한국   대만   중국   일본 
Sa?lık - Vikipedi ?ceri?e atla

Sa?lık

Ba?lantıları de?i?tir
Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Ba?lı?ın di?er anlamları icin Sa?lık (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Yaygın kullanımda ve tıpta sa?lık , Dunya Sa?lık Orgutune gore, "yalnızca hastalık ve sakatlı?ın olmaması de?il, fiziksel, zihinsel ve sosyal acıdan tam bir iyilik halidir". [1] Zaman icinde farklı amaclar icin ce?itli tanımlar kullanılmı?tır. Sa?lık, duzenli fiziksel egzersiz ve yeterli uyku gibi sa?lıklı faaliyetlerin te?vik edilmesi [2] ve sigara veya a?ırı stres gibi sa?lıksız faaliyetlerin veya durumların azaltılması veya bunlardan kacınılması yoluyla te?vik edilebilir. Sa?lı?ı etkileyen bazı faktorler, yuksek riskli bir davranı?ta bulunup bulunmama gibi bireysel secimlerden kaynaklanırken, di?erleri toplumun insanların gerekli sa?lık hizmetlerini almasını kolayla?tıracak veya zorla?tıracak ?ekilde duzenlenmi? olması gibi yapısal nedenlerden kaynaklanmaktadır. Genetik bozukluklar gibi di?er faktorler ise hem bireysel hem de grup secimlerinin otesindedir.

Genel sa?lık turlerine halk sa?lı?ı , nufus sa?lı?ı , kadın sa?lı?ı , erkek sa?lı?ı , i? sa?lı?ı , ekosistem sa?lı?ı , cevre sa?lı?ı , cinsel sa?lık , ureme sa?lı?ı , ruh sa?lı?ı ve ba?kaları dahildir.

Tarih [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Sa?lı?ın anlamı tarih boyunca evrim surecinden gecmi?tir. Biyomedikal perspektiften bakacak olursak, sa?lıkla ilgili ilk tanımlar vucudun i?levlerini yerine getirebilme kabiliyetine odaklanmı?tır. Sa?lık, zaman zaman hastalık tarafından bozulabilecek normal bir i?levsel durum olarak gorulurdu. Boyle bir sa?lık tanımının bir orne?i: "anatomik, fizyolojik ve psikolojik butunluk ile karakterize bir durum; ki?isel olarak de?erli aile, i? ve toplum rollerini yerine getirme becerisi; fiziksel , biyolojik , psikolojik ve sosyal stresle ba?edebilme yetene?i. [3] Daha sonra, 1948'de, onceki tanımlardan radikal bir ayrımla, Dunya Sa?lık Orgutu (WHO) daha yuksek hedefli bir tanım onerdi: Sa?lı?ı genel iyilik hali ile ba?layarak "yalnızca hastalık ve rahatsızlıkların yoklu?u de?il, fiziksel, zihinsel ve sosyal acıdan genel iylik hali." [4] Bu tanım, bazıları tarafından yenilikci olarak memnuniyetle kar?ılansa da, aynı zamanda belirsiz, a?ırı geni? ve olculemez ?eklinde yorumlar da gelmi?tir. Uzun zaman boyunca pratik olmayan bir ideal olarak rafa kaldırıdlı ve sa?lıkla ilgili co?u tartı?ma biyomedikal modelin uygulanabilirli?ine geri dondu. [5]

Hastalı?ı bir durumdan cok bir surec olarak de?erlendirmeye do?ru bir kayma ya?anırken, aynı kayma sa?lı?ın tanımlamalarında da ya?andı. Aynı ?ekilde, WHO 1980'lerdeki sa?lık promosyon hareketinin geli?tirilmesini destekledi?i zaman da lider rolu oynadı. Bu, bir durum de?il, dinamik olarak esneklik anlamında, ba?ka bir deyi?le "ya?am icin bir kaynak" olarak yeni bir sa?lık anlayı?ı getirdi. 1984’te WHO, sa?lık tanımını “bir bireyin veya grubun ozlemlerini gercekle?tirme, ihtiyacları kar?ılama ve cevreyi de?i?tirme veya ba?a cıkma derecesi” olarak de?i?tirmi?tir. Sa?lık gunluk ya?am icin bir kaynaktır; sosyal ve ki?isel kaynakların yanı sıra fiziksel kapasiteleri vurgulayan pozitif bir kavramdır, ya?amın amacı de?ildir. [6] Boylece sa?lık, homeostazı surdurme ve sorunlardan kurtulma yetene?i anlamına gelir. Zihinsel, entelektuel, duygusal ve sosyal sa?lık esneklik ve ba?ımsız ya?am icin kaynak olu?turan yeteneklerden olan bireyin stresle ba?a cıkabilmesi, o?renme kabiliyeti ve ili?kileri surdurebilme yeteneklerine atıfta bulunur. [5] Bu, sa?lı?ın o?retilmesi, guclendirilmesi ve o?renilmesi icin bircok olanak sunar.

