Wikipedia ? ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Борчалар latin yazuında])
Борчала?р
(Aphaniptera, яки Suctoria, яки Siphonaptera) ? кан суыручы
канатсыз б???кл?р
отряды.
Кошлар
??м
имез?чел?рне?
к?п т?рл?рене? вакытлы паразитлары. Т?рле чыганаклар буенча, д?нья фаунасында 1050 д?н алып 1800 г? кад?р т?р санала. ТРда 44 т?ре билгеле, шуларны? 15 е к?псанлы ??м ки? таралган. Алар арасында кеше (Pulex irritans), м?че ??м эт (Ctenocephalides felis ??м Ct.canis), вак имез?чел?р (Ceratophyllus penicilliger, C. turbidus, Leptopsilla bidentata), кош борчалары (Ceratophyllus gallinae, C. styx, C.hirundinis) бар. Зурлыгы 3 т?н алып 7 мм га кад?р. Сарыдан алып куе ко?гырт т?ск? кад?р.
Г??д?се ян-яктан кысылган, нык хитинланган, к?п санлы т?кл?р ??м нечк? ч?нечкел?р бел?н капланган ??м хайваннар йонында, кош каурыйлары арасында к?ч?г? ?айлашкан. Канатлары юк. Башында бер пар гади к?зе (борчаларны? кайберл?ре сукыр), ?ч буынлы бер пар мыекчасы бар, авыз аппараты кисеп-кадап суыра торган. ?ч к?кр?к сегментына ?ч пар аяк ялгана. Арткы пар аяклары озынрак ??м алар сикер?г? ?айлашкан. Кан бел?н ген? туена. Ана борчалар кеше ??м хайваннар яши торган урыннарда 0,5 мм зурлыктагы озынча т?г?р?к ак
йомыркалар
сала. Ояда 3 т?н алып 5 к? кад?р
йомырка
була (борчалар ?з гомеренд? 450 г? кад?р
йомырка
сала ала). Алардан ?итлекк?н борча тиз?кл?ре (ч?нки аларда органик калдыклар ??м эшк?ртелеп бетм?г?н кан була) бел?н туенучы х?р?к?тч?н суалчансыман личинкалар чыга. ?сеш процессында личинкалар ?ч тапкыр кабыкларын алыштыра, ?сешне? со?гы стадиясенд? п?р?вез кузысы бел?н чорналган х?р?к?тсез курчакка ?йл?н?л?р. Борчаларны? гомер озынлыгы бернич? айдан 3 елга кад?р.
Борчалар ?
чума
,
т?л?м?
,
талпан энцефалиты
,
сальмонеллез
, пастереллёз,
бруцеллез
?.б. авыруларны таратучылар.
