Vo Nguyen Giap
insan
| cinsiyeti
| erkek
 |
|---|
| vatanda?lı?ı
| Vietnam
|
|---|
| ana dilindeki ismi
| Vo Nguyen Giap
|
|---|
| do?um adı
| Vo Giap
|
|---|
| on adı
| Q118489443
,
V?n
|
|---|
| Vietnamca gobek adı
| Nguyen
|
|---|
| soyadı
| Vo
|
|---|
| do?um tarihi
| 25 A?ustos 1911
|
|---|
| do?um yeri
| L?c Th?y
|
|---|
| olum tarihi
| 4 Ekim 2013
|
|---|
| olum yeri
| Hanoi
|
|---|
| babası
| Vo Quang Nghiem
|
|---|
| e?i
| Nguy?n Th? Quang Thai
,
đ?ng Bich Ha
|
|---|
| konu?tu?u, yazdı?ı diller
| Vietnamca
,
Fransızca
|
|---|
| tutuldu?u yer
| Lao Bao Prison
|
|---|
| mesle?i
| askeri personel
,
siyasetci
,
gazeteci
,
yazar
,
devlet gorevlisi
|
|---|
| i?vereni
| Office of Strategic Services
|
|---|
| calı?tı?ı konum
| member of the National Assembly of Vietnam
,
Commander in Chief of the Vietnam People's Army
,
Secretary of the Central Military Commission of the Communist Party of Vietnam
,
Minister of Defence
,
Minister of Defence
|
|---|
| o?renim gordu?u okul
| Vietnam National University
,
Lycee Albert Sarraut
|
|---|
| aktif yılları (ba?langıc)
| 1944
|
|---|
| siyasi parti uyeli?i
| Tan Vi?t Revolutionary Party
,
Vietnam Komunist Partisi
|
|---|
| dini veya dunya goru?u
| dinsizlik
|
|---|
| askeri rutbesi
| Orgeneral
|
|---|
| komuta etti?i (KULLANIMDAN KALDIRILDI)
| Vietnam Halk Ordusu
|
|---|
| askeri bran?ı
| Vietnamese Independence League
,
Vietnam Halk Ordusu
|
|---|
| konudaki rolu
| asırlık insan
|
|---|
General
Vo Nguyen Giap
(25 A?ustos 1911 - 4 Ekim 2013) Vietnam Halk Ordusundan emekli eski asker ve politikacı. Katıldı?ı belli ba?lı sava?lar, I. Hindicini Sava?ı (1946-1954) ve
Vietnam Sava?ıdır
(1960-1975). Katıldı?ı belli ba?lı muharebeler ise Lang Son (1950); Hoa Binh (1951-1952); Dien Bien Phu (1954); Nguyen Hue Saldırısı (1972); ve son Ho Chi Minh harekatıdır (1975). Giap aynı zamanda bir gazetecidir ve
Ho Chi Minh
’in
Viet Minh
hukumetinde ici?leri bakanlı?ı yapmı?tır. Viet Minh ve Vietnam Halk Ordusu komutanıdır, savunma bakanlı?ı yapmı?tır, Lao Dong Partisinin Politburo uyesi olmu?tur. Vietnam Ba?ımsızlık Sava?ında Ho Chi Minh’den sonra en tanınan askeri komutandır ve sava?ın sonuna dek gercekle?en butun askeri operasyonlara onderlik etmi?tir.
