한국   대만   중국   일본 
Yarhisar (muhrip) - Vikipedi ?ceri?e atla

Yarhisar (muhrip)

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Tarihce
Osmanlı Deniz Kuvvetleri bayrağıOsmanlı ?mparatorlu?u
Adı Yarhisar
Adının geldi?i yer/ki?i Yarhisar
Sipari? 1906
?n?a eden SA Chantiers et Ateliers de la Gironde , Bordeaux
Kıza?a konulu?u 1906
Denize indirili?i 1907
Gorevlendirme 1907, ?stanbul
Akıbet 3 Aralık 1915'te Yalova acıklarında Birle?ik Krallık'ın E11 denizaltısı tarafından batırıldı
Genel karakteristik
Sınıf ve tipi Samsun sınıfı
Deplasman 284 t
Uzunluk 58,2 m LoA, 56,3 m LPP
Geni?lik 6,3 m
Su cekimi 2,8 m
?tme gucu 2 adet SACAG uclu genle?meli buhar motoru
2 Normand SACAG kazan
5,950 indike beygir gucu
Hız 1907'de 28 knot , 1912'de 20 knot, 1915'te 17 knot
Menzil 60 ton komur
Ki?i kapasitesi 1907 : 7 subay, 60 denizci
1915 : 74 Turk, 17 Alman
Silah donanımı

Yarhisar , Osmanlı Devleti 'nde Donanma Cemiyeti tarafından 1907 yılında Fransa 'dan satın alınan, Durandal sınıfı temel alınarak tasarlanmı? dort Samsun sınıfı muhripten biridir. 1907'de Osmanlı donanmasına katılan muhrip, 1911-1912'de gercekle?en Trablusgarp Sava?ı 'nda Osmanlı filosunun geri kalanı gibi ?talyanlarla aktif bir catı?mada yer almadı. 1912-1913'te Balkan Sava?ları esnasında Varna Deniz Muharebesi , ?mroz Deniz Muharebesi ve Mondros Deniz Muharebesi gibi tum onemli catı?malarda yer aldı, ayrıca devriye gorevlerinde bulundu. I. Dunya Sava?ı'nda ozellikle Marmara Denizi 'nde eskort ve onleme gorevlerinde yer aldı. Marmara'ya giren Muttefik Devletler denizaltılarıyla bircok catı?maya girdi. 3 Aralık 1915'te tarihinde Yalova acıklarında Birle?ik Krallık 'ın E11 denizaltısı tarafından torpidolanarak batırıldı. Bu olayda 7 subay ve 33 er oldu. Birle?ik Krallık denizaltısı geminin kalan murettebatını denizden alarak bir Osmanlı yelkenlisine teslim etti.

Tasarım [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

SA Chantiers et Ateliers de la Gironde tarafından Bordeaux 'da in?a edilen [1] Yarhisar dikler arasında 56,3 metre, tam boyda ise 58,2 metre uzunlu?undaydı. 6,3 metre geni?li?indeki geminin su cekimi 2,8 metreydi. Govdesi celikten yapılmı?tı. Geminin deplasmanı 284 tondu. 1907'de in?a edildi?i haliyle 7 subay ve 60 bahriyeliden olu?an murettebatı, I. Dunya Sava?ı esnasında 1915 itibarıyla 74 Turk ve 17 Almandan olu?uyordu. [2]

Gemi gucunu SA Chantiers et Ateliers de la Gironde yapımı iki su borulu kazanın buharla besledi?i iki adet dikey uclu genle?meli buhar motorundan alıyordu. Motorlar 5.950 indike beygir gucune sahipti ve gemiyi 1907'de saatte 28 deniz mili hıza ula?tırabiliyordu. Geminin hızı 1912'de 20 deniz mili, 1915'te ise 17 deniz miline du?mu?tu. Gemi 60 ton komur ta?ıyabiliyordu. [2] [3]

