Yin Yang sembolu
Yin ve Yang
Kuramı ve ?lkeleri (
Basitle?tirilmi? Cince
'de: ??,
Klasik Cince
'de 陰陽) butun evrenin i?leyi?ini, hareketini acıklar. Cin'de ortaya cıkmı? olan kuramın tarihi tarım oncesi
Avcı Toplayıcı
doneme kadar uzanmaktadır. Cin ve tarih boyunca etkili oldu?u sahalarda tıptan, astronomiye, kozmogoniden, tarıma, muhendisli?e kadar bircok alanda kullanılan temel bir ilke olmu?tur. Bu kurama gore yin ve yang kutupları hicbir zaman durgun olmazlar. Bu yuzden mutlak de?ildirler. Aksine surekli olarak de?i?ir ve donu?urler. Kar?ıt kutuplar surekli birlikte vardırlar. Kararlı ya da kararsız hallerde olabilirler. Kar?ıt kutbu olmayan hicbir durum yoktur. kutuplara ornekler: gece ve gunduz, aydınlık ve karanlık, buzu?me ve yayılma, so?uk ve sıcak, on ve arka, ic ve dı?, alcak ve yuksek, usul ve ani, yakın ve uzak, kısa ve uzun, taze ve kart, ham ve olgun gibidir. Yin ve Yang Kuramı, insanlık tarihi boyunca ortaya cıkmı? tum bilgi ve inanc kaynakları uzerinde etki bırakmı?tır.
Kullanımı tarım oncesi toplumlara kadar uzandı?ı bilinen kuramın yazılı olarak ilk ele alındı?ı eser Fu Xi'nin
[1]
Yi Cing
(De?i?imler Klasi?i, Yi Jing, 易 經, MO 2800) eseri olmu?tur. Yi Cing'de Yin ve Yang Kuramı ayrıntılı bir ?ekilde incelenmi?tir.
Cin Tıbbı
'nın da temel kuramı olan Yin ve Yang Kuramı Huangdi'nin Dahiliye Klasi?i / Huang Di - Nei Jing (黃帝內經, MO-3. yy)
[2]
adlı derleme eserde anlatılmı?tır. Bu kaynak niteli?i ta?ıyan yazılı eserde "Yin ve Yang" kuramının ilkeleri ?u ba?lıklarla sunulmu?tur:
Evrende her ?eyin, durumun birbirinden kopmaz iki
kar?ıt
kutbu vardır. Yin Kutbu: iceri do?ru, karanlık, gece, buzu?meye do?ru, usul, alcak gibi ozellikleri; Yang Kutbu: dı?a do?ru, ı?ıklı, gunduz, sacılmaya do?ru, ani, yuksek, gibi ozellikleri temsil eder. Kutuplar haddine ula?ınca kar?ıtına donu?ur. Gecenin en karanlık anında gunduz ba?lar. En buzu?uk hal sacılmaya e?ilim gosterir. En mania halinde depresyon tetiklenmesi beklenir, vs. Siyasal konularda en baskıcı kuvvetin etkisi, olmayan kuvvete yakındır yani etkisi solukla?ır.
Kutuplar birbirine ba?ımlıdır ve birbirine donu?urler
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Yin ile Yang kutupları kar?ıt ama birdir.
Bu ilkeye gore kar?ıtların biri olu?urken aynı anda di?eri de olu?ur. Biri yok olurken nihayetinde di?eri de yok olur. Bir kutup haddine ula?ırsa obur kutup devreye girer. Bu ilke Cin Tıbbı'na gore incelendi?inde bir hastalık ate?li ba?layıp devam ettikce so?uk belirtili rahatsızlı?a donu?ebilir, tersi de mumkundur. Yani ba?langıcta yang etkili bir hastalık yin etkili bir hastalı?a donu?ebilir; yin etkili hastalık da yang etkili seyredebilir. Cin Tıbbı'nda hastalıkların yin karakterli ya da yang karakterli olu?u tedavi stratejisi belirlenirken de onemli bir etkendir.
