Шигыйчылык

Wikipedia ? ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Шигыйчылык latin yazuında])
( Шигыйлар битенн?н юн?лтелде)

Бу м?кал? Ислам турында
Исламны? 5 баганасы
Ш??ад?т Намаз З?кят Ураза Ха?
Кодси ш???рл?р
М?кк? М?дин? Код?с
Ш?хесл?р
М?х?мм?д ?б? Б?кер Гали
Госман Гом?р
Б?йр?мн?р
?и?ри Я?а ел Ислам т?къвиме
Ураза б?йр?ме
Корбан Гашура
Биналар
М?чет Манара
Михраб К?гъб?
Дин ??елл?ре
Имам М??зин Мулла М?фти
Коръ?н ??м башка дини чыганаклар
Коръ?н Х?дис С?нн?т
Фик? Ф?тва Ш?ригать
М?з??бл?р
С?нни м?з??бл?р :
Х?н?фи , Х?нб?ли , М?лики , Ш?фигый
Башка юн?лешл?р
Шигыйчелек : Унике имамлык ,
Исмаилитлар , З?йдил?р
М?гътазилил?р Хари?илык
Юн?лешл?р
Суфилык
Ваххабчылык С?л?филек
??дитчелек
?хм?дия
Шигыйчылык
гар?п. ?????????
???миятле кеше Гали ибне ?б? Талиб [1]
  Шигыйчылык Вики?ыентыкта

Шигыйчылык [2] , шигыйлек [3] (гар.???? шигъа ? ≪тарафдарлар, т?ркем, фракция, фирка≫) ? М?х?мм?д сал?лла?у гал?йхи ??сс?л?м н?селе ген? м?селманнар ?мм?тен? башлык - имам булырга тиеш дип санаучы шигый-уникечел?р , алавитлар , друзлар , исмаилчылар ?.б. к?з у?ында тоткан гомуми термин. Тар м?гън?д?, кагыйд? буларак, аларга сан буенча исламдагы икенче юн?леш - шигый-уникечел?рне (≪шигыйл?р-12≫) ген? а?лыйлар. Алар, М?х?мм?д сал?лла?у гал?йхи ??сс?л?мне? варисы итеп, Гали ибн ?бу Талибны ??м аны? т?п тармак буенча н?селен ген? таныйлар (кайсы н?сел, т?п ик?нлеге турында б?х?сл?р бара).

Ислам юн?лешллары таралу картасы: яшел - с?ннил?р , кызыл ? шигыйл?р , ш?м?х? ? ибадил?р

Х?зерге вакытта шигыйлек в?килл?ре барлык м?селман илл?ренд? д? бар диярлек. Иран , ?зербай?ан , Гыйракны? яртысыннан артык халкы, Й?м?н , Б??райн , Ливан халкыны? ярыйсы ?леше шигый юн?леше тарафдарлары. Исмаилчыларга Та?икстанны? Таулы-Бадахшан районындагы халыкны? к?п ?леше, ?фганстанны? х?з?рил?р диг?н халкы кер?.

Р?с?йд? шигыйл?р саны бик аз. Дагыстанда даргиннарны? ??м лезгиннарны? зур булмаган ?леше, Т?б?н Идел буендагы кундрау татарлары ( карагашлар ) ??м рус иленд?ге ?зерил?рне? к?п ?леше бу юн?леш в?килл?ре.

Гар?п-шигыйл?рне? яш?? урыны - ул д?нья нефть сакланмаларыны? 70%. С?гуд Гар?бстаныны? т?ньяк-к?нчыгыш ?леше, к?ньяк Гыйрак ??м Иранны? Хузистан вил?яте турында с?з бара.

Х?зерге вакытта уникечел?р ??м башка юн?лешл?р арасында х?л киеренкелек хал?тен алгалый.

Шигыйл?р Коръ?нне? ≪Алла?ы и?дерг?н китап≫ булуын таныйлар, л?кин аны? х?дисл?рен (п?йгамб?р турындагы ?ст?м?л?рне) инкяр ит?рг? тырышалар. Имам Гали ?лг?нн?н со?, Коръ?нг? х?дис р?вешенд? ?зл?рене? имамнары турында да язуны тал?п ит?л?р, л?кин мо?а иреш? алмый калалар. Шунлыктан х?дисл?рд? телг? алынган п?йгамб?рл?рне танымауларын белдер?л?р.

Шигыйчелек тарафдарлары Коръ?нг? кайбер моментларны Ин?илд?н алып керт? ягында торалар. М?с?л?н, идеалдагы М?х?мм?д исемле имамны (а?а н?къ Иисус миссиясен й?кл?п) кешел?рне ??лак?тт?н ≪коткаручы≫ булачак дип игълан ит?л?р. Ул гына да т?гел идеалда гына булган фигураны алар барлык шигый м?з??пк? нигезл?нг?н д??л?тл?р башлыгы дип саный башлыйлар. Шигыйл?рне? к?п кен? йолалары с?ннил?рнеке бел?н бер диярлек. Ха? кылу бар барын, л?кин аны? урыны М?кк?д? т?гел, б?лки Н??ефт? ( Иран ). Я?а ел яз к?не, Н??р?з б?йр?ме дип билгел?н? ?. б.

Шигыйл?р м?з??бе йолаларын танучыларны? саны зур булмаса да, алар, Иран бел?н Гыйракта гына т?гел, б?лки ?фганстанда , Пакистанда ??м ?индстанда да яшил?р. Элекке СССР территориясен алганда, алар Та?икстанда ??м Аз?рбай?анда да очрыйлар.

Иск?рм?л?р [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

  1. https://www.pbs.org/wnet/wideangle/uncategorized/who-are-the-shia-sunni-and-shia/1727/
  2. Ислам дине турында белешм?-с?злек. Казан, 1993.
  3. Татар телене? а?латмалы с?злеге. Казан, 1981. III том. 504 бит.

Чыганаклар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

  • Гыйзз?тов К.Т. , Философия: 2 кит. 2 нче китап: Социаль философия: Югары уку йортлары ?чен д-лек бит263

Сылтамалар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Моны да карагыз [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]