1970'lerin sonlarından beri, federal Sa?lıklı ?nsanlar ?nisiyatifi Birle?ik Devletlerin populasyonun sa?lı?ını iyile?tirme yakla?ımının gorulur bir parcası olmu?tur. [7] [8]

Her onyılda bir, Sa?lıklı ?nsanlar'ın yeni bir surumu yayınlanır. [9] Sa?lı?ın iyile?tirilmesine yonelik guncellenmi? hedefleri icerir ve sonraki on yıl boyunca, bu ilerleme noktasındaki de?erlendirme veya eksiklikler ile konu alanlarını ve olculebilir amacları belirler. ?lerleme bircok hedefle sınırlandırılmı?tır ve Sa?lıklı ?nsanlar'ın, merkezi olmayan ve koordine edilmemi? bir ABD sa?lık sistemi ba?lamında sonucları ?ekillendirmedeki etkinli?i konusunda endi?elere yol acmı?tır. Sa?lıklı ?nsanlar 2020 sa?lı?ın te?viki ve geli?tirilmesine ve onleyici yakla?ımlara daha fazla onem verir ve sa?lı?ın sosyal belirleyicilerinin ele alınmasının onemine odaklanır. Yeni geni?letilmi? dijital arayuz, gecmi?te uretilen hacimli basılı kitaplara kıyasla kullanımı ve yayılmasını kolayla?tırıyor. Bu de?i?ikliklerin Sa?lıklı ?nsanlara etkisi onumuzdeki yıllarda belirlenecek. [10] Sa?lık sorunlarını onlemek veya iyile?tirmek ve insanlarda sa?lı?ı korumak icin sistematik faaliyetler sa?lık hizmeti sa?layıcıları tarafından ustlenilir.

Hayvan sa?lı?ı ile ilgili uygulamalar veterinerlik bilimleri tarafından sa?lanır. "Sa?lıklı" terimi aynı zamanda canlı olmayan bircok ce?it organizma ve sa?lıklı toplumlar , sa?lıklı kentler veya sa?lıklı cevre ve bunların insan faydasına etkileri gibi kavramlar cercevesinde de kullanılır. Sa?lık hizmeti mudahalelerine ve bir ki?inin cevresine ek olarak, bireylerin sa?lık durumunu etkileyen, gecmi?leri, ya?am tarzları ve ekonomik, sosyal ko?ulları ve maneviyatları dahil bircok ba?ka faktorun oldu?u bilinmektedir. Bunlar “sa?lı?ın belirleyicileri” olarak adlandırılırlar. Calı?maların gosterdi?ine gore yuksek duzeyde stres insan sa?lı?ını etkileyebiliyor. [11]

21. yuzyılın ilk onyılında, insan sa?lı?ını iyile?tirmeye yonelik cabaların performansını de?erlendirmek icin ana gostergeler olacak ?ekilde, sa?lı?ın bir yetenek olarak kavramsalla?tırılması, oz de?erlendirmeler icin kapıyı actı. [12] Birden fazla kronik hastalı?ın varlı?ında veya bir olumcul durumda bile, her insana sa?lıklı hissetme fırsatı yarattı ve aynı zamanda hastalıkların gorulme sıklı?ının azaltılmasına odaklanan geleneksel yakla?ımdan uzakta, sa?lık belirleyicilerinin yeniden incelenmesi icin fırsat yarattı. [13]

Belirleyiciler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrıca bakınız: Sosyal sa?lık ve Risk faktoru

Genel olarak, bir bireyin ya?adı?ı genel ?artlar, hem sa?lık durumu hem de ya?am kalitesinin belirlenmesinde buyuk oneme sahiptir. Sa?lı?ın, yalnızca sa?lık bilimlerinin geli?tirilmesi ve uygulanmasıyla de?il, aynı zamanda bireyin ve toplumun cabaları ve akıllıca yapılmı? ya?am tarzı secenekleri ile surduruldu?u ve iyile?tirildi?i giderek artan bir ?ekilde kabul edilmektedir. Dunya Sa?lık Orgutu 'ne (WHO) gore, sa?lı?ın ana belirleyicileri, sosyal ve ekonomik cevre, fiziksel cevre ve ki?inin bireysel ozelliklerini ve davranı?larını icerir. [14]

Daha spesifik olarak, insanların sa?lıklı veya sa?lıksız olup olmadı?ını etkiledi?i tespit edilen temel faktorler a?a?ıdakileri icerir: [14] [15] [16]

Donald Henderson 1966 yılında CDC'nin cicek hastalı?ı mucadele ekibinde.