Kutuplar kar?ılıklı olarak ureten-tuketen veya destekleyen-kısıtlayan ili?kisindedirler
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Kutuplar birbirini uretti?i, destekledi?i gibi aynı ?ekilde tuketen, kısıtlayan ili?kisinde de olabilirler. E?er yin artıyorsa yang'a zarar verir, yang artıyorsa yin'e zarar verir. Yin ve Yang'ın kararlı ve uyumlu durumu bozulur. Kı?ın Yang'a, yazın ise Yin'e zarar verme olasılı?ı yuksek olur. Ote yandan aynı ilke tedavi icin de kullanılabilir. Huang Di Nei Jing adlı klasikte "So?uk rahatsızlıkları, sıcak yontemlerle; sıcak rahatsızlıkları ise so?uk yontemlerle tedavi et." der. Bu ilkenin temel niteli?i ta?kınlıkları ve seyrelmeleri kararlı hale getirmesidir. Vucudun besleyici maddeleri yin, i?levleri ise yang olarak temsil edilir. ??levin i?ini yapması besleyici maddeye, maddenin olu?um ve donu?umu de i?leve ba?lıdır.
Kutuplar, kar?ıtını kesin olarak kendi icinde barındırır
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Kutupların kar?ıtına donmesini tetikleyen ilke de bu ilkedir. Olu?umlar, kar?ıtı olmadan acıklanamazlar. Yang olmadan yin uretilemez; yin olmadan yang uretilemez. Birbirine dolanıktır. Bir kutbun egemenli?inin en guclu oldu?u yerde kar?ıt kutbu belirmeye ba?lar. En kucuk golge gune? ı?ınlarının en gorkemli vurdu?u sırada olu?ur. Bu andan itibaren ı?ık azalır, golge uzar. Gecenin icinde aydınlık ve sıca?ın; gunduzun icinde de so?uk ve golgenin bulunması; di?i gorunumun icinde erkek, erkek gorunumun icinde di?i olması; her sorunun cozumu; sevginin nefreti; eylemsizli?in eylemi; savunmanın saldırıyı barındırması gibi. Mizahı do?uran a?ırı acıdır, acıyı do?uran a?ırı ne?edir. Taiji veya yin-yang imgesinin icindeki kucuk kar?ıt renkli goz bebe?i bu ozelli?i anlatır.
Kutuplar kendi iclerinde de sonsuz alt kutupları barındırır
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Kutupların gorecelilik yasasıdır. Her Yin ve her Yang tekrar tekrar, kendi alt Yin ve Yang kutuplarıyla ele alınabilirler. Orne?in: Gunduz Yang niteliklidir. Sabah, Yang icindeki ikincil Yang'a, ak?am Yang icindeki ikincil Yin'e denk du?er. Benzer ?ekilde gece, Yin niteliklidir. Gece acısından bakınca ak?am Yin icindeki ikincil Yin ve sabah ise Yin icindeki ikincil Yang'tır. Bu ilkeyle bu ?ekilde sonsuz goreceli durum cıkarılabilir. Son derece basit bir yapı, son derece karma?ık yapının ayrılmaz parcasıdır. Butun ve onun parcaları, birbirinden ba?ımsız olarak ayrı ayrı acıklanamaz. Basit yapıyla, karma?ık yapı; Yin ve Yang'ın temel ilkelerine surekli uyar. Mikro makronun, makro mikro yapının ayrılamaz parcalarıdır. Bu yuzden insan bedeni incelenerek evreni anlamak, evreni inceleyerek insanı cozumlemek bu butunlukcu yapı icinde mumkun gorunur.
De?i?im ve kutupla?ma aynı surecte i?ler. Kutuplar birbirinin ozunu kar?ıtında barındırır. Her ?ey, hiclikten do?ar ve ardından kutupla?ma da ba?lar. Yaygın olarak iyilik ve kotulu?un simgesi olarak bilinen Yin ile Yang'ın, kuram olarak ahlaki de?erlerle hicbir ilgisi yoktur. Kuram, bir ?eyi ne iyi olarak ne de kotu olarak ele alır. Aksine, tumuyle evrenin gercekleri uzerine kuruludur. Evreni kar?ıtların dinami?i olarak inceler. ?mge, genelde siyah ve beyaz ya da mavi ve kırmızı olsa da iki farklı renkte ve birbirinin icine akan iki damla gibi gosterilir. Bu iki farklı renkteki damla hem kar?ıt kutupları hem de akı? dinami?ini yansıtır. Damlanın kuyrukla?an kısmı o kutbun toyluk donemini ortası kararlılık seviyesini ?i?kin kısım olgunla?ma donemini yansıtır. Her damlanın icinde kar?ıt kutbun renginde kucuk bir yuvarlak bulunur. Bu da her ko?uldu bir kutup icinde kar?ıt kutbu barındırır. Dolayısıyla her kutup kar?ıtına donebilir de. Bu da her iyili?in icinde bir kotuluk, her kotulu?un icinde bir iyilik oldu?unu temsil eder.
 |
Wikimedia Commons'ta
Yin Yang
ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|