Smolensk Muharebesi
II. Dunya Sava?ı Do?u Cephesi
Smolensk Muharebesi sırasında Do?u cephesi.
Tarih 6 Temmuz - 5 A?ustos 1941 Bolge Smolensk Sonuc Alman zaferi
Taraflar
Sovyetler Birli?i	Almanya
Komutanlar ve liderler
Semyon Timo?enko Georgi Jukov Fyodor Kuznetsov Andrey Yeryomenko	Fedor von Bock Heinz Guderian Hermann Hoth
Gucler
581.600 asker [1] 1,545 tank	430,000 asker 1,000-1780 tank 1,500 ucak
Kayıplar
Toplam: 759,947 186,144 olu 273,803 yaralı 300,000 esir 1,348-3,273 tank ve arac 903 ucak	214 tank

Smolensk Muharebesi , Alman Merkez Ordular Grubu emrindeki, General Heinz Guderian komutasındaki 2. Panzer Grubu ile General Hermann Hoth 'un 3. Panzer Grubu 'nun Sovyet kuvvetlerine kar?ı II. Dunya Sava?ı 'nın Do?u Cephesi 'nde giri?ti?i ba?arılı bir ku?atma operasyonudur. Alman birliklerinin ku?atmaya aldı?ı Sovyet birlikleri dort Sovyet Cephe sine ba?lı bazı kuvvetlerdir. Bu muharebe icinde yer alan Sovyet kuvvetleri, Mare?al Semyon Timo?enko 'nun Batı Cephesi , General Georgi Jukov 'un Sovyet ?htiyat Cephesi, General Fyodor Kuznetsov 'un Merkez Cephesi ve General Andrey Yeryomenko 'nun Bryansk Cephesi kuvvetleridir. Harekatın devamında Sovyet 16. Ordu 'su, 19. Ordu 'su ve 20. Ordu 'su Smolensk 'in hemen guneyinde ku?atıldı. Ancak 19. Ordu'nun buyuk bir kısmı ku?atmadan sıyrılmayı ba?armı?tır. Sovyet askerlerinin buyuk bir bolumunun cemberden kurtulması nedeniyle Hitler, Sovyetler Birli?i'ni yenilgiye u?ratmanın esas yonetimi olarak yurutulen ku?atma harekatını durdurmu?tur. Bunun yerine Sovyetler Birli?i'ne ekonomik yonden a?ır bir darbe vurmayı daha uygun bulmu?tur.

Harekat oncesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Stalin 3 Temmuz'da Alman istilasına kar?ı Buyuk Vatanseverlik Sava?ı 'nı ba?latırken aynı gun ordu gruplarına ba?lı piyadelerin yeti?ti?i panzer orduları do?uya do?ru ileri hareketlerine kaldıkları yerden yeniden ba?ladılar.

Esas panzer birlikleri bir haftadır hareketsizdiler. Genel taarruz yenden ba?larken Temmuz ayı ba?larında ya?murlar da ba?ladı. Kısa surede zaten toprak olan yolların co?u derin bir camur ?eridi haline geldi. Tanklar, paletleri sayesinde ilerleyebiliyorlardı ancak, lastik tekerlekli araclar, atların cekti?i araclar ve top arabaları saatlerce hareketsiz kalıyordu. Gune? actıktan bir sure sonra camur kuruyor, araclar yeniden harekete geciyordu ama bu sure icinde piyade bile ilerlemekte zorlanıyordu. Bu sıralarda Sovyet savunması daha kararlı olmaya ba?lamı?tı. Bircok kopru ilk kez havaya ucuruldu. Ayrıca Ruslar, Alman kuvvetlerini yava?latmak icin mayın do?emeye ba?ladılar. Mayın do?emek, bircok yolu Alman kollarının ilerleyi?ine kapamak icin pratik bir yontem olarak uygulandı.

Bu sayede sa?lanan gecikmeler Sovyet kuvvetlerine kitlesel olarak ilerleyen zırhlı aracları yenilgiye u?ratmak icin gerekli duzenlemeleri yapma zamanı kazandırmı?tır.

Harekat [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Merkez Ordular Grubu'nun bu a?amada nihai operatif hedefi, Moskova'ya uzanan anayola hakim durumdaki Smolensk'di. ?lerleyen Alman kuvvetlerinin onunde, Dinyeper ve Dvina boyunca Stalin Hattı uzanmaktadır. Savunma, Batı Cephesi'nden 13. Ordu , 20. Ordu , 21. Ordu ve STAVKA ihtiyatından 22. Ordu 'dur. Ote yandan 16. Ordu Smolensk'e yakla?ıyordu ve General ?van Konev 'in 19. Ordu 'su da Vitebsk 'deydi. Kuzeyde, 3. Panzer Grubu'nun 39. Panzer Kolordusu'nun olu?turdu?u tehdit, Sovyet komutanlı?ını fazlasıyla endi?elendiriyordu. Sovyet 20. Ordu'sunun 5. Mekanize Kolordusu ve 7. Mekanize Kolordusu, 700 tanklık bir kuvvetler 6 Temmuz'da bir taarruz ba?lattı. Alman kuvvetleri ustun durumdaki hava deste?iyle uc gunluk sava?ın sonunda iki Sovyet mekanize kolordusunu imha etti.

Kızıl Ordu acısından Smolensk Muharebesi, Alman taarruzunu ve ku?atmalarını durdurmayı amaclayan farklı harekatlar olarak birkac evreden olu?maktadır.