Farklı kurum ve alanlardan artan sayıda calı?ma ve rapor sa?lık ve farklı faktorler arasındaki ba?lantıları incelemektedir. Bu faktorlerden bazıları ya?am tarzları, ortam, sa?lık kurulu?ları ve sa?lık politikasıdır . Son yıllarda bircok ulkede uygulanmaya ba?lanılan spesifik bir sa?lık politikası, ?eker vergisinin getirilmesiydi. Ozellikle gencler arasında obezite ile ilgili endi?elerin artmasıyla, icecek vergileri ortaya cıktı. ?ekerli tatlandırılmı? icecekler, obezite ile olan ba?lantılarının artan kanıtlarıyla, obezite kar?ıtı giri?imlerin hedefi haline gelmi?tir. [16] [17] [18] Kaliforniya'da Alameda Bolge Calı?ması , 1974’teki Kanada’dan Lalonde raporu ve sa?lık hizmetlerine eri?im ve halk sa?lı?ı sonuclarının iyile?tirilmesi de dahil olmak uzere kuresel sa?lık konularına odaklanan Dunya Sa?lık Orgutu'nun Dunya Sa?lık Raporu dizileri bunlardan bazılarıdır. [19]

"Sa?lık alanı" kavramı, tıbbi bakım 'dan farklı olarak, Kanada’dan gelen Lalonde raporundan cıktı. Rapor, bireyin sa?lı?ının kilit belirleyicileri olarak birbirine ba?ımlı uc alan belirledi. Bunlar: [16]

  • Ya?amtarzı: hastalık veya olume katkıda bulundu?u veya sebep oldu?u soylenebilecek ki?isel kararların (bireyin kontrolunde olan) toplam etkisi;
  • Cevresel: insan vucudu dı?ındaki sa?lıkla ilgili ve uzerinde bireyin cok az kontrol sahibi oldu?u veya hic olmadı?ı tum konular;
  • Biyomedikal: genetik yapının sa?lık etkisiyle insan vucudunda geli?en, fiziksel ve zihinsel sa?lı?ın tum yonleri.

Sa?lı?ın korunması ve te?viki, bazen "sa?lık ucgeni" olarak da adlandırılan fiziksel, zihinsel ve sosyal iyili?in farklı birle?imleriyle sa?lanır. [20] [21] Dunya Sa?lık Orgutu'nun 1986 yılında yayınlanan Sa?lık Te?viki icin Ottawa ?artı , sa?lı?ın bir durum veya hayatın amacı de?il, gunluk ya?am icin bir kaynak oldu?unu belirtti. Sa?lık, sosyal kapasitelerin yanı sıra sosyal ve ki?isel kaynakları da vurgulayan olumlu bir kavramdır. [22]

Ya?am tarzı konularında ve i?levsel sa?lıkla ili?kiler uzerinde daha fazla duran, Alameda BOlge Calı?ması'ndan elde edilen veriler, insanların sa?lıklarını duzenli egzersiz , yeterince uyku , do?ada zaman gecirrmek, sa?lıklı vucut a?ırlı?ı korumak ve alkol kullanımını sınırlamak ve sigara kullanımından kacınmak suretiyle geli?tirmelerini onerir. [23] Birden fazla kronik hastalı?ı veya olumcul hastalı?ı olan insanların bile kendilerini sa?lıklı gorebildi?i uzere sa?lık ve hastalık bir arada bulunabilir. [24]

Cevre, bireylerin sa?lık durumunu etkileyen onemli bir faktor olarak belirtilmektedir. Bu, do?al cevre , in?a edilmi? cevre ve sosyal cevre ozelliklerini icerir. Temiz su ve hava , yeterli ozelliklerde barınak ve guvenli toplumlar ve yollar gibi faktorlerin hepsinin ozellikle de bebeklerin ve cocukların sa?lı?ı olmak uzere genel olarak sa?lı?a katkıda bulundu?u bulunmu?tur. [14] [25] Bazı calı?malar, yerle?im yerlerinde do?al alanlar ve rekreasyon alanları gibi faktorlerin bulunmamasının, genel sa?lık ve iyilik durumu ile ba?lantılı olan ki?isel memnuniyetin du?mesine ve obezite seviyelerinin yukselmesine yol actı?ını gostermi?tir. [26] Do?al ortamlarda harcanan zamandaki artı?ın, bireylerin kendi yaptıkları sa?lık durumu de?erlendirmelerinde olumlu sonuclar ile ili?kili oldu?u gosterilmi?tir. Bu durum kentsel mahallelerde, do?al alanların sa?lık uzerindeki olumlu etkilerinin, kamu politikası ve arazi kullanımında dikkate alınması gerekti?ini ileri surmektedir.

Genetik veya ebeveynlerden kalıtsal ozellikler de, bireylerin ve toplumların sa?lık durumlarının belirlenmesinde rol oynar. Bu, bireylerin aileleri iile beraber oldukları suredeki ya?am tarzlarıyla geli?tirdikleri alı?kanlıklar ve davranı?lar kadar bazı hastalıklara olan genetik yatkınlık ve sa?lık ko?ullarını kapsayabilir. Orne?in, genetik, insanların zihinsel, duygusal veya fiziksel olarak stres ile ba? etme biciminde rol oynayabilir. Obezite Amerika Birle?ik Devletleri'nde kotu ruh sa?lı?ına katkıda bulunan ve cok sayıda insanın hayatında strese neden olan onemli bir sorundur. [27]

Potansiyel konular [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dunyada bir dizi sa?lık sorunu yaygındır. Hastalık bunların en yaygın olanlarından biridir. Globalissues.org'a gore, her yıl yakla?ık 36 milyon ki?i, kardiyovaskuler hastalık, kanser, diyabet ve kronik akci?er hastalı?ı dahil olmak uzere bula?ıcı olmayan hastalıklardan olmektedir (Shah, 2014).

