Адыге?я Республикасы?
(
Адыгея
,
адыг.
Адыгэ Республик
,
рус.
Республика Адыгея
) ?
Россия Федерациясе
бел?н берл?шк?н
[1]
,
Россия Федерациясе субъекты
,
К?ньяк федератив округына
кер?.
1922 елда
Адыгея автономияле ?лк?се буларак нигезл?н?.
Башкаласы ?
Майкоп
ш???ре.
Адыгеяны? физик харитасы
Республиканы? т?ньяк ?леше тигезлек, к?ньякта ? Зур
кавказ
таулары урнаша. Адыгея территориясене? якынча 40 % урманнар алып тора.
Республикада уртача-континенталь климат, ??й к?не
июль
аенда уртача температура +28 °С, кыш к?не
гыйнвар
аенда ?2 °С.
Адыгеяны? и? зур елгалары:
Кубань
,
Лаба
,
Белая
.
Адыгея Россия Федерациясе субъектлары ??м чит ил д??л?тл?ре бел?н чикт?ш т?гел.
Адыгея территориясе 1922 елда формалаша. Республика территориясенд? археологик
бронза
??м
тимер гасыр
ларга караган ??йк?лл?р бар.
Адыгейлар
т?рле вакытларда ирекле халык булып яши, ?мма
Кавказ сугышы
н?ти??сенд?, 1859-1864 елларда адыгейларны? к?бесе
Госман империясен?
, калганнары Кубаньны? сул ягына к?чен?.
Адыгея Республикасы
1922 елны?
27 июленд? Чирк?с (Адыгея) автоном ?лк?се буларак барлыкка кил?, ?з?ге ? Краснодар ш???ре, со?рак 1928 елда исеме Адыгея автоном ?лк?се дип ?зг?ртел?.
1936 елны?
10 апреленд? ?лк?не? ?з?ге Майкоп ш???ре к?черел?.
1990 елны?
5 октябренд? Адыгея АССРы формалаша, ?
1992 елны?
24 мартынан Адыгея Республикасы т?зел?.
2007 елдан
республиканы? президенты ?
Аслан Тхакушинов
.
Халык ? 440 327 кеше (
2011
), ш???рд? яш??чел?р ? 52,6 % (
2006
).
| Халык
|
1979 елдагы
сан
ме? (
*
)
|
2002 елдагы
сан
ме? (
*
2012 елны? 26 гыйнвар к?ненд?
архивланган
.
)
|
2010 елдагы
сан
ме?
[2]
|
| Руслар
|
285,6 (70,6 %)
|
288,3 (64,5 %)
|
270,7 (63,6 %)
|
| Адыгейлар
|
86,4 (21,4 %)
|
108,1 (24,2 %)
|
107 (25,2 %)
|
| ?рм?нн?р
|
6,4 (1,6 %)
|
15,3 (3,4 %)
|
15,6 (3,7 %)
|
| Украиннар
|
12,1 (3,0 %)
|
9,1 (2,0 %)
|
5,9 (1,4 %)
|
| Курдлар
|
…
|
3,6
|
4,5 (1,1 %)
|
| Черкеслар
|
…
|
…
|
2,7 (0,6 %)
|
| Татарлар
|
2,4
|
2,9
|
2,6 (0,6 %)
|
| Чег?нн?р
|
1,1
|
1,8
|
2,4 (0,5 %)
|
| Белоруслар
|
2,2
|
1,9
|
…
|
| Греклар
|
1,0
|
1,7
|
…
|
| ?зерил?р
|
…
|
1,4
|
…
|
| Алманнар
|
1,4
|
1,2
|
…
|
| Чеченнар
|
…
|
1,1
|
…
|
Татарлар
Адыгеяд?
Киров
(Шовгенов районы),
Политотдел
,
Отрадный
(Кошехабль районы), Афипсип (Тахтамукай районы) авылларында,
Майкоп
ш???ренд? яшил?р.
Республикада 2 ш???р округы ? Майкоп ??м Адыгейск, 7 муниципаль район, 5 ш???р ?ирлеге ? ш???рсыман бист?се, 48 авыл ?ирлеге, 225 авыл торак пункты (
2006
).
Ш???р округлары:
- Адыгейск ш???ре;
- Майкоп ш???ре.
Муниципаль районнар:
| Торак пункт исеме
|
2010 елдагы
халык саны буенча
ме?
[3]
|
| Майкоп
|
 166,5
|
| Яблоновский
|
 26,8
|
| Энем
|
18,0
|
| Гиагинская
|
15,0 (
2008
)
|
| Адыгейск
|
14,7
|
| Ханская
|
11,1 (
2008
)
|
| Тульский
|
10,7
|
| Красногвардейское
|
9,0 (
2008
)
|
| Кошехабль
|
7,7 (
2008
)
|
| Каменномостский
|
7,2
|
| Дондуковская
|
6,5 (
2008
)
|
| Тлюстенхабль
|
5,5
|
| Тахтамукай
|
5,2
|
Майкоп ??мигъ м?чете
Адыгеяда яш??чел?р т?рле
дин
в?килл?ре.
Адыгейларны?
к?пчелеге ??м анда яш??че татарлар да нигезд?
м?селманнар
.
Адыгеяда яш??че
руслар
,
украиннар
??м
беларуслар
христиан
диненд?.
Халыкны? бернич? ?леше
атеист
.
1994 елда Майкоп ш???ренд?
чирк??
т?зел?.
М?селман
гыйбад?тхан?л?ре бик аз була.
2000 елны?
2 ноябренд?
Майкоп ??мигъ м?чете
ачыла. М?чет ачылышы республика м?селманнары ?чен ист? калырлык вакыйга була.
- ≪Нальмэс≫
? Адыгеяны? д??л?т академия халык бию ансамбле.
- ↑
Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2
- ↑
Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
, archived from
the original
on 2020-05-01
, retrieved
2012-06-09
- ↑
Росстат. Информационные материалы о предварительных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года. Численность населения районов и городских населённых пунктов субъектов Российской Федерации
, archived from
the original
on 2011-06-27
, retrieved
2012-06-09