Zincirlikuyu Mezarlı?ı
, eski adıyla
Zincirlikuyu Asri Mezarlı?ı
,
?stanbul
'un
?i?li
ilcesinin
Esentepe
mahallesi sınırları icerisinde bulunan bir Musluman
mezarlı?ıdır
. Esentepe ile
Levent
arasında, bulundu?u
Zincirlikuyu
semtiyle aynı adı ta?ıyan mezarlı?ın bakımı ve i?letmesi
?stanbul Buyuk?ehir Belediyesi
tarafından yapılmaktadır. Ana giri? kapısı
Nispetiye Caddesi
-
Buyukdere Caddesi
ba?lantı yolu uzerindedir.
Mezarlı?ın bulundu?u alan, 1870 yılında Osmanlı Sultanı
Abdulaziz
'in o?lu
Yusuf ?zzeddin Efendi
icin yaptırılan yazlık av ko?kunun bahcesi idi.
[1]
1916 yılında Yusuf ?zzeddin Efendi'nin ko?kte olu olarak bulunmasının ardından ko?k ve civarı u?ursuz olarak anılmaya ba?landı. ?ehzadenin intihar etti?ine dair spekulasyonların yanı sıra
?ttihat ve Terakki
tarafından suikast sonucu olduruldu?u haberleri de eklenince, semtin u?ursuzlu?una inanılarak bu bolgeye ra?bet edilmedi.
[2]
1930'lu yıllara kadar kırsal durumdaki bu bolgeye en yakın yerle?me
Mecidiyekoy
'deydi. ?ehir dı?ında yeni bir mezarlık kurulmasına karar verildi?inde en uygun yer olarak hem
?i?li
'den hem de
Be?ikta?
'tan ula?ılabilen ve geni?leme imkanı bulunan
Zincirlikuyu
secildi. Bu anlayı?a uygun olarak 1935 yılında Zincirlikuyu'da 380.847 m² alan uzerine modern bir mezarlı?ın in?asına ba?landı. 12 Nisan 1937'de ?air ve yazar
Abdulhak Hamit Tarhan
,
Ataturk
'un talimatıyla Zincirlikuyu Mezarlı?ı'na defnedilen ilk ki?i oldu.
[3]
[4]
Asri Mezarlık in?a edilirken "Hatıralar Parkı" adıyla, daha cok Turk sanat ve fikir adamları ile farklı alanlarda tanınmı? insanların da defnedilece?i bir yer olarak du?unuldu. Buna istinaden,
Omer Seyfettin
'in naa?ı 1939 yılında
Turkiye Buyuk Millet Meclisi
'nin kararı ile
Kadıkoy
Mahmutbaba Mezarlı?ı'ndaki kabrinden alınarak buraya defnedildi.
[4]
?stanbul'un
modern
bicimde duzenlenmi? ilk asri mezarlı?ı olan Zincirlikuyu, 1959 yılına kadar halk arasında "asri mezarlık" olarak anıldı.
[5]
Bu tarihten sonra ise bilinen konumundan dolayı Zincirlikuyu Mezarlı?ı ismiyle anılmaya ba?landı. 1950'lerde cevresinde ortaya cıkmaya ba?layan yerle?meler mezarlık alanının geni?lemesini onledi. Cevresindeki yapıla?ma surecine paralel olarak 1960'lı yıllarda bugunku sınırlarına ula?tı. 1973 yılında
Etiler
(
Nispetiye Caddesi
)-
Buyukdere Caddesi
ba?lantı yolunun in?ası nedeniyle mezarlı?ın bir bolumu istimlak edildi. 2003 yılında Buyukdere Caddesi uzerinde bulunan ve eskiyen ana giri? kapısının ?stanbul Buyuk?ehir Belediyesi Mezarlıklar Mudurlu?u tarafından yenilenmesine karar verildi. Kemerli kapının uzerine siyasetci
Ufuk Uras
'ın babası olan Albay Hasip Uras'ın onerisi ile
Al-i ?mran Suresi
'nin
"Her canlı olumu tadacaktır
" meali olan 185. Ayeti yazıldı.
[6]
Ayetin yer alması, sonrasında bircok siyasi tartı?maya konu oldu.
[7]
2004 yılında ise, mezarlı?ın ortasına i? insanı
?brahim Bodur
tarafından aynı anda 500 ki?inin namaz kılabilece?i bir camii yaptırıldı.
[8]
Uzun yıllar boyunca Beyo?lu yakasındaki tek modern mezarlık olması, hızla dolmasına yol actı. Bugun 380.847 m²'lik alan uzerine 43 adaya bolunen mezarlık, aile kabirleri icin ayrılmı? olanlar dı?ında %100 yakın bir oranda dolmu? durumdadır. Aile mezarlıkları icerisinde 42 ki?ilik mezar yeri ile
Sabancı ailesi
en cok yere sahip iken, onu sırasıyla 14 ki?ilik yer ile Ataturk'un doktorlarından
Mehmet Kamil Berk
ailesi, 12 ki?ilik yer ile ?zzet Feldan ve Ra?it Aliciko?lu aileleri ve 10 ki?ilik alan ile
Koc ailesi
takip etmektedir.
[3]
2011 istatistiklerine gore mezarlı?a, kuruldu?u gunden beri 43 bin 104 ki?i defnedildi.
[3]
10.5 metreye 5 metre olculeri ile
Abdurrahman Naci Demira?
'ın anıt mezarı Zincirlikuyu Mezarlı?ındaki en buyuk anıt mezar olarak yer almaktadır.
[3]
Mezarlıkta 2 cumhurba?kanı, 3 ba?bakan,
I. Dunya Sava?ı
'nın 2 komutanı, 5 genelkurmay ba?kanı, ?stanbul'un 3 belediye ba?kanı ve cok sayıda tanınmı? sanatcı, i? insanı, gazeteci, oyuncu, sporcu, ?arkıcı ve politikacının kabirleri yer almaktadır.
[3]
Umumi
Hıfzıssıhha
Kanunu'na dayanılarak Zincirlikuyu Mezarlı?ı'na in?a edilen
Turkiye
'nin ilk ve tek
krematoryumu
, kullanım icin talep gelmedi?inden yıktırılmı? ve bugun yerinde mezarlı?ın garajı ve mudurluk binası in?a edilmi?tir.
[9]
?stanbul Buyuk?ehir Belediyesi Avrupa Yakası Mezarlıklar Mudurlu?u de mezarlı?ın giri?indeki binada bulunmaktadır.
[10]