Bir asker, Londra'daki MOD Ana Binasının dı?ında bir akıllı telefon kullanarak sosyal medya kanallarına eri?iyor.
Sosyal medya
, kullanıcıların
internette
aradı?ı, kullandı?ı ve icerik uretti?i interaktif
ileti?im
platformdur. Geleneksel medya’dan Web 2.0’ın kullanılmaya ba?lamasıyla, tek yonlu icerik payla?ımından, cift taraflı icerik alı?veri?ine eri?im sa?lanılan medya ileti?imidir.
Sosyal a?lar
, insanların birbiriyle icerik ve bilgi payla?masını sa?layan
?nternet
siteleri ve uygulamalar sayesinde, herkes aradı?ı, ilgilendi?i iceriklere ula?abilmektedir. Kucuk gruplar arasında gercekle?en diyaloglar ve payla?ımlar giderek, kullanıcı bazlı icerik (
?ngilizce
: UGC-User Generated Content) uretimini giderek arttırmakta, amator icerikleri
dijital
dunyada birer de?ere donu?turmektedir.
Zaman ve mekan sınırlaması olmadan (mobil tabanlı), payla?ımın, tartı?manın esas oldu?u bir insani ileti?im ?eklidir.
Sosyal medya
platformlarında insanlarla bulu?ur ve ileti?imde bulunursunuz. ?nsanlara yardım eder, yardım alır, sorularına cevap verir ve kendi sorularınızı sorarsınız. Bu bakımdan sosyal medya resmi olmayan
e?itim
yollarından da bir tanesidir.
Teknoloji
,
telekomunikasyon
, sosyal ileti?imin
kelimeler
, gorseller, ses dosyaları yolu ile sa?landı?ı bir yapıya sahiptir. ?nsanlar hikayelerini ve tecrubelerini bu ba?lamda payla?tı?ı bir cerceveye de sahiptir.
Sosyal medya, geleneksel medyada oldu?u gibi tek bir noktadan cok sayıda ki?iye yayın yapmaktan cıkarak, ileti?im yonu acısından coktan co?a
paradigmasına
dayalı “kullanıcı kaynaklı medya" ozelli?ine sahiptir. Kullanıcı Kaynaklı Medya, geleneksel medyadan farklı olarak, iceri?in bizzat kullanıcılarının kendileri tarafından uretilmesine ve payla?ılmasına olanak yaratmaktadır.
[1]
Sosyal medya aynı zamanda "Kullanıcıların Uretti?i ?cerik" ve "Mu?terilerin Uretti?i Medya" kavramlarını da ortaya cıkarmı?, bu yapısıyla da
ticari
plandaki anlamını kazanmı?tır.
Ama
Andreas Kaplan
ve Michael Haenlein’in 2010’daki tespitine gore Sosyal Medya; “Web 2.0 uzerinde ideolojik ve teknolojik iceriklerin, yapılanmaların kullanıcı merkezli bir ?ekilde uretilmesine ve geli?tirilmesine izin veren internet tabanlı uygulamaların butunune”
[2]
denilmekte.
Sosyal medya teknolojileri
blogları
, i? a?ları, kurumsal sosyal a?lar,
forumlar
,
mikrobloglar
,
foto?raf
payla?ımı, urun/hizmet de?erlendirmeleri,
sosyal imleme
, sosyal oyunculuk, sosyal a?lar,
video barındırma
ve
siber kultur
gibi bircok farklı ?ekli alabilir
[3]
Sosyal medya; basılı
gazete
,
televizyon
ve
sinema
gibi geleneksel medyadan farklıklar gosterir. Genellikle geleneksel medya
enformasyonun
yayınlanması icin belirli kaynaklara ihtiyac duyarken, bilgiyi yayınlamak veya eri?mek icin sosyal medya goreceli olarak masrafsızdır ve eri?im aracları herkese acıktır (bireyler bile kullanabilir). Bir
matbaa
yatırımı veya TV yayını yapmak icin zorunlu olan lisansa ihtiyac duyulmaz.
