Италияд? ислам ( итал.   Islam in Italia ) ? Италия территориясенд? ислам дине. Р?сми м?гъл?матлар буенча, Италия халкыны? (60 461 ме? кеше) 4,80 % ы (2 987 ме? кеше) ? Ислам дине тарафдары ( 2020 ) ^[1] . Ислам х?зерге Италияд? динн?р арасында ( католик ??м православие динн?ренн?н со? ) тарафдарларыны? саны ??м ???мияте буенча ?ченче урында тора. Аны, нигезд?, к?пт?н т?гел Италияне? колониял?ре булган Эритрея , Ливия , Сомали кебек илл?рд?н, шулай ук к?рше т?б?кл?р ? Мисыр ??м Албанияд?н к?чеп килг?н беренче буын иммигрантлар тота.

Тарих [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Урта гасырларда гар?п яулап алулары вакытында ислам дине Италияне? к?ньягында ки? таралган булган. Илне? к?ньягында 847 ? 871 елларда Бари ?мирлеге (ингл.) татар. , 700 ? 1091 елларда Сицилия ?мирлеге (ингл.) татар. яш?г?н. Тарантодагы Ислам д??л?те 880 елда юкка чыга. Ислам Сицилия норманнар кул астында булганда ки? таралган динн?рне? берсе булып кала. Гар?п теле , ким диг?нд?, гасыр д?вамында д??л?т телл?рене? берсе булып кала. ?мма 1300 елларга ислам дине утрауда к?чен югалта. Фридрих II (ингл.) татар. б?тен м?селман халкын Сицилияд?н материк ?з?ген? к?черерг? боера. Сицилия халкы латинлаштырыла ??м Рим католик динен? к?черел?. XIV гасыр башына кад?р Сицилияд? шактый зур м?селман ??мгыяте саклана ?ле. Ислам К?ньяк Италия м?д?ниятен? ??м телен? сизелерлек йогынты ясаган. XI ? XIII гасырларда Италияд? гар?п телен бел? шактый ки? таралган булган ^[2] .

Госманлы империясе солтаны М?хм?т II заманында ( 1479 елда ??м ян?д?н 1499 ? 1503 елларда ) т?рек гаск?рл?ре Италияне? т?ньяк-к?нчыгышындагы ш???рл?рг? ????м ит?. 1479 елда т?рекл?р Венеция Республикасын ?и??, аны? бел?н солых килеш?е т?зи ??м Урта ди?гезд? ху?а булып ала. 1480 елда госманлылар Родосны яулый. 1423 ? 1718 елларда Венеция Республикасы Госманлы империясен? каршы сигез м?рт?б? сугыш алып барган.

Х?зерге заман [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Ислам Италия д??л?те тарафыннан р?сми р?вешт? танылмаган. Католиклыктан аермалы башка динн?р, шул ис?пт?н я??д дине , Италия х?к?м?те бел?н имзаланган килеш?л?р р?вешенд? р?сми танылган.

2011 елда Италияд? 1 400 000 м?селман ис?пл?нг?н (ил халкыны? 2,3 % ы), Италияд? чит ил халкыны? ?чт?н бере диярлек (250 000 кеше) Италия гражданлыгын алган. Италия м?селманнарыны? к?пчелеге ? с?ннилар , шулай ук шигыйлар , бераз ?хм?диял?р бар.

Урта гасырларда м?селман халкы тулысынча Сицилия утравында ??м Апулияд? Лучера ш???ренд? тупланса, XXI гасыр башында ул ил буенча тигез таралып урнашкан: 60 % ка якын м?селман Италияне? т?ньягында яши, 25 % ы ? ?з?кт? ??м 15 % ы ? к?ньякта. Со?гы елларда илг? кил?че иммигрантларны? чагыштырмача аз ?лешен м?селманнар т?шкил ит?.

Оешма [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Италия м?селман ??мгыятен? берд?м ?ит?кчелек ?итми. 2004 ел азагында Италия министры Джузеппе Пизану м?селман ??мгыяте арасында берд?м ?ит?кчелек булдыру омтылышы ясап карый. 2005 елда Consulta per l ' Islam Italiano исемле м?селман ??мгыяте шурасы т?зел?. Бу шура Италия эчке эшл?р министрлыгы тарафыннан сайлана торган 16 м?селманнан тора. Аны? максаты ? м?селман ??мгыяте бел?н Италия х?к?м?те арасында даими ??м гармонияле диалог алып бару. Шураны? карарлар кабул ит?рг? в?кал?тл?ре юк. Ул м?селман ??мгыяте ?чен платформа буларак эш алып бара. Шура ?гъзалары арасында каршылыклар булу аны? эшен? зыян сала.

• UCOII Unione delle Comunita Islamiche d ' Italia (Италия Ислам ??мгыятьл?ре берлеге). Со?гы вакытта Ислам ??мгыятьл?рен б?йл??че т?п звено булырга омтылып, ?леге берлек с?яси аренада актив эшли.
• Италия ислам м?д?ни ?з?ге, ул Аурупада и? зур м?чет санала торган Рим м?четенд? урнашкан ^[3] .
• COREIS, Comunita Religiosa Islamica Italiana, Миланда урнашкан, шулай ук Римда филиалы бар.
• USMI Италияд? м?селман студентлары берлеге. 1970 елларда Перуджада нигез салынган ??м к?бесенч? Иордания , С?рия ??м Ф?л?стыйн студентларыннан тора.

Италияд? барлыгы сигез м?чет ис?пл?н?. Италия Аурупада м?селман халкы зурлыгы буенча д?ртенче урында торса да, м?четл?р саны буенча Францияд?н ( анда 2 200 д?н артык м?чет урнашкан ) ??м Б?екбританияд?н ( анда 1 500 д?н артык м?чет урнашкан ) нык калыша. М?четл?р ?итм?? (т?зелм??) с?б?бе ? исламны? р?сми р?вешт? д??л?т тарафыннан танылмавы ^[4] .

Франция , Алмания , Б?екбритания ??м Испания бел?н чагыштырганда Италияд? м?селман халкы к?пк? аз булса да, итальяннар ??м м?селманнар арасында м?н?с?б?тл?р киеренке, 55 % италияле ислам динен? тиск?ре м?н?с?б?т к?рс?т?.

М?чет [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Т?п м?кал?: Зур м?чет (Рим)

Римны? Зур м?чете ? Римны? ??мигъ м?чете . М?четне ?фганстанны? м??а?ирлект?ге ша?зад?се М?х?мм?т Х?с?н ??м аны? хатыны Разия нигезл?г?н. М?чет т?зелешен? каршылар була ^[5] , ?мма рим папасы Иоанн Павел II проектка ?зене? фатихасын бирг?ч, эш башлана. М?четне? архитекторлары ? Паоло Портогези, Витторио Джильотти, Сами Мусави постмодерн стиленд?ге традицион рим архитектурасын х?терл?т?че проект эшли. Бер ?к вакытта 12 000 г? кад?р гыйбад?т кылучыны сыйдыра. Ачылыш вакытында ( 1995 ) К?нбатыш Аурупада и? зурлардан санала ^[6] .

Сылтамалар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• The Grand Mosque of Rome and Islamic Cultural Centre (ингл.)
• Nicola Colaianni . La Consulta per l'Islam Italiano, un caso di revisione strisciante della Costituzione 2020 елны? 12 февраль к?ненд? архивланган . (италь.)

Иск?рм?л?р [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]