Яма?л-Не?нец автоно?мияле о?кругы
(
рус.
Ямало-Ненецкий автономный округ
,
нен.
Ямалы-Ненёцие автономной ?окрук
) ?
Россия Федерациясене?
субъекты (
Т?м?н ?лк?се
составында).
Округны? административ ?з?ге ?
Салехард
каласы.
ЯНАО К?нбатыш Себер т?б?нлегене? т?ньяк ?лешенд? урнашкан.
Ямал
, Таз ??м Гыда урымутраулары в? Белый, Олений, Шокальский утраулаыннан гыйбар?т. ?ир ?сте ? т?б?нлек (уртача биеклек 50?100 м), к?нбатышта гына таулар (Котып Уралны? к?нчыгыш битл??л?ре, и? биек ноктасы ? 1499 м, Пайер тавы) бар. Округ к?бсенченч? Котып т?г?р?генн?н т?ньяктарак урнашкан.
Климаты кискен континенталь, бик суык. Гыйнварны? уртача температурасы -22°…-26°, июльнеке +4°…+14°. Елга 200? 400 мм явым т?ш?. Вегетация д?вере 50?100 к?н.
Эре елгалар:
Об
, Надым, Пур, Таз, Полуй. К?лл?р к?п (эрел?р: Ярато, Нытто, Ямбуто).
Тундра, глейлы, сазлык, глейлы-к?лсу ??м к?лсу туфраклары бар. Территориясене? 3/4 ?леше тундра ??м урманлы тундра ?семлекл?ре бел?н каплпнган.
Тундрада кыргый хайваннардан: т?ньяк боланы, ак куян, б?ре, себер к?з?не, йоклач в? башкалар; кошлардан ак ??м тундра кыртавыклары, суер бар. Елга ??м к?лл?р балыкка бай.
Углеводород запаслар буенча ЯНАО Россия регионнар арасында беренче урыннарда тора.
Ямало-Ненец автономияле округы (башта ?
милли округ
) Урал ?лк? составында
1930 елда
барлыкка кил?. Аннары округ Обь-Иртыш ??м
Омск ?лк?се
составына кер?, ?
1944 елда
Т?м?н ?лк?се
составына кер?.
1977 елдан
? автономияле округ.
ЯНАО халык саны ? 546 170 кеше (
2010 ?анис?бе
буенча); халык тыгызлыгы ? 0,7 кеше/км².
Халык табигый ?сеше ? 9,8 (1000 кешег?,
2010
).
Халыкны? 84,9 % ш???рл?рд? яши.
Халык
|
1959
|
1970
|
1979
|
1989
|
2002
(
*
2012 елны? 26 гыйнвар к?ненд?
архивланган
.
)
|
2010
[3]
|
Руслар
|
27 789 (44,58 %)
|
37 518 (46,91 %)
|
93 750 (59,02 %)
|
292 808 (59,17 %)
|
298 359 (58,9 %)
|
312 019 (61,7 %)
|
Украиннар
|
1921 (3,08 %)
|
3026 (3,78 %)
|
15 721 (9,90 %)
|
85 022 (17,18 %)
|
66 080 (13,03 %)
|
48 985 (9,7 %)
|
Ненецлар
|
13 977 (22,42 %)
|
17 538 (21,93 %)
|
17 404 (10,96 %)
|
20 917 (4,23 %)
|
26 435 (5,21 %)
|
29 772 (5,9 %)
|
Татарлар
|
3952 (6,34 %)
|
4653 (5,82 %)
|
8556 (5,39 %)
|
26 431 (5,34 %)
|
27 734 (5,47 %)
|
28 509 (5,6 %)
|
Хантлар
|
5519 (8,85 %)
|
6513 (8,14 %)
|
6466 (4,07 %)
|
7247 (1,46 %)
|
8760 (1,76 %)
|
9 489 (1,9 %)
|
?зерил?р
|
? (0,0 %)
|
28 (0,0 %)
|
308 (0,2 %)
|
3418 (0,69 %)
|
8353 (1,6 %)
|
9 291 (1,8 %)
|
Башкортлар
|
25 (0,0 %)
|
113 (0,1 %)
|
871 (0,5 %)
|
6830 (1,38 %)
|
7932 (1,56 %)
|
8 297 (1,7 %)
|
Беларуслар
|
388 (0,6 %)
|
808 (1,01 %)
|
2121 (1,34 %)
|
12 609 (2,55 %)
|
8989 (1,77 %)
|
6 480 (1,3 %)
|
Комилар
|
4866 (7,81 %)
|
5445 (6,81 %)
|
5642 (3,55 %)
|
5746 (1,16 %)
|
6177 (1,22 %)
|
5 141 (1,0 %)
|
Молдаваннар
|
211 (0,3 %)
|
191 (0,2 %)
|
537 (0,3 %)
|
5570 (1,13 %)
|
5400 (1,07 %)
|
4 712 (0,9 %)
|
Комыклар
|
- (0,0 %)
|
- (0,0 %)
|
- (0,0 %)
|
н.д.
|
н.д.
|
4 466 (0,9 %)
|
Ногайлар
|
- (0,0 %)
|
- (0,0 %)
|
- (0,0 %)
|
н.д.
|
н.д.
|
3 479 (0,7 %)
|
Чуашлар
|
- (0,0 %)
|
н.д.
|
н.д.
|
н.д.
|
н.д.
|
3 471 (0,7 %)
|
Селькуплар
|
1245 (2,00 %)
|
1710 (2,14 %)
|
1611 (1,01 %)
|
1530 (0,31 %)
|
1797 (0,35 %)
|
1 988 (0,4 %)
|
Башка милл?тл?р
|
н.д.
|
н.д.
|
н.д.
|
н.д.
|
н.д.
|
29 288 (5,8 %)
|
Милл?тен атамаучылар
|
…
|
…
|
4 (0,01 %)
|
…
|
7331 (1,45 %)
|
17 517
|
- ?ДН
составындагы
т?б?к Диния н?зар?те
Халык саны 10 ме? кешед?н артык булган торак пунктлар
(2010 ?анис?бе буенча)
[4]
|
|
Икътисад нигезе ? нефть ??м газ чыгару. Т?п газ чыгаручы ? АА? ≪Газпром≫ (округта чыгарылган газдан ? 90%).
Т?п нефть чыгаручылар ? АА? ≪Газпром нефть≫ ??м АА? ≪НК ?Роснефть“≫.
|
---|
|
|
|
¹ Суверенитет турында декларацияне кабул ит? елы
²
Республика
статусын раслау елы
|