Уку йорты урнашкан бина, х?зерге Тукай урамы, 73
Казан татар укытучылар м?кт?бе
? рус-татар казна м?кт?пл?ре ?чен укытучылар х?зерл??г? хезм?т итк?н уку йорты.
1876 елны?
13 сентябренд?
Казанда сигезъеллык Татар укытучылар м?кт?бе ? ≪Татарская учительская школа≫ ачыла. Татар укытучылар м?кт?бе башлангыч белем бир?че казна башлангыч татар м?кт?пл?ре ?чен м?галлимн?р ?зерл?рг? тиеш була. Шул т?рд?ге м?кт?пл?р арасында сан буенча ?ченче. А?а кад?р шундыйрак м?кт?пл?р
Уфа
??м
Акм?четт?
ачыла. М?кт?п Бутягин йортында (х?зер
Тукай урамы
) урнаша.
Уку йортын булдыру ?
1871 елда
татар казна м?кт?пл?ре инспекторы итеп билгел?нг?н б?ек тюрколог-галим
Вил?елм Радлов
башлангычы. Радлов м?кт?п ?чен программалар ?зерли, д?реслекл?р т?зи, укытучыларны таба. Уку йортыны? т?п максаты ? ≪м?селман диненд?ге яшь егетл?рне Казан губернасыны? татар м?кт?пл?ренд? рус телен тарату ?чен ?зерл??≫.
М?кт?пт? уку 4 ел т?шкил итк?н. М?кт?пк? 15 яшьк? ?итк?н егетл?р алынган. Укучылар х?рби хезм?тт?н азат ител?.
Уку-укыту программасына 1-нче сыйныфтан рус теле, математика, дин гыйлеме, табигать белеме, икенче сыйныфтан аларга тарих, география ?ст?л?. ?ченче курстан педагогика ??м дидактика укытыла. Шулай ук р?сем д?ресл?ре, сызым ясау, гимнастика д?ресл?ре кер?. Татар теле укытылмый.
Уку-укытуга абруйлы м?галлимн?р ??леп ител?. К?пчелек укытучылар руслар була. Татарлардан м?кт?пт? табигать белемен ??м рус телен
Ибра?им Терегулов
бел?н
Каюм Насыйри
, дини гыйлемн?рне
Ши?абетдин М?р?ани
, аннары
Таиб Яхин
, р?сем ??м каллиграфияне
Шакир?ан Та?иров
укыта. Инспекторлар (х?зергеч? ? директор булыр иде):
М?х?мм?тгали М?хм?тов
(
1876
-
1881
),
Ша?базг?р?й ?хм?ров
(
1881
-
1900
),
Михаил Пинегин
(
1900
-
1907
), В. П. Брюханов (
1907
-
1911
), В. А. Зеленецкий (
1911
-
1912
), И. М. Крестников (
1912
-
1917
).
Уку йортына шик бел?н караучы татар халкыны? ихтирамын яулау ?чен укучыларны? ?хлак ??м т?ртип якларына зур игътибар бирелг?н. Укучылар биш вакыт намаз укырга, атнага бер тапкыр булса да м?четк? барырга, м?селманча киенерг? тиеш була. Моны м?кт?пне? т?рбиячел?ре даими тикшереп торган.
1876
-
1917 елларда
эшл?? д?веренд? ?леге м?кт?пне? к?ндезге б?леген 396 кеше т?мамлаган. Беренче чыгарылыш
1880 елда
була, ул елны м?кт?пне 5 кеше т?мамлый. Укып чыгучылар юллама бел?н казна м?кт?пл?рен? ?иб?рел?. Алар м?гъриф?т министрлыгы учреждениел?ренд? м??б?ри 6 ел хезм?т куярга тиеш була.
Монда т?рле елларда укыган ш?хесл?рд?н язучы ??м с?яс?тче
Гаяз Исхакый
, с?яс?тче, II ??м III д??л?т думалары депутаты
Садри Максуди
, революционер
Х?с?ен Ямашев
, шагыйрь
С?гыйть С?нч?л?й
, татар профессиональ театрын оештыручыларны? берсе
Ильясб?к Кудашев-Ашказарский
, галимн?р
М?хетдин Корбангалиев
,
Гыйлем Камай
,
Гыйбад Алпаров
, педагог
Нургали Надиев
, д??л?т эшлеклесе
Мирс?ет Солтангалиев
, м?галлим,
Хезм?т Батыры
Габдрахман Р?фыйковны
атарга була.
1917 елны?
14 июненд?
Вакытлы х?к?м?т укытучылар м?кт?бен укытучылар семинариясе итеп ?зг?ртел?.
[1]
М?кт?п оештыручылар тоткан максатны акламаган. Рус миссионеры
Н. Ильминский
,
Ырынбур Татар укытучылар м?кт?бе
(
1872
-
1890
) ябылу у?аеннан язганча: ≪М?кт?пне? ябылуы ? бик файдалы гам?л, ч?нки бу м?кт?п татар-м?селманнарны руслаштыру эшенд? ?зене? файдасызлыгын к?рс?тте, (м?кт?пл?р) татар фанатизмын киметмил?р, б?лки татар зыялыларын т?рбиялил?р≫. Ильминский, шулай ук Казан укытучылар м?кт?бен д? ябарга ки??ш ит?.
[2]
Инкыйлабкача Казанда югары, урта ??м махсус уку йортлары
|
|---|
|
|