Gemi in?a edildi?i haliyle 1 adet 65 mm L/50 seri ate?li Creusot top ve 300 mermi, 6 adet 47 mm L/50 seri ate?li Creusot top ve 1.200 mermi ile 2 adet 450 mm torpido tupu ve 6 torpido ta?ıyordu. [2]

Satın alınma ve in?a [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

20. yuzyılın ba?ında gercekle?en Osmanlı donanmasının guclendirilmesi programı sırasında, Alman Krupp 'tan 1904'te cok miktarda top, muhimmat ve malzeme sipari? edilmi?ti. Osmanlı hukumeti diplomatik ve finansal denge sa?lamak icin daha sonraki sipari?lerini Fransa'ya vermeyi kararla?tırdı. Bu amacla donanmanın ihtiyaclarını kar?ılamak icin Schneider-Creusot'dan dort adet Sivrihisar sınıfı torpido botu sipari?i verildi. Bu kucuk sipari?in Fransızlar acısından yeterli gelmemesi uzerine 200 tonluk Refahiye sınıfı gambotlar ve 420 tonluk Marmaris sipari? edildi. 1906'daki goru?meler esnasında Fransızlar, Osmanlı hukumetini dort muhrip daha satın almaya ikna etti; bu muhriplerin sipari?i 22 Ocak 1906'da verildi. Fransız Durandal sınıfını temel alan bu muhriplerden Yarhisar , Samsun ve Basra Ateliers de la Gironde, Ta?oz ise Scheider et Cie tarafından in?a edildi. [4]

Hizmet gecmi?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1907'de Osmanlı donanmasına katılan Yarhisar , Mayıs 1909'da ?stanbul 'daki Birle?ik Krallık donanma gorevinin komutanı Amiral Douglas Gamble 'ın reform programının bir parcası olan e?itimlerde yer aldı. Bu e?itimde amiral gemisi Mesudiye , Asar-ı Tevfik ve Mecidiye Buyukada ile Maltepe arasında konumlanmı?, Peyk-i ?evket , Berk-i Satvet , Yarhisar ve Samsun ise Prens Adaları arasındaki geci?leri korumaktaydı. Drac , Musul , Kutahya , Alpagot , Hamidiye , Demirhisar ve Sivrihisar torpido botları Sivriada 'dan yola cıkarak filoya katıldı ve daha buyuk gemilere kar?ı torpido saldırısı e?itimi yaptı. Birle?ik Krallık temsilcileri, tatbikatı Tirimujgan 'dan gozlemledi. Tatbikat her ne kadar gercekci sava? ?artlarında olmasa da Osmanlı donanmasının yirmi yıldan beri yaptı?ı ilk donanma tatbikatıydı. Tatbikatın sonunda tum gemiler Sarayburnu acı?ında bekleyen saltanat yatı Ertu?rul ' un onunden geci? yaptı. [5]

Trablusgarp Sava?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Trablusgarp Sava?ı oncesinde Yarhisar , filonun onemli bir kısmı ile birlikte Akdeniz'de sancak gosterme ve e?itim gezisindeydi. Temmuz ayından itibaren manevra ve e?itimler yapan filo, artan siyasi gerilime ra?men yıllık Beyrut ziyareti gorevine cıkmı?tı. [6] Albay Tahir (Burak) komutasında iki zırhlı, iki kruvazor, sekiz muhrip ve bir onarım gemisinden olu?an [7] filo, 6 Temmuz 1911'de ?stanbul'dan ayrılarak Beyrut'a kadar sayretmi?, bu esnada Midilli , Ayvalık , ?zmir , Antalya , ?skenderun ve Lazkiye gibi onemli limanlara u?ramı?tı. Filo donu? esnasında 2 Ekim'de Sakız Adası 'na vardı?ında, ?stanbul'dan gonderilen ?zzettin yatının getirdi?i haber ile sava?ın ba?ladı?ını o?renmi? ve donanmanın Marmara'ya donmesi emrini almı?tı. [8] 5 Ekim'de ?stanbul'a varan Yarhisar ve di?er gemiler buradaki tamir, bakım ve hazırlıklarını tamamladı. 16 Ekim 1911'de Yarhisar , Osmanlı filosunun geri kalanı ile birlikte Nara Burnu 'na demirledi. [9] [6] Sava? boyunca ?talyan gemileriyle do?rudan catı?maya girmedi. [6]

