Emmerson Dambudzo Mnangagva
(
m?-n?ng-
GAH
-gw?
,
Shona:
[m?na???a?wa]
; 1942-yil 15-sentabrda tug?ilgan) ?
Zimbabvelik
siyosatchi, 2017-yil 24-noyabrdan beri Zimbabve prezidenti lavozimini egallab kelmoqda
[1]
.
ZANU-PF
a?zosi va sobiq prezident
Robert Mugabening
uzoq yillik ittifoqchisi
[2]
. Bir qator vazirlar mahkamasi portfelini boshqargan va 2017-yilning noyabrigacha Mugabe vitse-prezident bo?lgan, davlat to?ntarishi natijasida hokimiyatga kelgan
[3]
. 2018-yilgi umumiy saylovda prezident sifatida birinchi to?liq muddatini kafolatladi
[4]
. Mnangagva 2023-yil avgustida bo?lib o?tgan saylovlarda 52,6% ovoz bilan qayta saylangan
[5]
[6]
.
Mnangagva 1942-yilda
Janubiy Rodeziyaning
Shabani shahrida katta shona oilasida tug?ilgan. Uning otasi dehqon bo?lgan, 1950-yillarda otasining siyosiy faolligi tufayli oilasi bilan Shimoliy Rodeziyaga ko?chib o?tishga majbur bo?ldi. Mustamlakachilikka qarshi siyosatda faol ishtirok etdi va 1963-yilda Zimbabve Afrika milliy ittifoqining (ZANU) jangari qanoti bo?lgan yangi tashkil etilgan Zimbabve Afrika milliy ozodlik armiyasiga qo?shildi. 1964-yilda Sharqiy tog?larda oq tanli fermalarga hujum qilgan ?Timsohlar to?dasi“ guruhining rahbari sifatida Rodeziyaga qaytib keldi. 1965-yilda Fort-Viktoriya (hozirgi Masvingo) yaqinida poezdni portlatib yubordi va o?n yil qamoqda o?tirdi. Ozod qilingandan keyin mustaqil bo?lgan Zambiyaga deportatsiya qilindi. Keyinchalik Zambiya universitetida huquqshunoslik bo?yicha o?qidi va ikki yil advokat bo?lib ishladi
[7]
. Mozambikda
Robert Mugabening
yordamchisi va tansoqchisi bo?lgan va 1980-yilda Zimbabvening mustaqilligini tan olgan Lankaster kelishuvida unga hamrohlik qilgan.
Mustaqillikka erishgach, Mnangagva Mugabe boshchiligida vazirlar mahkamasida bir qator yuqori lavozimlarni egallagan. 1980-yildan 1988-yilgacha mamlakatning Davlat xavfsizlik vaziri bo?lgan va Markaziy razvedka tashkilotini boshqargan. Uning hokimiyat davrida minglab Ndebele fuqarolari qirg?inlarida o?ldirilgan. Mnangagva 1989-yildan 2000-yilgacha Adliya, huquq va parlament ishlari vaziri, keyin esa 2000-yildan 2005-yilgacha parlament spikeri bo?lgan. Mugabening o?rnini egallash uchun ochiq-oydin o?yin qilgani uchun Qishloq xo?jaligi vaziri lavozimiga tushirilgan. 2008-yilgi umumxalq saylovlarida Mugabening saylovoldi tashviqotini boshqarib, muxolifatdagi Demokratik o?zgarishlar harakati ? ?Svangiray“ga qarshi siyosiy zo?ravonliklarni uyushtirgan. Mnangagva 2009-yildan 2013-yilgacha Mudofaa vaziri bo?lib ishlagan. 2014-yilda birinchi vitse-prezident etib tayinlangan va Mugabe o?rniga asosiy nomzod sifatida ko?rilgan.
Mnangagvaning ustunligiga Mugabening rafiqasi Greys Mugabe va uning 40-avlod siyosiy fraksiyasi qarshi chiqdi. Mugabe 2017 yilning noyabrida Mnangagvani lavozimidan bo?shatgan va
u Janubiy Afrikaga
qochib ketgan. Ko?p o?tmay, general Konstantino Chivenga, Zimbabve mudofaa kuchlari elementlari va Mnangagvaning Lacoste siyosiy fraksiyasi a?zolari tomonidan qo?llab-quvvatlanib, davlat to?ntarishini boshladi. ZANU-PF qo?llab-quvvatlashidan mahrum bo?lgach, Mugabe iste?foga chiqdi va Mnangagva prezidentlik lavozimini egallash uchun Zimbabvega qaytib keldi.
Mnangagva ?
Garwe
“ va ?