Hem viral hem de bakteriyel bula?ıcı hastalıklar arasında, AIDS / HIV , tuberkuloz ve sıtma her yıl milyonlarca olume neden olan en yaygın olanlardır. (Shah, 2014).

Ozellikle cocuklar arasında, olume neden olan veya di?er sa?lık sorunlarına katkıda bulunan bir di?er sa?lık sorunu, yetersiz beslenmedir. Yetersiz beslenmenin en cok etkiledi?i gruplardan biri kucuk cocuklardır. 5 ya?ın altındaki yakla?ık 7,5 milyon cocuk, genellikle yiyecek bulmak veya yemek yapmak icin para bulunamamasından dolayı yetersiz beslenmeden olmektedir.

Bedensel yaralanmalar da dunya capında yaygın bir sa?lık sorunudur. Kırık kemikler, catlaklar ve yanıklar dahil olmak uzere bu yaralanmalar, genel olarak yaralanma veya yaralanmanın ?iddetinden kaynaklanan enfeksiyonlar gibi nedenlerden dolayı bireylerin ya?am kalitesini du?urebilir veya olumlere neden olabilir. (Moffett, 2013). [28]

Co?u zaman ya?am tarzı secimleri, kotu sa?lık durumuna katkı koyan faktorlerdendir. Bunlar, sigara icmek, a?ırı yemek yemek, a?ırı kısıtlayıcı bir diyet uygulamak ve buna ba?lı olarak zayıf bir diyet olabilir. Hareketsizlik, genel sa?lık sorunlarına ve uyku eksikli?i, a?ırı alkol tuketimi ve a?ız hijyeni ihmaline katkıda bulunabilir. (Moffett, 2013). Ayrıca, ki?i tarafından miras alınan ve ki?iyi ne kadar etkilediklerine ve ne zaman ortaya cıktıklarına gore de?i?ebilen genetik bozukluklar da vardır.

Bu sa?lık sorunlarının co?unlu?u onlenebilir olmasına ra?men, global kotu sa?lık durumuna en buyuk katkı, yakla?ık 1 milyar insanın sa?lık hizmeti sistemlerine eri?ememesidir. (Shah, 2014). Muhtemelen, en yaygın ve zararlı sa?lık sorunu, pek cok insanın kaliteli cozumlere eri?iminin olmamasıdır. [29] [30]

Ruh sa?lı?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dunya Sa?lık Orgutu zihinsel sa?lı?ı, “bireyin kendi yeteneklerini gercekle?tirdi?i, ya?amın normal stresleriyle ba? edebildi?i, uretken ve verimli bir ?ekilde calı?abilece?i ve toplumuna katkıda bulunabildi?i bir iyilik hali" olarak tanımlar. [31] Ruh Sa?lı?ı sadece akıl hastalı?ının yoklu?u de?ildir. [32]

Akıl hastalı?ı, “sosyal ve duygusal refahı ve insanların ya?amlarını ve uretkenliklerini etkileyen bili?sel, duygusal ve davranı?sal ko?ullar yelpazesi” olarak tanımlanmaktadır. Zihinsel bir hastalı?a sahip olmak, bir ki?inin zihinsel i?leyi?ini gecici veya kalıcı olarak ciddi ?ekilde bozabilir. Di?er terimler ?unlardır: 'zihinsel sa?lık sorunu', 'hastalık', 'bozukluk', 'i?lev bozuklu?u' [33]

ABD'de 18 ya? ve ustu tum yeti?kinlerin yakla?ık be?te biri akıl hastalı?ı tanısı konulabilecek vaziyettedir. Zihinsel hastalıklar ABD ve Kanada’da en buyuk engellilik nedenidir. Ornekler arasında ?izofreni , ADHD , major depresif bozukluk , bipolar bozukluk , anksiyete bozuklu?u , travma sonrası stres bozuklu?u ve otizm vardır. [34]

Bircok genc, toplumun baskılarına ve kar?ıla?tıkları sosyal sorunlara yanıt olarak zihinsel sa?lık sorunlarından muzdariptir. Genclerde gorulen temel zihinsel sa?lık sorunlarından bazıları ?unlardır: depresyon , yeme bozuklukları ve uyu?turucu ba?ımlılı?ı . Bu sa?lık sorunlarının olmasını engellemenin, zihinsel sa?lık sorunlarından muzdarip bir gencle iyi sa?lık ileti?imi kurmak gibi bircok yolu vardır. Ruh sa?lı?ı bozuklukları tedavi edilebilir ve genclerin davranı?larına ozen gostermek yardımcı olabilir. [35]

A?a?ıdakiler de dahil olmak uzere bircok faktor ruh sa?lı?ı sorunlarına katkıda bulunur:

  • Genler veya beyin kimyası gibi biyolojik faktorler
  • Travma veya istismar gibi ya?am deneyimleri
  • Akıl sa?lı?ı sorunlarının ailedeki tarihi [36]

Sa?lı?ı Koruma [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Sa?lıklı kalmak icin ki?isel stratejiler ve duzenli mudahaleler kadar sa?lık hizmetleri bilgi birikiminin ve uygulamalarının evrimle?mesi ile de ?ekilllenen devamlı bir surectir.

