Бохара татарлары ( бохарлыклар ) ? Россия империясе халкы составында этнографик ??м социом?д?ни т?ркем. Килеп чыгышы буенча Бохара ханлыгыннан чыгучылар. Себер татарлары формалашуында сизелерлек ?леш кертк?нн?р.

Тарих [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Этник яктан, бохарлыклар ?зб?к, та?ик ??м уйгурларны, азрак санда казакъларны, кыргызларны ??м каракалпакларны ?з эчен? алганнар. Т?п телл?ре булып фарсы ??м чагай телл?ре торган. Бохара с??д?г?рл?ре Бохар ханлыгыннан читт? с??д? итк?н, шуны? аркасында бохарлыклар, нигезд?, с??д?г?р халкы итеп кабул ителг?н.

XIV гасырда, Себерг? даими р?вешт? к?п ислам в?газьчел?ре кил?. Алар м?кт?пл?р ачып, себер татарларын грамотага ?йр?тк?нн?р. Аларны? к?бесе биред? яш?рг? д? калганнар. Инде К?чем-хан чорында бирег? Бохара с??д?г?рл?ре д? кил? башлаган. Себер яулаганнан со?, Россияд? Урта Азия илл?ре бел?н с??д? ит? туктала. Моннан б?тен якта да зыян к?р?. 1596 елда воевода Григорий Иванович Доможиров аша патша Федор Иоаннович бохарлыларга пошлинасыз с??д? к?рс?тм?се бир?. ^[1] Бохаралылар Себерг? ялгыз гына да, гаил?л?ре бел?н д? к?ченеп килг?н.

Башта с??д? ?з?ге Тубыл ш???ренд? урнашкан була, аннары Тарага ??м Себерне? башка ш???рл?рен? тарала. Тубыл губернасында т?рле ?язл?рд? бернич? Бохара волосте була. Аерым алганда, XX гасыр башына кад?р Тубыл губернасыны? Тара ?язенд? нигезд? бохара татарлары яш?г?н Бохара волосте була. Бохаралылар бик к?п с??д? ташламалары ала. ?з кулларында к?нчыгыш тауарлары бел?н с??д? ит?не тотканнар. 1648 елдан башлап бохарлылар Себерд?н Казанга, ?стерханга, Архангельск ??м Россияне? башка ш???рл?рен? ирекле й?р? хокукы алалар.

XVII гасыр ахырына кад?р бохарлыларны? ?ир бил?м?л?ре булмый. Со?рак кына игенчелек бел?н ш?гыльл?н? башлыйлар. ^[2] XVIII гасырдан башлап рус с??д?г?рл?ре басымы астында Россия х?к?м?те бахара татарларын кыса башлый.

Бохаралылар татарлар бел?н бер авылда яш?г?нн?р. XIX гасыр ахырына бохарлылар инде себер татрларыннан берни бел?н д? аерылмый башлыйлар. Алар ?з теллл?рен, м?д?ниятен онытканнар ??м тулысынча татарлар тарафыннан ассимиляциял?нг?нн?р. Р?сми статистика аларны 1926 елга кад?р аерып тора. Алай да ≪бохаралы≫ милл?те 1930 еллар башына кад?р документларда очраган ?ле. Б?ген бохаралы исеме бары тик Бохара ш???ренд? яш??чел?рг? карата гына кулланыла.

Таралышлары [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Т?м?нне? аргы ?лешенд? Бохара бист?се дип аталучы ш???р районы бар. Т?м?нд?н ерак т?гел урнашкан Ямбай ??м Турай авылларында бохарлылар н?селе кешел?ре яши. Шулай ук Омск ?лк?се территориясенд? XV?XVII гасырларда бохарлылар тарафыннан нигез салынган бернич? торак пункт бар ( Яланк?л , ?л?нк?л , Кызатау , Аубаткан , Тусказан ??м башкалар).

Иск?рм?л?р [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Чыганаклар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• Милли-м?д?ни мирасыбыз: Томск ?лк?се татарлары. ? Казан, 2016. ? 432 б. ? (Ф?нни экспедициял?р х?зин?сенн?н; унд?ртенче китап). ISBN 978-5-93091-216-6

?д?бият [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• Клюева В. П. Бухарские общины в Сибири (конец XVI ? начало XIX вв.) //Проблемы экономической и социально-политической истории дореволюционной России. Тюмень, 2001. С. 77-85.
• Клюева В. П. Использование генеалогических данных при изучении социальной истории (на примере выявления родственных связей сибирских бухарцев кон. XVII ? нач. XVIII вв.) //Вторые Тюменские родословные чтения. Материалы и тезисы докладов межрегиональной научно-практической конференции. Тюмень, 2002. С. 103?104. ? ISBN 5-88131-210-4
• Клюева В. П. Сибирские бухарцы Тобольской губернии (конец XVII?XIX вв.): демографический анализ //Словцовские чтения-2001: тезисы докладов и сообщений научно-практической конференции. Тюмень, 2001. С. 95-96. ? ISBN 5-88081-248-0
• Материалы по землевладению и экономическому быту оседлых инородцев Тобольской губернии: исследование И. А. Андроникова/ при участии чинов Тобольской переселенческой организации В. М. Егорова, К. К. Иванова, М. К. Колпакова, Ф. К. Лискина и А. Р. Шнейдера. Главное управление землеустройства и земледелия. Переселенческое управление Тобольского района. ? Тобольск: Губ. тип. , 1911.- X, 395.
• Осколков М. Бухарцы в Тюмени //Лукич. 2001. Ч. 4. С. 184?196.