한국   대만   중국   일본 
Zaturre - Vikipedi ?ceri?e atla

Zaturre

Vikipedi, ozgur ansiklopedi

Zaturre , pnomoni ( ?ngilizce :  pneumonia ) ya da batar, [1] akci?erde gorulen yangılardır. Klasik pnomonilerde, akci?erlerin hava gecitlerindeki son bolum (terminal bron?ioller) ve hava kesecikleri (alveoller) etkilenir. ?nterstisiyel pnomonilerde, hava kesecikleri (alveoller) arasındaki bolmeler (alveol septumları) yo?unlukla etkilenen alanlardır. [2] [3] Akci?erler gunde 10.000 litre havayı suzer. Kan dola?ımına oksijen ta?ıyan solunum havasıyla birlikte cok sayıda katı ve sıvı partikul ile zararlı gazlar da akci?erlere ula?ır. Solunum havası icindeki zararlı etkilere verilen tepkilerin buyuk bolumu canlı etkenlerden kokenli infeksiyon hastalıklarıdır (bakteriyel pnomoniler, virus pnomonileri, mantar pnomonileri, parazitik pnomoni). Toksik gazların ve sıvıların buyuk bolumu “kimyasal pnomoniler” olarak nitelenir. [3] [4] [5]

Her yıl, zaturre (pnomoni)yakla?ık 450 milyon ki?iyi yani dunya toplamının yuzde yedisini etkiler ve yakla?ık 4 milyon olumle sonuclanır. Geli?mekte olan ulkelerde, cok ya?lı, cok genc ve kronik hastalarda pnomoni, onde gelen olum nedenlerindendir. [6] [7]

Belirtiler ve semptomlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Semptom sıklı?ı [8]
Semptom Sıklık
Oksuruk
79?91%
Halsizlik
90%
Ate?
71?75%
Nefes darlı?ı
67?75%
Balgam
60?65%
Go?us a?rısı
39?49%

Bula?ıcı pnomoniye sahip ki?ilerde balgamlı oksuruk ve ate? ile beraber titremeli u?umeler, nefes darlı?ı , derin nefes esnasında ?iddetli veya saplanıcı turde go?us a?rısı ve artmı? solunum sayısı gorulur. [8] Ya?lılarda, konfuzyon en belirgin belirti olabilir. [8] Be? ya?ın altındaki cocuklarda gorulen belirgin bulgu ve belirtiler ate?, oksuruk ve hızlı veya guc solumadır. [9]

Ate?, bircok di?er yaygın hastalıkta da goruldu?u icin ozgun de?ildir ve a?ır seyirli hastalık veya malnutrisyon sahibi ki?ilerde gorulmeyebilir. Ayrıca, oksuruk iki aydan kucuk cocuklarda co?unlukla gorulmez. [9] Daha ?iddetli bulgu ve belirtiler arasında morarma ( siyanoz ), azalmı? susuzluk, kasılmalar, ısrarcı kusma, a?ırı yuksek vucut ısısı veya azalmı? bilinc seviyesi bulunabilir. [9] [10]

Bakteriyel ve viral pnomonilerde de genellikle benzer belirtiler bulunur. Bazı nedenler klasik ancak spesifik olmayan klinik ozellikler ile ili?kilendirilirler. Legionella kaynaklı pnomoni, karın a?rısı, diyare veya konfuzyon ile ortaya cıkarken, [11] Streptococcus pneumonia kaynaklı pnomoni pas rengi balgam ile ili?kilendirilir [10] [12] ve Klebsiella kaynaklı pnomonide “ku?uzumu jeli” olarak tanımlanan kanlı balgam gorulebilir. [8] Kanlı balgam ( hemoptizi ) tuberkuloz , Gram-negatif pnomoni ve akci?er absesinin yanı sıra daha yaygın olarak akut bron?it hastalarında da ortaya cıkabilir. [10] Mikoplazma pnomoni, boyundaki lenf bezlerinin ?i?mesi ( lenfadenopati ), eklem a?rısı ( artralji ) veya bir orta kulak iltihabı (otitis media) ile ili?kili olarak ortaya cıkabilir. [10] Viral pnomoni, bakteriyel pnomoniye oranla daha yaygın olarak hırıltılı solunum ortaya cıkar. [10] [12]

Turler ve Nedenler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Pnomoni Turleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Toplum kokenli (community-acquired) akut pnomoniler [3] [9] [10] [12] [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Toplum kokenli (community-acquired) atipik pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Hastane kokenli (nozokomiyal) pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Pnomoni
An X-ray: showing a white wedge in the right lung field of a chest X-ray.
Bir go?us rontgen filminde sa? akci?erde yerle?mi?, belirgin, kama ?ekilli bakteriyel pnomoni alanı..
Uzmanlık Go?us hastalıkları , enfeksiyon hastalıkları   Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Aspirasyon pnomonileri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kronik pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Nekrotizan pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Pnomoni nedenleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Akci?erlerin ozgun bir savunma sistemi vardır; ses tellerindeki kapanma refleksi, oksuruk refleksi, sıvı (mukus) ve titrek tuylerin (silia) temizleyici etkisi, alveol makrofajlarının fagozitozu ile bireyin ba?ı?ıklık sisteminin gucu onemli fiziksel ve hucresel engellerdir. [3] [4] [10] [12]

Pnomonilerin olu?masında 3 onemli faktor vardır: [3]

  1. Akci?erlerin savunma sisteminin aksaması,
  2. Bireyin ba?ı?ıklık sistemindeki aksamalar,
  3. Etkenin gucu (bakteri/virus sayısı ve virulansı; toksik maddenin yo?unlu?u).

Bu faktorlerin etkisi risk altındaki insanlarda cok daha belirgindir.

Pnömaninin başlıca belirtilerini gösteren bir insan vücudu diyagramı
Bula?ıcı pnomoninin ba?lıca belirtileri

Risk faktorlerinin ba?lıcaları ?unlardır: [3] [10] [13] [14]

Etkenlerin giri? yolları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • ?nhalasyon: Havada asılı mikrop yuklu damlacıklar (damlacık infeksiyonu - en sık bula?ma yolu)
  • Aspirasyon: Ust solunum yollarının veya a?ız bo?lu?unun mikrop iceren sıvılarının alt solunum yollarına girmesi
  • Bakteriyemi: vucuttaki bir infeksiyon oda?ından kana giren mikropların akci?erlere gelmesi
  • Direkt yayılma: kom?u dokulardaki bir infeksiyon oda?ının akci?er dokusu icine ilerlemesi
Siyah arka planda üç beyaz nesne
Streptococcus pneumoniae bakterisi, pnomoninin yaygın nedenlerinden biridir. elektron mikroskobu ile resimlenmi? Pnomokok .

Akci?er ?nfeksiyonlarının Nitelikleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Solunum yollarının infeksiyonları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Akci?er parenkimi infeksiyonları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bakteriyel Pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?nfeksiyon Etkenleri ve Etki mekanizmaları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bakteriyel pnomonilerin olu?masında, vucut-dı?ı (ekstrinsik) ve vucut-ici (instrinsik) faktorler oldukca onemlidir.

Vucut-dı?ı (ekstrinsik) faktorler (bakteriler): ?nhalasyon ve aspirasyon, en sık gorulen bula? yollarıdır. Staphylococcus turleri, akci?erlere kan yolu (hematojen) ile gelir. Streptococcus pneumoniae , olguların yakla?ık %50’sinde izole edilir. Haemophilus influenzae kokenli pnomoniler tutun kullananlar ile KOAH ve ba?ı?ıklık sistemi sorunları olanlarda gorece sıktır. K. Pneumoniae , alkoliklerde, KOAH olanlarda ve diabetlilerde gorulen, oldukca kotu gidi?li nekrotizan pnomoninin nedenidir. S. aureus pnomonisi oldukca yaygındır, Influenza A infeksiyonunun komplikasyonu olarak gorulebilir; eroin ba?ımlılarında, hastanelerde damar yolu acılanlarda ve protezi olan hastalarda, bakterinin kan yolu (hematojen) ile akci?erlere ula?masının sonucu ortaya cıkar. Gram-negatif bakteri pnomonileri, hastane infeksiyonu olarak ve ba?ı?ıklık sistemi sorunu olanlarda gorulur ( Escherichia coli , Pseudomonas , Enterobacter ve Serratia ailesi ba?lıca etkenlerdir). [3] [9] [10] [12] Bazı Streptococcus pneumoniae ve methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) gibi antibiyotiklere direncli bakteri infeksiyonları yaygınla?maktadır. [10]

Vucut-ici faktorler (instrinsik) faktorler: Pnomonilerin patofizyolojisinde vucut-ici faktorler (instrinsik) faktorler oldukca onemlidir.

  • Oksuruk refleksinin calı?amaması (bakteri iceren a?ız, burun ve bo?az salgısının solunum yollarına kacması): Zehirlenme, felc, sarho?luk, anestezi ve endotrakeal intubasyon durumlarında
  • ?naktivite (uzun sureli yatalak kalma)
  • Kronik hastalıklar: KOAH (bron?it, emfizem, bron?iektazi, astma), ootoimmun hastalıklar, karaci?er hastalıkları
  • Kanserler: Lenfoma, losemi, multipl myeloma , vb
  • Tutun dumanı: Yerel vucut direncini azaltma, karbonmonoksidin toksik etkisi
  • Mide iceri?i aspirasyonu (mide asidinin solunum yollarına kacması; Mendelson sendromu): epilepsi, sarho?luk, felc, anestezi, gebelik
    Bronkopnomoni: Akci?erin tum loblarında yamalar biciminde yangısal infitrasyon.
  • Antikor uretimi bozuklukları ( agammaglobulinemi ve hipogammaglobulinemi , multipl myeloma, losemi, lenfoma, HIV infeksiyonu)
  • Kompleman sistemi yetersizli?i
  • Dalak yoklu?u (asplenia, splenektomi)
  • Solunum sisteminin akut virus infeksiyonları (influenza virusu)

Klinikopatolojik Turler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bronkopnomoni [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ba?lıca etkenler Streptokok, Stafilokok ve H. Influenza ’dır.Risk faktorlerini ta?ıyan premature bebeklerde, cocuklarda ve ya?lılarda gorece sıktır. Streptococcus pneumoniae toksinleri ve ureme yetenekleriyle etkilidir. Bakteri, cevresini ku?atan kapsul ile fagositlerden korunurlar. A?ız-bo?az (orofarinks) dokuları hastalık etkeninin ilk co?alma yeridir. Bakteri co?almasıyla birlikte 5-8 gun icinde ba?ı?ıklık sistemi aktifle?ir; antikor ve kompleman sisteminin cabasıyla infeksiyon kontrol altına alınabilirse ate? du?er. Risk faktorlerinin varlı?ında infeksiyon gerileyemez ve pnomoniye donu?ur. [3] [7] [9] [10] [12] [15]

Bronkopnomoni, akci?erlerin farklı loblarında yamalar biciminde olu?an eksudasyon ile karakterizedir; genellikle iki taraflıdır ve co?u kez akci?erlerin alt loblarında yo?unla?ır. ?rinli (supuratif) eksuda bron?iollerden ba?layarak cevresindeki alveollere yayılır. Lezyonlar kucuk yamalar bicimindedir. Absele?me alanlarına ve abselerin plevraya fistulle?mesine ( empiyem ) rastlanabilir. Tedavisi ya da ba?ı?ıklık sistemi yetersiz kalan hastalarda sepsis ve septik ?ok geli?ebilir. [3] [4] [9] [12]

Lobar pnomoni [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Olguların yakla?ık %95’inde etken Strep. pneumoniae (1,3,7, 2)’dir. Akci?er loblarından biri tumuyle etkileyen fibrinli-irinli (fibrinosuputatif) bir yangı saptanır. Antibiyotik tedavisi oldukca etkindir. Tedavi gormeyen hastalarda lobar pnomoni 4 evre gosterir:

1.Evre - Hiperemi ve odem (1-2. Gunler): Etkilenen akci?er lobu kırmızı ve a?ırla?mı?tır. Mikroskopik incelemede, damarlar eitrositlerle doludur (hiperemi). Akci?er alveollerine odem sıvısı cıkı?ı vardır. Cok sayıdaki bakteri kumeleri arasında az sayıda lokosit (notrofil polimorf) gorulur.

