Dwayt Devid Eyzenhauer
(
inglizca
Dwight David Eisenhower
, cı?ı? aytele?e
Ayzenhauer
,
Ayk
qu?amatı taral?an,
1890
-
1969
) ?
AQ?
dawlat ham xarbi e?leklese,
arme
yanaralı (
1944
),
AQ?
34-nce prezidentı (
1953
-
1961
).
1890
yılda
Texas
?tatı Greyson bulgesenda tu?an.
1915
yılda West-Poynt xarbi akademiasen tamamlıy.
1920
yıldan AQ? ?askarenda xezmat ita, ?ul isaptan cit ilda, xarbi ministrlıqta, ?askar ?tabında.
1939
-
1945
yıllarda
?kence Botendonya su?ı?ında
Awrupada
?ı
AQ?
?askar ba?lı?ı,
1942
yıldan
sar?askar
.
1942
yılnın noyaberennan Tonyaq
Afrika
ham
Urta dingez
Berekta?lar koclarenen
sar?askare
.
1943
yıldan Konbatı?
Awrupada
?ı berekta?lar ekspeditsion koclarenen yu?arı sar?askare.
1944
yılda
Overlord operatsiasen
(Normandia desant operatsiasen) citakli,
AQ?
-
ingliz
Normandia desant operatsiase naticasenda Awrupada ikence front acıla.
Kup bulaklarga layıq bula, ?ul isaptan
SSRB
"Cinu" (
Победа
) ordenı kavalerı bulıp tora.
Ocence reyxn
ı tar-mar itkannan son, Eyzenhauer - Almaniadage AQ? okkupatsion koclarenen sar?askare.
1945
-1948 yıllarda AQ? ?askare ?tab ba?lı?ı.
1950
-1952 yıllarda Aurupada?ı
NATO
koclarenen yu?arı sar?askare.
1948
-1952
Nyu-York
Kolumbia universitetın
ın rektorı.
1953
yılda
AQ? Respublika firqasenn
an namzate bularaq
AQ?
prezidentı itep saylanıla.
1953
-
1961
yıllarda AQ? prezidentı.
Prezident wazifasında Eyzenhauer ictima?i moxtaclar?a aqca kulamen qısqarta, un qara?lı koclar yaqla?an antikommunistik caralarnı utkara, Rozenberg ?ailase ulem cazasına xokem itela.
Tı?qı sayasatta Eyzenhauer
salqın su?ı?
,
a?qınıp qorallanu
, donyanın torle noqtalarında AQ? strategik torı?nı nı?ıtu caraların utkara.
SSRB
belan monasabatta "su?ı? qurqınıcı kilep tuu xalenda" bulu maslagen yaqlıy.
1954
yılda
Gvatemala
?a qar?ı hocum itune oyı?tıra.
1953
yılda
Koreyad
a waqıtlı solıx kile?ue imzalana.
1955
yılda
Jenevada
,
1959
yılda AQ?ta yu?arı daracada
SSRB
-
AQ?
ocra?uları uza.
1959
yılda
SSRB
ba?lı?ı
Nikita Xru?cev
AQ?qa rasmi safar yasıy.
1960
yılda
Sverdlovsk
ostennan AQ? kuzlaw
ocqıc
ı
U-2
barep to?erela, bu waqi?a Eyzenhauernın SSRB?a cawap safarennan ba? tartu sababe bula.
Duayt Eyzenhauer onıqası
Syuzen
tatar
sovet kurenekle fizi?ı
Roald Sa?diev
ka kiawga cı?a.
1969
yılda Duayt Eyzenhauer
yorak
awırtuınnan ula.