Diyet [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

2010 yılında kilolu veya obez nufus oranı , Bilgi kayna?ı: OECD's iLibrary. [37] [38]
2010 yılında obez nufus oranı, Bilgi Kayna?ı: OECD's iLibrary. [37] [39]

Ki?isel sa?lı?ı korumanın onemli bir yolu sa?lıklı beslenmedir. Sa?lıklı beslenme vucuda besinleri sa?layan bircok ce?it bitkisel ve hayvansal besinleri icerir. Bu besinler vucuda enerji verir ve i?levlerini surdurmesini sa?lar. Besinler kemiklerin, kasların ve tendonların yapılanmasına ve guclenmesine ve aynı zamanda vucut proseslerinin ayarlanmasına yardımcı olur (or. kan basıncı ). Besin rehberi piramidi bolumlere ayrılmı? sa?lıklı yiyeceklerin piramit ?eklindeki bir rehberidir. Her bolum, her bir gıda grubu icin onerilen alım miktarını gostermektedir (yani, Protein, Ya?, Karbonhidratlar ve ?ekerler). Sa?lıklı yiyecek secimleri yapmak onemlidir, cunku kalp hastalı?ı riskini ve bazı kanser turlerinin geli?me ihtimalini azaltabilir ve sa?lıklı bir kilonun korunmasına katkıda bulunacaktır. [40]

Akdeniz diyeti , fenoller , izoprenoidler ve alkaloidler gibi bazı biyoaktif bile?ikleri icerdi?inden dolayı, sa?lı?ı te?vik edici etkilerle sıkca ili?kilendirilir. [41]

Egzersiz [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Egzersiz

Fiziksel egzersiz fiziksel zindeli?i ve genel sa?lık ve iyilik halini arttırır veya korumaya yardımcı olur; kasları guclendirir ve kardiyovaskuler sistemi geli?tirir. Ulusal Sa?lık Enstitusu 'ne gore 4 tip egzersiz vardır: dayanıklılık , guc , esneklik ve denge [42]

Uyku [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana maddeler: Uyku ve Uykusuzluk

Uyku sa?lı?ı korumak icin temel bir bile?endir. Cocuklarda uyku, buyume ve geli?me icin de hayati onem ta?ır. Devam eden uykusuzluk , bazı kronik sa?lık sorunları icin artmı? bir risk ile ili?kilendirilmi?tir. Ek olarak, uykusuzlu?un hem hastalıklara duyarlılı?ı arttırdı?ı hem de iyile?me surelerinin uzaması ile korele oldu?u gosterilmi?tir. [43] Bir calı?mada, gece de altı saat veya daha az uyuyan, kronik uyku yetersizli?i olan ki?ilerin, gece yedi saat veya daha fazla uyudu?unu bildirenlere gore so?uk algınlı?ı olasılı?ının dort kat daha fazla oldu?u bulundu. [44] Uykunun insan metabolizmasının ayarlanmasında onemli bir rolu vardır ve uykusuzluk kilo kaybına yol acabilir ya da kilo vermeyi zorla?tırabilir. [45] Buna ek olarak Dunya Sa?lık Orgutu 'ne ba?lı kanser ara?tırma kurumu olan Uluslararası Kanser Ara?tırma Ajansı 2007 yılında yayınladı?ı bir deklerasyonda, ozellikle uyku duzenini bozan uzun sureli gece i?lerine vurgu yaparak, sarkadyen ritimlerini bozan calı?ma saatlerinin insanlar uzerinde muhtemelen kanserojen etki yarattı?ını bildirdi. [46] 2015 yılında, Ulusal Uyku Merkezi ya?a gore uyku ihtiyacları ile ilgili guncellenmi? tavsiyeler dizisi yayınladı ve normal uyku aralı?ının dı?ında uyumayı alı?kanlık haline getirmi? bireylerin, ciddi sa?lık sorunlarının belirtilerini ve semptomlarını gosterebilece?ini ve e?er bu bilerek yapılıyorsa sa?lı?ın ve genel iyilik halinin tehlikeye atılıyor olabilece?ini bildirdi. [47]

Ya? ve Durum Uyku ?htiyacları
Yenido?anlar (0?3 ay) 14 - 17 saat
Bebekler (4?11 ay) 12 - 15 saat
Bebekler (1?2 ya?) 11 - 14 saat
Okul Oncesi (3?5 ya?) 10 - 13 saat
Cocuklar (6?13 ya?) 9 - 11 saat
Gencler (14?17 ya?) 8 - 10 saat
Yeti?kinler (18?64 ya?) 7 - 9 saat
Ya?lılar (65 ya? ve uzeri) 7 - 8 saat

Bilimin rolu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Hollanda Halk Sa?lı?ı Servisi, Mayıs 1946'da Hollanda Do?u Hintleri yerlileri icin tıbbi bakım hizmeti verirken.