Lobar pnomoni: Yangı, akci?erin tek lobundadır.

2.Evre - Kırmızı hepatizasyon (2-4. Gunler): Etkilenen akci?er lobu koyu kırmızı renklidir. Yuzeyi kuru ve beneklidir. Gorunu?u ve kıvamı karaci?ere benzer. Mikroskopik incelemede, hiperemi artmı?tır, alveol bo?luklarında eritrositler, fibrin ve notrofil polimorf kumeleri vardır (akci?erin kıvamının ve renginin karaci?ere benzemesinin nedeni alveollerin eksuda ile dolmasıdır).

3.Evre - Gri hepatizasyon (4-8. Gunler): Akci?er lobunun katıla?mı? durumu surmektedir, ancak renk solmaya ve grile?meye ba?lamı?tır; renk de?i?ikli?inin nedeni hipereminin gerilemesidir. Alveol bo?lukları fibrin ve lokositlerle doludur, eritrosit sayısı cok azalmı?tır.

4.Evre- Rezolusyon (1-3. haftalar): Etkilenen akci?er lobunun rengi ve kıvamı normale donmektedir. Alveol bo?luklarındaki notrofil polimorflar enzimleriyle bakterileri parcalamı?tır; eksuda ve bakteri artıkları bol ve sarı renkli balgamla (oksurukle) dı?arı atılır. Eksudanın atılamayan bolumu makrofajlar tarafından fagosite edilir. Kucuk eksuda artıkları (varsa), nedbe dokusuna donu?ur.

Bakteriyel Pnomonileri Komplikasyonları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Virus Pnomonileri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Virusler , pnomoni vakalarının yeti?kinlerde yakla?ık ucte birinin [6] ve cocuklarda %15’inin [15] sebebidir. Yaygın bula?tırıcı ajanlar arasında rinovirusler , koronavirusler , influenza virusu, Respiratory syncytial virus (RSV), adenovirus ve parainfluenza bulunur. [3] [6] [16] Herpes simplex virusu , yenido?anlar, kanserli ki?iler, transplant alıcıları ve ciddi yanıklara sahip ki?iler gibi gruplar dı?ında nadiren pnomoniye neden olur. Organ nakli uygulanan veya ba?ı?ıklık yetmezli?i olan ki?iler yuksek oranda sitomegalovirus (CMV) pnomoni gosterir. [13] [14] [15] Viral enfeksiyonlara sahip ki?iler, ozellikle di?er sa?lık sorunları mevcut oldu?unda, ikinci olarak Streptococcus pneumoniae , Staphylococcus aureus veya Haemophilus influenzae bakterisi ile enfekte olabilir. [10] [15] Farklı virusler yılın farklı donemlerinde co?unlukta olur. Orne?in, influenza doneminde influenza tum viral vakaların yarısından fazlasının nedeni olabilir. [15] Son yıllarda Hantavirus ve koronavirus ( SARS , Covid-19 ) salgınları gorulmektedir; son aylardaki Covid-19 salgını pandemi niteli?i kazanmı?tır. [15] [17]

Virusler akci?ere birkac farklı yoldan bula?abilir; damlacık yoluyla ya da enfekte parmaklarla a?ız-burun-goz cevresine dokunmak bula?ta cok onemlidir. [15] Ust solunum yollarına giren virusler bir sure sonra akci?er alveollerine dek ilerleyebilirler. [15] Kızamık ve herpes simpleks (ucuk) gibi bazı virusler akci?erlere kan yoluyla (viremi) ula?abilir. [3] [6] [8] Akci?erde de?i?en duzeylerde hucre olumune ba?lar; ba?ı?ıklık sistemi infeksiyona cevap verdi?inde daha fazla akci?er hasarı meydana gelebilir. [3] [15] Bircok virus akci?erlere zarar vermenin yanı sıra e?zamanlı olarak di?er organları da etkiler ve boylece vucudun i?levlerini bozar; bakteriyel infeksiyonlara kar?ı direnc azalır ve sekonder bakteriyel pnomoni geli?ebilir. [3] [15]

?nterstisiyel Pnomoni (atipik virus pnomonisi) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Guclu solunum sıkıntısıyla olume neden olabilen bir pnomoni turudur. Cocuklardaki infeksiyonlar genellikle yalnızca viruslerle ortaya cıkar. Eri?kinlerde, virus ve bakteri birlikte etkilidir. Kronik hastalı?ı olanlar ve ba?ı?ıklık sistemi sorunları bulunanlarda, tipik virus pnomonisi riski yuksektir. Adenovirus, Influenza A ve B, Parainfluenza, Respiratory syncytial virus (RSV) pnomonilerinin bir bolumu hastane infeksiyonu (nozokomiyal infeksiyon) olarak ortaya cıkar. [3] [6] [15]

Virus pnomonilerinin bir bolumu akci?ere ozgu bir infeksiyon hastalı?ı olabildi?i gibi, sistemik bir virus infeksiyonun parcası da olabilir. Buna gore; akci?ere ozgu infeksiyona neden olan viruslerdir. ?nfluenza virusu tip A ve B, RSV, adenovirus, parainfluenza virus, rhinovirus, hantavirus ve CMV akci?ere ozgu bir infeksiyon hastalı?ı yapan viruslerdir. Akci?er etkilenmesine neden olan sistemik infeksiyon hastalı?ına neden olan virusler ?unlardır: Paramyxovirus species (kızamık), herpes virusler (varicella-zoster virus, Epstein-Barr virus, CMV, herpes simplex virus). [3] [6] [15]

Patoloji: Tek ya da her iki akci?er etkilenebilir. Lezyonlar yama bicimindedir. Yangısal infiltrasyon alveol duvarlarındadır (septumlarda); odem, lenfosit, plazma hucreleri ve histiositler bulunur. Guclu olgularda alveol duvarlarında parcalanmalar ve hyalin membran adı verilen bir maddenin birikmesi gorulur. [3] [6]  

Respiratory syncytial virus (RSV) infeksiyonu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bebeklerde sık gorulen bir infeksiyon hastalı?ıdır. ?leri ya?lardaki olguların co?u ust solunum yolu infeksiyonudur. Bebeklerdeki infeksiyon bron?iolit ve pnomoni bulgularıyla ortaya cıkar. Do?umdan sonraki ilk yıl icinde RSV bron?ioliti geciren bebeklerde astma riski yuksektir. Pnomoniye dek ilerleyebilen RSV infeksiyonlarındaki risk faktorleri ?unlardır: [3] [6] [15]

  • 6 aylıktan kucuk bebekler
  • Premature do?anlar
  • Anne sutu eksikli?i
  • Konjenital kalp hastalı?ı
  • ?mmun yetmezlik sendromları
  • KOAH ve sigara (aktif/pasif)
  • Sosyoekonomik gucsuzluk
  • Kalabalık ortamlar

Virusun en onemli etkisi, infeksiyon surecinde ortaya cıkan yangısal tepkilerin solunum yollarında neden oldu?u doku zararlarıdır. Doku zararlarına neden olan kimyasal maddeler ba?ı?ıklık sisteminin uretti?i medyatorlerdir. RSV, solunum sistemindeki fiziksel engellerin ( mukus , silia, fagositoz, vb) i?levlerini bozarak bakteri infeksiyonlarına uygun ortamın hazırlanmasına neden olur. [3] [6] [15]

Influenza virusu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Eri?kinlerde en sık gorulen virus pnomonisidir. ?nfluenza virusunun A, B ve C tipleri one cıkar. [3] [6] [15]

  • Influenza tip A: Eri?kinlerde sıktır. Epidemi ve pandemi yapar. Mutasyonu kolaydır. Ciftlik hayvanlarını kullanarak co?alır ve insanlara gecer.
  • Influenza tip B: ?nsanların toplu halde bulundukları yerlerde (okullar, kı?lalar, e?lence yerleri, aasansorler) yayılırlar.
  • Influenza tip C: Seyrek gorulen (sporadik) infeksiyon hastalı?ı yaparlar.

Parainfluenza virusu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bebeklerde pnomoni yapar. Eri?kinlerdeki infeksiyonlar hafifce atlatılır. 6 aylıktan kucuk bebeklerde alt solunum yollarını ve akci?eri etkileyen onemli bir virustur (RSV’den sonra 2.sırayı alır). [3] [6] [15]

Adenovirus [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Farklı tipleri olan virusun 7.tipi, bebeklerde bron?iolit ve pnomoni nedenidir. 4. ve 7. tipler kı?lalarda ve yatılı okullarda salgın olu?turur; buralardaki atipik pnomonilerin ½’si adenovirus kokenlidir. 6 aylıktan kucuk bebeklerde ve immun sistem sorunları olan eri?kinlerdeki pnomonilerin gidi?i a?ırdır. [3] [6] [15]

Paramyxovirus [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

A?ılanmamı? cocuklarda ve eri?kinlerdeki kızamık hastalı?ının neden olur. Hastaların %5’inde olume neden olabilen pnomoni geli?ebilir. [3] [6] [15]

Herpes Virus ?nfeksiyonları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Herpes virus infeksiyonlarında pnomoni komplikasyonu gorulebilmektedir. [3] [6] [15]

  • Sitomegalovirus (CMV): Ba?ı?ıklık sistem sorunları olan hastalardaki pnomonilerin onemli nedenlerinden biridir. Ozellikle transplantasyon gecirenlerde ve HIV sık gorulen cıkarcı etken infeksiyon hastalı?ı etkenlerinden biridir. CMV’nin ba?ı?ıklık sistemi uzerindeki olumsuz etkisi ba?kaca komplikasyonlara da neden olur; hastaların ¾’u kaybedilir.
  • Varicella-zoster virusu (VZV): Ba?ı?ıklık sistem sorunları olan cocuklarda ve eri?kinlerde zona hastalı?ına neden olur, atipik virus pnomonisi komplikasyonu gorulebilir.
  • Herpes simplex virus (HSV): Ucuk gecirenlerde pnomoni ve beyinde nekrotik lezyonlara neden olabilir.
  • Epstein-Barr virusu (EBV): ?nfeksiyoz mononukeozis hastalı?ının ve bazı kanserlerin nedeni olan EBV , pnomoni de yapabilmektedir.