Giap Quang Binh kentindeki An Xa koyunde dunyaya geldi. Babası ve annesi, Vo Quang Nghiem ve Nguyen Thi Kien tarımla u?ra?maktaydı, topraklarının bir kısmını kom?ularına kiraya vererek gorece rahat bir hayat ya?amaktaydı. 14 ya?ında Giap, Haiphong enerji ?irketine girecek ve Tan Viet Cach Mang Dang isimli devrimci genclik grubuna uye oldu. ?ki yıl sonra He’de Fransızlarca e?itim verilen Quoc Hoc Lisesine girdi ve kendi anlatımına gore 2 yıl icinde o?rencilere eylem yaptırdı?ı icin okuldan atıldı. 1930 yılında Lao Bao hapishanesine atılan Giap iki yıllık cezasının 13 ayını burada cekti ve salıverildi. Komunist Partisine 1931 yılında katılan Giap Hindicinindeki Fransız egemenli?ine kar?ı sayısız eylemde yer aldı. Askeri tarih ve felsefeye cok meraklıydı, ozellikle
Napolyon
ve
Sun Tzu
’nun sava?a dair teorilerini benimsemeye calı?tı. 1933 yılında 22 ya?ındaki Giap Hanoi Universitesine girdi. Giap bu universitede hem siyasal ekonomi ve hukuk e?itimi aldı. Mezun olduktan sonra
Hanoi
’deki Thang Long Okulunda bir yıl tarih o?retmenli?i yaptı. 1930’lu yıllarda Giap, o?retmenlik ve gazetecilik yaptı, Tien Dang icin yazılar yazdı ve de?i?ik devrimci eylemlere katıldı. Yasadı?ı bir sosyalist gazete olan Hon Tre Tap Mo?’nin cıkmasında onemli bir rol oynadı ve Le Travail adlı
Fransızca
dergiyi de cıkardı. 1939’da kendisi gibi komunist olan Nguyen Thi Quang Thi ile evlendi. Fransız yonetimi o yıl komunist faaliyeti yasaklayınca Giap,
Cin
’e kacıp burada bulunan Vietnam Ba?ımsızlık Ligi Viet Minh lideri Ho Chi Minh’e katıldı. Kendisi surgundeyken e?i, karde?i, babası ve baldızı Fransız koloni yonetimince tutuklanacak ve i?kenceyle oldurulecektir.
1939 yılında
Ho Chi Minh
ile birlikte
1944 yılında Vietnam’a donmu? ve 1945 yılına kadar
Japon
i?gal kuvvetlerine kar?ı direni? hareketini orgutlemi?ti.
II. Dunya Sava?ının
sonunda A?ustos 1945'te Japonlar Muttefiklere teslim olduktan sonra ozellikle i?galleri altındaki siyasal durumu karma?ıkla?tırmak icin ayarlamalar yapmı?lardı. Buna gore Japonlar Fransız askerlerini tutuklayıp, ulusalcı Vietnamlı siyasal partilere sınırsız orgutlenme ve siyaset alanı acmı?, muttefiklerin bolgeye geldi?inde karma?ık bir yapıyla kar?ıla?masını istemi?ti. Japonların bıraktı?ı siyasal bo?luk, i?galcilere kar?ı en orgutlu ?ekilde duran Viet Mnh tarafından hemen doldurulmu?, devlet kurumlarına el koyan grup uyeleri gecici bir hukumet kurarak iktidarı almı?lardı. Bu kurulan hukumette Giap ici?leri bakanı olacaktır. Durumdan yararlanan Ho Chi Minh Eylul 1945'te Demokratik Vietnam Cumhuriyetini ilan etti. Ancak Vietnamlıların bilmedikleri bir gercek vardı. 1945 yazında Almanya’nın
Potsdam
kasabasında muttefikler arasında yapılan konferansta
Stalin
,
Truman
ve
Churchill
, Vietnam hakkında kararlarını coktan vermi?ti. Buna gore Japon i?galciler atılıncaya kadar Vietnam muttefik kuvvetlerce i?gal edilecek, daha sonra kuzey bolgesi milliyetci Cin’e, guney bolgesi ise
?ngiltere
’ye verilecekti. II. Dunya Sava?ında
Vichy
yonetimi aracılı?ıyla
Nazi Almanyasıyla
i?birli?i yapan
Fransa
, ozellikle sava?ın son yılı aktif olarak sava?a katılarak kotu ?ohretini unutturmak istemi?ti. Ayrıca sava?tan onceki kolonilerini de geri istedi?i icin Vietnam ile ilgilenmekteydi. 1946 yılında ?ngiltere, Vietnam’dan kuvvetlerini Fransa lehine cekece?ini acıklarken, Cin ise Fransa’nın kendi ulkesinden toprak talebi olmayaca?ı garantisine kar?ılık olarak Vietnam’ın kendisine verilen kısmını Fransa’ya bıraktı. Boylece Japon i?galinden sonra ba?ımsızlık hayali kuran Vietnamlılar tekrar Fransız boyunduru?una girmekle kar?ı kar?ıyaydı.