Sa?lık bilimleri, bilimin sa?lık uzerine odaklanan bir dalıdır. Sa?lık bilimine iki ana yakla?ım vardır: insan vucudunun (ve hayvanların) nasıl i?ledi?ini anlamak icin insan vucudunun ve sa?lıkla ilgili konuların calı?ılması ve ara?tırılması; ve bu bilginin sa?lı?ı geli?tirmek ve hastalıkları ve di?er fiziksel ve ruhsal bozuklukları onleme ve tedavi etme amacıyla uygulanması. Bilim, biyoloji , biyokimya , fizik , epidemiyoloji , farmakoloji , tıbbi sosyoloji dahil olmak uzere bircok alt alan uzerine kuruludur. Uygulamalı sa?lık bilimleri, sa?lık e?itimi , biyomedikal muhendislik , biyoteknoloji ve toplumsal sa?lık gibi alanlardaki uygulamalarla insan sa?lı?ını daha iyi anlayıp, geli?tirmeye calı?maktadır.

Sa?lı?ı geli?tirmek icin, sa?lık bilimleri ile geli?tirilmi? prensipler ve uygulamalar temelindeki organize mudahaleler, tıp , hem?irelik , beslenme , eczacılık , sosyal hizmet , psikoloji , mesleki tedavi , fizik tedavi ve di?er sa?lık meslekleri aracılı?ı ile yurutulmektedir. Klinik uzmanlar bireysel sa?lık uzerine odaklanırken, toplumsal sa?lık uzmanları ise toplumların ve populasyonların genel sa?lı?ı ile ilgilenir. ??yeri sa?lı?ı programları calı?anların sa?lı?ını ve genel iyilik halini geli?tirmek icin, okul sa?lık hizmetleri ise cocukların sa?lı?ı ve genel iyilik halini geli?tirmek icin benimsenmi?tir.

Toplumsal sa?lı?ın rolu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Posta pulu, Yeni Zelanda , 1933. Toplumsal sa?lık de?i?ik ?ekillerde tanıtılır ve tasvir edilir.

Toplumsal sa?lık, "toplumların, ozel ve resmi kurumların, toplulukların ve bireylerin organize cabaları ve bilincli secimleri vasıtası ile hastalıkları onleme, ya?am surelerini uzatma ve sa?lı?ı geli?tirmenin bilimi ve sanatı" olarak acıklanır. [48] Nufus sa?lı?ı analizine dayanarak bir toplulu?un genel sa?lı?ına yonelik tehditlerle ilgilenir. Soz konusu populasyon bir avuc insan kadar az olabilece?i gibi, birden fazla kıtada ya?ayan insanlar kadar fazla da olabilir (orne?in, pandemik ). Toplumsal sa?lık bircok alt alana sahiptir, ancak tipik olarak epidemiyoloji , biyoistatistik ve sa?lık hizmetleri disiplinlerarası kategorilerini icerir. Cevresel Sa?lık, toplum sa?lı?ı , davranı?sal sa?lık ve i? sa?lı?ı alanları da onemli toplumsal sa?lık alt kategorileridir.

Toplumsal sa?lık ile ilgili mudahalelerin odak noktası, sa?lıklı davranı?ların te?viki , topluluklar , cevrenin izlenmesi suretiyle hastalıkları, sakatlanmaları ve di?er sa?lık durumlarını onlemek ve yonetmektir. Amacı, e?itim programlarının yurutulmesi, sa?lık politikalarının geli?tirilmesi, hizmet uygulamaları ve yurutulen ara?tırmalar ile sa?lık sorunlarının onune gecmek veya tekrarını onlemektir. [49] Bir salgın durumunda oldu?u gibi, co?u zaman bir hastalı?ı tedavi edebilmek ya da bir patojeni kontrol altına alabilmek hayati onem ta?ır. A?ılamayı ve prezervatif kullanımını te?vik eden e?itim kampanyaları (buna kar?ı direncin ustesinden gelmek de dahil) dahil olacak ?ekilde A?ılama programları ve bula?ıcı hastalıkların 'nın yayılmasını onlemek icin prezervatif da?ıtılması, ortak onleyici halk sa?lı?ı onlemlerine ornek olarak verilebilir.

Toplumsal sa?lık aynı zamanda ulkelerin, kıtaların veya dunyanın de?i?ik bolgelerindeki sa?lık ile ilgili e?itsizlikleri sınırlandırmak icin ce?itli eylemlerde bulunur. Bir durum, bireylerin veya toplumların sa?lık hizmetlerine eri?iminin finansal, co?rafi ve sosyo-kulturel engelleri ile ilgilidir. [50] Toplumsal sa?lık sisteminin uygulamaları anne ve cocuk sa?lı?ı, sa?lık hizmetleri yonetimi, acil mudahale ve bula?ıcı ve kronik hastalıkların onlenmesi ve kontrolu alanlarını icerir.

