Мордва?
(?заталышлары: мукшыларны? ?
мукш.
мокшет
, эрзяларны? ?
эрз.
эрзят
) ? ?з эчен? ике халыкны керт?че
фин-угыр
халкы.
Мордва телл?рен?
кер?че мукшы ??м эрзя телл?ренд? с?йл?ш?л?р.
Этнографик т?ркемн?ре: эрзяларны? ?
шокша
, мукшыларны? ?
каратайлар
. Мукшы ??м эрзя кешел?ре ?зара
рус теленд?
с?йл?шеп а?лаша. Инде XIX й?з галимн?ре ?к билгел?п ?тк?нч?, мордва халкы руслашуга и? тиз бирел? торган халык булган. Бу процесс х?зер тагын да ку?тлер?к тизл?неш алган. Руслашу к?ренеше XVII гасырда м???си мордва халкын к?чл?п христиан динен? керт? чорыннан ук башланган дип санарга м?мкин.
Барысыда диярлек Россияд? яши. Халыкны? ?чт?н бере Мордовияд?
[1]
яш?с?, калганнары б?тен Россия субъектлары буенча да таралган, аеруча
Т?б?н Новгород
,
Пенза
,
Тамбов
,
Рязань
,
Самара
,
М?ск??
?лк?л?ренд? саннары к?п.
Татарстанда
19 ме?г? якын мордва булып, шуны? 3100 д?н артыгы
Т?теш районында
яши. ?ле XX гасыр урталарында гына да биред? уннан артык мордва авылы була. Аларны? к?бесе х?зер я ассимиляцияг? бирешеп, руслар арасында ≪эреп≫ юкка чыккан, я т?рлесе-т?рле якка таралып бетк?н.
[2]
Т?п динн?ре ?
православие
христианлыгы,
лютеран дине
[3]
. ?з динн?ре:
эрзянь раскень озкс
[4]
,
мокшень кой
.
Мордва атамасы, к?пчелек халыклардагы кебек ?к,
фарсы-скиф теленн?н
алынган ≪Марти≫ с?зенн?н ясалып, ≪кеше≫, ягъни ≪ир кеше≫ диг?н м?гън?г? ия. Мордва ? борынгы халык. Аларны? тарихына к?з салса?, аны? б?генге атамасы
1500 еллар
чамасы элек ук билгеле булган. Алар Идел-Урал ки?лекл?ренд?ге су, куе урман буйларында яш?г?нн?р.
К?г?й
,
Бакырчы
, К?в?л авылларына мордваны? элек заманда ук нигез салулары ??м к?пл?рне? Саранск якларына к?чеп кит?л?ре, ? кайберл?рене? шул авылларда (Бакырчы, К?г?й авылларында) яш?п калулары ??м ислам динен кабул ит?л?ре турында,
Акъегет
авылына да мордваны? нигез салулары турында м?гълум?тлар бар диг?н язма
Чабаксар
ш???ренд? Гуманитар институтны? ф?нни архивында саклана.
[5]