Geleneksel medya genellikle “endustriyel”, “broadcast” veya “mass” medya olarak tanımlanır.
Sosyal medyanın ve geleneksel medyanın ortak ta?ıdı?ı bir karakteristik ozellik ise kucuk veya buyuk kitlelere ula?abilmeleridir; orne?in, hem bir
blog
yazısı hem de bir
televizyon programı
sıfır ki?iye de ula?abilir milyonlarca ki?iye de ula?abilir. Sosyal medya ve geleneksel medya arasındaki farkları tanımlamaya yardımcı olacak ozellikler kullanılan yonteme gore farklılıklar gosterebilir. Bu ozelliklerden bazılarını ?oyle sıralayabiliriz:
- Eri?im
- Hem geleneksel medya hem de sosyal medya teknolojileri herkesin genel bir kitleye eri?ebilmesine olanak tanır.
- Eri?ilebilirlik
- Geleneksel medya icin uretim yapmak genellikle ozel ?irketlerin ve hukumetlerin sahipli?indedir; sosyal medya aracları genel olarak herkes tarafından az veya hic maliyetle kullanılabilir.
- Kullanılırlık
- Geleneksel medya uretimi co?unlukla uzmanla?ılmı? yetenekler ve e?itim gerektirmektedir. Co?u sosyal medya icin bu gecerli de?ildir veya bazı durumlarda yetenekler tamamen de?i?mi? ve yenidir, yani herkes uretimde bulunabilir.
- Yenilik
? Geleneksel medya ileti?imlerinde meydana gelen zaman farkı (
gunler
,
haftalar
, hatta
aylar
) anında etki ve tepkisi olan sosyal medya ile kıyaslandı?ında uzun olabilmektedir (Tepkilerin zaman aralı?ına katılımcılar karar verir). Geleneksel medya da sosyal medya uygulamalarına adapte olmaktadır, dolayısıyla yakın zamanda bu farklılık ortadan kalkacaktır.
- Kalıcılık
- Geleneksel medya yaratıldıktan sonra de?i?tirilemez (bir
dergi
makalesi
basıldıktan ve da?ıtıldıktan sonra aynı makale uzerinde de?i?iklik yapılamaz), oysa sosyal medya yorumlar veya yeniden duzenlemeyle anında de?i?tirilebilir.
- Ozgurluk
- Geleneksel medya ile sosyal medya arasındaki belki en onemli fark ozgurluktur. Geleneksel medya
hukumetlerin
ve
reklam
verenlerin baskısı altındadır ve ozgurce yayın yapamaz. Sosyal medya ise kolay eri?ilebilir, herkes tarafından e?it duzeyde mudahale edilebilir, global bir platform oldu?undan cok daha ozgurdur.
Sosyal medya teknolojileri
blogları
, i? a?ları, kurumsal sosyal a?lar,
forumlar
,
mikrobloglar
, foto?raf payla?ımı, urun/hizmet de?erlendirmeleri,
sosyal imleme
, sosyal oyunculuk, sosyal a?lar,
video barındırma
ve
sanal dunya
gibi bircok farklı ?ekli alabilir
[3]
Sosyal medya okuryazarlı?ı veya yalnızca
medya okuryazarlı?ı
olarak da adlandırılan, insanların
medya
mesajlarını daha iyi anlaması,
analiz
etmesi, belirli acılardan de?erlendirebilmesi ve daha bilincli olarak tuketebilmesi surecine verilen isimdir. Terim, geleneksel medyaya ancak okur olarak katkısı bulunan ki?inin, gunumuz yeni sosyal medyasında kitle ileti?im araclarını kullanma konusunda herkese e?it fırsat verilmesi ilkesine dayanılarak turetilmi?tir.