Balkan Sava?ları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Yarhisar , Birinci Balkan Sava?ı ba?langıcında, 16 Ekim 1912'de tersanede onarımdaydı. [10] 29 Ekim'de Mecidiye ile Varna'ya bir harekata cıkmı?lardı, ancak seyir esnasında Midye'ye asker sevkiyatını korumakla gorevlendirildiler. Yarhisar ertesi gun gorevini Numune-i Hamiyet 'e devrederek Mecidiye ile Varna'ya gitti. [11]

Kasım ayı ba?ında donanma, Luleburgaz Muharebesi ardından geri cekilmekte olan Osmanlı ordusuna destek vermekle gorevlendirildi. 3 Kasım'da Barbaros Hayreddin ve Numune-i Hamiyet ile Silivri'ye yol aldı. Ertesi gun tek ba?ına Tekirda?'a gitti, 7 Kasım'da Silivri'ye dondu. Ordunun cekilmesi 8 Kasım'da sona erdi. [12]

21 Kasım 1912'de gercekle?en Varna Deniz Muharebesi 'nde yer aldı. Bulgarların cephane yuklu Osmanlı ticaret gemilerine saldırmasını onleme ve mumkun olursa Bulgar torpido botlarını imha etme goreviyle Varna'ya gonderilen Osmanlı kuvveti Hamidiye , Basra ve Yarhisar 'dan olu?uyordu; ancak Basra muhribinin arızalanması sebebiyle yerini Berkef?an torpido botu aldı. [13] [14] [15] Gemiler 20 Kasım sabah saat 09.00'da Karadeniz'e acıldı. Arızalanan Berkef?an onarımının ardından saat 13.00'te bu iki gemiye katıldı. [16] [17] Saat 16.50'de Hamidiye 'de yapılan toplantıda Yarhisar 'a Varna'nın 8 mil guneyinde, Berkef?an 'a ise 8 mil kuzeyinde pozisyon almasını, Bulgar torpido botlarının limana giri?-cıkı?ını gozlemlemesini ve torpido botlara hucum etmesini emretti. [18] Du?manı goren gemi hicbir sebeple gorev yerini terk etmeyecek, [19] Hamidiye 'ye kırmızı veri atarak rapor verecekti. [18] [19] Toplantının ardından gemiler 17.50'de Varna'ya do?ru hareket etti ve saat 20.00'de da?ılarak gorev bolgelerine do?ru yola cıktı. [19] Yarhisar 21.30'da, Berkef?an 00.00'da yerini almı?tı. Hamidiye de Varna'ya do?ru seyrediyordu. [20] Bu esnada dort Bulgar torpido botu Varna Limanı dı?ında, saat 22.20'den beri toplu ?ekilde devriyedeydi. [20] Saat 00.40'ta Bulgar torpido botları ile Hamidiye arasında ba?layan catı?mada Hamidiye isabet aldı. Bu esnada kuzeyindeki catı?madaki topcu atı?larını goren Yarhisar , aldı?ı emirlere sadık kalarak 05.30'a dek gorev bolgesinde kaldı, daha sonra Hamidiye 'nin yardımına gitti. [21] [22] Hamidiye aldı?ı hasara ra?men murettebatın ba?arılı calı?ması sayesinde batmadı, [23] ancak Varna'yı gozetlemeye devam edemeyek durumdaydı ve ?stanbul'a donmeye karar verdi, Yarhisar ve Berkef?an 'ın gorev icin yetersiz kalaca?ı du?uncesiyle Berk-i Satvet muhribini bolgeye ca?ırdı. Berk-i Satvet bu mesaj uzerine Kostence'deki gorevini terk edip hemen yola cıktı. [23] [24] Berkef?an ve Berk-i Satvet sabaha dek burun onunde devriye gezdi. [25] Yarhisar 21 Kasım 08.00'de randevu noktasına geldi?inde Hamidiye ve Berkef?an 'ı bulamadı, gemi komutanı Varna'yı gozetlemeye karar verdi. ?ehre dort mil mesafeden dort geci? yaptı; kıyıdan veya Bulgar torpido botlarından ate?e maruz kalmadı. Cıkan fırtına sebebiyle saat 17.00'de ?stanbul'a do?ru yola cıktı. [26] [25] Bu esnada Berk-i Satvet komutanı da Varna'yı gozetleme gorevi bitti?i du?uncesiyle Kostence'ye do?ru yola cıktı ve Berkef?an 'ı ?stanbul'a gonderdi. [25]

