun titul va unvonlar berish rasmiy hisoblanadi
[3]
.
AQSH va Kanadada o?zlarining skijoring federasiyasi mavjud ?
ISDRA
(Xalqaro it poygalari assosiasiyasi), Yevropada u
ESDRA
(Yevropa it poygalari assosiasiyasi) va
IFSS
bilan almashtiriladi. Ushbu federasiyalarning har biri har yili turli chempionatlar o?tkazadi, shuningdek, yig?ilish va assambleyalarda ko?rinish berishadi
[4]
.
Itni skijoringda boshqarish uchun faqat chang?ichining ovozli buyruqlari qo?llaniladi va quvish va boshqarish uchun uskunalar ishlatilmaydi. Chang?ichi erkin uslubdagi chang?ilar, ustunlar va 2,5-4 metr uzunlikdagi amortizatorli arqon (poyezd, tortishma) biriktirilgan maxsus belbog? o?rnatilgan. Arqonning ikkinchi uchi itning jabduqlariga biriktirilgan. Jabduqlar yengil bo?lishi kerak, ko?krak va yelkalarida yumshoq taglikliklar bilan bog?lanishi lozim.
Ot skijoringi. Kolorado shtati, AQSH. 2009-yil
Motoskijoring. Germaniyadagi poyga. 1963-yil
Avtoskijoring. Avstriya. 2006-yil
Ot skijoringi ham ma’lum va mashhur sanaladi.Ushbu turdagi chang?i sporti ancha ekstremal qishki sport turi hisoblanadi. Bu suv chang?isini eslatuvchi ot tomonidan tortilayotgan chang?ichi. Skijoringning ikki turi mavjud: chavandoz ot orqasidan chang?ichini tortib oladi yoki chavandozsiz otni jilov yordamida chang?ichi boshqaradi. Barcha holatlarda, otlar chang?ichini his qilish va musobaqada xotirjamlikni saqlashga o?rgatilgan bo?lishi kerak. Qoidaga ko?ra, chang?ichi boshqa uchida otning egariga bog?langan tortishma arqonining bir uchidan ushlab turadi. Chang?ichi manevr qilish uchun joy bo?lishi uchun arqon yetarlicha uzun bo?lishi kerak. Sportchilar chang?i poygasi o?rnida tog? chang?isidan, ba’zan esa snouborddan (snoubordjoning) foydalanishadi.
Dastavval unga qishki sayohat deb qarashgan edi va shundan keyingina u raqobatbardosh yo?nalish sportiga aylanadi. Ushbu qishki sport turi bir vaqtlar
1928-yilda
Sankt-Moritsda bo?lib o?tgan Olimpiada o?yinlari doirasida o?tkaziladi
[5]
. Masofa uzunligi 1900 m bo?lib, unda 8 nafar sportchi ishtirok etadi. Barcha uch o?rin uchun ham Shveysariya sportchilari o?zaro bellashishdi.
Rossiyada
skijoring ko?proq chang?i va itlar bilan bog?liq va ot skijoringi Shimoliy Amerika va Skandinaviyadan farqli o?laroq, hali tanilishga ulgurmagan. Amerika Qo?shma Shtatlarining shimolida va Kanadada turli xildagi to?siqlar ot skijoringi uchun trassaning chetlarida joylashgan: tramplinlar, slalom “ilon iz”lari va boshqalar - ularni chang?ichi bosib o?tishi kerak.
Fransiyada
skijoringning yana bir turi mashhur: ot chavandozsiz to?liq chang?ichi tomonidan boshqariladi
[2]
.
Ushbu sport turi ot skijoringi bilan taqqoslaganda, u qor avtomobili, motosikl yoki boshqa transport vositasining orqasida sodir bo?lishi mumkin.