?nternet
ile birlikte gelen bu fırsat, ki?ilerde teknik bilgi ve beceri bulunmasını da gerektirmektedir. ?nternet sosyal mecrasında
Facebook
,
Youtube
,
Twitter
ve ce?itli
blog
ortamları, geleneksel medyanın da (
gazeteler
, dergiler vb.) bu ortamda yer alması nedeniyle ki?iler bu farklı rolu kullanmaktadırlar. Gunumuzde, bu sosyal medya ortamları;
fikir
, du?unce, foto?raf,
video
ve
yazıların
payla?ılabildi?i gundelik hayatın vazgecilmezleri arasında yerini almı?tır. ?nsanlar acısından gecmi? medya ortamına gore, yalnızca tuketici olma anlayı?ı neredeyse hukumsuz hale gelmi?tir.
[4]
Avrupa
ulkelerinde, bu nedenlerden dolayı; sosyal medya okuryazarlı?ı e?itimine ba?lanılmı?tır. Sosyal medya okuryazarlı?ı e?itiminde, o?rencilere sosyal medyanın nasıl kullanılaca?ı kadar, bu mecrada kar?ıla?ılabilecek olan hakaret veya ki?ilik haklarına saldırılar ile ilgili e?itimler de verilmektedir.
Turkiye
'de sosyal medya okuryazarlı?ı e?itim programı
RTUK
tarafından yurutulmektedir. Program kapsamındaki mufredatta yine RTUK uyeleri tarafından olu?turulan komisyon tarafından de?erlendirilmekte ve incelenmektedir.
[5]
Halen secmeli dersler arasında yer alan e?itimin, ilk, orta ve lise e?itiminde zorunlu ders kapsamına alınması surekli gundeme getirilmektedir.
[6]
[7]
Amerika Birle?ik Devletleri'nde 1932 yılından bu yana medya e?itimi o?rencilere verilmektedir.
[8]
Sosyal Medyanın yaygın olarak kullanılmaya ba?ladı?ı alanlardan biri de haber aktarımıdır. Geleneksel gazetecili?e gore cok daha hızlı haber edinme imkanı sa?layan sosyal medya neredeyse orne?ine artık hic rastlanmayan yurtta? gazetecili?ini yeniden do?urmu?tur. Bireyler ?ahit oldukları olayları sosyal a?lar sayesinde cok kısa surede binlerce hatta milyonlarca insana ula?tırma ?ansına sahip. Akıllı telefon teknolojisinin geli?mesiyle birlikte hem haberi ?nternet aracılı?ı ile sosyal a?larda payla?mak hem de payla?ılan bilgilere kolayca ula?mak mumkun olmu?tur. Yuksek kalite kamera cozunurlu?une sahip akıllı telefonlar ile payla?ılan olayların foto?rafının cekilip haberin daha inandırıcı hale getirilmesi de mumkun. Tum bu iyimser yakla?ımların yanında sosyal medyada cıkan haberlere inanmak o kadar da kolay de?il. Sosyal medya ortamında haber yayınlayan bircok insanın gazeteci olmadı?ı ve haber etik ilkelerini bilmedikleri unutulmamalıdır. Bu noktada haberi do?rulama gereksinimi do?maktadır. Sosyal Medya haberlerini do?rulamak icin "
Do?rulama El Kitabı
5 Ocak 2017 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
." adında birde kitap yayınlanmı?tır.
Sosyal medyadan sonra insan hayatında bircok ?ey de?i?meye ba?ladı. Sosyal medyada var olan icerik kullanıcı tarafından olu?turuldu?undan yaratıcılık onem kazanmaya ba?ladı ve katılım ca?ı do?du. Medya'nın iceri?ini ureten ve medyayı izleyen arasındaki katı ayrım ortadan kalktı.
[9]
Bu olu?uma ba?lı olarak de?i?im hızı arttı. ?nsanlar icin inovatif olmak ve yeniliklerde ba?ı cekmek onem kazandı. Gercekler de?il fikirler onem kazandı, objektif olmak de?il icten olmak onemli hale geldi.
