| Грек-рим к?р?ше
|
|---|
|
| Халыкара федерация
|
FILA
|
|---|
| Башка исемн?ре
|
француз к?р?ше, классик к?р?ш
|
|---|
| Беренче тапкыр иск? алына
|
б.э. кад?р 774 ел
|
|---|
| Сыйфатламасы
|
|---|
| Т?рл?р
|
ир-атлар, хатын-кызлар к?р?ше
|
|---|
| Категория
|
берг?-бер к?р?ш
|
|---|
| кир?к-ярак
|
трико
|
|---|
| ?тк?рел? урыны
|
кел?м
|
|---|
| Уйналу вакыты
|
6 мин
|
|---|
| Максаты
|
р?хс?т ителг?н алымнар кулланып, бер-берсен тигезл?нешт?н чыгарып, аркасы бел?н кел?мг? кысу
|
|---|
| Олимпия уеннарында
|
1896
|
|---|
Грек-рим к?р?ше
? кара-каршы сугышны? бер т?ре; к?р?шчел?р р?хс?т ителг?н алымнар кулланып, бер-берсен тигезл?нешт?н чыгарып, аркасы бел?н кел?мг? кысарга тиешл?р. Грек-рим к?р?шенд? аяк бел?н техник (
аяк чалу
лар,
эл?ктер?
л?р) алымнар, шулай ук аяктан тотып к?р?ш? тыелган. Башка атамалары ?
классик к?р?ш
,
француз к?р?ше
.
Классик к?р?ш
Борынгы Грецияд?
барлыкка килг?н,
Борынгы Рим
д??л?тенд? ?сеш алган. Б?генге кагыйд?л?р
XIX гасырны?
беренче яртысында
Францияд?
кабул ителг?нн?р.
Грек-рим к?р?ше
Беренче Олимпия уеннары
программасына кертелг?н.
1898 елда
Европа чемпионатлары,
1904 елдан
? Д?нья чемпионатлары уздырылып кил?.
1912 елны
барлыкка килг?н
FILA
Халыкара к?р?ш федерациясен? 120 ил оешмасы кер?. FILA тарафыннан
XX гасыр
к?р?шчесе итеп 3 тапкыр Олимпия чемпионы, 10 тапкыр Д?нья чемпионы, 12 тапкыр Европа чемпионы ??м 13 тапкыр
СССР
/Россия чемпионы
Александр Карелин
сайланган.
Грек-рим к?р?ше ? ул ике спортчыны? кара-каршы очрашуы (
алыш
). К?р?ш техник яктан т?рле алымнар бел?н алып барыла, алымнар г??д?не? билд?н ?стен ?ирен? кулланыла. Алышны? т?п максаты ? к?нд?шне аркасына салу (
туше
).
Алыш ?ч периодтан тора. ?г?р ике периодта ?и?еп чыкса, спортчыга ?и?? бирел?. Бу ? баллар буенча ?и?? дип атала. Алыш шулай ук вакыттан алда туктатыла, ?г?р к?р?шче 6 баллдан артык ?стенлекне ?ыйса, яки ясалган алымы 5 балл итеп б?ял?нс? (
техник ?стенлек
). К?р?шчел?р балларны ??рбер ыргыту,
тоткарлау
[1]
яки алым ?чен ?ыя. Балларны ик??л?шеп кел?мд?ге рефери ??м читт? утырган баш х?кемдар билгелил?р.
Пассив к?р?шк?н к?р?шчене? к?нд?шен? баллар тапшырыла ала. ?г?р х?кемдарлар бер??г? д? ?и??не бир? алмыйлар, ул чакта жир?б? буенча бер спортчыга алым кулланырга форсат бирел? (
партер
). Алым килеп чыкса, тулаем ?и?? ????м ит?чег?, килеп чыкмаса ? якланучыга бирел?.
Кел?мг? чыгарыла т?нен? т?рле майлар с?ртм?г?н, кыска тырнаклы, кыска ч?чле, ?зе бел?н кульяулыгы булган спортчылар чыгарыла. Х?кемдарлар бел?н с?з к?р?штер? катгый тыела.