Virus pnomonilerinin komplikasyonları [3] [6] [15]

Mantar Pnomonileri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mantar pnomonisi yaygın de?ildir ancak AIDS , ba?ı?ıklık sistemini baskılayıcı ilaclar veya di?er tıbbi sorunlar nedeniyle zayıflamı? ba?ı?ıklık sistemine sahip ki?ilerde daha yaygın olarak ortaya cıkabilir. [3] [14] Genellikle Histoplasma capsulatum , bsoyadıomices, Cryptococcus neoformans , Pneumocystis jiroveci ve Coccidioides immitis ten kaynaklanır. Histoplasmosis en cok Mississippi River havzasında ve coccidioidomycosis ise en cok Amerika’nın Guneybatısında yaygındır. [3] [15] Toplumda artan seyahat ve ba?ı?ıklık sistemini baskılayıcı tedavi oranları nedeniyle 20. yuzyılının ikinci yarısında vaka sayısı artı? gostermi?tir.

Co?u subtropikal/tropikal yorelerde etkili olan mantarların (Histoplasma capsulatum, Coccidioides immitis, Blastomyces dermatitidis, Paracoccidioides brasiliensis ) neden oldu?u pnomoniler Turkiye'de seyrek gorulen infeksiyon hastalıklarındandır. Buna kar?ın, Candida , Aspergillus ve Mucor turleri ile Cryptococcus neoformans edinsel ya da do?umsal immun sistem yetmezli?i hastalarında sıkca gorulur. [3] [7] [14]

Etkenlerin bula?ma yolları

  • Hayvan dı?kıları (ozellikle ku?, yarasa, kemirgen)
  • Laboratuvar ortamı ( C. immitis calı?anlarında)
  • Ortam tozlarından (immun yetmezlik sendromu hastalarında cıkarcı infeksiyon nedeni olarak)

Patoloji: H. capsulatum ve C. immitis olgularında, ortalarında nekrozla?ma gorulen granulomatoz tepkilerdeki makrofajlar icinde hastalık etkeni olan mantar gorulur. Aspergillus ve Mucor lezyonlarında yangı alanlarındaki hucreler arasında mantar hifeleri vardır. Candida turlerinde, mantar hifeleri yangı yoresindeki hucreler tarafından fagosite edilmi?tir.

Komplikasyon: Damar invazyonu yaparak kan akımına giren etkenler sistemik yayılma gosterirler (septik embolizm). Damar ceperlerinin yırtılması ile a?ızdan kan gelebilir (hemoptizi). Ozellikle Mucor turleri, ust solunum yollarını etkilerken damakta perforasyon yapar, venoz dola?ım ile beyine ula?abilir. Akci?er lezyonları plevraya, trakea lezyonları ozofagusa fistulle?ebilir. Kronikle?en olgularda (ozellikle histoplasmosis) mediastende fibrozis geli?ir, bron?larda kireclenmi? mantar kolonileri olu?abilir. Mediastendeki fibrozis kalp kesesini de etkileyebilir.

Parazitik Pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Toxoplasma gondii , Strongyloides stercoralis , Ascaris lumbricoides ve Plasmodium malariae dahil olmak uzere ce?itli parazitler akci?erleri etkileyebilir; vucuda genellikle do?rudan temas, yutma veya ta?ıyıcı bir ha?ere ile girerler. [3] [15] Paragonimus westermani haricinde co?u parazit, akci?erleri belirli bir bicimde etkilemez ancak di?er alanlara ikincil olarak akci?erlere de bula?ır. [15] Ascaris ve Strongyloides gibi bazı parazitler, eozinofilik pnomoni ile sonuclanabilecek guclu bir eozinofilik reaksiyonu stimule eder. [3] [18] Geli?mi? dunyada bu infeksiyonlar en cok seyahatten donen ki?ilerde veya gocmenlerde yaygındır. [18] Bu infeksiyonlar dunyaca en cok ba?ı?ıklık yetmezli?i olan ki?ilerde yaygındır. [19]

?diopatik Pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?diopatik pnomoniler nedeni bilkinmeyen ve bula?ıcı olmayan pnomonilerdir. [3] [15] [20] Bir bolumu onceki bir akut pnomoni tablosunun sekeli olabilir, co?u kez restriktif akci?er hastalı?ı ile sonlanırlar [20]

Bronchiolitis Obliterans (Organizing Pneumonia) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bron?iyollerin icinde zamanla nedbe dokusuna de?i?erek tıkanmaya (obliterasyon) neden olan granulasyon dokusunun olu?masıyla karakterize bir kronik pnomoni turudur (tıkayıcı bron?iolit). Olguların ½’sinde neden anla?ılamaz (bronchiolitis obliterans organizing pneumonia; BOOP), bir bolumu ise bron?iyolit komponenti olan akut pnomonilerin kronikle?mesidir. Nedeni bilinen olgularda radyoterapi, infeksiyon hastalıkları, ilaclar ve kimyasal maddelerin etkisi onemlidir. [3] [15] [20]

  • Radyoterapi: Akci?er kanseri ve meme kanseri tedavisi icin uygulanan radyotrapi radyasyon alanı tarafında ya da kar?ı taraftaki akci?erde bronchiolitis obliterans geli?mesine neden olabilir.
  • ?nfeksiyon hastalıkları: akci?er transp?lantasyonu gecirenlerde Coxiella burnetii, Pseudomonas aeruginosa, Mycoplasma turleri , human herpesvirus 7 pnomonileri ve karaci?er transplantasyonu sonrasında gorulebilen Pneumocystis jiroveci pnomonisi kronikle?erek bronchiolitis obliterans’ a donu?ebilir. Ayrıca influenza A virusu, kızamık, parvovirus B19 , HIV, Chlamydia turleri, Plasmodium vivax , ve Plasmodium malariae infeksiyonlarında benzer turde kronikle?meler saptanabilir.
  • ?laclar: Minocycline, cephalosporin, acebutolol, sulfasalazine, mesalazine, bucillamine, interferon beta-1a, nitrofurantoin, amiodarone, ticlopidin,; carbamazepin,; phenytoin, sotalol, iv cyclophosphamide; anthracycline gibi ilacların yan etkilerinden biri de akci?erlerin etkilenmesidir.
  • Kimyasal maddeler: Aerosol boyalar, tekstil ve naylon i?cili?i maddeleri, kokain, duman solumak tıkayıcı bron?iolite yol acabilir.
  • Kollagen (otoimmun) hastalıklar: Romatoid artrit , Sjogren sendromu , ankylosing spondylitis , polymyositis -dermatomyositis, Behcet hastalı?ı , Wegener granulomatosis , ulseratif kolit , Crohn hastalı?ı , generalize sistemik sklekroz, SLE , primer biliyer siroz ve tiroiditlerde bronchiolitis obliterans bulgusu olabilir.
  • Ba?ı?ıklık sistemi sorunları: Kemik ili?i kok hucre transplantasyonu , bobrek transplantasyonu , koroner bypass operasyonu, losemi, lenfoma, cocukların myelodisplastik sendromları , buyuk operasyonlar, onceki pnomoniler, akut solunum guclu?u sendromu ve AIDS, bronchiolitis obliterans olu?ması icin risk faktoru olu?tururlar.

Bronchiolitis obliterans organizing pneumonia (BOOP; Cryptogenic organizing pneumonia; COP)

Bron?iolleri ve cevre alveolleri etkileyen, yo?un ba? dokusu artı?ının (fibrosing) goruldu?u bir kronik pnomoni turudur. Bron?iol bo?luklarındaki poliplere benzeyen granulasyon dokusu (Masson cisimcikleri) zamanla alveol bo?luklarına dek ilerleyici e?ilim gosterir. [3] [15] [20] BOOP tablosunun ba?lıca nedenleri ?unlardır:

  • Akci?er infeksiyonları
  • Kronikle?en akci?er odemi
  • Bron? obstruksiyonları
  • Aspirasyon pnomonileri
  • A?ırı duyarlılık reaksiyonları
  • Transplantasyon sonrası akci?er komplikasyonları
  • ?nhalasyon pnomonileri (toksik gazlar)
  • ?lac etkileri
  • Otoimmun hastalıklar (SLE, romatoid artrit, dermatomyozit)

?nterstisiyel Pnomoni (Usual Interstitial Pneumonia-UIP) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?nterstisiyel Pnomoni olgularını, kronik interstisiyel pnomoni ya da idiopatik pulmoner fibrozis olarak tanımayan ara?tırmacılar vardır. ?nterstisiyel pnomonilerin en sık gorulenlerindendir. Hastalar, orta ya?lı erkeklerdir. Co?unun nedeni bilinmemektedir. [3] [15] [20] Az sayıda olguda saptanan etyolojik faktorler ?unlardır:

Akci?erler fibrozis nedeniyle kuculmu?tur. Alt lobların etkilenmesi daha belirgindir. Yo?un fibrozis alanları icinde lenfosit kumelerine rastlanır. Eski olgularda “ bal pete?i ” gorunumu saptanır. Damarlar kalınla?mı?tır. Bu bulgular, pulmoner hipertansiyona ve cor pulmonale geli?mesine neden olur.

