Somatik sinir sistemi
(
SSS
),
cevresel sinir sisteminin
bir bolumudur. Vucut hareketinin
cizgili kas
vasıtasıyla istemli kontrolunu sa?lar. SSS,
kas kasılmasını
uyarmak icin
motor sinir lifinden
olu?ur. Bunlara iskelet
kaslarına
ve
deriye
ba?lanan, duyusal olmayan
sinir hucreleri
de dahildir.
Somatik sinir sistemi
motor ve
duyu
sinirlerinden olu?ur. Bu sinirlerin hucre govdeleri beyin ve omurilikte bulunur. Aksonlar ise do?rudan iskelet kaslarına gider. Ko?mak, yazı yazmak, resim yapmak ve ?arkı soylemek gibi beynin kontrolunde olan hareket ve davranı?lar bu sistemle sa?lanır. Somatik sinir sistemine ait olaylar,
bilinc
dahilinde meydana gelir. SSS, duyusal ve motor bolumlerinden olu?ur. Duyusal (
afferent
),
kas
,
eklem
,
tendon
gibi bolgelerden uyarıları alırken, motor (efferent) bolum ise bu uyarıları de?erlendirir.
?nsan vucudunda 43 sinir segmenti vardır. Her bir segmentte bir cift duyu ve motor sinirleri bulunur. 31 sinir segmenti
omurilikte
ve 12 sinir segmenti
beyinsapındadır
.
Bunlardan ba?ka, vucutta binlerce ortak sinir vardır.
Somatik sinir sistemi uc bolumden olu?ur:
i)
Spinal sinirler
:
Omurilikteki duyusal bilgisi ve motor komutlarını ta?ıyan cevresel sinirlerdir.
ii)
Kraniyal sinirler
:
Beyinsapı dı?ındaki bilgiyi ta?ıyan sinir fiberleridir. Bunlara koklama, gorme, duyma, tatma da dahildir.
iii)
Ortak sinirler:
Bu sinirler duyusal giri?i ve motor cıkı?larının binlercesinin birle?imidir.
Somatik sinir sistemi,
refleks hareketi
haric, vucuttaki tum cizgili kasları kontrol eder.
Somatik sinir sisteminin
motor sinir lifindeki
sinir sinyallerinin
temel rotası,
Brodmann alanı 4
icindeki
motor noronlarının
ust
hucre
govdesinden (
ust motor noronları
) (yakla?ık olarak
primer motor korteksinden
) ba?lar.
Ust motor noronları, alfa motor noronlarının
nikotinik reseptorleri
tarafından alınan kendi
akson ucu
tepelerindeki
norotransmitter
,
asetilkolini
serbest bırakır. Donu?te alfa motor noronları, omurili?in spinal sinir anterior koku tarafından alınan aksonları stimuli ile de?i?tirir. Ardından bu sinyaller, iskelet kaslarının
noromuskuler kav?aklarını
surdurur.
Omurgalılar ile omurgasızlar arasındaki farklar
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Omurgalılarda
, bırakılan norotransmittere ve tutulan reseptorun turune ba?lı olarak, kas fiberindeki tepki, hem
uyarıcı
hem de engelleyici olabilir.
Omurgasızlarda
, bir kas fiberinden norotransmittere (Orn,
asetilkoline
(ACh)) yapılan tepki yalnızca uyarıcı olabilir.
Refleks hareketi
, bir duyu girdisi ile belirli bir motor cıktısı arasında cok veya az ba?lantı olu?turan sinirsel bir devredir. Rekleks devreleri ce?itli
karma?ık
yapılara sahiptirler. En basit spinal refleksler,
omurilikteki
internoronu
etkinle?tiren, duyu noronları ile ba?layan uclu element zinciri tarafından olu?turulurlar. Sıcak bir yuzeye dokunduktan sonra eli hızla cekme gibi bazı refleks tepkileri koruyucu iken, diz kapa?ı kiri?ine vuruldu?unda, baca?ın hareket etmesi gibi
diz kapa?ı refleksi
sıradan bir davranı?tır.