Yarhisar , 16 Aralık'ta ?mroz Deniz Muharebesi 'nde Yarbay Hakkı E?ref komutasındaki 2. Muhrip Tumeni'nde yer aldı. Saat 07.05'te hareket eden tumen, ana filoyu takip etmeyerek Canakkale Bo?azı giri?inde kaldı ve do?rudan catı?maya girmedi. [27]

?mroz Muharebesi'nin sonrasında Osmanlı donanması, Bozcaada 'ya yapılacak bir cıkarma planlamı?tı. Aralarında Yarhisar 'ın da yer aldı?ı muhripler ve kruvazorlerden olu?an bir kuvvetle Canakkale Bo?azı dı?ına cıkılacak, bu kuvvetler Bozcaada'nın kuzey ve guneyinde du?man gucleriyle catı?acak, bu esnada Plevne vapuru ise kara birliklerini Bozcaada kasabasına cıkartacaktı. Harekat 4 Ocak sabahı ba?ladı; donanma bo?azdan dı?arı cıkarak Yunan guclerini gozlemledi. Ancak kara birlikleri henuz intikallerini tamamlayamadıkları icin Plevne vapuruna binmemi?lerdi, donanma komutanının bu gecikmeden haberi olmamı?tı. Donanma saat 06.00'da hareket etti; 07.31'de Yunan muhripleriyle kar?ıla?tılar. Yunan muhripleri top menzili dı?ında kalarak Osmanlı gucunu ana Yunan kuvveti uzerine cekmeye calı?tı, Osmanlı gemileri ise Yunanları takip etmeyerek Bozcaada cevresinde yerlerini aldılar. Birinci Muhrip Tumeni Tav?an Adası'nın batısında, Yarhisar 'ın ba?lı bulundu?u ?kinci Muhrip Tumeni ise do?usunda pozisyon aldı. Mecidiye ve Berk-i Satvet adanın kuzeyi, Hamidiye ise guneyini korumak uzere pozisyon aldı. Bu esnada adaya kara birliklerini getirecek olan Plevne vapuru hala hazır de?ildi; bu haberi alan Hamidiye komutanı 1. ve 2. muhrip tumenlerine Canakkale'ye geri donme emri verdi. Bu esnada Donanma Komutan Vekili Albay Ramiz komutasındaki 3. muhrip tumeni ve zırhlılar da hareket etti; muhripler denizaltı emniyeti alırken zırhlılar Bozcaada'ya seyre ba?ladı. Geri donmekte olan 1. ve 2. muhrip tumenleri zırhlılara katıldı. Ana kuvvet saat 11.30'da Tav?an Adaları istikametinde 11 Yunan muhribini gordu; iki kruvazor hattan ayrılarak hucuma gecince Yunan muhripleri geri donerek uzakla?tı. Taraflar arasındaki muharebe 11.35'ten 12.30'a dek devam etti, donanma komutanı bu saatte geri donu? emri verdi. Gemiler 15.27'de Nara'ya demirlediler. Kara birli?inin Plevne vapuruna yuklenememesi sebebiyle harekat ba?arısız oldu. [28]