Alveolar proteinozis [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bron?iyollar ve alveol lumenleri surfaktan niteli?inde lipoproteinsi madde (granuler nitelikte eozinofil madde) materyal birikir. Temel sorun, makrofajlardaki defektlerdir. Ba?lıca nedeleri ba?ı?ıklık sisteminde aksaklık, hematolojik kanserler, solunum sistemi infeksiyonları, inorganik tozların solunmasıdır. [3] [21]

?mmun Yetmezlik Sendromlarındaki Pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Konjenital immu yetmezlik sendromlarının yanı sıra HIV infeksiyonu, immunosuressif tedaviler ve organ transplantasyonları cıkarcı etkenlerin neden oldu?u pnomonilerin en sık goruldu?u ba?ı?ıklık sistemi yetmezlikleridir. Bu hastalarda gorulen pnomonilerde en onemli canlı etkenler ?unlardır: Pneumocystis jiroveci (HIV infeksiyonunda), Gram-negatif basiller, Staphylococcus turleri, mantarlar ( Aspergillus , Candida ), Nocardia , Streptococcus pneumoniae , Cytomegalovirus (CMV), Legionella , Mycobacterium avium-intracellular e. [3] [7] [13] [14] [15]

Komplikasyonlar

Konjenital Pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Do?umdan sonraki ilk 24 saat icinde geli?en pnomonilerdir. Bebe?in do?umda steril olan solunum yolları anneden ve cevreden gelen bakterilerle kirlenir. Ancak, 24 saat icinde geli?en pnomoniler ozellikle endotrakeal intubasyon yapan bebeklerde geli?ir. Bu giri?ime ek olarak uygulanan yuksek konsantrasyonlu basınclı oksijen verilmesi ortucu mukozanın butunlu?unu bozdu?u gibi silia sisteminin i?levlerini de olumsuz etkiler. [3] [4] [9] [15]

Konjenital pnomonilerin 3 tipi vardır: (1) Gercek konjenital pnomoniler, (2) Do?um sırasında olu?anlar, (3) Do?um sonrası (postnatal) konjenital pnomoniler: [3] [4] [9] [15]

  • 1. Gercek konjenital pnomoni: Do?um oncesinde ba?lamı? ve do?um sırasında devam eden pnomonilerdir. Pnomoniye neden olan etkenler anneden bebe?e kan yoluyla (annedeki bakteriyemi ya da sepsis) ya da bebe?in enfekte amnion sıvısını yutmasıyla olu?ur. CVM, Treponema pallidum ( pneumonia alba ), Toxoplasma gondii infeksiyonlarında saptanır. Pneumonia alba ile do?an konjenital sifilisl i bebe?in ekleri inceledi?inde, buyuk bir plasenta , kalın ve nekrozlu bir gobek kordonu ozgun bulgulardır.
  • 2. ?ntrapartum pnomoni: Do?um sırasında, bebe?in enfekte do?um kanalından yollarından gecerken aldı?ı mikropların neden oldu?u pnomonilerdir (orne?in, Chlamydia ; Genital herpes).
  • 3. Postnatal pnomoni: Belirtileri do?umdan 24 saat sonra beliren pnomonilerdir (bu sure 2 haftaya kadar uzayabilir); bir bolumu onceki pnomonilerin ortaya cıkmasıyla acıklanır. Oteki olasılıklar, canlı etkenlerin bebekte do?um sırasında olu?an yaralardan kan veya lenf yoluyla yayılan mikroplardan ya da tuple beslenme zorunlulu?u olanlarda akci?erlere kacan besleyici sıvılardan kaynaklanmasıdır.

Patoloji: Akci?erlerde yaygın, yamalar biciminde ya da sınırlı bir alandan olu?an katıla?mı? odaklar vardır. Akci?erlerin icinde ve yuzeyinde kanamalar olabilir. Bron?iollerde ve alveollerde kanlı-seroz ya da irinli-seroz bir sıvı bulunabilir. Plevra etkilenmesi olabilir. Mikroskopla incelendi?inde, erken donemde makrofajlar ve lenfositler, ileri donemlerde polimorf lokositler ve mikroplar gorulur. Akci?er dokusu yer yer buzu?mu?tur. Hipereminin yanı sıra bron?iollerde ve alveollerde kanamalar bulunabilir. [3] [4]

Kimyasal pnomoniler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kimyasal tozlar, sıvılar ve gazların toksik etkilerinin neden oldu?u pnomonilerdir. Bu maddelerin bir bolumu yalnızca akci?erleri etkilerken, bazıları sistemik etki gosterir. Tarım ilacları, fosil yakıtları dumanı (karbonmonoksid), toksik gazlar (amonyak, klor, fosgen), havuz temizlik maddeleri kimyasal pnomoniye neden olan ba?lıca maddelerdir. Akut solunum yetmezli?i ile ba?layan tablonun gidi?i, maddenin yo?unlu?u ve tedaviye ba?lama suresiyle orantılı olarak belirlenir. [3] [4] [15]

Aspirasyon ve ?nhalasyon Pnomonisi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kimyasal maddelerin (toz, gaz, sıvı), bakteri iceren a?ız-bo?az sıvılarının ve mide iceri?inin solunum yollarından gecerek akci?erlere ula?masıyla ortaya cıkarlar. [3] [4] [15] Ba?lıcaları:

  • Ya? aspirasyonu: Ya? iceren sıvıların solunum yollarına girmesiyle gorulen lipid/lipoid pnomonileridir.
  • Organik tozlar: Antijenik yapılarıyla a?ırı duyarlılık tepkisine neden olan maddelerin tozlarının neden oldu?u pnomonilerdir (hipersensitivite pnomonisi)
  • ?norganik tanecikler: Silisyum, asbestos, cinko, talk, berilyum partikulleriyle olu?an pnomonilerdir.
  • Kimyasal buharların inhalasyonu: Asid buharları (sulfurik asid, hidroklorik asid, metil izosiyanat) once akci?er odemine, uzarsa pnomoniye neden olur.
  • Toksik gaz inhalasyonu: Oksijen, amonyak, karbonmonoksid, klor, azot dioksid pnomoniye neden olan onemli gazlardır.

Mendelson sendromu: Mide iceri?inin solunum yollarına girerek akci?erlere ula?ması (aspirasyonu) olgusudur. Yo?un aspirasyonlarda mide asidinin neden oldu?u kimyasal bir pnomoni geli?ir.  Ozellikle, genel anestezi ve gebelik kusmalarında sıkca rastlanır. Ayrıca, oksuruk refleksinin kayboldu?u bilinc kaybı ko?ullarında ortaya cıkar; alkol (sarho?luk), a?ırı doz yatı?tırıcı ilaclar (sedatifler), epilepsi nobetleri, felc, kafa travması ornekleri verilebilir. Bilinc kaybı olmaksızın ortaya cıkan aspirasyonlarda norolojik hastalıklar ( myasthenia gravis , multipl skleroz , demans , vb), reflu, yutma guclukleri (yemek borusu patolojileri, nazogastrik tup uygulaması), endoskopi , bronkoskopi , zorlamalı kusmalar ba?lıca risk faktorleridir. [3] [4] [7] [8] [15] [22]

Bakteriyel pnomoniler: Bakteri iceren partikullerin solunum yollarına kacmasıyla olu?an pnomonilerdir. Orneklerden biri, a?ız-bo?az florasına hastane ko?ullarından katılan gram-negatif bakterilerin ve stafilokokların neden oldu?u infeksiyonlardır. Bir ba?ka ornek di? hastalıklarında gorulenidir; gangrenli di? tedavisi sırasında solunum yollarına kacan bakterili partikuller gangrenli pnomoniye yol acabilir. Oksuruk refleksinin gercekle?emedi?i bilinc kaybı ko?ullarında (sarho?luk, kafa travması, anestezi, vb), a?ız-bo?az (orofaringeal) sıvısı icerisinde bulunan anaerobik bakterilerin solunum yollarına girmesiyle pnomoniler olu?abilmektedir. [3] [23]

Eozinofilik pnomoni [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Akci?erlerde eozinofil lokositlerin yayılmasıyla ortaya cıkar; alveol bo?luklarında odem ve eozinofil lokositler gorulur. Primer tipinin nedeni bilinmemektedir. Sekonder eozinofilik pnomoniler, parazit ( Ascaris lumbricoides , Strongyloides stercoralis ) hastalıklarında ve bazı ilacların (amiodarone, nitrofurantoin) etkisiyle ortaya cıkabilir. [3] [4] [15]

Tanı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Pnomoni tanısı genellikle fiziksel belirti ve akci?er rontgeni bile?imine dayanarak konur. [24] Bununla birlikte, altta yatan nedenin do?rulanması guc olabilir cunku bakterilere dayalı olan ve olmayan kokeni birbirinden ayırt edebilen ayırıcı bir test bulunmamaktadır. [6] [24] Dunya Sa?lık Orgutu cocuklarda gorulen pnomoniyi klinik olarak oksuruk ya da solunum guclu?u ve hızlı solunum hızı, go?sun iceri cekilmesi veya azalmı? bilinc duzeyine dayanarak tanımlamı?tır; hızlı solunum hızı 2 aylıktan kucuk cocuklarda dakikada 60 soluktan daha fazlası, 2 ay ila 1 ya? arası cocuklarda dakikada 50 soluk veya 1 ila 5 ya? arası cocuklarda dakikada 40 soluktan fazlası olarak tanımlanmı?tır. [25] Cocuklarda artmı? solunum hızı ve go?sun daha az iceri cekilmesi bir steteskop yardımıyla go?usteki seslerin duyulmasından daha duyarlıdır. [9]

Yeti?kinlerde, genellikle hafif vakalarda ara?tırma yapılması gerekmez. [26] tum ya?amsal belirtiler ve oskultasyon normalse pnomoni riski cok du?uktur. Hastaneye yatırılması gereken ki?ilerde, nabız oksimetre , go?us radyografisi ve kan testleri ? tam kan sayımı , serum elektrolitleri, C reaktif protein duzeyi ve belki de karaci?er fonksiyon testleri dahil?tavsiye edilir. [26] ?nfluenza benzeri hastalık tanısı i?aret ve belirtilere dayanarak yapılabilir; ancak influenza enfeksiyonunun do?rulanması icin testlerin yapılması gerekir. [27] Bu nedenle tedavi co?unlukla toplumda influenzanın varlı?ına veya hızlı influenza testine dayanır. [27]

Fiziksel muayene [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Fiziksel muayene bazen du?uk kan basıncı , yuksek kalp atım hızı veya du?uk oksijen saturasyonunu ortaya cıkarabilir [10] Solunum hızı normalden hızlı olabilir ve bu durum di?er belirtilerden bir veya iki gun once meydana gelebilir. [10] [15] Go?us muayenesi normal olabilir ancak etkilenen bolgede go?sun geni?lemesinde azalma gorulebilir. Enflamasyonlu akci?erden iletilen, daha buyuk hava yollarından gelen ?iddetli nefes seslerine bron?iyal soluk adı verilir ve bir steteskop yardımıyla oskultasyonda duyulurlar. [10] soluk alma esnasında etkilenen alanda sesler (hırıltılar) duyulabilir. [10] Etkilenen akci?erde Perkusyon azalabilir ve azalmaktan ziyade artmı? vokal rezonans pnomoniyi plevral efuzyondan ayırır. [28]

Goruntuleme [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

BT ile meydana getirildiği şekliyle iç organları enine kesit halinde gösteren siyah beyaz görüntü. Burada, soldaki siyahın baştan sona siyah çubukları olan daha beyaz alan olarak görülmesi beklenir.
Sa? taraflı pnomoniyi gosteren go?us BT'si (goruntunun sol tarafı).