• Smolensk Savunma Harekatı 10 Temmuz - 10 A?ustos 1941
• Smolensk Taarruz Harekatı 21 Temmuz - 7 A?ustos 1941
• Rogecev- Jlobin Taarruz Harekatı 13 - 24 Temmuz 1941
• Gomel-Trubcevsk Savunma Harekatı 24 Temmuz - 30 A?ustos 1941
• Duhov?cina Taarruz Harekatı 17 A?ustos - 8 Eylul 1941
• Yelnya Taarruz Harekatı 30 A?ustos - 8 Eylul 1941
• Roslavl-Novozibkov Taarruz Harekatı 30 A?ustos - 12 Eylul 1941

Bu arada 3. Panzer Grubu'nun 20. Panzer Tumeni Dvina'nın do?u kıyısında Vitebsk 'i tehdit eden bir kopruba?ı ele gecirdi. Guneyde, nehrin esas tehdit edildi?i bolgenin uza?ında, General Guderian'ın 2. Panzer Grubu, nehir geci?i icin surpriz bir taarruz ba?lattı. General Guderian, Dinyeper geci?i icin uc panzer kolordusu kullanmı?tır. Kolorduların taarruz cıkı? hatlarına yana?maları gizlilik icinde, sadece gece yuruyu?leriyle yapılmı?, bolgede tam bir hava hakimiyeti kurulmu?tur. Taarruz planına gore,

• 47. Panzer Kolordusu en kuzeyden Or?a 'nın hemen guneyinden, do?rudan Smolensk yonunde,
• hemen guneyinde 46. Panzer Kolordusu Roslavl yonunde,
• en guneyden 24. Panzer Kolordusu ise Mogilev 'in guneyinden Cerikov yonunde

taarruz edecektir. Bu kolordu 10 Temmuz'da, kuzeydeki di?er iki kolordu da 11 Temmuz'da taarruza ba?layacaktır. ^{[2] [3]}

Mare?al Timo?enko 13 Temmuz'da Dinyeper'in do?udaki kolu olan Soj uzerinden bir kar?ı taarruz ba?latmı?tır. Ancak bu kar?ı taarruz, Alman kuvvetlerinin Smolensk yonundeki ileri hareketini etkilemedi.

Sovyet 13. Ordu'su geri atılırken 5 tumeni imha edildi. Her iki Alman panzer grubunun do?uya ilerlemesiyle 16., 19. ve 20. Sovyet ordularının Smolensk civarında ku?atılma olasılı?ı belirdi. Buyuk Sovyet kuvvetleri geri cekilirken 17. Panzer Tumeni 15 Temmuz'da o?leye do?ru Or?a 'nın dı? mahallerine girmi?tir. Bu arada 24 km. guneydo?uda Alman ikmal birlikleri cekilen Kızıl Ordu birliklerince cevrildi ve a?ır kayıplara u?radı. Smolensk'in guneyinde General Guderian'ın 2. Panzer Grubu hızla ilerledi ve General Walter von Boltenstern komutasındaki 29. Motorize Piyade Tumeni , kenti 16 Temmuz'da ele gecirdi. Ancak bu catı?malarda ciddi kayıplara u?radı. General Guderian, bu tarihlerde artık birliklerden butunleme talepleri gelmeye ba?ladı?ını belirtir. ^[4]

Aynı gun geriden gelen piyade birliklerinin ileri unsurları Dinyeper'e gelmeye ba?lamı?tı. Bunlardan 2. Ordu , General Guderian'ın Smolensk, Yelnya ve Roslavl yonundeki ileri hareketinin guney kanadını ortme uzere Dinyeper - Cerikov hattına yerle?ti.

General Hoth'un 3. Panzer Grubu, daha sulak bir arazi uzerinde olması nedeniyle daha yava? ilerlemekteydi. Arazi battallıktı ve ya?ı? hala sorun yaratıyordu. Ote yandan Ruslar, daralmakta olan cemberden cıkabilmek icin umutsuzca carpı?ıyordu. ?ki Alman panzer ordusunun zırhlı iki kıskacı, 18 Temmuz'da birbirine 16 km. yakla?mı?tı. Fakat zırhlı kıskacı izleyen dokuz gun icinde kapanamadı. Ku?atılan Sovyet birliklerini imha etmek on gun suren catı?malar sonunda gercekle?ti. Sonucta 300 bin Kızıl Ordu askeri tutsak alınırken 200 bin kadarı ku?atmadan kurtularak Moskova yonunde cekilmeyi ba?armı?tır.

Harekat sonrası [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ku?atma manevralarını tamamlamaktaki ba?arısızlık ve bunun sonucunda 200 bin Kızıl Ordu askerinin elden kacırılması, ku?atma harekatları tarzını de?i?tirmesine yol acmı?tır. Hitler ve kurmayları acıkca gormekteydi ki harekatın ilk dort haftası geride bırakıldı?ında, cok buyuk insan ve malzeme kaybına kar?ın Sovyetler Birli?i cokmenin e?i?ine gelmekten uzaktı. Dahası Merkez Ordular Grubu'nun kanatları, ozellikle de guney kanadı, Sovyet kar?ı taarruzlarına giderek daha acık hale geliyordu. Hitler, Merkez Ordular Grubu'nun zırhlı birliklerini Kuzey Ordular Grubu'na ve Guney Ordular Grubu'na gondermeye karar verdi. Burada amac, bu sayede yapılacak ku?atmalarla Sovyetler Birli?i'ne ekonomik olarak a?ır bir darbe indirmekti. Bu noktadan itibaren harekat, kuzeyde Leningrad'ın hızla ku?atılması ve guneyin tahıl ve petrol uretim alanlarını ele gecirilmesi yonunde geli?ecektir.

Smolensk'in hemen hemen tumu, Smolensk Muharebesi sırasında harabeye donmu?tu. Kente, 1985 yılında Kahraman ?ehir unvanı verildi.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Heinch Guderian, Bir Askerin Anıları - Kasta? Yayınları