== К?р?ш техникасы ==
К?р?шче аягур? к?р?шк?нд? биек, уртача, т?б?н
стойка
да тора ала. Шулай ук у?ьяклы, сульяклы, фронталь стойка була ала. Кагыйд? буларак, к?р?шче к?члер?к аягын ?залдына чыгарып басып тора. Югары ??м уртача стойкада ????м ?чен, т?б?н стойка ? яклану ?чен кулай.
Аяклар ≪к?р?шм?с?≫ д?, аларны? торышы ??м х?р?к?те х?литкеч була. К?пчелек ыргытулар ????м ит?чене? аягы тезд?н б?гелг?н килеш башлана ??м якланучыны? авырлыгын егар ?чен турая т?шеп д?вам ит?.
Ирекле к?р?шт?н аермалы буларак, грек-рим к?р?шенд? эл?ктереп ??м аяк чалып к?р?ш? тыела. Шулай ук буыннарга каршы юн?лтелг?н алымнар,
авырттырып тотулар
, ике куллап муеннан кысу (5 сек буена) тыелган. К?р?шче к?нд?шен куллар бел?н тотып ыргытыр ??м к?т?рер ?чен г??д?не? югары ?лешен актив куллана. И?г?-и? к?р?шк?нд? физик яктан к?члер?к спортчы ?стенлек ит?.
Классик к?р?шт? аягур? д?, яткан килеш т? к?р?ш?л?р (
партер
). Партерга к?ч?р ?чен т?рле
ыргыту
(≪вертушка≫, ?йл?ндереп, бетерелеп, ?з ?стенн?н) ??м
егу
(муеннан ??м и?баштан тотып, кул астына кереп) алымнары кулланыла. Ыргытуларны? ?зенч?леге ? ыргытканда егылучыны ычкындырмаска кир?к. Егылганны
≪к?перчек≫
к? чыгартмыйча аркасы бел?н кел?мг? бернич? секундка кысарга кир?к. Мо?а ирешер ?чен к?нд?шне
т?г?р?терг?
, ? ≪к?перчек≫не ≪вату≫ ?чен к?ч бел?н кысарга ярый.
Дзюдо
бел?н
самбодан
аермалы буларак, грек-рим к?р?шенд? к?нд?шне г??д?д?н ген? тотарга ярый. Киемн?н, колаклардан, бармаклардан, ?енси ?гъзалардан, бел?кл?рд?н тотарга ярамый. Кул чугыннан, и?башыннан, муеннан (бер кул бел?н), аркадан (ике куллап) тотарга р?хс?т.
Классик к?р?ш ? к?ч ??м сыгылмалыкны? катнашмасы. К?нег?л?рд? аерым урын ≪к?перчек≫т? торуга бирел?. ≪К?перчек≫т? кел?мг? баш т?б?се, куллар, табаннар, кайчакта ияк бел?н ма?лай тиеп торалар, сыртлар дугадай б?гелеп тора. Сыгылмалыкны ?стерер ?чен кайбер акробатик алымнар кулланыла: м?т?лчек ату, ≪т?г?рм?ч≫, кулларда басып тору, рондат, аркада яткан х?лд?н сыгылып аякка басу
[2]
.
Сулыш органнары ??м гомуми чыдамлык й?гер? ??м х?р?к?тч?н уеннар бел?н т?рбиял?н?.
Регби
аеруча популяр. Катлаулы алымнар салам тутырылган манекен ?стенд? ясала, яки
куларкадаш
бел?н.
Физик к?чне ?и?азлар (арата,
[3]
борыслар) ярд?менд?, шулай ук авырлыклар к?т?реп ?стер?л?р.
Авыр атлетика
алымнарын: становая тяга, (штанганы) салмак к?т?р? ?.б. к?р?шчел?р ки? куллана. Шулай ук гимнастик дивар янында торып, жгутны билг? салып, ярым-?йл?нешл?р ясарга кушалар.
К?р?шчене? ?и?азына плавки, к?р?ш трикосы, оек, йомшак к?р?ш кедалары, кульяулык (яки тампон) кер?л?р. Со?гысы ? тир ??м канны с?ртеп алыр ?чен.
