Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Irlandiya ? Fransiya munosabatlari
Irlandiya
va
Fransiya
o?rtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir.
Parijdagi sobiq Irlandiya kolleji (hozirgi Irlandiya madaniyat markazi)
1578-yilda Parijdagi Irlandiya kolleji tashkil etilgan, u irlandiyalik talabalarni o?qitish uchun
katolik maktabi
vazifasini bajargan
[1]
. Fransiya 1689-yilda qirol Jeyms II ni taxtga qaytarish uchun Ikki qirol urushi paytida Irlandiyani qo?llab-quvvatladi. 1691-yilda
Limerik
shartnomasi tuzildi va keyingi yuz yil davomida fransuz armiyasi Irlandiya harbiylarini o?z ichiga oldi. Fransiya armiyasining irland askarlari ?Yovvoyi g?ozlar“ nomi bilan mashhur bo?lganlar
[2]
. Yangi Fransiyani mustamlaka qilishda fransuzlar bilan birga ko?plab irland askarlari qatnashgan
[3]
.
1796-yilda
fransuz inqilobidan
ilhomlangan Irlandiyaliklar Birlashgan jamiyati Irlandiyada
Britaniya
hukmronligiga qarshi qo?zg?olon uyushtirdi, bu inqilobchi Volf Ton boshchiligidagi 1798-yilgi Irlandiya qo?zg?oloni deb nomlandi. Fransiya qo?zg?olonni qo?llab-quvvatladi va 1796-yil dekabr oyida Bantri ko?rfaziga (Kork okrugi) 12 000 askardan iborat qo?shin yubordi, ammo askarlar o?rnashishga muvaffaq bo?lmadi, chunki ularni 40 000 ga yaqin ingliz askari kutib oldi. 1798-yil avgust oyida fransuz floti general Jan Jozef Amable Humbert boshchiligidagi Killala ko?rfaziga (Mayo okrugi) 1060 askarini tushirdi. Irland qo?zg?olonchilari fransuzlar bilan birga inglizlarga qarshi kurashdilar, ammo 1798-yil sentyabr oyida Ballinamak jangida mag?lub bo?ldilar, shundan so?ng irland isyonchilari qatl etildi va omon qolgan fransuz askarlari Fransiyaga qaytarildi. Jangdan keyin Bliain na bhFrancach (?Fransuzlar yili“) deb nomlandi. 1803-yilda
Napoleon I
1809-yilgi Gollandiya ekspeditsiyasi va Pireney urushlari paytida Fransiya uchun jang qiluvchi Irlandiya legionini yaratishga buyruq berdi. Irlandiya legioni 1815-yilda tarqatib yuborildi. 1873-yilda
Patris de MakMaxon
Fransiyaning birinchi Irland prezidenti bo?lgan
[4]
.
Britaniya imperiyasi
qo?shinlari tarkibida Irlandiya askarlari
Birinchi jahon urushi
(1914?1918) davrida Fransiya
tomonida jang qilishgan
, shu jumladan
Somme jangida qatnashishgan
. 1922-yilda Irlandiya Buyuk Britaniyadan mustaqillikka erishdi. 1929-yilda Irlandiya
Parijda
o?z vakolatxonasini ochdi va o?zining bu davlatga birinchi elchisini tayinladi
[5]
. 1930-yilda Fransiya
Dublinda
elchixonasini ochdi
[6]
.
Ikkinchi Jahon urushi
(1939?1945) davrida Irlandiya neytral davlat edi, ammo bu mamlakatning 50 ga yaqin fuqarosi Qarshilik Harakatiga qo?shildi, ular orasida yozuvchi
Samuel Bekket
ham bor edi. Urushdan keyin Fransiya va Irlandiya diplomatik munosabatlarni elchixonalar orqali davom ettirdilar
[7]
.
1969-yilda Fransiya prezidenti
Sharl de Goll
Irlandiyaga rasmiy tashrif bilan borib, u yerda Irlandiya prezidenti
Eamon de Valera
bilan uchrashdi
[8]
. Mamlakatlar o?rtasida yaqin munosabatlar rivojlangan, ikkala davlat ham
Yevropa Ittifoqining
bir qismidir. Fransiya irlandlar uchun sayyohlik yo?nalishi bo?yicha to?rtinchi o?rinda turadi
[9]
. 2010-yillarda Irlandiyada 9000 nafar fransuz fuqarosi yashagan bo?lsa, 15000 nafar Irlandiya fuqarosi Fransiyada istiqomat qilgan
[10]
.
2015-yilda mamlakatlar o?rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 8,9 milliard
yevroni
tashkil etgan. Fransiyaning Irlandiyaga eksporti: kimyo va farmasevtika mahsulotlari. Irlandiyaning Fransiyaga eksporti asosan farmatsevtika mahsulotlari bilan ifodalanadi. 2015-yilda Irlandiya iqtisodiyotiga 17 milliard yevro fransuz sarmoyalari kiritildi. Irlandiyada 350 ga yaqin fransuz kompaniyasi vakillari bor.