Ocak 1913'te Mondros Limanı 'ndaki Yunan kuvvetlerini ablukaya almak ve limana hapsetmek icin bir harekat planlanmaya ba?landı. 11 Ocak'ta Hamidiye , Mecidiye , Basra ve Yarhisar 'ın da bulundu?u filo bolgeye vararak ikmale ba?ladı, ertesi ak?am bu dort gemi harekata hazırdı, Barbaros Hayreddin ve Turgut Reis de bolgedeydi. 13 Ocak'ta Barbaros vta yapılan harp meclisinde planlar hazırlandı. 14 Ocak'ta ilk ?a?ırtma operasyonu ba?ladı. Hamidiye , Yarhisar ve Basra kendilerini ?mroz'da gozetleme yapan Yunan kuvvetlerine gosterdikten sonra Dardanos sahili yakınına demirledi. Hamidiye guvertesine yı?ılmı? yanmaya hazır maddeleri ate?e vererek kara duman icinde kaldı; ardından telsizden Barbaros 'a gemiden bir yangın cıktı?ı ve yaralılar oldu?unu raporladı, ardından Erenkoy sahilinde Mecidiye ''nin yanına demirledi. Bu ?a?ırtma harekatı ile Yunan muhripleri aldatıldı. Hamidiye daha sonra gece karanlı?ında bo?azın kar?ı yakasına gecti. Hamidiye bu ?a?ırtmanın ardından 15 Ocak'ta gizlice akın harekatına ba?ladı. [29]

18 Ocak sabahı Osmanlı filosu yeniden harekata ba?ladı. Mondros Deniz Muharebesi olarak anılacak bu muharebe oncesinde Osmanlı donanmasından uc zırhlı, iki kruvazor ve aralarında Yarhisar 'ın da oldu?u altı muhrip ile destek gemileri sabah 07.15'te seyre ba?ladı. Yunan kuvveti de 09.10'da Mondros'tan demir aldı ve denize acıldı. 11.35'te kuvvetler arasında catı?ma ba?ladı. Osmanlı zırhlılarının aldı?ı isabetler sebebiyle filo 12.15'te Canakkale'ye do?ru donu?e gecti. Saat 14.30'a dek suren muharebede muhripler destek gorevinde bulundular. 14.55'te Osmanlı filosu bo?aza geri donmu?, 17.40'ta Nara'da demirlemi?ti. Muharebe sonucunda Barbaros ve Turgut Reis 'te 4 subay ve 37 bahriyeli olmu?, 7 subay ve 97 bahriyeli yaralanmı?tı. Yarhisar muharebede herhangi bir hasar almadı. [30]

Yarhisar 8 ?ubat'ta ?arkoy Cıkarması oncesinde donanma irtibat subayı Te?men Hamdi Bey'i ?arkoy 'deki cephe hattına goturdu. [31] Ertesi gun gelecek kafileleri Karabiga limanına sevk etmekle gorevlendirildi. [32] 26 Mart'ta Berk-i Satvet ve Demirhisar ile birlikte , Kumburgaz'dan Bulgar mevzilerini top ate?ine tutan Barbaros Hayreddin ve Turgut Reis zırhlılarına e?lik etti. [33]

I. Dunya Sava?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gemi I. Dunya Sava?ı 'nda aktif hizmete devam etti. 29 Ekim 1914'te gercekle?en ve Osmanlı ?mparatorlu?u'nun sava?a girmesine sebep olan Karadeniz Baskını esnasında Basra ile birlikte ?stanbul Bo?azı cıkı?ında devriyede kaldı. [34]