- Укучылар ? 14-15 яшь
- Кадетлар ? 16-17 яшь
- Юниорлар ? 18-20 яшь
- Сениорлар ? 20 яшьт?н ?лк?нр?к
укучылар кадетлар юниорлар сениорлар
1. 29-32 кг 1. 39-42 кг 1. 46-50 кг 1. 50-55 кг
2. 35 кг 2. 46 кг 2. 55 кг 2. 60 кг
3. 38 кг 3. 50 кг 3. 60 кг 3. 66 кг
4. 42 кг 4. 54 кг 4. 66 кг 4. 74 кг
5. 47 кг 5. 58 кг 5. 74 кг 5. 84 кг
6. 53 кг 6. 63 кг 6. 84 кг 6. 96 кг
7. 59 кг 7. 69 кг 7. 96 кг 7. 96-120 кг
8. 66 кг 8. 76 кг 8. 96-120 кг
9. 73 кг 9. 85 кг
10 73-85 кг 10. 85-100 кг
- Укучылар ??м кадетлар ??рберсе 1 минут 30 секундлык 3 периодта к?р?ш?
- Сениоры бел?н юниорлар 2 минутлык 3 период к?р?ш?
??р период ахырында х?кемдарлар ?и??чене билгелил?р. ?г?рд? к?р?шче ике периодта ?стенлек бел?н к?р?шк?н, ул автоматик р?вешт? алышны? ?и??чесе итеп билгел?н?.
1 балл бирел?:
- К?нд?шен партерга (ике кулы ??м бер тезе бел?н, яки ике тезе, бер кулы бел?н ид?нг? тиеп торган х?лд?) куйган к?р?шчег?;
- Стойкада яки партерда чакта к?нд?шен? каршы д?рес алым кулланган, шуны? бел?н аны кыен х?лг? куйган к?р?шчег?;
- Алым кулланып к?нд?шен тоткарлаган, аны? артында торган к?р?шчег?;
- К?нд?шен тоткарлаган, яки аркасы бел?н кел?мг? таба бер яки ике кулына куйган к?р?шчег?;
- К?нд?шен кыен х?лд? 5 секундтан артык тоткан к?р?шчег?;
- Кел?мн?н читк? кит?че, дорфалык к?рс?т?че, к?р?шт?н качучы к?р?шчене? к?нд?шен?.
2 балл бирел?:
- Партерда д?рес алым ясаучыга;
- К?нд?шен аркасында шуышырга м??б?р итк?н ?чен;
- К?нд?шен кел?мн?н читк? кит?рг? м??б?р итк?н ?чен;
- ????мне тыелган алым кулланып туктаткан ?чен ????м ит?чег? бирел?;
- ?г?р ????м ит?че алым ясаганда аркасы бел?н кел?мг? тис? (туше) яки аркасы бел?н кел?мн?н т?г?р?п узса к?нд?шен? бирел?;
- Стойкада торган килеш ????м ит?чене? кискен алымын тоткарлап, тегене авыр х?лг? куючыга
3 балл бирел?
:
- Стойкадан, кече амплитуда бел?н, к?нд?шне авыр х?лг? куйган алым ?чен.
- Кел?мн?н аерып, кече амплитуда бел?н д? ясалган алымнар бел?н, м?г?р ????м ит?че бер яки ике тезе бел?н кел?м ?стенд? торса да; н?ти??д? якланучу к?р?шче авыр х?лг? куелырга тиеш.
- Зур амплитуда бел?н ясаган алым ?чен, г?рч? якланучы к?р?шче шундук авыр х?лг? куелмаса да.
- ?г?р д? якланучы к?р?шче а?а каршы алым ясаганда кел?мг? кулы бел?н тиеп, шундук авыр х?лг? куелса, ????м ит?ч шулай ук 3 балл бел?н б?л?кл?н?.
5 балл бирел?
:
- стойкадан зур амплитуда бел?н ясалган, к?нд?шне авыр х?лг? куйган барлык ыргытулар ?чен.
- К?р?шче партерда х?лд? к?нд?шен кел?мн?н аерып ч?йг?н, аны авыр х?лг? куйган алымнар ?чен.