Fransiya iqtisodiyotiga
kiritilgan Irlandiya sarmoyasi 5 milliard yevroni tashkil etadi. Fransiyada 200 ga yaqin irland kompaniyalari faoliyat yuritadi, bu esa Fransiyani Irlandiyaga sarmoya kiritish bo?yicha to?qqizinchi yirik davlatga aylantiradi
[11]
.
Irlandiya ? Fransiya bir qator xalqaro tashkilotlarga a?zodir, jumladan:
Tashkilot bayrog?i
|
Tashkilot nomi
|
Irlandiyaning qo?shilish sanasi
|
Fransiyaning qo?shilish sanasi
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/World_Trade_Organization_%28logo_and_wordmark%29.svg/60px-World_Trade_Organization_%28logo_and_wordmark%29.svg.png) |
Jahon Savdo Tashkiloti
|
?
|
1995-yil
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Logo-World-Bank-IBRD-IDA.svg/60px-Logo-World-Bank-IBRD-IDA.svg.png) |
Xalqaro taraqqiyot fondi
|
1960-yil 22-dekabr
|
1960-yil 30-dekabr
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/International_Finance_Corporation_logo.svg/60px-International_Finance_Corporation_logo.svg.png) |
Xalqaro moliya korporatsiyasi
|
1958-yil 11-sentyabr
|
1956-yil 20-iyul
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_United_Nations.svg/60px-Flag_of_the_United_Nations.svg.png) |
Birlashgan Millatlar Tashkiloti
|
1955-yil 14-dekabr
|
1945-yil 24-oktabr
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/International_Telecommunication_Union_logo.svg/60px-International_Telecommunication_Union_logo.svg.png) |
Xalqaro elektraloqa ittifoqi
|
1923-yil 8-dekabr
|
1866-yil
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Logo-World-Bank-IBRD-IDA.svg/60px-Logo-World-Bank-IBRD-IDA.svg.png) |
Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki
|
1957-yil 8-avgust
|
1945-yil 27-dekabr
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/ADB-Logo.svg/60px-ADB-Logo.svg.png) |
Osiyo taraqqiyot banki
|
2006-yil
|
1970-yil
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/ESA_logo.png/60px-ESA_logo.png) |
Yevropa kosmik agentligi
|
?
|
1980-yil 30-oktabr
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/International_Centre_for_Settlement_of_Investment_Disputes_Logo.svg/60px-International_Centre_for_Settlement_of_Investment_Disputes_Logo.svg.png) |
Konsultativ nizolarni hal qilish xalqaro markazi
|
1981-yil 7-may
|
1967-yil 20-sentyabr
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Multilateral_Investment_Guarantee_Agency_logo.svg/60px-Multilateral_Investment_Guarantee_Agency_logo.svg.png) |
Ko?p tomonlama investitsiyalarni kafolatlash agentligi
|
1989-yil 27-oktabr
|
1989-yil 28-dekabr
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/MTCR.png/60px-MTCR.png) |
Raketa texnologiyasini boshqarish tizimi
|
1992-yil
|
1987-yil
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_UNESCO.svg/60px-Flag_of_UNESCO.svg.png) |
YUNESKO
|
1961-yil 3-oktabr
|
1946-yil 4-noyabr
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/OECD_Logo.svg/60px-OECD_Logo.svg.png) |
Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti
|
?
|
1961-yil 7-avgust
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/60px-Flag_of_Europe.svg.png) |
Yevropa Ittifoqi
|
1973-yil
|
1957-yil 25-mart
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/OSCE_logo.svg/60px-OSCE_logo.svg.png) |
Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti
|
1973-yil 25-iyun
|
1973-yil 25-iyun
|
|
Prezidentlarning Fransiyadan Irlandiyaga tashrifi
[
tahrir
|
manbasini tahrirlash
]
- Prezident Charles de Gaulle (1969)
- Prezident Francois Mitterrand (1984, 1988)
- Prezident Jacques Chirac (2000)
- Prezident Nicolas Sarkozy (2008)
- Prezident Francois Hollande (2016)
- Prezident Emmanuel Macron (2021)
[12]
Irlandiyadan Fransiyaga Prezident va Bosh vazir tashriflari
[
tahrir
|
manbasini tahrirlash
]
- Prezident Patrick Hillery (1985, 1986, 1988)
- Prezident Mary Robinson (1996)
- Prezident Mary McAleese (2005)
- Prezident Michael D. Higgins (2014, 2015)
- Bosh vazir Enda Kenny (2015)
- Bosh vazir Leo Varadkar (2017)
Fransiyaning Dublinda elchixonasi bor
[13]
.
Irlandiyaning Parijda elchixonasi va Lionda bosh konsulligi bor
[14]
.