Go?us radyografisi tanı konarken sıklıkla kullanılır. [9] Hafif hastalı?ı olan ki?ilerde goruntuleme yalnızca potansiyel komplikasyonu olan, tedaviyle iyile?meyen veya hastalık nedeninin belirsiz oldu?u ki?ilerde gereklidir. [9] [26] Ki?i hastaneye yatırılmasına yetecek kadar hastaysa go?us radyografisi tavsiye edilir. [26] Bulgular her zaman hastalı?ın ?iddetiyle ba?lantılı olmayabilir ve bulgulara bakılarak bakteriyel enfeksiyon ile viral enfeksiyon guvenilir bir ?ekilde ayırt edilemeyebilir. [9]

Pnomoninin rontgen sunumları lobar pnomoni, bronkopnomoni (lobular pnomoni olarak da bilinir) ve interstisyel pnomoni ?eklinde sınıflandırılabilir. [29] Bakteriyel, toplumdan edinilmi? pnomoni klasik olarak akci?er segmental lobunun birinde akci?er konsolidasyonu sergiler, bu durum lobar pnomoni olarak bilinir. [30] Ancak, bulgular de?i?iklik gosterebilir ve di?er pnomoni turlerinde di?er ornekler yaygındır. [30] Aspirasyon pnomonisi kendini ba?lıca akci?er tabanlarında ve sa? taraftaki bilateral opasiteler ile gosterir. [30] Viral pnomoni radyografileri normal, a?ırı ?i?mi? gorunebilir, bilateral duzensiz alanlara sahip olabilir veya kendini lobal konsolidasyonlu bakteriyel pnomoniye benzer ?ekilde gosterebilir. [30] Radyolojik bulgular hastalı?ın erken safhalarında, ozellikle dehidratasyon varlı?ında mevcut olmayabilir ya da obez ki?ilerde veya akci?er hastalı?ı oykusu olanlarda bu bulguların yorumlanması guc olabilir. [10] Belirsiz vakalarda BT taraması ilave bilgiler sa?layabilir. [30]

Mikrobiyoloji [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Toplumda tedavi edilen hastalarda hastalık nedeni olan ajanın belirlenmesi masraflı de?ildir ve genellikle tedaviyi de?i?tirmez. [9] Tedaviye yanıt vermeyen ki?ilerde balgam kulturunun du?unulmesi ve kronik produktif oksuru?u olan ki?ilerde Mycobacterium tuberculosis kulturunun gercekle?tirilmesi gerekir. [26] Kamu sa?lı?ı nedeniyle salgınlarda di?er spesifik organizmalar icin test yapılması tavsiye edilebilir. [26] ?iddetli hastalı?a ba?lı olarak hastaneye yatırılan ki?ilerde balgam ve kan kulturleri [26] ve bunların yanı sıra idrarın Legionella ve Streptococcus antijenleri bakımından test edilmesi tavsiye edilir. [31] Viral enfeksiyonlar, di?er teknikler arasından kultur veya polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) yardımıyla virusun veya antijenlerinin saptanmasıyla do?rulanabilir. [6] Hastalı?a neden olan ajan rutin mikrobiyolojik testlerle vakaların yalnızca %15'inde belirlenir. [28]

Sınıflandırma [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Pnomoni akci?er yangısıdır; genellikle infeksiyona ba?lı olan ancak bazen bula?ıcı olmayan ve pulmoner konsolidasyon ozelli?i olan pnomonite dayanır. [32] Pnomoni co?unlukla nerede veya nasıl edinildi?ine gore sınıflandırılır: toplumdan edinilmi?, aspirasyon , sa?lık hizmeti ili?kili, hastaneden edinilmi? (nozokomiyal) ve ventilator ili?kili pnomoni . [30] Pnomoni ayrıca etkilenen akci?er bolgesine gore: lobar pnomoni, bronkopnomoni ve akut interstisyel pnomoni ?eklinde sınıflandırılır; [30] veya hastalı?a neden olan organizmaya gore de sınıflandırılabilir. [33] [34]

Ayırıcı tanı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ce?itli hastalıklar kendini pnomoniye benzer i?aret ve belirtilerle gosterebilir, orne?in: kronik obstruktif akci?er hastalı?ı (KOAH), astım , akci?er odemi , bron?iyektazi , akci?er kanseri ve akci?er embolisi . [28] Pnomoninin aksine astım ve KOAH genellikle hırıltı ile, akci?er odemi anormal elektorokardiyografi ( EKG ) ile, kanser ve bron?iyektazi uzun sureli oksuruk ile ve akci?er embolisi akut ba?langıcı olan keskin go?us a?rısı ve nefes darlı?ı ile kendini gosterir. [28]

Onleme [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Hastalı?ın onlenmesi a?ı yapılmasını, cevresel onlemleri ve di?er sa?lık sorunlarının uygun bicimde tedavi edilmesini icerir. [9] Uygun onleyici onlemler global olarak ba?latılsa, cocuklardaki olum oranının 400.000'e kadar azaltılabilece?ine ve her yerde duzgun tedavi mevcut olsa cocukluk donemi olumlerinin bir di?er 600.000'e kadar du?urulebilece?ine inanılmaktadır. [35]

A?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

A?ı yapılması hem yeti?kin hem de cocuklarda belirli bakteriyel ve viral pnomonilere kar?ı korur. ?nfluenza a?ıları influenza A ve B'ye kar?ı iddiasız bir ?ekilde etkilidir. [6] [36] Hastalık Kontrolu ve Hastalık Onleme Merkezi (CDC) 6 ay ve uzerindeki tum ki?ilerin her yıl a?ılanmasını tavsiye etmektedir. [37] Sa?lık calı?anlarına ba?ı?ıklık kazandırılması hastalardaki viral pnomoni riskini azaltır. [31] ?nfluenza salgınları meydana geldi?inde amantadin veya rimantadin gibi ilaclar hastalı?ın onlenmesine yardımcı olabilir. [38] Oseltamiviri ureten firma ba?ımsız analiz calı?ma verilerini yayınlamayı reddetti?inden zanamivir veya oseltamivirin etkili olup olmadıkları bilinmemektedir. [39]

Haemophilus influenzae ve Streptococcus pneumoniae bakterilerine kar?ı yapılan a?ının kullanımını destekleyen sa?lam kanıtlar bulunmaktadır. [40] Cocukların Streptococcus pneumoniae bakterisine kar?ı a?ılanmaları bu enfeksiyonların yeti?kinlerdeki sıklı?ının azalmasına yol acmı?tır cunku bircok yeti?kin cocuklardan enfeksiyon kapar. Yeti?kinler icin de Streptococcus pneumoniae a?ısı mevcuttur invazif pnomokok hastalı?ı riskini azalttı?ı bulunmu?tur. [41] Pnomoniye kar?ı koruyucu bir etkiye destek olmak uzere bulunan di?er a?ılar ?unlardır: bo?maca , su cice?i ve kızamık . [42]

Di?er [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Hem sigaranın bırakılması [26] hem de kapalı mekanlarda odunla yemek pi?irilmesinden ya da dı?kıdan kaynaklanan ic mekan hava kirlili?inin azaltılması tavsiye edilir. [9] [35] Sa?lıklı yeti?kinlerde sigara, pnomokok pnomonisinin tek en buyuk risk faktoru olarak gorulmektedir. [31] El hijyenine dikkat edilmesi ve kola do?ru oksurme de etkili bir koruyucu onlem olabilir. [42] Hasta olan ki?ilerin cerrahi maske takması da hastalı?ı onleyebilir. [31]

Altta yatan hastalı?ın (orne?in; HIV / AIDS , diabetes mellitus ve beslenme bozuklu?u) duzgun bicimde tedavi edilmesi pnomoni riskini azaltabilir. [35] [42] [43] 6 aylıktan kucuk cocukların yalnızca anne sutuyle beslenmeleri hastalı?ın hem riskini hem de ?iddetini azaltır. [35] HIV/AIDS'i olan ve CD4 sayımı 200 hucre/ul'den az olan ki?ilerde trimetoprim/sulfametoksazol antibiyoti?i Pneumocytis pneumonia riskini azaltır' [44] ve aynı zamanda ba?ı?ıklık yetmezli?i gorulen ancak HIV'i olmayan ki?ilerde hastalı?ın onlenmesinde faydalı olabilir. [45]

Hamile kadınların Grup B Streptokok ve Chlamydia trachomatis bakımından test edilmesi ve gerekti?inde antibiyotik tedavisinin uygulanması bebeklerde pnomoni oranını azaltır; [46] [47] HIV'in anneden cocu?a gecmesine yonelik koruyucu onlemler de etkili olabilir. [48] Bebeklerin a?ız ve bo?azlarının mekonyum ile boyalı amniyotik sıvı ile emilmesinin aspirasyon pnomonisi oranını du?urmedi?i bulunmu?tur ve bu uygulama olası bir zarara yol acabilir, [49] bu nedenle co?unlukla bu uygulama onerilmez. [49] Gucsuz kalınan ya?lılık doneminde iyi a?ız sa?lı?ı bakımı aspirasyon pnomonisi riskini azaltabilir. [50]

Tedavi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

CURB-65
Symptom Points
C onfusion
1
U rea>7 mmol/l
1
R espiratory rate>30
1
S B P <90mmHg, D B P<60mmHg
1
Age>= 65
1

Normalde oral antibiyotikler, dinlenme, basit analjezikler ve sıvılar tam cozum icin yeterlidir. [26] Ancak, di?er tıbbi hastalıkları olanlar, ya?lılar veya solumayla ilgili belirgin sorun ya?ayanlar icin daha ileri bir bakım gerekebilir. Belirtiler kotule?irse, evde yapılan tedaviye ra?men pnomoni iyile?mezse ya da komplikasyonlar meydana gelirse hastanın hastaneye yatırılması gerekebilir. [26] Dunya capında, cocuklarda gorulen vakaların yakla?ık olarak %7-13'u cocukların hastaneye yatırılmasıyla sonuclanır [9] halbuki geli?mi? ulkelerde toplumdan edinilmi? pnomonisi olan yeti?kinlerin %22-24'u hastaneye kabul edilir. [26] Yeti?kinlerde hastaneye yatı? ihtiyacının belirlenmesinde CURB-65 puanı faydalıdır. [26] Puan 0 veya 1 ise hasta genellikle evde tedavi edilir, 2 ise hastanın hastanede kısa sureli yatırılması veya yakından takip edilmesi gerekir, 3-5 ise hastanın hastaneye yatırılması tavsiye edilir. [26] respiratuar distres izlenen veya oksijen saturasyonu %90'ın altında olan cocukların hastaneye yatırılmaları gereklidir. [51] Pnomonide go?us fizyoterapisinin faydası henuz belirlenmemi?tir. [52] Yo?un bakım unitesine yatırılan ki?ilerde ?nvazif olmayan solunum faydalı olabilir. [53] Cocuklarda recetesiz oksuruk ilacının [54] ya da cinko kullanımının etkili oldu?u bulunmamı?tır. [55] Mukolitik ilaclar icin kanıtlar yetersizdir. [54]

