Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Fermion
yarim
spinli
elementar zarrachadir
. Italyan fizigi
Enrico Fermi
sharafiga shunday nomlangan. Fermionlar
Fermi-Dirac statistikasiga
bo?ysunadi. Fermionlarga
proton
va
elektron
misol bo?lishi mumkin.
Standart Modelda
fermionlarning ikki tipi:
kvark
va
leptonlar
ajratiladi. Fermionlarning 24
hidi
bor: 6 ta kvark, 6 ta
aksilkvark
, 6 ta lepton va 6 ta aksillepton uchun.
Fermionlar
, Fermi zarralar ?yarim butun (Y birliklarida ?/2, 72,...) spinga ega bo?lgan zarralar yoki kvazizarralar. F. safiga kvarklar (va kvarklardan tuzilgan barionlar ? proton, neytron, giperon va boshqalar) hamda leptonlar (elektron, myuon, u lepton, neytrinolarning hamma turlari) va ularning antizarralari kiradi. Toq sondagi F.ning bog?langan tizimlari ham F.dir. F. uchun Pauli prinsipi o?rinli, ayniy F. tizimi Fermi ? Dirak statistikasiga bo?ysunadi.
Bozonlardan
farqli o?laroq, berilgan vaqtda
kvant holatida
faqatgina bitta fermion bo?lishi mumkin (
Pauli prinsipi
). Ya?ni, fazoning bir nuqtasini bittadan ko?p fermion egallasa, har bir fermion xossalari (masalan, spini) boshqalarinikidan farq qilishi zarur. Shuning uchun fermionlar
materiya
, bozonlar esa
nurlanish
asosini tashkil etadi (biroq ular orasidagi farq
kvant fizikasida
hali to?la-to?kis ayon emas).