Viet Minh ilk ba?larda Fransızlarla muzakere yapar gorunerek Cinlileri ulkeden uzakla?tırmayı du?unmu?tur. Vietnam, tarihinde uzun sure Cin i?galinde kaldı?ından dolayı Fransız yonetimine donulecek gibi gosterilerek Cin’den uzakla?ılmı?tır. Ancak Fransızların Vietnam’ın ba?ımsızlı?ını tanımayaca?ı ve eski koloni yonetimini getirece?i anla?ılınca Viet Minh ile Fransa arasında sava? cıkacaktı. Sava?ın ba?langıcı olarak 19 Aralık 1945 verilmekteydi. ?yi silahlanma ve e?itimli Fransız ordusu Viet Minh kuvvetlerine buyuk yenilgiler ya?atsa da tum Vietnam’da denetimi sa?lamaktan uzaklardı. Hem asker sayıları hem de Vietnam’ın yo?un nufus yapısı buna musaade etmemi?ti. General Giap bu sayede yeniden toplanabilmi? ve da?ılan birliklerini yeniden guclendirebilmi?ti. Belirli bir sure iki kuvvet arası bir pat durumu ya?andı. Yeni?ememe durumu Mao Zedung yonetimindeki
Cin Komunist Partisinin
Cin ?c Sava?ında
milliyetci
Chiang Kai-shek
ve ordusunu yenmesiyle bozuldu.
Mao
’nun ordusu Vietnam sınırına geldiklerinde Viet Minh onemli miktarda silah ve ekipmana sahip olmaya ba?lamı?tı. Ayrıca Viet Minh birlikleri Cin’deki askeri kamplarda e?itim alacak, Cinli uzmanlar Vietnam’a gelecekti. Bu ?ekilde Viet Minh onemli bir sava? gucune donu?tu. De?i?im geciren Viet Minh, Lang Son ve Cao Bang muharebelerinde Fransızları yendi. Cin sınırından boylelikle uzakla?tırılan Fransızların gitmesiyle Cin’den gelen yardımlar daha da rahat akmaya ba?ladı. Bundan sonra Giap tarafından ba?latılan a?ırı iyimser saldırılar ba?arısız olacaksa da Viet Minh gittikce guclenmekte ve gerilla sava?ında yetkinle?mekteydi. Fransa'nın uzun erimli ve pahalı bir gerilla sava?ına do?ru suruklendi?i a?ikar olunca Fransa hukumeti, Viet Minh ile anla?ma yollarını aramaya ba?ladı. Fransa gecici hukumete izin verilece?ini ve yakın bir tarihte ba?ımsızlı?ının iade edilece?ini onerse de ozellikle ba?ta Ho Chi Minh olmak uzere Viet Minh liderleri Fransızların sozune guvenmeyecek ve sava?a devam edeceklerdi. Fransa’da ise kamuoyu sava?a kar?ı cıkmaktaydı. Bunun belli nedenleri vardı:
- 1946-1952 yılları arasında cok sayıda Fransız askeri oldurulmu?, yaralanmı? veya esir du?mu?tu.
- II. Dunya Sava?ının yarattı?ı yıkımın ardından Fransa ekonomisini duze cıkarmaya calı?maktaydı. Vietnam'da surmekte olan sava?, ulkenin
Marshall Yardımı
cercevesinde aldı?ı ABD yardımının iki misline mal olmaktaydı.
- Sava? 7 yıldır surmekteydi ve Fransız zaferine dair hicbir i?aret ortada yoktu.
- Fransa'da halk artık Vietnam’daki varlıklarının ahlaki bir anlamının bulunmadı?ını du?unmekteydi.
- Fransa'nın guclu sol ve komunist gelene?i Viet Minh’in ba?ımsız bir sosyalist devlet kurma hakkını savunuyordu.
