Турандот
(итальянча
Turandot
) ?
Карло Гоцци
пьесасы буенча ?ч п?рд?ле
Джакомо Пуччини
операсы
. Либретто Джузеппе Адами ??м Ренато Симони.
Татар
ханы улы
Кал?ф
??м
Кытай
патшасы кызы Турандот м?х?бб?те турындагы опера.
Татар ханы улы Кал?ф ариясе
≪
Nessun dorma
≫
("Беркем йокламассын") - опера с?нгате и? м?ш??р ариял?рене? берсе булып санала.
1926
елда
Миланда
беренче тапкыр с?хн?штерел?. Пуччини ?лг?нче операны язып бетерерг? ?лгерм?г?н.
- Патша кызы Турандот - сопрано
- Кытай
патшасы Альтоум - тенор
- Тимер - б?реп т?шерелг?н
татар
ханы - бас
- Кал?ф - татар ханы Тимер улы - тенор
- Лю - Тимерне? яшь колы - сопрано
- Пинг - б?ек ки??шче
- Панг - б?ек к?р?з?че
- Понг - б?ек пешекче
Пекин
ш???ренд? Мандарин канун чыгара: "Тел?с? нинди кеше патша кызы Турандотка яучыларга тели ик?н, аны? ?ч табышмагына ?авап бирерг? тиеш. У?ышсызлыкка очраса, ?терел?ч?к".
Фарсы ша?зад?се д?рес ?авап бирм?де ??м ирт?н ?терелерг? тиеш. Ярсыган халык т?ркеме ?лем ??засын тели. Ыгы-зыгы мизгелд? т?нт?релеш н?ти??сенд? б?реп т?шерелг?н сукыр
татар
ханы Тимер ?ирд? егылып т?ш?. Тик аны? колы Лю а?а тугрылыклы булып кала.
Ханбалык
ш???рен? татар ханы Тимер улы Кал?ф яшерен итеп кил?, ??м Турандотны к?рг?ч, а?а гашыйк була.
Татар ханы улы Кал?ф Турандот табышмакларына ?авап бирерг? чиш?.
Кытай
императоры Альтоум Кал?фне ярышта катнашмауны к?ндер?: ≪Basta sangue!≫; ≪Кан коерга ?ит?р!≫. Л?кин Кал?ф бирешми.
Турандот кил? ??м табышмакларын ?йт?:
- "Ирт?н юкка чыгучы , ? кичен барлыкка кил?че ш??л? бу ни бу?" - Кал?ф ?авап бир? - ?мет.
- "Ялкын кебек яна, тик ялкын т?гел, со?гы мизгелд? ту?а, ирт?нге ш?ф?къ т?сле н?рс? ул?" - Кал?ф ?авап бир? - Кан.
- "Боз й?р?ге?не яндырды, л?кин й?р?ге? боз эретм?с. Яктылык, кара?гылык, ул патшаны колга ?йл?ндер?, а колны ханга ?верелдер?, н?рс? ул?". Б?тен халык, император Кал?фне яклыйлар инде, ? Турандот к?леп сорый: "Татар егете, ?авап бир, нинди боз ялкын кабыза?" Кал?ф ?авап бир?: "Турандот, ялкыным бел?н бозы?ны эрет?ч?кмен!"
Барлык табышмакларга д?рес ?аваплары бирелг?н, л?кин Турандот Кал?фк? кия?г? бирм?ск? ?тисен сорый. "Изге ант, кыз да изге".
Шуны к?реп, Кал?ф ?з табышмагын ?йт?: "Белм?г?н хан улы исемен ?йтегез. Кояш чыкканга кад?р ?авап бирегез. Турандот д?рес ?авап бирс?, Кал?ф ?зе ?лемг? барачак, бирм?с? - Турандот Кал?фк? кия?г? чыгачак."
Б?тен ш???р белм?г?н татар ханы улы исемен ачарга тырыша. ? татар ханы улы Кал?ф ?з и? м?ш??р ариясе "Беркем йокламассын" (
Nessun dorma
) башкара. Чыннан да беркем йокламый ул т?нне.
Б?реп т?шерелг?н татар ханы Тимер, аны? колы Лю, татар ханы улы исемен сатмый. Ярсыган халык т?ркеме Тимерг? ??м Люг? ?лем бел?н яный. Лю Тимерне газаплардан коткарыр ?чен ?зен? ??за ала, "М?х?бб?т ми?а к?ч бир?" дип, ?зен? кул сала.
Лю ?леме Турандотны тетр?т?, ул хан улы исеме - М?х?бб?т дип ?йт?. Халык м?х?бб?т ??м тормыш данлый.
Д?нья и? м?ш??р тенорлары татар ханы улы Кал?ф "Беркем йокламассын" (
Nessun dorma
) ариясен башкара
[2]
.
Лучано Паваротти
башкарган татар ханы улы Кал?ф "Беркем йокламас" (
Nessun dorma
) ариясе бик к?п фильмнарда кулланыла: The Killing Fields, New York Stories, Mar adentro, The Sum of All Fears, The Mirror Has Two Faces, Bend It Like Beckham, Chasing Liberty, шулай ук ≪Сестра его дворецкого≫ , ≪Нью-йоркские истории≫ (Марио дель Монако башкара, новелла ≪Школа жизни≫ М. Скорцезе), ≪Вкус жизни≫, ≪Гнев≫, ≪Играй, как Бекхэм≫, ≪Иствикские ведьмы≫, ≪Море внутри≫, ≪Остров≫, ≪Первая дочь≫, ≪Поля смерти≫, ≪У зеркала два лица≫, ≪Цена страха≫, ≪Клиент всегда мёртв≫, ≪В тюрьму≫, ≪Римские приключения≫.
- Ashbrook, William and Powers, Harold, Puccini's 'Turandot': the end of the great tradition, Princeton University Press, 1991
ISBN 0-691-02712-9
- Carner, Mosco, Puccini: a Critical Biography, Gerald Duckworth, 1958
- Kerman, Joseph, Opera as Drama, New York: Knopf, 1956; Berkeley: University of California Press, 1988,
ISBN 0-520-06274-4
- Sachs, Harvey. Toscanini. Robson, 1993
ISBN 0-86051-858-2
- Полное либретто оперы ≪Турандот≫ на русском
- ↑
1,0
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
Archivio Storico Ricordi
? 1808.
- ↑
http://www.youtube.com/watch?v=MBP-gWlEaIs