Tomahawk
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Tomahawk_Block_IV_cruise_missile_-crop.jpg/300px-Tomahawk_Block_IV_cruise_missile_-crop.jpg) ABD donanmasına ait havada bir BGM-109 Tomahawk fuzesi, Kasım 2002
|
Ce?idi
|
Uzun menzilli, tum hava ko?ulları icin, ses altı
seyir fuzesi
Gemisavar fuzesi
[1]
(Block V)
Denizaltından fırlatılan seyir fuzesi
Kara hucum fuzesi
Karadan karaya fuze
[2]
|
Uyru?u
|
Amerika Birle?ik Devletleri
|
Kullanıcılar
|
Amerika Birle?ik Devletleri Donanması
,
Kraliyet Donanması
(halen)
Avustralya Kraliyet Donanması
,
[3]
Kanada Kraliyet Donanması
[4]
(gelecekte)
|
Uretim tarihi
|
Uretici
|
General Dynamics
(?lk ureten ?irkettir)
McDonnell Douglas
Hughes Aircraft ?irketi
Raytheon Missiles & Defense ?irketi
|
Birim maliyeti
|
*$1.87M
(FY2017)
[5]
(Block IV)
- $2M
(FY2022)
[6]
(Block V)
|
Uretildi?i tarih
|
1983?gunumuze
|
Ozellikler
|
Uzunluk
|
Guclendiricisiz: 18 ft 3 in (5,56 m)
Guclendirici ile: 20 ft 6 in (6,25 m)
|
|
Patlama mekanizması
|
TLAM Blok III'ten beri FMU-148, di?erleri ise ozel uygulamalar icindir
|
|
Motor
|
Williams International F107-WR-402
turbofan
TH-dimer yakıt kullanarak
ve
katı yakıtlı roket motor
guclendiricili
|
Kanat geni?li?i
|
8 ft 9 in (2,67 m)
|
Seyir irtifası
|
98-164 ft (30-50 m) yer seviyesinin ustunde
[7]
|
Platform
|
dikey fırlatma sistemi
(VLS),
Torpido tupu
, Yuzey gemileri, denizaltılar, Ta?ıyıcı kurmalı fırlatıcılar
|
Tomahawk
, tam adı
BGM-109 Tomahawk
, (kısa tam adı: Tomahawk Land Attack Cruise Missile, TLAM) stratejik bir
seyir fuzesidir
.
Denizden karaya, denizaltıdan karaya, karadan karaya ve denizden denize (farklı bir aktif radar gudum alt sistemi kullanılarak) olmak uzere ce?itli tipleri vardır.
Tomahawk fuzesi, havadan karaya atılan AGM-86 ALCM/CALM seyir
fuzesi
ile paralel geli?tirildi. Her iki
fuzenin
de bircok parcası ortaktır.
Tomahawk, ABD Donanması ile yapılan sozle?me ile Laurel, Maryland yakınlarındaki
Johns Hopkins Universitesi
'nin Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'nda James Walker tarafından yonetilen projede tasarlandı ve onceleri 1970'lerde
General Dynamics
tarafından uretildi.
Deniz ustu harp platformundan fırlatılabilen orta ila uzun menzilli, alcak irtifalı fuze olması istenmi?ti ve cok ce?itli
harp ba?lı?ı
, gudum ve ve menzil yetenekleriyle moduler bir tasarımı vardı.
Asıl Tomahawk tasarımın tanıtılmasından bu yana, geleneksel ve nukleer silahlı havadan, deniz altından ve karadan fırlatılan ce?itler de dahil, TLAM'ın en az altı ce?idi ve bircok geli?tirilmi? modeli yapıldı.
1992-1994 arası McDonnell Douglas Corporation, Tomahawk fuzelerinin tek tedarikcisiydi ve Block II ve Block III Tomahawk fuzelerini ve bircok Tomahawk'ı Block III ozelliklerine gore yeniden uretti.
[8]
1994 yılında Hughes, Tomahawk fuzelerinin tek tedarikcisi olmak icin McDonnell Douglas Aerospace'i geride bıraktı.
2019 itibarıyla hizmetteki tek model
Raytheon
Missiles & Defense firması tarafından uretilen ve nukleer olmayıp denizden atılan modeldi.
[9]
Tomahawk fuzesinin Birim maliyeti 1.4 milyon dolardır. Halen geli?tirilen Taktik Tomahawk fuzesinin 500 bin dolara mal olaca?ı acıklanmı?tır.
Her fuze, nakliye ve depolamada kendisini koruyan ve fırlatma borusu gorevi yapan basınclı metal bir kapta depolanır ve fırlatılır.
[10]
Bu kaplar, uzerine kurulan Zırhlı Kutu Fırlatıcı'larda (ABL) raflara yerle?tirildi ve dort yeniden etkinle?tirilen
Iowa
-sınıfı sava? gemileri
USS
Iowa
,
USS
New Jersey
,
USS
Missouri
ve USS Wisconsin BB-64 6 ‘e yerle?tirildi. ABL'ler ayrıca sekiz sclass Spruance destroyer, dort sclass Virginia kruvazer ve nukleer kruvazor USS Long Beach CGN-9 6 uzerine kuruldu. Bu kaplar ayrıca di?er su ustu gemilerinde
dikey fırlatma sistemlerinde
(VLS), daha sonraki
Los Angeles
sınıfı
denizaltı
ve sclass Virginia denizaltı kapsul fırlatma sistemlerinde (CLS) ve denizaltıların
torpido tuplerinde
bulunur.