Toplumsal sa?lık programlarının muazzam etkisi buyuk oranda kanıksanmı?tır. Toplumsal sa?lık vasıtası ile geli?tirilen politikalar ve uygulamaların da katkısı ile, 20. yuzyıl, dunyanın co?unlu?unda, bebek ve cocuk olum oranlarında du?u? ve ya?am surelerinin uzamasındaki devam eden artı? ile kayıtlara gecmi?tir. Orne?in, Amerikalılar icin ya?am beklentisinin 1900'den bu yana otuz yıl, dunya genelinde ise 1990'dan bu yana 6 yıl arttı?ı tahmin edilmektedir. [51] [52]

Ki?isel bakım stratejileri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ellerini yıkayan bir bayan. 1655

Ki?isel sa?lık kısmi olarak insanların kendi sa?lıkları hakkında gozlemledi?i ve benimsedi?i aktif, pasif ve desteklenmi? ipuclarına ba?lıdır. Bunlar butunle?tirici bakım yolu ile, genellikle kronik bir durum olan bir hastalı?ın etkilerini onlemek veya minimize etmek icin ki?isel uygulamaları icerir. Ek olarak yıkanma ve elleri sabun ile yıkama, di?leri di? ipi ile temizleme ve fırcalama ; besinleri guvenli olarak depolama, hazırlama ve muamele etme ve bircok di?erleri gibi enfeksiyon ve hastalıkları onlemek icin gerekli ki?isel hijyen uygulamalarını da icerir. Gunluk ya?amın ki?isel gozlemlerinden (orne?in, uyku duzenleri, egzersiz davranı?ı, beslenme ve cevresel ozellikler hakkında) toplanan bilgiler, ki?isel kararları ve eylemleri ( or. "Sabahları yorgun hissediyorum, bu yuzden farklı bir yastıkta uyumayı deneyece?im"), ayrıca klinik kararları ve tedavi planları ( or. , ayakkabılarının normalden daha sıkı oldu?unu fark eden bir hastanın , kalbinin sol tarafında bir yetmezlik ?iddetlenmesi olabilir ve sıvı a?ırı yuklemesini onlemek icin diuretik ilac alması gerekebilir.) icin kullanılabilir. [53]

Ki?isel sa?lık aynı zamanda kısmi olarak ya?amın sosyal yapısıyla ilgili olabilir. Guclu sosyal ili?kilerin korunması, gonulluluk ve di?er sosyal aktivitelerin korunması, iyi bir ruh sa?lı?ı ve uzun ya?am suresi ile ili?kilendirilmi?tir. Amerika'da yapılan bir ara?tırma, 70 ya? uzeri ya?lıların, fiziksel sa?lık durumuna bakmaksızın sıklıkla gonulluluk aktivitelerinde bulunan ya?lıların, bulunmayanlara gore daha du?uk olum riski ta?ıdı?ını ortaya koymu?tur. [54] Singapur'dan ba?ka bir ara?tırma gonulluluk aktivitelerinde bulunan emeklilerin, bulunmayan emeklilere gore, onemli oranda daha yuksek bili?sel performans puanlarına, daha az depresif belirtilere ve genel olarak daha iyi bir ruhsal sa?lı?a ve ya?am tatminine sahip olduklarını bildirdi. [55]

Uzun sureli psikolojik stres sa?lı?ı olumsuz yonde etkileyebilir ve ya?lanma, depresif bozukluk ve hastalık belirtileriyle beraber bili?sel bozulmada bir faktor olarak gosterilir. [56] Stres yonetimi, stresi azaltmak veya strese olan direnci yukseltmeye yonelik yontemlerin uygulanmasıdır. Rahatlama teknikleri stresi rahatlatmaya yonelik fiziksel yontemlerdir. Bili?sel terapi, meditasyon ve olumlu du?unce, strese olan tepkinin ?iddetini du?urerek fayda sa?layan psikolojik yontemlerdir. Problem cozme ve zaman yonetimi gibi ilgili kabiliyetleri geli?tirmek belirsizli?i azaltır ve guven duygusunu peki?tirir ve bu da ilgili kabiliyetlerin uygulanabilece?i stres yaratan durumlara olan tepkiyi azaltır.

Mesleki [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: ?? guvenli?i

Guvenlik risklerine ek olarak, bircok meslek hastalık, rahatsızlık ve di?er uzun-donem sa?lık problemi riskide ta?ır. En yaygın meslek hastalıkları arasında silikozis ve komur i?cilerinin pnomokonyozu (siyah akci?er hastalı?ı) dahil olmak uzere ce?itli pnomokonyoz turleri vardır. Astım , bircok calı?anın hassas oldu?u ba?ka bir i?yeri solunum yolu hastalı?ıdır . Calı?anlar ayrıca, egzama , dermatit , urtiker , gune? yanı?ı ve cilt kanseri gibi deri hastalıklarına kar?ı hassas olabilirler. [57] [58] Endi?e konusu di?er meslek hastalıkları karpal tunel sendromu ve kur?un zehirlenmesini icerir.