Viet Minh Vietnam’daki sava?ta guclenirken, sava?ı Fransızlar icin cok zor bolgelere yaymaya ozen gosterecek ve bu kapsamda
Laos
gibi ula?ımı zor bolgelere saldıracaktı. Hindicin'deki Fransız komutan General Henri Navarre, Laos gibi ucra bolgeleri savunabilmek icin binlerce askerini yeniden konu?landırmak zorunda kamı?tı. Aralık 1953’te Navarre,
Dien Bien Phu
’da bir savunma kompleksi in?a etti ve Laos’a saldırmak icin bolgeden gecmek zorunda ola Viet Minh guclerine engel olmak istedi. Yaptı?ı planlara gore Viet Minh gucleri Laos’a saldırmak icin Dien Bien Phu’ya saldırmak zorunda kalacak ve geleneksel sava?ta da Fransızlar galip gelecekti. Navarre’nin planı tuttu ve Giap, Dien Bien Phu’ya saldırmayı planladı. Hazırladıkları savunma mevzilerinde saldırıya hazır bekleyen Fransız askerlerine kar?ı Viet Minh de hazırlanmaktaydı. Giap tum Vietnam’daki askerlerini bolgeye kaydırdı ve saldırıdan once 70.000 askeri hazır olacaktı. Bu sayı savunma mevzilerindeki Fransız askerlerinin be? katıydı. Cin’den alınan son teknoloji ucaksavar silahları ve 105 mm toplar sayesinde Fransız mustahkem bolgesine dı?arıdan gelecek yardımı engelleyebilmekteydi. Ucaksavar ve topcu ate?i Fransız topcu ate?ini bastırdı ve usteki hava ikmali icin vazgecilmez olan pistin kullanılmasını engelledi. Fransız ucakları ise usse getirdikleri ikmal malzemelerini cok yuksek irtifalardan bırakmak zorunda kaldı, boylece yardım malzemeleri Viet Minh'in eline gecti. Giap usse do?rudan saldırmaktansa ussu tamamen muhasara edip siper kazdırmayı ve beklemeyi tercih etti. En ileri siperlerden ise usse do?ru yeraltı tunelleri kazılacaktı. Navarre tuza?a du?up kapana kısıldı?ını anladı?ında yardım talebinde bulundu. Yardım istenen ABD’den Viet Minh’e kar?ı taktik nukleer silahların kullaılması onerildiyse de kabul edilmedi. Giap’ın birliklerini da?ıtmak icin onerilen taktik hava saldırıları ise ?ngiltere ve di?er Batılı ulkeler olmaksızın gercekle?meyece?i gerekcesiyle ABD Ba?kanı
Eisenhower
tarafından reddedildi. ?ngiltere Ba?bakanı Churchill ise Cenevre’de surmekte olan barı? muzakerelerinin sonucunun beklenmesini istedi. 13 Mart 1954 gunu Giap saldırıya gecti. 56 gun boyunca Viet Minh adım adım ussun etrafındaki cemberi daralttı ve sonunda Fransız birlikleri Dien Bien Phu’da cok kucuk bir yere sıkı?tı. Askeri ba?arısızlıktan dolayı kendisini suclayan topcu birliklerinin komutanı Albay Piroth intihar etti. Fransız birlikleri ise 7 Mayıs 1954 gunu teslim oldu. Fransa’nın zayiatı 2000 olu, 5600 yaralı ve 6500 esirdir. Ertesi gun Fransız hukumeti Vietnam’dan cekilmekte oldu?unu acıkladı.
Ayrıntılı bilgi icin bakınız:
Vietnam Sava?ı
Giap ABD’ye kar?ı verilen sava? suresince Vietnam Halk Ordusunun ba?ında kaldı. Sava? sırasında ordusunun kucuk bir direni? kuvvetinden buyuk, geleneksel bir orduya donu?umunu orgutledi. Ordu di?er komunist ulkelerden alınan karma?ık silahlarla guclendirildi. Ordunun silah ve muhimmatı ABD ordusunun olce?ine gelmese de vurucu gucu yuksek olan bir kuvvete donu?tu. Giap’ın 1968 yılındaki
Tet Saldırısını
planladı?ı iddia edilse de bu do?ru de?ildir. Bunun icin en sa?lam kanıt, kendisini kar?ı cıktı?ı plan
Le Duan
ve
Van Tien Dung
tarafından ısrarla desteklenince Vietnam’dan Macaristan’a tedavi icin gitmi? ve saldırının sonuna kadar da donmemi? olmasıdır. Saldırının amacı olan guney Vietnam’da genel bir ayaklanmanın ba?laması sa?lanamasa da Tet Saldırısından sonra Amerikalı politikacılara ve kamuoyuna Guney Vietnam’daki konumlarının sallantıda oldu?unu kuvvetli bir ?ekilde vurgulamı?tır. ABD, Vietnam Cumhuriyeti (Guney Vietnam) ve Vietnam Halk Cumhuriyeti (Kuzey Vietnam) arasında temsilciler duzeyinde goru?meler Ocak 1969’da Paris’te ba?ladı. ABD Ba?kanı Richard Nixon, ABD birliklerinin geri cekilmesinden yana olmasına ra?men ABD askerlerinin Guney Vietnam’dan ayrılması 5 yıl surdu. Ekim 1972’de taraflar anla?maya varmaya yakla?mı?lardı. Anla?maya gore ABD birlikleri geri cekilecek, ate?kes ilan edilecek, Hanoi’deki ABD esirleri salıverilecekti. Ayrıca yenilenecek secimlere kadar Kuzey ve Guney Vietnam yonetimleri iktidarda kalacak, ulkenin yeniden birle?mesi secimle olacaktı. 1972 baharındaki Nguyen Hue saldırısı askeri anlamda ba?arısız olsa da Vietnam Ordusu Guney Vietnam’da bolgesel kazanc sa?layacak ?ekilde toprak ele gecirdi. ABD askerleri geri cekilse de Vietnam Ordusu mevzilerinden geri cekilmedi. Goru?meler sırasında baskı unsuru olması icin Nixon, Hanoi ve Hai Phong ?ehirlerinin havadan vurulmasını istedi ve izleyen 27 Ocak 1973 gunu Paris Barı? Antla?ması imzalandı.
