Оорт болытыны? фараз ител? торган к?ренеше
Оорт болытында барлыкка килг?н ?ейл-Бопп кометасы
Оорт болыты
? озак периодлы
кометаларны?
чыганагы була торган
Кояш системасыны?
фараз ител?че сферик ?лк?се. Оорт болыты т??риб?л?рд? табылмаган ?ле, л?кин туры булмаган фактлар аны? барлыгына к?рс?т?л?р.
Кояштан
Оорт болытыны? тышкы чиген? кад?р фараз ител?че аралык 50 000 - 100 000
а.б.
(якынча
яктылык елы
) т?шкил ит?. Бу ераклык Кояшка и? якын йолдыз
Ри?ел Кентаврга
кад?р аралыкны? чиреген? тигез.
Б?т?н ике Транснептун объекты ?лк?се -
Койпер билбавы
??м
ч?челг?н диск
диаметры буенча Оорт билбавыннан 1000 тапкыр ким.
Оорт болытыны? тышкы чиге Кояш системасыны? гравитацион чиген -
?илл сферасын
(2 яктылык елы) билгели.
Оорт болытына тышкы Оорт болыты ??м диск т?ренд?ге эчке Оорт болыты кер? дип фараз ител?. Объектлар к?бесенч?
су
,
аммиак
,
метан
бозларыннан торалар. Фаразлавынча алар Кояш янында формалашканнар ??м гигант
планеталар
гравитациясе
т?эсиренд? ерак гал?мг? ч?челг?н булганнар.
Астрономнар карашы буенча н?къ Оорт болытында
Галлей кометасы
т?ренд?ге
Кояш системасына
кил? торган озак периодлы кометалар барлыкка кил?л?р, шулай ук кентаврлар т?ренд?ге
астероидлар
??м
Юпитер
гаил?легенд?ге кометалар хасил булалар.
Оорт болытыны? тышкы чиге Кояш системасыны? тышкы чиге чама бел?н була. Ул б?т?н
йолдызлар
??м
Галактика
?зене? гравитациясе тарафыннан т?эсир ител?. Шул к?чл?р кометаларны Кояш системасыны? ?з?ген? юн?лдер?л?р.
Оорт болытына чама бел?н 5 билгеле объект кер?: Седна, 2000 CR
105
, 2006 SQ
372
, 2008 KV
42
??м 2012 VP
113
. Шулай ук Оорт болытыны? эчке чигенд? (30 ме? а.б.)
Тюхе
газлы гигант планетасы,
X планетасы
, ? тышкы чигенн?н тыш Кояшны? йолдыз-иярчене Немезида булуы фараз ител?. Л?кин аларны? барлыгы ?лег? расланмаган.
1932
елда Эрнст Эпик беренче тапкыр бу болытны? булуын фараз ит?.
1950
елда нидерланд астрофизигы
Ян Оорт
кометалар орбиталары даими булмавын тышкы болытны? барлыгы бел?н а?латкан, галим х?рм?тен? ул Оорт булыты дип аталган.
Фаразлавынча Оорт болыты 2000?5000
а.б.
бирле 50 000
а.б.
, х?тт? 100 000-200 000 а.б. кад?р ??ел?.
Оорт болыты - 4,6 миллиард ел элек
Кояш
тир?сенд? барлыкка килг?н
протопланеталар дискыны?
калган ?леше булып санала. Башта Оорт болытыны? объектлары Кояшка якынрак формалашканнар, л?кин яшь гигант-планеталар, м?с?л?н,
Юпитер
гравитациясе т?эсиренд? сузган эллиптик яки параболик орбиталарына чыгарып ташланганнар.
Кыскапериодлы кометалар якын орбиталарына ия (период 200 елдан ким) ??м
эклиптика
яссылыгына кече авышлыгына ия. Озакпериодлы кометалар бик сузган орбиталарына ия (бернич? ме?
а.б.
кад?р) ??м тел?г?н кайсы авышлыгына ия.
- Пояс Койпера и Облако Оорта
.
Астронет
.
?леге чыганактан
2012-05-11 архивланды.
2016-02-07 тикшерелг?н.
- The Kuiper Belt and The Oort Cloud
.
The Nine Planets
.
?леге чыганактан
2011-08-22 архивланды.
2016-02-07 тикшерелг?н.
- Остаток туманности ? Облако Оорта
.
Исследование Солнечной системы
.
?леге чыганактан
2012-05-11 архивланды.
2016-02-07 тикшерелг?н.
- Ледяные сателлиты Солнца // Вокруг Света. ? 2006. ? № 2 (2785).
- J. L. Elliot, S. D. Kern, K. B. Clancy, A. A. S. Gulbis, R. L. Millis, Марк В. Буйе, L. H. Wasserman, E. I. Chiang, A. B. Jordan, D. E. Trilling, and K. J. Meech The Deep Ecliptic Survey: A Search for Kuiper Belt Objects and Centaurs. II. Dynamical Classification, the Kuiper Belt Plane, and the Core Population. The Astronomical Journal, 129 (2006)