Sosyal medya yeni bir ili?kiler a?ı ve ileti?im jargonu ortaya cıkardı. Bir mustear ismin arkasına saklanmı? olmanın verdi?i ozguven bireylere muazzam bir ifade ozgurlu?u bah?etmi?, insanlar bilincaltının derinliklerinde mahsur kalmı? duygu ve du?unceleri rahatlıkla ifade edebilir hale getirmi?tir. Ancak bunun yanında mahremiyet duygusunu koreltme gibi birtakım olumsuz ozelliklerinden de bahsedilmektedir.
[10]
Ebeveynlerle cocukları arasındaki ileti?im yonu de?i?ti. Ebeveynler ?imdiki teknolojik ?artlara yakın ?artlarda do?an cocuklarının o?renme hızlarına yeti?emedikleri icin bazı ?eyleri cocuklarından o?renmeye istekli hale geldiler. Bu o?renme sonucunda sosyal medyaya daha yatkın hale gelen ebeveynler, cocuklarıyla sanal ortamı payla?maya ba?ladılar ve cocuklarının arkada? cevrelerini de bu yolla daha yakından tanıma olana?ına kavu?tular.
Sosyal medyanın geli?mesiyle, e?itim alanında yenilikler yapılması zorunlu hale geldi. Web 2.0'a do?an cocukları e?itebilmek icin yeni yontemler olu?turulması ve bu yontemlerin yeni ?eyler o?retmesi gereksinimi do?du. Sosyal medya ile okullar duvarlar arasında kalmaktan kurtuldu.
[11]
E?itimde Web 2.0 ile geli?tirilen yeni teknikler kullanılmaya ba?landı.
[12]
Sosyal medya kullanımında icerik ekleyen her birey e?it oldu?undan demokrasi fikrinin insanların kafasına yerle?ebilmesi icin uygun ortam sa?lanmaktadır. Bu sayede sosyal medya platformlarının kullanıcıları ozgurce fikirlerini aktarabilme imkanı bulmaktadır. Bu durum, ki?ilerin ?nternette one surdukleri du?uncelere, payla?ımlara, tanıdıkları olsun olmasın, di?er ki?ilerin yaptıkları yorumlar ve geri bildirimlerle bir sosyal etkile?im ortamı ve giderek sanal cemiyetler olu?turmaktadır. Batı dunyasının surekli olarak teknolojik geli?meleri demokrasiyi yaygınla?tırıcı araclar olarak pazarlaması, baskıcı rejimlerin ?nternet uzerindeki faaliyetlerini sadece ?nternet sitelerini kapatmak veya ?nternet sitelerine eri?imi yasaklamaktan cıkarıp, sosyal payla?ım sitelerini protestocuları takip etmekten tutun, kendi propaganda sitelerini kurmaya kadar geni?leyen bir yelpazede pozisyon almaya yoneltebilmektedir.
[13]
Kullanıcının yarattı?ı icerik, sosyal medyada yayınlanan her iceri?in eninde sonunda halka mal olması ve cıkar grupları tarafından kullanılabilir hale gelmesi sosyal medyanın tartı?malı konularından biri hale gelmektedir. Bunun farkında olmayan insanlar ozel hayatlarını sosyal medyada yayınlamaya devam ettikce “ozel hayatın rontgenlenmesinin” sıradan ve kabul edilebilir bir hal alması ve ileti?imin bu yeni halinin “kimliksiz ki?ilikler”i olu?turmakta oldu?u sosyal medya kullanımına yonelik en buyuk ele?tirilerden bazılarıdır.
Sosyal medya ba?ımlılı?ı, sosyal medya ile ilgili
ba?ımlılık
turudur ve gorece yeni bir kavramdır. ??ini, gucunu, ailesini ve hatta yeme icmesini bile ihmal edecek duzeyde sosyal medya kullanan insanlar ba?ımlı kabul edilebilir. Ancak bu ba?ımlılık halen dunya genelinde tıbbi acıdan bir hastalık olarak de?erlendirilmemektedir.