Bakteriyel [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bakteriyel pnomonisi olan ki?ilerde antibiyotikler sonucu iyile?tirir. [56] Antibiyotik secimi ba?langıcta etkilenen ki?inin ozelliklerine ba?lıdır, orne?in; ya?, altta yatan sa?lık ve enfeksiyonun bula?tı?ı yer. ?ngiltere'de, toplumdan edinilmi? pnomoni icin birinci basamak tedavi olarak amoksisilin ile ve alternatif olarak doksisiklin veya klaritromisin ile yapılan ampirik tedavi onerilmektedir. [26] Toplumdan edinilimi? pnomoninin "atipik" formlarının yaygın oldu?u Kuzey Amerika 'da, yeti?kinlerde birinci basamak poliklinik tedavisi olarak makrolidler (orne?in; azitromisin veya eritromisin ) ve doksisiklin amoksisilinin yerine gecmi?tir. [57] [58] Hafif veya orta ?iddette belirtiler gorulen cocuklarda amoksisilin birinci basamak tedavi olarak devam etmektedir. [51] Yan etkileri ile ilgili endi?elerden ve direnc olu?umundan, dolayısıyla fazla bir klinik yararı olmamasından dolayı komplike olmayan vakalarda florokinolonların kullanımı tavsiye edilmemektedir. [57] [59] Tedavi suresi geleneksel olarak yedi ila on gundur ancak artan sayıda bulgularla kısa sureli tedavilerin (uc ila be? gun) de benzer ?ekilde etkili oldu?u ileri surulmektedir. [60] Hastaneden edinilmi? pnomoni icin onerilen ilaclar ucuncu ve dorduncu jenerasyon sefalosporinler , karbapenemler , florokinolonlar , aminoglikozitler ve vankomisindir . [61] Bu antibiyotikler co?u kez intravenoz yoldan (damar icine) verilir ve kombinasyon halinde kullanılırlar. [61] Hastanede tedavi edilen hastaların %90'ından fazlası ilk verilen antibiyotiklerle duzelir. [62]

Viral [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?nfluenza viruslerinin (influenza A ve influenza B) yol actı?ı viral pnomoni tedavisinde noroaminidaz inhibitorleri kullanılabilir. [6] SARS koronavirus , Covid-19 , adenovirus, hantavirus ve parainfluenza virusu dahil olmak uzere toplumdan edinilmi? viral pnomonilerin di?er turleri icin herhangi bir ozel antiviral ilac tavsiye edilmemektedir. [6] ?nfluenza A rimantadin veya amantadin ile tedavi edilebilirken, influenza A veya B oseltamivir , zanamivir veya peramivir ile tedavi edilebilir. [6] Belirtilerin ba?lamasından itibaren 48 saat icerisinde kullanılmaya ba?lanırlarsa bu ilaclardan en yuksek etki alınır. [6] Avian influenza veya "ku? gribi" olarak da bilinen H5N1 influenza A'nın bircok su?u rimantadin veya amantadine direnc gostermi?tir. [6] Komplikasyona neden olan bakteriyel bir enfeksiyonun goz ardı edilmesi mumkun olmadı?ından viral pnomonide antibiyotiklerin kullanımı bazı uzmanlarca onerilmektedir. [6] ?ngiliz Toraks Derne?i hafif hastalı?ı olan ki?ilere antibiyotiklerin verilmemesini tavsiye etmektedir. [6] Kortikosteroidlerin kullanımı tartı?malıdır. [6]

Aspirasyon [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Genellikle aspirasyon pnomonisi geleneksel olarak yalnızca aspirasyon pnomonisinde endike olan antibiyotiklerle tedavi edilir. [63] Antibiyotik secimi hastalık nedeni oldu?undan ?uphe edilen organizma ve pnomoninin toplumdan mı edinildi?i yoksa hastane ortamında mı geli?ti?i dahil ce?itli faktorlere ba?lı olacaktır. En yaygın secenekler klindamisin , beta-laktam antibiyotik ile metronidazol kombinasyonu veya aminoglikozittir . [64]

Aspirasyon pnomonisinde kortikosteroidler bazen kullanılır ancak etkilerini destekleyen bulgular sınırlıdır. [63]

Prognoz [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Tedaviyle birlikte co?u bakteriyel pnomoni turu 3?6 gun icerisinde stabil hale gelir. [65] Co?u belirtinin giderilmesi genellikle birkac haftayı alır. [65] Rontgen bulguları genellikle dort hafta icerisinde bilgi sa?lar ve olum oranı du?uktur (%1'den az). [10] [66] Ya?lılarda veya di?er akci?er sorunu olan ki?ilerde iyile?me 12 haftadan uzun surebilir. Hastaneye yatırılması gereken ki?ilerde olum oranı %10 kadar yuksek olabilir ve yo?un bakım gereken hastalarda bu oran %30-50'ye cıkabilir. [10] Pnomoni olume yol acan en yaygın hastaneden edinilmi? enfeksiyondur. [62] Antibiyotiklerin gorulmesinden once hastaneye yatırılan hastalardaki olum oranı genellikle %30'dur. [67]

Ozellikle ya?lılarda ve altta yatan sa?lık sorunu olan ki?ilerde komplikasyonlar meydana gelebilir. [66] Di?erlerinin yanı sıra bu komplikasyonlar empiyem, akci?er absesi , bron?iolit obliterans, akut respiratuar distres sendromu , sepsis ve altta yatan sa?lık sorunlarının kotule?mesini icerir. [66]

Klinik tahmin kuralları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Pnomonide sonuclarla ilgili daha tarafsız bir ?ekilde tahminde bulunmak uzere klinik tahmin kuralları geli?tirilmi?tir. [62] Bu kurallar co?unlukla ki?inin hastaneye yatırılıp yatırılmayaca?ına karar vermede kullanılır. [62]

Ploral efuzyon, ampiyem ve abse [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Yatay uzanan göğsü gösteren bir röntgen. Sağ akciğer olan alttaki siyah alan daha küçüktür ve altında pulmoner efüzyonu gösteren beyaz bir alan bulunmaktadır. Bunların büyüklüklerine işaretleyen kırmızı oklar bulunmaktadır.
Ploral efuzyon : go?us rontgeninde goruldu?u ?ekilde. A oku sa? go?usteki sıvı katmanlanmasını gostermektedir. B oku sa? akci?erin geni?li?ini gostermektedir. Akci?er etrafında sıvı toplanması sonucu akci?er hacmi azalmı?tır.

Pnomonide, akci?erin cevresindeki bo?lukta sıvı birikimi meydana gelebilir. [69] Bazen, mikroorganizmalar bu sıvıya enfeksiyon bula?tırıp empiyeme neden olurlar. [69] Empiyemi daha yaygın basit parapnomonik efuzyondan ayırmak icin, bir i?ne yardımıyla sıvı alınıp ( torasentez ) incelenebilir. [69] Torasentezle ampiyem bulgusuna rastlanırsa sıvının tamamen bo?altılması gerekir ve bu i?lem icin genellikle drenaj kateteri kullanılır. [69] ?iddetli ampiyem vakalarında, ameliyat gerekli olabilir. [69] Antibiyotikler ploral bo?lu?a kolayca gecemediklerinden enfeksiyonlu sıvı bo?altılmazsa enfeksiyon devam edebilir. Sıvı steril (mikropsuz) ise, yalnızca belirtilere neden olması ya da giderilememesi durumunda bo?altılması gerekir. [69]

Nadiren, akci?erdeki bakteriler akci?er absesi denen enfeksiyonlu sıvı kesesi olu?turur. [69] Akci?erdeki bu abseler genellikle rontgende gorulebilir ancak tanının do?rulanması icin co?unlukla go?us BT taraması gerekir. [69] Abseler normalde aspirasyon pnomonisinde olu?ur ve co?unlukla de?i?ik turde bakterileri icerir. Akci?er absesinin tedavisinde genellikle uzun sure kullanılan antibiyotikler yeterlidir fakat bazen abse cerrah ya da radyoloji uzmanı .tarafından bo?altılmalıdır. [69]

Solunum ve dola?ım yetmezli?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Pnomoni, infeksiyon ve inflamatuvar yanıtın sonucu olan akut solunum sıkıntısı sendromunu (ARDS) tetikleyerek solunum yetmezli?ine neden olabilir. Akci?er hızla sıvıyla dolar ve sertle?ir. Alveolar sıvıya ba?lı olarak oksijeni cıkaran ?iddetli gucluklerle birlikte meydana gelen bu sertlik durumunda, ki?inin sa? kalması icin uzun sureli mekanik ventilasyon gerekebilir. [15]

Sepsis olası bir pnomoni komplikasyonudur ancak normalde yalnızca zayıf ba?ı?ıklı?ı olan ki?ilerde ya da hiposplenizm durumunda meydana gelir. En yaygın gorulen organizmalar Streptococcus pneumoniae , Haemophilus influenzae ve Klebsiella pneumoniae' dir. Di?er belirti nedenleri miyokard enfarktusu ya da pulmoner embolizm gibi du?unulmelidir. [70]

Epidemiyoloji [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Afrika'da koyu kırmızı, Asya ve Güney Amerika'nın bir kısmında turuncu ve Avrupa ve Kuzey Amerika'da sarı rengin olduğu dünya haritası
Ya?ın standart hale getirildi?i olum oranı: 2004'te 100,000 ki?i ba?ına alt solunum yolları enfeksiyonu . [71]
   no data
   <100
   100?700
   700?1400
   1400?2100
   2100?2800
   2800?3500
   3500?4200
   4200?4900
   4900?5600
   5600?6300
   6300?7000
   >7000

Pnomoni, yılda yakla?ık olarak 450 milyon ki?iyi etkileyen ve dunyanın her yerinde meydana gelebilen yaygın bir hastalıktır. [6] Tum ya? gruplarındaki ba?lıca olum nedenidir ve yılda 4 milyon olume yol acar (dunyadaki toplam olumun %7'si). [6] [56] Bu oranlar be? ya? altı cocuklarda ve 75 ya? ustu eri?kinlerde daha yuksektir. [6] Geli?mekte olan ulkelerde geli?mi? ulkelere oranla yakla?ık be? kat daha sık meydana gelir. [6] Yakla?ık 200 milyon vakanın sorumlusu viral pnomonidir. [6] Amerika Birle?ik Devletlerinde pnomoni, 2009 itibarıyla ba?lıca 8. olum nedenidir. [10]

Cocuklar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

2008'de, yakla?ık 156 milyon cocukta pnomoni gorulmu?tur (151 milyonu geli?mekte olan ulkelerde ve 5 milyonu geli?mi? ulkelerde). [6] %95'i geli?mekte olan ulkelerde meydana gelen 1,6 milyon olume ya da be? ya? altı cocuklardaki olumlerin %28-34'e neden olmu?tur. [6] [9] Hastalık yukunun en fazla oldu?u ulkeler: Hindistan (43 milyon), Cin (21 milyon) ve Pakistan (10 milyon). [72] Du?uk gelirli ulkelerdeki cocuklarda gorulen ba?lıca olum nedenidir. [6] [56] Bu olumlerin co?u yenido?an doneminde meydana gelir. Dunya Sa?lık Orgutu , yenido?an bebeklerde gorulen uc olumden birinin pnomoniye ba?lı oldu?unu tahmin etmektedir. [73] Pnomoniye neden olan bakteriler icin piyasada etkili bir a?ı var oldu?undan, bu olumlerin yakla?ık olarak yarısı teorik olarak onlenebilir. [74]

Tarihce [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

ortasında köpek balığı olan bir poster A poster with a shark in the middle of it which reads "Pnömoni, Kılavuz Balığı olan Yaygın Soğuk Algınlığının Öncülük Ettiği Köpek Balığını Yiyen bir İnsan İzlenimi Bırakır"
WPA posteri, 1936/1937

