?ry?varta - Arilar ?le
Hind-Arilar tellare 500 b.e.q. yılda
Arilar
(avesta
airya
, bor. hindi
??rya
, bor. farsı
ariya
),
ariylar
yaki
hind-iranlılar
- arilar tellarenda (hind-iran tellarenda) soyla?ucelar xalıqlar ataması.
Borın?ı ?ran
ham Borınnı
Hindstan
tarixi xalıqlarınnan kilep cıqqan uziseme. Arilar tellare hind-awrupa torkemena qarıy.
Tellar ham madaniatlar urtaqlı?ı elektan uk kila tor?an pra-arilar (borın?ı arilar) berlegen isbatlıy. Zamanca ham tarixi farsı-iran, hind-awrupa xalıqları - arilar toqımnarı bulıp sanala.
Torle tellarda ari suze torlecı tarcema itela: bor. hindi -
xuca
, xetca
ara
-
ipta?
, armanca ari -
qıyu
, borın?ı torki
ar
-
ir
,
ari
- ir+ia.
?randa
tabıl?an svastikalı muyınsa (I b.e.q. menyıllıq, Gilanda)
Brahman dawlate waqıtında Arilar ?le to?encase kilep cı?a.
Manu Qanunnarı buyınca (2 b.e.q. ?asır)
?ry?varta
- Arilar ?le
Hind yıl?ası
uzanennan Gimalay tawlarına qadar cayela.
Borın?ı ?ran
cı?anaqları buyınca
Dariy I
yazmaları ari telenda yazıl?an.
Borın?ı yunannar buyınca Midia xalqı, Farsı ?le,
Zardo?t
xalqı, Baktria xalqı, Sogdiana xalqı - arilar xalıqları bulıp sanal?an.
Hind-arilar ham ?ran arilare II b.e.q. menyıllıqta bulengan. Pra-arilar III-II b.e.q. menyıllıqta tor?an.
Arilar yarım kucma xalıq bul?an, terlek urcetkan, ayıruca - sıyırlar, ugezlar, ?ulay uq sarıqlar, kacalar, i?aklar, doyalar asra?an. Xucalıqta da etlar bul?an.
Atlar (avest
aspa-
) ?askarda qullanıl?an, top qoralı - uqlar (av.
i?u
), gorzi (av.
wazra
) bul?an.
Hind-arilarda Veda dine, ?ran arilarenda
Zardo?tlek
taral?an bul?an. Top cı?anaqları -
Rigveda
ham
Avesta
.
Frantsia
adibe Artur de Gobino arilar tarixı nigezenda uta millatcelek teoriasen e?karta, anın buyınca ke?eleknen in yu?arı rasası - aq arilar bulıp sanala. Arilar rasalar teoriase
Hitler
citakcelegenda
Ocence Reyxta
qullanıl?an. Zamanca fan bu teoriane fanni bulma?an dip sanıy.