Ngwena
“ laqablari bilan aytilgan,
shona tilidan
ular ?timsoh“ degan ma?noni anglatadi
[8]
. Asos solgan partizanlar guruhining nomi shunday bo?lgan. ZANU-PF tarkibidagi uni qo?llab-quvvatlaydigan fraksiya timsoh logotipi bo?lgan
fransuz kiyim-kechak kompaniyasi
nomi bilan
?Lacoste“
deb ataladi
[9]
[10]
. Midlend provinsiyasida ?cho?qintirgan ota“ sifatida tanilgan
[11]
. Mnangagva
?Time“
jurnalining 2018-yilning eng nufuzli 100 kishisi ro?yxatiga kiritilgan
[12]
.
Dambudzo Mnangagwa 1942-yil 15-sentabrda
Janubiy Rodeziyaning
markaziy qismidagi konchilar shaharchasi Shabani (hozirgi Zvishavane) shahrida tug?ilgan
[13]
[14]
[15]
. Uning ota-onasi Mafidxi va Mhurai Mnangagva siyosiy faol fermerlar edi
[13]
. Bobosining olti xotini va 32 o?g?li bor edi. Emmersonning o?zi o?nta aka-ukadan uchinchisi
[14]
[16]
. Otasining ikki xotini bor edi, eri vafotidan keyin xotini Mhurayning singlisini asrab oldi
[16]
. Shunday qilib, Mnangagwaning sakkizta opa-singillari bo?lgan
[16]
. Mnangagva oilasi Zimbabvedagi shona etnik guruhining eng katta qabilasi bo?lgan
Karanga xalqining
a?zolari edi
[14]
.
1940-yillarning oxiriga kelib, Mnangagvaning otasi Mafidxi qishlog?i raisi bo?ldi
[17]
. 1952-yilda oq tanli yer resurslari bo?limi xodimi kelib, qishloq aholisining bir nechta qoramolini musodara qilgandi
[17]
. Bunga javoban Mafidxi maslahatchilari ofitserning
Land Rover
mashinasi g?ildiragini o?g?irlashgan va Mafidxi hibsga olingandi
[17]
. Tuman komissari uni Shimoliy Rodeziyaga jo?natgandi
[17]
. Mumbva shahrida bir qarindoshinikiga joylashdi
[17]
. U yerda Mnangagva
Robert Mugabe
bilan birinchi marta
Lusakadagi
o?qituvchilar kollejida ishlayotganida tanishgan
[18]
[19]
. Mugabe Mnangagvani mustamlakachilikka qarshi isyonda ishtirok etishga ilhomlantirgan
[20]
.
Shabani shahridagi Lundi boshlang?ich maktabida boshlang?ich ta?limni boshlagan Mnangagva Mumbvadagi Myooye maktabida o?qishni davom ettirdi
[21]
. Maktab kutubxonasidan
amerikalik
faylasuf va shoir Ralf Uoldo Emersonning kitobini topgandan so?ng, u ?Emmerson“ ismini olishga qaror qildi
[21]
. Myooyeda qisqa vaqt o?tgach, Mnangagva Mumbva maktab-internatida 4, 5 va 6 standartlarini tamomladi
[22]
[23]
[24]
. 1958-yildan 1959-yilgacha
Kafue
shahridagi Kafue savdo maktabida o?qigan.
U talabalarning mustamlakachilikka qarshi siyosati bilan shug?ullanib, kollejning Birlashgan Milliy Mustaqillik partiyasi (UNIP) bo?limiga vakil etib saylangan
[25]
[26]
. 1960-yilda kollej binolaridan biriga o?t qo?yganlikda aybdor deb topildi va haydab yuborildi
[27]
[28]
. Haydalgandan so?ng, UNIP rahbarlari tomonidan 1961-yilning oxirigacha Kopperbelt provinsiyasidagi Bankroft shahrida partiya ishtirokini tashkil etish va kengaytirish vazifasi yuklangan
[25]
. Keyinroq
Lusakaga
qaytib keldi va UNIP Yoshlar Ligasi kotibi bo?lib ishladi
[25]
.
- ↑
?Zimbabwe's President Mnangagwa wins second term“
(en).
dw.com
(2023-yil 27-avgust). Qaraldi: 2023-yil 28-avgust.
- ↑
?Emmerson Mnangagwa wins second term as Zimbabwe's president“
(en).
RT International
. Qaraldi: 2023-yil 27-avgust.
- ↑
?Zimbabwe?s Mnangagwa to be sworn in as president on Friday“
.
RTE
(
22-noyabr
2017). ? ?Despite the Zimbabwe army?s intervention, the AU did not characterise Mr Mugabe?s ousting as a coup, but rather a legitimate expression of the will of Zimbabweans. "The African Union recognises that the Zimbabwean people have expressed their will that there should be a peaceful transfer of power in a manner that secures the democratic future of their country," it said.“. Qaraldi:
22-noyabr
2017.