Gunumuzde sosyal medyanın daha aktif olarak kullanılmaya ba?lanılmasıyla birlikte, yo?unluk kazanan bazı hastalıklar bulunmaktadır. Bunlara sosyal medya hastalıkları adı verilmektedir.
[14]
?nsanların yanlarından ayırmadıkları cep telefonu, tablet cihazlar bu hastalıklara etken nedenlerdir. Bazı ara?tırmalara gore teknolojinin butun faydalarına ra?men, zararlarına da maruz kalınmaktadır. Bunlardan, bazı ornekler a?a?ıda verilmi?tir;
[15]
- Fare-klavye hastalı?ı
- RSI (tekrarlayıcı gerilme yaralanması)
- Hikikomori
- Ego sorfu
- Blog if?acılı?ı
- Youtube narsisizmi
- Myspace taklitcili?i
- Google takibi
- Siberhondrik
- Photolurking
- Wikipedializm
- Crackberry
- Cheesepodding
- Obezite
Sosyal medya uzmanı
,
?nternet
teknolojisi ve kulturunun geli?imiyle birlikte ortaya cıkan
Sosyal A?lar
kavramı sonrası ticari veya sosyal sorumluluk icerikli projelerin daha geni? hedef kitlelere ula?abilmesi icin Sosyal Medya Kanalları uzerinde haber, duyuru, kampanya duyurusu ve ce?itli etkinliklerin tanıtımı icin kullanılacak reklamların internet kulturune uygun bir ?ekilde kısa oz ve internet okurunun fazla zamanını calmayacak ?ekilde kısa, net ve anla?ılır olacak ?ekilde urun, hizmet veya sosyal sorumluluk iceren konuların algıda secici kesimlere iletilmesi icin calı?anların yaptı?ı i?in genel adıdır. Son donemde maddi getirisi de goz onunde bulunduruldu?unda Turkiye'de en cok aranan meslek olarak tanımlanmaktadır.
[16]
[17]
Sosyal medya platformu; bireylerin ortak ilgi alanları, aktiviteler gibi konularda birbirleri ile
ba?lantı
kurarak sosyalle?melerini sa?layan mobil ve ?nternet servislerinin uzerinde calı?tı?ı platform yazılımıdır. Kullanıcı iceri?inin, ki?inin kendisi tarafından yayınlandı?ı, payla?ıldı?ı her tur platformun genel adıdır.
Kullanıcıların deneyimlerini ?nternet ortamında payla?maları, ?irketler icin fırsatları beraberinde getirmektedir.
Platform sa?layıcıların
geli?tirdi?i bir yazılım turu olan Sosyal Medya Platformu (?ngilizce: Social Media Platform) da bu noktada onem arz etmektedir.
Sosyal Medya Platformu uzerinde ce?itli bilgi, e?lence, ya?am, hobi, ilgi alanları, mesajla?ma, interaktif, etkinlik, yorum ve icerik payla?ım servisleri geli?tirilebilir. Sosyal medya platformları uzerinde sınırsız mobil ve ?nternet servisi acılabildi?i gibi platform sahibine de tum servislerinin iceriklerini yonetme imkanı verir. Multimedya icerikler ve galeriler, payla?ıma ve satı?a acılır. Platform uzerinde acılan servisler,
?nteraktif
ve cok kanallı eri?im (Wap, Web, SMS&MMS, IM ve Cep uygulamaları) ile uluslararası sosyal medya servislerine entegre olabilir.
Sosyal Medya Platformu uzerinde olu?turulabilecek Dikey (vertical) ve yatay (horizontal) sosyal a?lar, marka ya da sektor bazlı reklam olana?ı sa?lar. Gunumuzde sosyal medya servisleri, markaların en cok tercih etti?i reklam kanalı olma ozelli?ini ta?ımaktadır.
