Absheron tumani

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Absheron tumani
Ab?eron rayonu
tuman
Ma?muriy markazi Xirdalan
Yirik shahari Xirdalan
Asos solingan sanasi 4-yanvar 1963-yil
' ?rad? Gulm?mm?dova [1]
Rasmiy tillar Ozarbayjon
Aholi 212 600 [2]
Dinlar tarkibi musulmonlar
Maydoni 3,730 [3] km²
Balandligi
dengiz sathidan
 Baland cho?qqisi


 293 m
Vaqt mintaqasi UTC+3
Kod ISO 3166-2 AZ-ABS
Telefon kodi (+994) 012
Pochta indeksi AZ 0100
Internet domeni .az
Rasmiy sayti absheron.gov.az/
Xaritada
Koordinatalari : 40°27′26″N 49°44′18″E  /  40.45722°N 49.73833°E  / 40.45722; 49.73833  G  O

Absheron tumani ( ozarbayjoncha : Ab?eron rayonu ) ? Ozarbayjon Respublikasidagi ma?muriy hududiy birlik. Ma?muriy markazi Xirdalan shahri.

Tarixi [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Absheron tumani 1963-yil 4-yanvarda tashkil etilgan. Absheron tumani so?nggi yillarda Boku va Sumqayit ma?muriy hududlaridagi kolxozlar va sovxozlarni, parrandachilik sanoatini, qishloq xo?jaligi sohasiga xizmat ko?rsatuvchi idora va korxonalarni, qishloq qurilish va melioratsiya tashkilotlarini, agrar ilmiy-tadqiqot institutlari va laboratoriyalarini yuqori malakali boshqarish bilan ta?minlash uchun tashkil etilgan. Uning oldiga har ikkala sanoat markazining qishloq xo?jaligi mahsulotlariga bo?lgan ehtiyojini to?liqroq qondirish vazifasi qo?yildi.

Geografiyasi [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Absheron tumani Kaspiy dengizining g?arbiy qismida joylashgan.

Ab?eron tumani shimoldan Sumqayit shahri, shimoliy-g?arbdan Xizi viloyati, g?arbdan Qobustan viloyati, janubi-g?arbdan Hojiqabul viloyati va sharqdan Boku shahri bilan chegaradosh.

Tabiati [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Absheron yarim orolida qora tutning ko?plab navlari o?sadi, ularning eng yaxshisi xartut deb nomlanadi. Ozarbayjonliklar oq tut bilan bir qatorda qora tutdan murabbo pishiradilar. Shuningdek, Absheron yarim orolida pista, bodom va zaytun daraxtlari yetishtiriladi.

Absheronda yetishtiriladigan ozuqa ekinlari quyidagilardir: shuvoq, tuksiz qizilmiya, beda, qattiq o?t, qirg?oq o?tlari, dasht mushukchasi, barmoqli o?tloq, pomidor, baqlajon, sabzi, piyoz [4] .

Tarkibi [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Tumanda 1 ta shahar (Xirdalan), 8 ta aholi punkti (Jeyranbatan, Saroy, Mehdiobod, Digah, Qobu, Quzdek, Hokmaliy, Ashagi Quzdek) va 6 ta qishloq (Masazir, Fatmayi, Mamadli, Qorilil, Pirakashkul va Novxani) mavjud.

Aholisi [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

2006-yil 1-aprel holatiga ko?ra aholisi 102,5 ming kishini tashkil qildi va asosan Ozarbayjon turklaridan iborat. Armaniston Respublikasidan kelib chiqqan etnik tozalash natijasida ushbu hududga 3327 nafar qochqin va bosib olingan viloyatlardan 16872 nafar qochqin vaqtincha joylashtirildi.

Iqtisodiy xususiyatlari [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Sovet Ittifoqi davrida Absheron tumani rivojlangan sanoat-agrar mintaqa edi. Ayni paytda tumanda 148 savdo va umumiy ovqatlanish xizmatlari, 22 sanoat ishlab chiqarish, yonilg?i quyish, 27 dorixona, 4 transport va 21 qishloq xo?jaligi korxonalari mavjud.

Madaniy-ma?rifiy muassasalar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Hozirgi kunda Absheron tumanida qadimiy tarixiy obidalar bilan bir qatorda zamonaviy istirohat bog?lari, 2 ta muzey va 4 ta madaniyat uylari aholiga xizmat ko?rsatmoqda.

Ta?lim sohasida 1 ta universitet, 2 ta texnik litsey, 1 ta kollej, 36 ta umumta?lim maktabi, 22 ta bolalar bog?chasi, ?bolalar va o?smirlar“ sport maktabi mavjud.

Moddiy va madaniy meros [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

Guzdek aholi punktida XIX asrga oid to?rtta fermer xo?jaligi binosi "Devalik" deb nomlangan. Teymur Hamidov, Malik va Mamad Rzayevlarga tegishli ushbu binolar iqtisodiy maqsadlarda foydalanilmasa ham saqlanib qolingan.

Manbalar [ tahrir | manbasini tahrirlash ]

  1. ?.A.Gulm?mm?dovanın Ab?eron Rayon ?cra Hakimiyy?tinin ba?cısı t?yin edilm?si haqqında Az?rbaycan Respublikası Prezidentinin S?r?ncamı
  2. https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip
  3. [1]
  4. E.K.?lizad? Q.?.Rust?mov E.C.K?rimova. Ab?eron yarımadasının muasir land?aftlarının ekogeokimy?vi xususiyy?tl?ri.Monoqrafiya.Bakı."Avropa".2015.245 s?h.