- ↑
CNN, James Griffiths,.
?A ?tyrant? who could be Zimbabwe?s next president“
.
CNN
. Qaraldi: 17-noyabr]] 2017.
- ↑
de Freytas-Tamura, Kimiko.
?A Strongman Nicknamed ?Crocodile? Is Poised to Replace Mugabe“
(en-US).
The New York Times
(
16-noyabr
2017). Qaraldi: 17-noyabr]] 2017.
- ↑
?The ?crocodile? who snapped back“
(en-GB) (
15-noyabr
2017). Qaraldi: 17-noyabr]] 2017.
- ↑
?Mnangagwa's 'fake' law degree exposed?“
.
Bulawayo24 News
. Qaraldi: 2020-yil 13-noyabr.
- ↑
Bearak, Max.
?Who is Emmerson Mnangagwa, Mugabe's successor in Zimbabwe?“
.
The Washington Post
(2017-yil 22-noyabr). Qaraldi: 2023-yil 8-yanvar.
- ↑
Griffiths, James.
?A 'tyrant' who could be Zimbabwe's next president“
.
CNN
(2017-yil 21-noyabr). Qaraldi: 2023-yil 29-avgust.
- ↑
Diseko, Lebo.
?Emmerson Mnangagwa: Will he be different from Mugabe?“
(en-GB).
BBC News
(2017-yil 24-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 25-noyabr.
- ↑
Fletcher, Martin.
?The last days of Robert Mugabe“
.
New Statesman
(2017-yil 1-yanvar). Qaraldi: 2017-yil 25-noyabr.
- ↑
Mawarire, Evan.
?Emmerson Mnangagwa: The World's 100 Most Influential People“
.
Time
(ingliz (Amerika))
. Qaraldi:
2020-09-22
.
- ↑
13,0
13,1
de Freytas-Tamura, Kimiko.
?A Strongman Nicknamed 'Crocodile' Is Poised to Replace Mugabe“
(en-US).
The New York Times
(2017-yil 16-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 17-noyabr.
- ↑
14,0
14,1
14,2
?The 'crocodile' who snapped back“
(en-GB).
BBC News
(2017-yil 15-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 17-noyabr.
- ↑
Kwaramba, Fungi.
?Mnangagwa's age, history continue to mystify“
(en-US).
Nehanda Radio
(2015-yil 30-dekabr). Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
16,0
16,1
16,2
?Family“
(en-US).
E.D.Mnangagwa
(2017-yil 16-noyabr). 2018-yil 10-iyulda asl nusxadan
arxivlangan
. Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
17,0
17,1
17,2
17,3
17,4
?Family“
(en-US).
E.D.Mnangagwa
(2017-yil 16-noyabr). 2018-yil 10-iyulda asl nusxadan
arxivlangan
. Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
Marima, Tendai.
?Who is Emmerson Mnangagwa, Zimbabwe's 'Crocodile'?. He murdered thousands of people from the matebeland during the gukurahundi era.“
.
Al Jazeera News
(2017-yil 24-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 25-noyabr.
- ↑
Martin, Meredith
. Our Votes, Our Guns: Robert Mugabe and the Tragedy of Zimbabwe
. New York: Public Affairs, 2002 — 23 bet.
ISBN
978-1-58648-186-5
.
- ↑
Fletcher, Martin.
?The last days of Robert Mugabe“
.
New Statesman
(2017-yil 1-yanvar). Qaraldi: 2017-yil 25-noyabr.
- ↑
21,0
21,1
?Education“
(en-US).
E.D.Mnangagwa
(2017-yil 16-noyabr). 2018-yil 10-iyulda asl nusxadan
arxivlangan
. Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
?President Mnangangwa's early days, political career“
(en-US).
The Sunday News
(2017-yil 26-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
?Family“
(en-US).
E.D.Mnangagwa
(2017-yil 16-noyabr). 2018-yil 10-iyulda asl nusxadan
arxivlangan
. Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
?President-designate ED's timeline“
(en-GB).
The Herald
(2017-yil 24-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
25,0
25,1
25,2
?President Mnangangwa's early days, political career“
(en-US).
The Sunday News
(2017-yil 26-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
?President-designate ED's timeline“
(en-GB).
The Herald
(2017-yil 24-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑
de Freytas-Tamura, Kimiko.
?A Strongman Nicknamed 'Crocodile' Is Poised to Replace Mugabe“
(en-US).
The New York Times
(2017-yil 16-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 17-noyabr.
- ↑
?Education“
(en-US).
E.D.Mnangagwa
(2017-yil 16-noyabr). 2018-yil 10-iyulda asl nusxadan
arxivlangan
. Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.