?nsanlık tarihi boyunca pnomoni yaygın gorulen bir hastalık olmu?tur. [75] Belirtiler Hipokrat (MO 460 ? 370) tarafından tanımlanmı?tır: [75] "Buna ba?lı olarak peripnomoni ve ploritik hastalıklar gorulecektir: Ate? akutsa, her iki tarafta da a?rı varsa, ya da her iki durum da soz konusuysa, soluk verme olursa, oksuruk olursa, cıkan balgam sarı ya da kur?un renginde ise ya da koyu, kopuklu ve kırmızı ise ya da yaygın olandan farklı bir ozelli?i varsa... Pnomoni son mertebesindeyken, ki?i arındırılmamı?sa durum tedavi edilebilir de?ildir ve nefes darlı?ı varsa, idrarı koyu ve keskinse, boyun ve ba? kısmı terliyorsa, ki bu gibi terlemeler kotudur, bo?ulma, hırıltı ve hastalı?ın ?iddeti ilerliyorsa ve ustunlu?u elde ediyorsa durum kotudur." [76] Ancak, Hipokrat pnomoniden "eski uygarlıkların adlandırdı?ı" bir hastalık olarak bahsetmektedir. Ayrıca, cerrahi ampiyem drenajını da bildirmi?tir. Maimonides (MO 1135?1204) ?u ?ekilde gozlemlemi?tir: "Pnomonide meydana gelen ve her zaman gorulen temel belirtiler ?oyledir: akut ate?, yan tarafta batıcı plevra a?rısı, kısa ve hızlı soluklar, tırtıklı nabız ve oksuruk." [77] Bu klinik tanımlama modern kitaplarda bulunanlarla oldukca benzerdir ve Orta Ca?dan 19. yuzyıla kadar olan tıbbi bilgi derecesini yansıtmaktadır.

Edwin Klebs , 1875'te pnomoniden olen ki?ilerin hava yollarında bakterileri gozlemleyen ilk ki?idir. [78] Yaygın iki bakteriyel neden olan Streptococcus pneumoniae ve Klebsiella pneumoniae' yı tanımlayan ilk calı?ma Carl Friedlander [79] ve Albert Frankel [80] tarafından, sırasıyla, 1882 ve 1884 yıllarında gercekle?tirilmi?tir. Friedlander'ın ilk calı?masıyla, gunumuzde halen bakterilerin tanımlanması ve kategorize edilmesinde kullanılan bir temel laboratuvar testi olan Gram boya tanıtılmı?tır. Christian Gram 'ın 1884 yılındaki proseduru acıklayan makalesi iki bakterinin ayrı?tırılmasına yardımcı olmu? ve pnomoniye birden fazla bakterinin yol acabilece?ini gostermi?tir. [81]

"Modern tıbbın babası" olarak bilinen Sir William Osler pnomoninin neden oldu?u olum ve sakatlı?ı de?erlendirmi? ve pnomoniyi, o zamanlardaki ba?lıca olum nedenlerinden biri olan tuberkuloza yeti?ti?i icin, 1918'de "olum adamlarının kaptanı" olarak tanımlamı?tır. Bu ifade aslında John Bunyan tarafından "tuketim"le (tuberkuloz) ili?kili olarak uydurulmu?tur. [82] [83] Daha yava? ve daha a?rılı olum ?ekilleri olmasına ra?men pnomoniye ba?lı olum co?unlukla hızlı ve a?rısız oldu?undan, Osler de pnomoniyi "ya?lı adamın arkada?ı" olarak tanımlamı?tır. [67]

1900'lerdeki ce?itli geli?meler pnomonisi olan ki?ilerde gorulen sonucları duzeltmi?tir. 20. yuzyılda penisilin ve di?er antibiyotiklerin, modern cerrahi tekniklerin ve yo?un bakımın geli?iyle, geli?mi? ulkelerde %30' yakla?an pnomoni kaynaklı olum hızla du?mu?tur. Bebeklerin Haemophilus influenzae tip B'ye kar?ı a?ılanması 1988 yılında ba?lamı? ve kısa bir sure icerisinde vaka oranında dramatik bir du?u?e yol acmı?tır. [84] Yeti?tinlerin Streptococcus pneumoniae bakterisine kar?ı a?ılanması 1977, cocukların a?ılanması 2000 yılında ba?lamı? ve benzer bir du?u?e neden olmu?tur. [85]