?ubat 1915 ortalarından itibaren Yarhisar , Donanma ?kinci Komutanı Yarbay Arif Bey'in komutasında Canakkale Mustahkem Mevkii Komutanlı?ı emrine verildi. [35] 27 Nisan 1915'te Yarbay H.G.Stoker komutasındaki Avustralya denizaltısı AE 2 Gelibolu 'da gemiye saldırdı ancak isabet sa?layamayınca Marmara Adası bolgesine kactı. [36] [37] 28 Mayıs'ta Birle?ik Krallık'ın E11 denizaltısı, Drac ve Yarhisar e?li?inde ilerleyen Barbaros Hayreddin 'i saat 02.00 civarında periskopuyle tespit etse de, gecenin bulutsuz ve Ay ı?ı?ının parlak olması sebebiyle tespit edilme riski yuzunden saldırı yapmadı. [38] 17 Haziran'da Samsun ve Yarhisar , ?stanbul Bo?azı yakınlarında Birle?ik Krallık denizaltısı E14 'u tespit edip kovaladılar ancak denizaltı kacmayı ba?ardı. [39] 7 A?ustos'ta Yarhisar , Gayret-i Vataniye ve Musul ?stanbul'dan yola cıkarak bir gun once E11 ve E14 denizaltılarının Selimpa?a - Celaliye arasında, Guvercinlik'te sı? suda torpidoladı?ı ve batırdı?ı [40] Peyk-i ?evket 'i kurtarma calı?malarında devriye gorevi yaptılar. Peyk-i ?evket iki gun sonra yuzduruldu ve ?stanbul'a goturulerek tamire alındı. [41] 22 A?ustos sabahı Dofen romorkoru ve dort yelkenli mavnaya e?lik eden Yarhisar , Marmara Adası yakınlarında E11 ile kar?ıla?tı. Denizaltı ile catı?manın ardından Yarhisar donerek uzakla?tı, denizaltı ise romorkor ile bir mavnayı batırarak 20 murettebatı esir aldı. Esirler daha sonra bir Osmanlı gemisine verildi. [41] 5 Ekim'de Yarhisar , Mudanya 'da uc kucuk yelkeniyi batıran ve Edremit gemisine hasar veren H1 denizaltısına saldırdı; denizaltı muhrip ve kıyı bataryalarının ate?i altında kacmayı ba?ardı. [42]

