Wikipedia ? ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Идел буе Болгары д??л?тене? Ислам динен кабул ит?е latin yazuında])
| Идел буе Болгары д??л?тене? Ислам динен кабул ит?е
|
Татарстан Республикасы
нда
Идел буе Болгары
д??л?тене?
Ислам
динен кабул ит?е
к?не
922 елны?
21 мае
дип ис?пл?н?.
Заманында
?уннар
ка?ынлыгына керг?н
болгарлар
со?рак аннан аерылып чыгып кит?л?р, л?кин ?з-?зл?рен ?уннар варислары дип санауларын д?вам ит?л?р. ?ун походларында катнашканнан со?, болгарлар Т?б?н
Идел
буенда урнаша, анда
Б?ек Болгар иле
д??л?тен барлыкка китер?. Д??л?т VII й?зне? башында
Кубрат хан
хакимлеге чорында ч?ч?к ата.
Х?з?рл?р
к?ч?ю бел?н туры килг?н Кубрат ?леменн?н со?
Аспарух
ханы (644-700 еллар) ?ит?кчелегенд?ге болгарларны? бер ?леше
Дунай
буена к?чен?. Биред? алар ?ирле халыкны ?ит?кли,
681 елда
Дунай Болгариясе
д??л?тен? нигез сала.
Идел буе болгарларыны? ислам динен кабул ит?л?ре турындагы риваятьл?р
[
?зг?рт?
|
вики-текстны ?зг?рт?
]
- Беренче версия буенча, болгарларны? к?бесе к?чеш вакытында т?рки ??м монголларны? борынгы дине
т??речелек
диненд? булган. Б?лки, болгарлардан башка дин тарафдарлары да булгандыр, м?с?л?н, христианнар, зороастрийлылар яки Т?ньяк Кавказ халыклары диненд? д? булгандыр, л?кин бу хакта фактлар юк.
Х?з?рл?р
бел?н
гар?пл?р
арасында сугыш озак еллар буе бара. 737 елда гар?пл?р ?и??. Аларны? М?рв?н исемле ?ит?кчесе ханга ?йт?: “Без сезне басып алдык, ?мма артык борчылмагыз, без сезг? кагылмабыз, л?кин ислам динен кабул ит?сез”. Теге
ислам
динен кабул ит?рг? м??б?р була.
[1]
М?рван походыннан со? 737 елда, Болгар к?бил?л?ре я?а урынга м?селман булып к?ченг?н. ??рх?лд?,
Ибн Фадлан
: ≪без аларны? берд?м ислам динен кабул итк?н биш ме?г? якын ир-ат ??м хатын-кыздан торган кабил?сен к?рдек. Бу кабил? б?р?н??р дир атала≫. Шул ук вакытта
б?р?н??р
исеме Х?з?р ш???рл?рене? берсе булган ??м, ?з чиратында, Х?з?р яки Болгар кабил?л?рене? берсе шулай аталган
[2]
.
- Икенче версия буенча, ислам биред? с??д? бел?н ш?гыльл?нг?н
Хорезм
тарафдары эшч?нлеге н?ти??сенд? тарала ??м ки? территорияне яулап ала, шул ис?пт?н х?зерге Иран ??м ?фганстан ?леше д? кер?. Бу гипотезаны? бер риваяте сакланган. ?л-Гарнати буенча, ≪Болгар ≪с?зене? м?гън?се ? галим кеше ик?н≫. Эш шунда ки, м?селман с??д?г?рл?рене? берсе безг? Бохарадан килг?н, ? ул медицинаны яхшы белг?н факих булган. Патша хатыны авырып кит?, патша ?зе д? авыр чир бел?н авырып кит?.
Тик аларны? чире к?ч?я, шу?а к?р? алар икесе д? ?лемн?н курка башлый. ??м с??д?г?р аларга ?йт?: ≪?г?р мин сезне д?валасам ??м т?з?леп китс?гез, минем динемне кабул ит?сез". Алар риза булалар. Ул аларны д?валый, алар т?з?л? ??м ислам динен кабул ит?л?р, ??м аларны? иле д? ислам динен кабул ит?.
- Югарыда санап ?телг?н фаразлардан тыш, ислам динене? Идел буе Болгариясен? ?теп кер?ене? тагын бер версиясе бар. Бу версия М?х?мм?д п?йгамб?ребезне? ?ч
с?хаб?се
кил? бел?н б?йле. Шуларны? берсе ? Габдерахман бине З?б?ер, хан кызы Туйбик?не д?валый, а?а ?йл?н? ??м Болгар династиясен? нигез сала. Бу риваятьк? ?ст?п, ?леге с?х?б?л?рне? каберл?ре XVII гасырга кад?р сакланган, дил?р. ? хакыйкатне ялган фаразлар, буш фикерл?р ??м саф ялган дип ис?пл??челер д? бар
[1]
.
Д??л?т дине исламны игълан ит? болгар халкы тормышында я?а с?хиф? ачса, элек ул к?п санлы т?рки н?сел берлекл?рене? берсе ген? булса, х?зер ислам цивилизациясене? Т?ньяк форпостына ?верел?. Ислам динен д??л?т дине дип игълан ит? д??л?т суверенитетын игълан ит? бел?н бер.
Х?з?р ка?анлыгы
бу фактка кискен карый.
Татарстанда
21 май
Идел Болгарында исламны р?сми кабул итк?н к?н буларак билгел?п ?тел?
[3]
.