Tum ABL donanımlı gemiler hizmet dı?ı bırakılmı?tır..
Denizaltından fırlatılan fuzeler icin (UGM-109'lar olarak adlandırılır), gaz basıncıyla (dikey olarak VLS aracılı?ıyla) veya su darbesiyle (yatay olarak torpido tupu aracılı?ıyla) fırlatıldıktan sonra, bir
katı yakıt guclendirici
fuzeyi itmek ve sudan cıkarmak icin ate?lenir.
[11]
Ucu? gercekle?tikten sonra, fuzenin kanatları kalkmak icin acılır, hava kepcesi acı?a cıkar ve turbofan motoru seyir ucu?u icin kullanılır. Su uzerinde, Tomahawk onceden ayarlanmı? bir rotayı izlemek icin
atalet kılavuzlu?u
veya GPS kullanır; karadayken, fuzenin gudum sistemi
arazi kontur e?le?tirmesi
(
TERCOM
) tarafından desteklenir. Terminal kılavuzu, Dijital Manzara E?le?tirme Alanı Korelasyonu (
DSMAC
) sistemi veya
GPS
tarafından sa?lanır ve yakla?ık 10 metrelik bir dairesel hata olası uretilir.
Tomahawk Silah Sistemi fuze, Tiyatro Gorev Planlama Merkezi (TMPC)/Suda Planlama Sistemi ve Tomahawk Silah Kontrol Sistemi (yuzey gemilerinde) veya Sava? Kontrol Sisteminden (denizaltılar icin) olu?ur.
Tomahawk fuzeleri, alcak irtifadan yeryuzune paralel hareket ucar, engellerin cevresinden dolanır ve radara yakalanmazlar.
[12]
Tomahawk fuzesinde Uc kademeli gudum sistemi vardır.
- Fuze ilk a?amada belirli bir bolgeye ataletsel seyrusefer gudumu ile yakla?ır. Bu gudum sistemi deniz ya da col gibi belirsiz ya da de?i?ken co?rafi alanlardan yapılan atı?larda onemlidir.
- Ara a?amada Tomahawk yeryuzu referanslı gudum (TERCOM) ile uzerinden gecti?i bolgedeki co?rafi yuksekli?i belle?indeki bilgi ile kar?ıla?tırarak seyreder.
- Son a?amada ise Tomahawk ula?tı?ı noktadaki hedef goruntuyu hafızasındaki dijital resimlerle kar?ıla?tırarak hedefini bulur. (DSMAC)
- Yeni nesil BLOK III fuzelere Kuresel Konumlandırma Sistemi (
GPS
) ile hedefe yonelme yetene?i de kazandırıldı.
Fırlatma motoru ile birlikte kutlesi 1440 kg'dır. Fırlatma motoru haric kutlesi 1190 kg'dır. Menzili 600 deniz mili (>1100 km)dir. Ortalama ucu? hızı ise 880 km/saat'tir.
1000 libre (450 kg) a?ırlı?ında Tomahawk fuzelerinde ?u harp ba?lıkları vardır:
- Delici/nufuz edici (Bullpup) - C tipi fuzelerde
- Bombacıklı - D tipi fuzelerde
- 200 kt gucunde W-80 nukleer ba?lık - A tipi fuzelerde
- WDU-36 harp ba?lı?ı
Tomahawk, ilk defa 1991 yılında
Korfez Sava?ı
'nda kullanıldı. ABD Deniz Kuvvetleri'nin yaptı?ı atı?larda 297 fırlatma gorevi verilmi?, atı? icin yuklenen fuzelerin 7'si teknik sorunlar sebebiyle fırlatıcıyı terk edemedi. Atılan 290 fuzenin 242'si hedefi vurdu.
1993, 1996, 1998 ve 2003 yıllarında da Irak'a kar?ı kullanılan Tomahawk fuzeleri,
Sırp Cumhuriyeti
'ne (
1995 Kararlı Guc Harekatı
),
Yugoslavya Federal Cumhuriyeti
'ne (
1999 Muttefik Gucu Harekatı
),
Afganistan
'a (
2001 Sonsuz Ozgurluk Harekatı
) ve 2017’de Suriye Humus ?ehrindeki ?aryat Hava Ussu'ne yonelik bombardımanlarda da kullanıldı.
Tomahawk, en son ABD Donanmasınca Suriye'ye yonelik 2018 fuze saldırılarında, Suriye kimyasal silah tesislerini hedef alan 66 fuze fırlatıldı?ında kullanıldı.
[13]
2016 yılında ABD Savunma Bakanlı?ı, 202.3 milyon dolara 149 Tomahawk Block IV fuzesi satın aldı.
[5]
ABD dı?ında sadece ?ngiltere'ye satı?ı yapıldı.