Mobil ?nternet
kullanımının giderek yaygınla?ması da sosyal medya servislerinin giderek mobilize olmasını beraberinde getirmi?tir. Sosyal medya servislerinin co?unun bir mobil uygulaması bulunmaktadır. Geli?tirilen uygulamalar, sosyal medya platformlarına kolaylıkla entegre olmaktadır.
Sosyal medya iceri?ine ?nternet aracılı?ıyla her zaman her yerden eri?ilir. Platformlar, ilk gunden mobil cihazlarla uyumlu geli?tirilirler ve e-posta ile guncellenebilirler.
Sosyal medya, ileti?im kurulan ki?ilerin geri bildirimde bulunmasını ve gerekli katkılar gostermesini kolayla?tırır. Medya ile izleyicisi arasındaki cizgiyi silikle?tirerek, patronajı kullananın hizmetine verir.
[18]
Geleneksel medya daha cok tek yonlu bir ileti?im icermektedir. Klasik kitle ileti?im araclarında geri bildirim zordur ve zaman alır. Buna kar?ılık sosyal medya bireylere, cift yonlu ileti?im, rahat ve zamanında geri bildirim sunar. Sosyal medya toplulukların ilgili konu veya ki?iler uzerinde hızla olu?masına ve buna ba?lı olarak etkin bir ?ekilde ileti?im kurulmasına izin verir.
[18]
Bircok sosyal medya ba?lantısaldır. Kullanıcı kolaylı?ı, reklam veya herhangi bir gerekceden dolayı di?er sitelere, kaynaklara ve ki?ilere link verirler.
[18]
Her platformun kendine has ya da belli standartları kullanan bir uygulama geli?tirme arayuzu (API) vardır. Bu sayede surekli bir takım araclarla, kullanıcılara ek i?levlerin sa?lanması mumkun olur.
Binlerle ifade edilen bu aracların kullanıcı sayısı milyonları bulsa da ba?tan itibaren pek cok yeni nesil teknolojiyi kullanarak kitlelere hizmet verebilecek kapasitededirler.
Sosyal medyanın en onemli ozelli?i de her ?eyin su gibi akıcı, dinamik, surekli guncelleniyor olmasıdır.
Sosyal medya ?nternet kullanımının artmasıyla birlikte bircok kurulu?un en buyuk propaganda aracı haline gelmi?tir. Kureselle?en dunyada ticari markalar, siyasi partiler, sivil toplum orgutleri gibi kurulu?lar sosyal medya ile daha fazla insana ula?ma amacı gutmektedir. Sosyal medyada ikincil ki?ilerin lehine veya aleyhine bircok propaganda amaclı payla?ımlar yapılarak sosyal medya kullanıcılarının fikirlerin de?i?tirilmesi gibi gayelerde vardır.
- Benkler, Yochai (2006).
The Wealth of Networks
. New Haven: Yale University Press
- Johnson, Steven (2005). Everything Bad is Good for You: How Today’s Popular Culture Is Actually Making Us Smarter. New York: Riverhead Books
- Kaplan, Andreas M. (2012) If you love something, let it go mobile: Mobile marketing and mobile social media 4x4, Business Horizons, 55(2), p. 129-139.
- Kaplan Andreas M., Haenlein Michael (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media, Business Horizons, Vol. 53, Issue 1, p. 59-68.
- Scoble, Robert, Israel, Shel (2006). Naked Conversations: How Blogs are Changing the Way Businesses Talk with Customers. New York: Wiley & Sons
- Surowiecki, James (2005). The Wisdom of Crowds. New York: Anchor Books
- Tapscott, Don, Williams, Anthony D. (2006). Wikinomics, How Mass Collaboration Changes Everything. New York: Portfolio
- Er, Gamze (2008). Sanal Ortamda ?tibar Yonetimi - Kurumsal ?tibar Yonetimi ve ?nternet'te ?tibarı ?zlemenin, Korumanın ve Guclendirmenin Yolları. ?stanbul: Cinius Yayınları