ABD’nin Vietnam’dan cekilmesinin ardından
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Son ABD muharip askerlerinin ayrıldı?ı tarih Mart 1973'tu. Anla?ma olmasına ra?men catı?malar surdu ve
Guney Vietnam
yonetimi
Vietkong
’a kar?ı saldırılarını ?iddetlendirdi. Bu durumda komunistler stratejilerini de?i?tirdi. Mart ayında komunist liderler Hanoi’de toplanarak Guneye saldırı planlarını hazırladı. Haziran 1973'te ABD Kongresi ABD ordusunun Vietnam’daki askeri varlı?ını sona erdiren kararı aldıktan sonra komunistlerin ABD hava saldırısından cekincesi kalmamı?tı. Guney Vietnam Ba?kanı
Nguyen Van Thieu
, mali yardım icin Nixon’dan destek istese de Kongre yardım talebini reddetti. ABD yardımları onceden yılda 30 milyar dolar mertebesindeyken 1974 yılında 1 milyar dolara kadar du?tu. Mali darbo?aza giren Guney Vietnam yonetimi askerlerin bile maa?larını odeyemez hale geldi. Ordudan firar edenler arttı. Di?er tarafta ise Vietnam Ordusu
Sovyetler Birli?i
'nden yeni ekipman ve silah yardımı almaktaydı. 1975 baharında Vietnam Ordusu Giap’ın yerine gecen General
Van Tien Dung
komutasında yeni bir harekata ba?layacak ve ABD’nin tepkisinden cekinen Vietnam yonetimi sınırlı olan askeri operasyonu geni?letecek ve tum Guneyin ele gecirilmesini sa?layacaktı. Ho Chi Minh Operasyonu olarak anılan harekat zırhlı birlikler ve topcu deste?iyle geni? olcekte gercekle?tirilmi?ti. Da Nang ve Hue gibi onemli merkezler elden cıkınca Guney yonetimi panik icerisinde da?ılacak ve i?lemez hale gelecekti. Ba?kan Thieu ulkesinin kuzeyini terk ederek guneye yı?ınak yapsa da sonuc alamayacak ve ba?kent
Saygon
30 Nisan 1975 gunu du?ecekti. Bunu Sosyalist Vietnam Cumhuriyetinin kurulması izledi.
2008 yılında
Yeni hukumette Giap, Savunma Bakanı olan gorevini surdurdu ve Haziran 1976’da Ba?bakan Yardımcısı oldu. 1980 yılında bakanlıktan, 1982 yılında ise Politburo'dan ayrıldı ve emekli oldu.
General Giap, askeri teori ve strateji ile ilgili cok sayıda yazılı eser vermi?tir. Eserleri arasında Halk Sava?ı, Dien Bien Phu, Kazanaca?ız dikkat cekici olanlarıdır. Giap, askeri tarihci Stanley Karnow tarafından
Wellington
,
Grant
,
Lee
,
Rommel
seviyesinde de?erlendirilmektedir. Bu de?erlendirmeye katılmayanlar ve Giap’ın askeri taktiklerinde cok sayıda askerin feda edilmesini ele?tirenler de bulunmaktadır. 1995 yılında ABD Savunma Bakanı
Robert McNamara
, eski du?manı Giap ile bir araya gelerek 1964 yılında meydana gelen ve ABD’nin Vietnam’a mudahalesine bahane edilen
Tonkin Korfezi
Olayında ne oldu?unu sormu? ve Giap’tan “Hicbir ?ey.” yanıtını almı?tır. ABD Ba?kanı
Lyndon Johnson
’un Vietnam’a mudahale icin bahane etti?i olayın hayali olma ihtimali yuksektir.
- Vietnam Halk Sava?ı
, V.N. Giap, Bilim ve Sosyalizm Yayınları, 1999
- Halk Sava?ı Halk Ordusu
, V.N.Giap, Sol Yayınları, 1968
 |
Wikimedia Commons'ta
Vo Nguyen Giap
ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|