Stanisław Lem
|
|---|
 1966'da Lem
|
| Do?um
| 12/13 Eylul 1921
Lwow,
Polonya
(gunumuzde
Lviv
,
Ukrayna
)
|
|---|
| Olum
| 27 Mart 2006 (84 ya?ında)
Krakow
, Polonya
|
|---|
| Milliyet
| Polonyalı
|
|---|
| Etnik koken
| Yahudi
|
|---|
| Meslek
| Yazar
|
|---|
| Etkin yıllar
| 1946?2005
|
|---|
| Evlilik
| Barbara Le?niak (
e.
1953–2006)
|
|---|
| Cocuk(lar)
| 1
|
|---|
| Resmi site
| lem.pl
|
|---|
|
|
Stanisław Herman Lem
[1]
(
Lehce telaffuz:
[sta??iswaf ?l?m]
dinle
ⓘ
; 12/13 Eylul 1921 ? 27 Mart 2006),
futuroloji
ve
edebiyat
ele?tirisi dahil olmak uzere ce?itli konularda denemeler yazmı?
Polonyalı
felsefi-
bilimkurgu
yazarı. Dunya capında, en cok uzun metrajlı film haline getirilen, 1961 tarihli
Solaris
'in yazarı olarak tanınır. Lem'in, toplam da 41 dile cevrilip 45 milyonun uzerinde kopyasının sattıldı?ı eserlerinin birco?unun hikayesi
hiciv
ve
mizah
icermektedir.
[2]
[3]
[4]
1950'lerden 2000'lere kadar hem bilimkurgu hem de felsefi / gelecek bilim olmak uzere bircok kitap yayınladı.
[5]
1976'da
Theodore Sturgeon
, Lem'in dunyadaki en cok okunan bilimkurgu yazarı oldu?unu yazdı. Gunumuzde ise Lem'in eserlerinin toplam baskısı 30 milyonun uzerindedir.
[6]
II. Dunya Sava?ı
doneminde Lem, bir sure
Nazi kamplarında
tutuldu. Sava? sonrası, 1946'da Krakow'a yerle?ti ve tıp e?itimini tamamlayarak doktor oldu. Aynı yıllarda ?iir yazmaya ve bilimsel yontem uzerine kuramsal ara?tırmalara ba?ladı. 1950’lerde bilimkurgu turune yonelen Lem’in ilk kitabı ‘Kazanılan Zaman’ 1955’te yayımlandı. Bilimkurgu kitapları yazdı?ı ilk yıllarda modern bilimle humanist ahlakı birle?tirmeye calı?tı. Daha sonraları "Yıldız Gunceleri-1957" gibi kitaplarıyla parodik metinler uretti.
Yazarın ba?yapıtı sayılan Solaris,
Andrei Tarkovski
tarafından 1972’de,
Steven Soderbergh
tarafından da 2002’de filme cekildi. ‘Solaris’te, ileti?imin ne oldu?unu sorgulayan Lem’in metinlerindeki ortak nokta “ironi” duygusu oldu.
Ursula K. Le Guin
ve
Philip K. Dick
’le birlikte bilimkurgu edebiyatının “ciddiye alınmasını sa?layan” yazarlar arasında sayılan Stanislaw Lem, felsefeye ve dilbilime esin kayna?ı olarak gorulen metinler uretti. Lem’in Lehce yazdı?ı kitaplar 40’tan fazla dile cevrildi ve yakla?ık 27 milyon adet sattı. Turkcede eserleri
?leti?im Yayınları
ve Pinhan Yayıncılık tarafından yayımlanmaktadır. Stanislaw Lem, 84 ya?ında 27 Mart 2006'da
Krakow
'da oldu.
Amerikan bilimkurgu ve fantastik edebiyat yazarları birli?i tartı?ması
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Stanisław Lem, Krakow (Polonya), 30.10.2005
Lem'e, 1973 yılında, Amerikan Bilimkurgu ve Fantastik Edebiyat Yazarları Birli?i (SFWA) tarafından -teknik olarak bu payeyi almaya uygun olmadı?ı halde- fahri uyelik verildi. SFWA fahri uyeli?i yalnızca birli?e normal uye olma kriterlerine uymadı?ı halde uye olarak kabul edilmek istenenlere verilen bir payeydi. Lem, ote yandan, Amerikan bilimkurgu edebiyatını -ozellikle de
Harlan Ellison
'ın eserlerinin- hic onemsememi?ti; onun kotu du?unulmu?, kotu yazılmı? ve yeni edebi formlar bulmaktan daha cok para kazanmaya odaklanmı? oldu?unu du?unuyordu. Eserleri ABD'de yayımlandıktan ve dolayısıyla birli?e normal uye olma hakkına sahip oldu?unda, birlikteki fahri uyeli?i feshedildi. Gorunu?te bazı SFWA uyeleri bunun Lem'e haddini bildirece?ini du?unuyordu ve Lem de eylemi bu ?ekilde yorumlamı? gorunuyordu, ama orgut yaptı?ı resmi acıklamada fahri uyeli?in yalnızca normal uyelik kriterlerini sa?layamayanlara verildi?ini soyluyordu. Eserleri ABD'de yayımlandıktan sonra, Lem birli?e normal uye olmaya ca?rıldı ama Lem bunu reddetti. Ursula K. Le Guin'in de aralarında bulundu?u cok sayıda uye SFWA'nın Lem'e muamelesini protesto etti?inde, uyelerden biri Lem'in aidatını odemeyi teklif etti, ama Lem bu teklifi kabul etmedi.
Lem Amerikalı bir bilimkurgu yazarını di?erlerinden ayrı tutup ovguye de?er buluyordu: Philip K. Dick'i -bkz. 1986 tarihli ?ngilizce ele?tirel denemelerinin toplandı?ı antoloji: Microworlds. Dick, di?er taraftan, muhtemelen hastalı?ının etkisiyle, Stanisław Lem'in, kamuoyunu kontrol altında tutmaya calı?an Komunist Parti'nin emirlerine gore hareket eden kolektif bir komitenin kullandı?ı bir takma ad oldu?unu du?unuyordu ve FBI'a bu do?rultuda bir mektup yazmı?tı.
 |
Wikimedia Commons'ta
Stanisław Lem
ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|