6 Kasım 1915'te Marmara Denizi'ndeki ucuncu ve son sortisine ba?layan Birle?ik Krallık'ın E11 denizaltısı, 3 Aralık 1915'te saat 12.30'da Tuzla - Yalova arasında seyreden Yarhisar 'ı torpidoladı. [43] [44] Torpido, muhribin arka kazan dairesine isabet etti, gercekle?en patlama ile gemi ikiye bolunerek battı. [45] Yarhisar murettebatından 7 subay ve 33 er oldu. [46] E11 yuzeye cıkarak, kurtulan Osmanlı murettebatını denizaltıya aldı. [45] Denizaltının kurtardı?ı 3 subay, 42 er ve 3 Alman eri daha sonra murettebat bolgeden gecen bir yelkenliye aktarıldı ve Heybeliada 'ya goturuldu. [45] [46]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ozel
  1. ^ Noppen , s. 10.
  2. ^ a b c Langensiepen & Guleryuz 1995 , s. 158.
  3. ^ Gardiner , s. 391.
  4. ^ Langensiepen & Guleryuz , ss. 12-13.
  5. ^ Langensiepen & Guleryuz , s. 14.
  6. ^ a b c Langensiepen & Guleryuz , ss. 15-16.
  7. ^ Buyuktu?rul , ss. 26-27.
  8. ^ Herguner , s. 3.
  9. ^ Herguner , s. 4.
  10. ^ Buyuktu?rul , ss. 169-171.
  11. ^ Buyuktu?rul , ss. 185-187.
  12. ^ Buyuktu?rul , ss. 197-199.
  13. ^ Buyuktu?rul , s. 211.
  14. ^ Emir , ss. 109-112.
  15. ^ Langensiepen & Guleryuz 1995 , s. 195.
  16. ^ Buyuktu?rul , s. 212.
  17. ^ Emir , s. 112.
  18. ^ a b Buyuktu?rul , s. 213.
  19. ^ a b c Emir , s. 113.
  20. ^ a b Buyuktu?rul , s. 214.
  21. ^ Emir , s. 116.
  22. ^ Buyuktu?rul , s. 215.
  23. ^ a b Langensiepen & Guleryuz 1995 , s. 21.
  24. ^ Buyuktu?rul , ss. 216-217.
  25. ^ a b c Buyuktu?rul , s. 217.
  26. ^ Emir , s. 120.
  27. ^ Buyuktu?rul 1974 , ss. 238-239.
  28. ^ Buyuktu?rul 1974 , ss. 258-261.
  29. ^ Emir , ss. 287-291.
  30. ^ Emir , ss. 297-311.
  31. ^ Erickson & Bush , s. 264.
  32. ^ Demirsoy , s. 15.
  33. ^ Erickson & Bush , s. 288.
  34. ^ Langensiepen & Guleryuz , s. 45.
  35. ^ Atabey , ss. 90-91.
  36. ^ Langensiepen & Guleryuz , s. 35.
  37. ^ Atabey , s. 242.
  38. ^ Langensiepen & Guleryuz , s. 37.
  39. ^ Langensiepen & Guleryuz , s. 38.
  40. ^ Canakkale Deniz Sava?ları 1915 - Canakkale Bo?az Komutanlı?ı - Deniz Basımevi, ?ubat 2008 - Sh.:25
  41. ^ a b Langensiepen & Guleryuz , s. 39.
  42. ^ Langensiepen & Guleryuz , s. 41.
  43. ^ Noppen , s. 38.
  44. ^ Atabey , ss. 235-236.
  45. ^ a b c Langensiepen & Guleryuz , s. 43.
  46. ^ a b Atabey , s. 236.
Genel
  • Atabey, Figen (2010). Canakkale Sava?ları'nın Deniz Cephesi (Doktora). Ankara: Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Tarih (Turkiye Cumhuriyeti Tarihi) Anabilim Dalı . Eri?im tarihi: 4 Nisan 2021 .  
  • Buyuktu?rul, Afif (1974). Osmanlı Deniz Harp Tarihi (PDF) . 4 . Genelkurmay Ba?kanlı?ı Deniz Kuvvetleri Komutanlı?ı. 8 Ekim 2020 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 27 Mart 2021 .  
  • Demirsoy, ?lyas (1942). Muhtelif Harplerdeki Sahil Cıkarmaları . ?stanbul: ?stanbul Askeri Matbaası.  
  • Emir, Ali Haydar (1932). Balkan Harbinde Turk Filosu (PDF) . Deniz Matbaası. 13 Ekim 2020 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 27 Mart 2021 .  
  • Erickson, Edward J.; Bush, Brighton C. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912?1913 . Greenwood Publishing Group. ISBN   0275978885 .  
  • Gardiner, Robert (1985). Conway's All the World's Fighting Ships, 1906?1921 . Londra: Conway Maritime Press. ISBN   978-0-87021-907-8 . 22 Kasım 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 22 Ocak 2021 .  
  • Herguner, Mustafa (2008). Kurtulu? Sava?ı'nda Deniz ?ehitlerimiz ve Kahraman Gemilerimiz (2 bas.). ?stanbul: Den?z Basımevi Mudurlu?u. ISBN   978-975-409-488-6 .  
  • Langensiepen, Bernd; Guleryuz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy 1828?1923 (?ngilizce). Londra: Conway Maritime Press. ISBN   978-0-85177-610-1 .  
  • Noppen, Ryan K. (2015). Ottoman Navy Warships 1914?18 . Oxford : Osprey Books. ISBN   978-1-4728-0620-8 .  
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yarhisar_(muhrip)&oldid=30666992 " sayfasından alınmı?tır