Toplum ve kultur [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Geli?mekte olan ulkelerdeki yuksek hastalık yuku ve geli?mi? ulkelerdeki nispeten du?uk hastalık farkındalı?ına ba?lı olarak, kuresel sa?lık toplumu 12 Kasım gununu, ilgili vatanda? ve politikacıların hastalı?a kar?ı harekete gecmesini sa?layacak Dunya Pnomoni Gunu ilan etmi?tir. [86] Toplumdan edinilmi? pnomoninin kuresel ekonomik maliyetinin $17 milyar oldu?u tahmin edilmektedir. [10]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 17 A?ustos 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2023 .  
  2. ^ McLuckie A (editor). Respiratory Disease and its Management. Springer, New York, 2009
  3. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
  4. ^ a b c d e f g h i j Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
  5. ^ Tukington C, Ashby BL. The Encyclopedia of Infectious Diseases, 3rd edition. Facts on File Inc., New York, 2007
  6. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Ruuskanen O.Viral pneumonia. Lancet, 377 (9773):1264?1275, 2011
  7. ^ a b c d e George RB. Chest Medicine : Essentials of Pulmonary and Critical Care Medicine, 5th edition. Lippincott-Williams&Wilkins, Philadelphia, 2005
  8. ^ a b c d e f Tintinalli JE. Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide: Emergency Medicine, McGraw-Hill, New York, 2010
  9. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Wojsyk-Banaszak I, Breborowicz A. Pneumonia in Children. InTechOpen, February 2013
  10. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Nair GB, Niederman MS.Community-acquired pneumonia: an unfinished battle. The Medical Clinics of North America, 95(6):1143-1161, 2011
  11. ^ Darby J. Could it be Legionella? Australian Family Physician. 37(10): 812?815, 2008
  12. ^ a b c d e f g Ortqvist A. Streptococcus pneumoniae: Epidemiology, risk factors, and clinical features. Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine, 26 (6):563?74, 2005
  13. ^ a b c Bowden RA, Ljungman P, Snydman DR. Transplant Infections, 3rd edition. Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, 2010
  14. ^ a b c d e Klatt EC. Pathology of HIV/AIDS, 30th edition. Mercer University School of Medicine Savannah April 22, 2019 11 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
  15. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Mason R, Broaddus VC, Martin T, et al. Murray and Nadel's Textbook of Respiratory Medicine, 5th Edition, Saunders, Philadelphia, 2010
  16. ^ Figueiredo LT (Eylul 2009). "Viral pneumonia: epidemiological, clinical, pathophysiological and therapeutic aspects". J Bras Pneumol . 35 (9). s. 899?906. doi : 10.1590/S1806-37132009000900012 . PMID   19820817 .  
  17. ^ "Covid-19. WHO, April 2020" . 20 Ocak 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 2 Nisan 2020 .  
  18. ^ a b Murray and Nadel (2010). Chapter 37.
  19. ^ Vijayan VK. Parasitic lung infection. Current opOinion in Pulmonary Medicine, 1 (3):274-282, 2009
  20. ^ a b c d e Costabel U, Du Bois RM, Egan JJ (editors). Diffuse Parenchymal Lung Disease. Karger, Basel-New York-Sydney-Tokyo, 2007
  21. ^ Kumar AK, Abdelmalak B, Inoue Y, Culver DA. Pulmonary alveolar proteinosis in adults: pathophysiology and clinical approach. The Lancet Respiratory Medicine , 6 (7): 554?565, 2018
  22. ^ Mendelson, CL. The aspiration of stomach contents into the lungs during obstetric anesthesia. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 52:191?205, 1946
  23. ^ Colo?lu AS. Oral Patoloji (A?ız Patolojisi), Yeditepe Universitesi Yayınları, Mor Ajans, 2007
  24. ^ a b Lynch T. A systematic review on the diagnosis of pediatric bacterial pneumonia: When gold is bronze. PLoS ONE, 5(8): e11989, 2010
  25. ^ Ezzati M, Lopez AD, Anthony AR, Christopher JLM (2004). Comparative quantification of health risks: global and regional burden of disease attributable to selected major risk factors, WHO, 2004 26 A?ustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
  26. ^ a b c d e f g h i j k l m n Lim WS, Baudouin SV, George RC, et al. BTS guidelines for the management of community acquired pneumonia in adults: update 2009. Thorax, 64 (Suppl 3), 1?55, 2009
  27. ^ a b Call, SA. Does this patient have influenza? Journal of the American Medical Association. 293 (8):987?997, 2005
  28. ^ a b c d Hoare Z. Pneumonia: update on diagnosis and management. British Medical Journal, 332(7549):1088-1079, 2006
  29. ^ Helms, editors, William E. Brant, Clyde A. Fundamentals of diagnostic radiology (4. ed. bas.). Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins. s. 435. ISBN   9781608319114 . 11 Aralık 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  30. ^ a b c d e f g Sharma, S. Radiological imaging in pneumonia: recent innovations. Current Opinion in Pulmonary Medicine. 13 (3):159?169, 2007
  31. ^ a b c d Mandell LA, Wunderink RG, Anzueto A, et al. Infectious Diseases Society of America/American Thoracic Society consensus guidelines on the management of community-acquired pneumonia in adults. Clinical Infectious Diseases, 44(Suppl 2):S27-72, 2007
  32. ^ Stedman's medical dictionary (28. bas.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 2006. ISBN   978-0-7817-6450-6 .  
  33. ^ Dunn, L. Pneumonia: classification, diagnosis and nursing management. Nursing Standard (Royal College of Nursing - Great Britain) ,19 (42):50?54, 1987
  34. ^ organization, World health (2005). Pocket book of hospital care for children : guidelines for the management of common illnesses with limited resources . Cenevre: World Health Organization. s. 72. ISBN   978-92-4-154670-6 . 9 Mayıs 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  35. ^ a b c d "Pneumonia (Fact sheet N°331)" . World Health Organization . A?ustos 2012. 18 Temmuz 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  36. ^ Demicheli V, Jefferson T, Al-Ansary LA, et al. Vaccines for preventing influenza in healthy adults. Cochrane Database Systematiche Review, 13;(3):CD001269, 2014
  37. ^ "Seasonal Influenza (Flu)" . Center for Disease Control and Prevention . 21 Temmuz 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Haziran 2011 .  
  38. ^ Jefferson TO, Demicheli V, Deeks JJ, Rivetti D. Cochrane Database Systematiche Review, 3: CD001169, 2004
  39. ^ Jefferson, T (18 Ocak 2012). Jefferson, Tom (Ed.). "Neuraminidase inhibitors for preventing and treating influenza in healthy adults and children". Cochrane database of systematic reviews . Cilt 1. s. CD008965. doi : 10.1002/14651858.CD008965.pub3 . PMID   22258996 .  
  40. ^ Ranganathan, SC. Pneumonia and other respiratory infections. Pediatric Clinics of North America. 56 (1):135?156, 2009
  41. ^ Moberley, SA (23 Ocak 2008). Andrews, Ross M (Ed.). "Vaccines for preventing pneumococcal infection in adults". Cochrane database of systematic reviews , 1 . s. CD000422. doi : 10.1002/14651858.CD000422.pub2 . PMID   18253977 .  
  42. ^ a b c "Pneumonia Can Be Prevented ? Vaccines Can Help" . Centers for Disease Control and Prevention . 28 Temmuz 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 22 Ekim 2012 .  
  43. ^ Gray DM, Zar HJ. Community-acquired pneumonia in HIV-infected children: a global perspective. Current Opinion in Pulmonary Medicine. 16 (3):208?216, 2010
  44. ^ Huang L, Cattamanchi A, JL Davis JL. HIV-associated Pneumocystis pneumonia. Proceedings of the American Thoracic Society, 8(3): 294-300, 2011
  45. ^ Green H, Paul M, Vidal L, Leibovici L (2007). Green, Hefziba (Ed.). "Prophylaxis for Pneumocystis pneumonia (PCP) in non-HIV immunocompromised patients". Cochrane Database Syst Rev , 3 . s. CD005590. doi : 10.1002/14651858.CD005590.pub2 . PMID   17636808 .  
  46. ^ Taminato, M (Kasım?Aralık 2011). "Screening for group B Streptococcus in pregnant women: a systematic review and meta-analysis". Revista latino-americana de enfermagem . 19 (6). s. 1470?8. PMID   22249684 .  
  47. ^ Darville, T (Ekim 2005). "Chlamydia trachomatis infections in neonates and young children". Seminars in pediatric infectious diseases . 16 (4). s. 235?44. doi : 10.1053/j.spid.2005.06.004 . PMID   16210104 .  
  48. ^ Global Action Plan for Prevention and Control of Pneumonia (GAPP) (PDF) . World Health Organization. 2009. 17 Ekim 2013 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  49. ^ a b Roggensack, A (Nisan 2009). "Management of meconium at birth". Journal of obstetrics and gynaecology Canada : JOGC = Journal d'obstetrique et gynecologie du Canada : JOGC . 31 (4). s. 353?4, 355?7. PMID   19497156 .  
  50. ^ van der Maarel-Wierink, CD (6 Mart 2012). "Oral health care and aspiration pneumonia in frail older people: a systematic literature review". Gerodontology . s. no. doi : 10.1111/j.1741-2358.2012.00637.x . PMID   22390255 .  
  51. ^ a b Bradley, JS (31 A?ustos 2011). "The Management of Community-Acquired Pneumonia in Infants and Children Older Than 3 Months of Age: Clinical Practice Guidelines by the Pediatric Infectious Diseases Society and the Infectious Diseases Society of America". Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America . 53 (7). s. e25?76. doi : 10.1093/cid/cir531 . PMID   21880587 .  
  52. ^ Yang, M (17 ?ubat 2010). Dong, Bi Rong (Ed.). "Chest physiotherapy for pneumonia in adults". Cochrane database of systematic reviews , 2 . s. CD006338. doi : 10.1002/14651858.CD006338.pub2 . PMID   20166082 .  
  53. ^ Zhang, Y (14 Mart 2012). Dong, Bi Rong (Ed.). "Oxygen therapy for pneumonia in adults". Cochrane database of systematic reviews . Cilt 3. s. CD006607. doi : 10.1002/14651858.CD006607.pub4 . PMID   22419316 .  
  54. ^ a b Chang CC, Cheng AC, Chang AB (2012). Chang, Christina C (Ed.). "Over-the-counter (OTC) medications to reduce cough as an adjunct to antibiotics for acute pneumonia in children and adults". Cochrane Database Syst Rev . Cilt 2. s. CD006088. doi : 10.1002/14651858.CD006088.pub3 . PMID   22336815 .  
  55. ^ Haider, BA (5 Ekim 2011). Bhutta, Zulfiqar A (Ed.). "Zinc supplementation as an adjunct to antibiotics in the treatment of pneumonia in children 2 to 59 months of age". Cochrane database of systematic reviews , 10 . s. CD007368. doi : 10.1002/14651858.CD007368.pub2 . PMID   21975768 .  
  56. ^ a b c Kabra SK (2010). Kabra, Sushil K (Ed.). "Antibiotics for community-acquired pneumonia in children". Cochrane Database Syst Rev . 3 (3). s. CD004874. doi : 10.1002/14651858.CD004874.pub3 . PMID   20238334 .  
  57. ^ a b Anevlavis S (?ubat 2010). "Community acquired bacterial pneumonia". Expert Opin Pharmacother . 11 (3). s. 361?74. doi : 10.1517/14656560903508770 . PMID   20085502 .  
  58. ^ Lutfiyya MN (?ubat 2006). "Diagnosis and treatment of community-acquired pneumonia" (PDF) . Am Fam Physician . 73 (3). s. 442?50. PMID   16477891 . 9 Nisan 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  59. ^ Eliakim-Raz, N (12 Eylul 2012). Eliakim-Raz, Noa (Ed.). "Empiric antibiotic coverage of atypical pathogens for community-acquired pneumonia in hospitalized adults". Cochrane database of systematic reviews . Cilt 9. s. CD004418. doi : 10.1002/14651858.CD004418.pub4 . PMID   22972070 .  
  60. ^ Scalera NM (Nisan 2007). "How long should we treat community-acquired pneumonia?". Curr. Opin. Infect. Dis . 20 (2). s. 177?81. doi : 10.1097/QCO.0b013e3280555072 . PMID   17496577 .  
  61. ^ a b American Thoracic Society ; Infectious Diseases Society of America (?ubat 2005). "Guidelines for the management of adults with hospital-acquired, ventilator-associated, and healthcare-associated pneumonia". Am J Respir Crit Care Med . 171 (4). s. 388?416. doi : 10.1164/rccm.200405-644ST . PMID   15699079 .  
  62. ^ a b c d e Murray and Nadel (2010). Chapter 32.
  63. ^ a b Marik, PE (Mayıs 2011). "Pulmonary aspiration syndromes". Current Opinion in Pulmonary Medicine . 17 (3). s. 148?54. doi : 10.1097/MCP.0b013e32834397d6 . PMID   21311332 .  
  64. ^ O'Connor S (2003). "Aspiration pneumonia and pneumonitis" . Australian Prescriber . 26 (1). s. 14?7. 9 Temmuz 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  65. ^ a b Behera, D. (2010). Textbook of pulmonary medicine (2. bas.). New Delhi: Jaypee Brothers Medical Pub. s. 296?297. ISBN   9788184487497 . 8 Aralık 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  66. ^ a b c Cunha (2010). Pages6-18.
  67. ^ a b Ebby, Orin (Aralık 2005). "Community-Acquired Pneumonia: From Common Pathogens To Emerging Resistance" . Emergency Medicine Practice . 7 (12). 15 Aralık 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  68. ^ Rello, J (2008). "Demographics, guidelines, and clinical experience in severe community-acquired pneumonia". Critical care (London, England) . Cilt 12 Suppl 6. s. S2. PMID   19105795 .  
  69. ^ a b c d e f g h i Yu, H (Mart 2011). "Management of pleural effusion, empyema, and lung abscess". Seminars in interventional radiology . 28 (1). s. 75?86. PMID   22379278 .  
  70. ^ Cunha (2010). Pages 250-251.
  71. ^ "WHO Disease and injury country estimates" . World Health Organization (WHO). 2004. 11 ?ubat 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Kasım 2009 .  
  72. ^ Rudan, I (Mayıs 2008). "Epidemiology and etiology of childhood pneumonia". Bulletin of the World Health Organization . 86 (5). s. 408?16. doi : 10.2471/BLT.07.048769 . PMC   2647437  $2 . PMID   18545744 .  
  73. ^ Garenne M (1992). "The magnitude of mortality from acute respiratory infections in children under 5 years in developing countries". World Health Stat Q . 45 (2?3). s. 180?91. PMID   1462653 .  
  74. ^ WHO (1999). "Pneumococcal vaccines. WHO position paper". Wkly. Epidemiol. Rec . 74 (23). s. 177?83. PMID   10437429 .  
  75. ^ a b al.], Ralph D. Feigin ... [et (2003). Textbook of pediatric infectious diseases (5. bas.). Philadelphia: W. B. Saunders. s. 299. ISBN   978-0-7216-9329-3 . 9 Mayıs 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  76. ^ Hippocrates On Acute Diseases wikisource link
  77. ^ Maimonides, Fusul Musa (" Pirkei Moshe ").
  78. ^ Klebs E (10 Aralık 1875). "Beitrage zur Kenntniss der pathogenen Schistomyceten. VII Die Monadinen". Arch. Exptl. Pathol. Parmakol . 4 (5/6). s. 40?488.  
  79. ^ Friedlander C (4 ?ubat 1882). "Uber die Schizomyceten bei der acuten fibrosen Pneumonie". Virchow's Arch pathol. Anat. U. Physiol . 87 (2). s. 319?324. doi : 10.1007/BF01880516 .  
  80. ^ Fraenkel A (21 Nisan 1884). "Uber die genuine Pneumonie, Verhandlungen des Congress fur innere Medicin". Dritter Congress . Cilt 3. s. 17?31.  
  81. ^ Gram C (15 Mart 1884). "Uber die isolierte Farbung der Schizomyceten in Schnitt- und Trocken-praparaten". Fortschr. Med . 2 (6). s. 185?9.  
  82. ^ al.], edited by J.F. Tomashefski, Jr ... [et (2008). Dail and Hammar's pulmonary pathology (3. bas.). New York: Springer. s. 228. ISBN   978-0-387-98395-0 . 9 Mayıs 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014 .  
  83. ^ William Osler, Thomas McCrae (1920). The principles and practice of medicine: designed for the use of practitioners and students of medicine (9. bas.). D. Appleton. s.  78 . One of the most widespread and fatal of all acute diseases, pneumonia has become the "Captain of the Men of Death," to use the phrase applied by John Bunyan to consumption.  
  84. ^ Adams WG (Ocak 1993). "Decline of childhood Haemophilus influenzae type B (Hib) disease in the Hib vaccine era". JAMA . 269 (2). s. 221?6. doi : 10.1001/jama.269.2.221 . PMID   8417239 .  
  85. ^ Whitney CG (Mayıs 2003). "Decline in invasive pneumococcal disease after the introduction of protein-polysaccharide conjugate vaccine". N. Engl. J. Med . 348 (18). s. 1737?46. doi : 10.1056/NEJMoa022823 . PMID   12724479 .  
  86. ^ "World Pneumonia Day Official Website" . World Pneumonia Day Official Website . Fiinex. 15 Haziran 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 A?ustos 2011 .  
Sınıflandırma
Dı? kaynaklar


" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaturre&oldid=32644430 " sayfasından alınmı?tır