Geli?mi? ulkelerde Hizmet sektoru i?lerinin sayısı arttıkca, gittikce daha fazla i? hareketsiz hale geldi ve imalat ve birincil sektor ile ili?kili olanlardan farklı bir sa?lık problemleri dizisi ortaya cıkmaya ba?ladı. Obezite oranının artması ve bircok ulkede stres ve a?ırı calı?ma ile ilgili konular gibi ca?ımıza ait problemler, i? ve sa?lık arasındaki etkile?imi daha da karma?ıkla?tırmı? oldu.

Bircok hukumet i? sa?lı?ını sosyal bir mesele olarak gormektedir ve calı?anların sa?lık ve guvenli?ini sa?lamak icin kamu kurulu?ları olu?turmu?tur. ?ngiliz Sa?lık ve Guvenlik Yonetimi ve Amerika Birle?ik Devletleri'nde, i? sa?lı?ı ve guvenli?i ile ilgili ara?tırmalar yapan Ulusal Mesleki Guvenlik ve Sa?lık Enstitusu ve i?ci sa?lı?ı ve guvenli?i ile ilgili duzenleme ve politikaları yuruten Mesleki Guvenlik ve Sa?lık ?daresi bunlara ornek olarak gosterilebilir. [59] [60] [61]

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ World Health Organization . (2006). Constitution of the World Health Organization 19 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . ? Basic Documents , Forty-fifth edition, Supplement, October 2006.
  2. ^ CDC (5 Nisan 2021). "Benefits of Physical Activity" . Centers for Disease Control and Prevention (?ngilizce). 14 Mayıs 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi .  
  3. ^ Stokes, J.; Noren, J.; Shindell, S. (1 Ocak 1982). "Definition of terms and concepts applicable to clinical preventive medicine". Journal of Community Health . 8 (1). ss. 33-41. doi : 10.1007/bf01324395 . ISSN   0094-5145 . PMID   6764783 .  
  4. ^ World Health Organization (1958). The first ten years of the World Health Organization . Cenevre: WHO. 2 Nisan 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  5. ^ a b "Part 1 ? Theory: Thinking About Health Chapter 1 Concepts of Health and Illness" . phprimer.afmc.ca . 1 Nisan 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 22 Haziran 2016 .  
  6. ^ World Health Organization. Regional Office for Europe (1984). Health promotion : a discussion document on the concept and principles : summary report of the Working Group on Concept and Principles of Health Promotion, Copenhagen, 9?13 July 1984 (ICP/HSR 602(m01)5 p). Kopenhag: WHO Regional Office for Europe. 2 Nisan 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  7. ^ Federal Prevention Initiatives 15 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. U.S. Department of Health and Human Services
  8. ^ Benz, J; Blakey, C; Oppenheimer, C.C; Scherer, H; Robinson, W.T (2013). "The healthy people initiative: Understanding the user's perspective". Journal of Public Health Management and Practice . 19 (2). ss. 103-09. doi : 10.1097/PHH.0b013e318254cc31 . PMID   23358287 .  
  9. ^ History & Development of Healthy People 27 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. U.S. Department of Health and Human Services
  10. ^ Jonathan, E. Fielding; Shiriki, Kumanyika; Ronald, W. Manderscheid (2013). "A Perspective on the Development of the Healthy People 2020 Framework for Improving U.S. Population Health" (PDF) . Public Health Reviews . Cilt 35. 2 Nisan 2014 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  11. ^ "How stressed are you?" . Bbc.co.uk. 6 Kasım 2013. 2 Mart 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 Mart 2014 .  
  12. ^ Jadad, Alejandro R. (1 Kasım 2016). "Creating a pandemic of health: What is the role of digital technologies?". Journal of Public Health Policy (?ngilizce). 37 (2). ss. 260-68. doi : 10.1057/s41271-016-0016-1 . ISSN   0197-5897 . PMID   27899800 .  
  13. ^ "Creating a Pandemic of Health: Opportunities and Lessons for a University Initiative at the Intersection of Health, Equity, and Innovation | Harvard Public Health Review: A Student Publication" . harvardpublichealthreview.org (?ngilizce). 7 Mart 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Ocak 2018 .  
  14. ^ a b c World Health Organization. The determinants of health. 14 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Geneva. Accessed 12 May 2011.
  15. ^ Public Health Agency of Canada. What Determines Health? 19 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Ottawa. Accessed 12 May 2011.
  16. ^ a b c Lalonde, Marc (1974). " A New Perspective on the Health of Canadians ." Ottawa: Minister of Supply and Services. 28 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
  17. ^ Andreyeva, Tatiana; Chaloupka, Frank J.; Brownell, Kelly D. (2011). "Estimating the potential of taxes on sugar-sweetened beverages to reduce consumption and generate revenue". Preventive Medicine . 52 (6). ss. 413-16. doi : 10.1016/j.ypmed.2011.03.013 . PMID   21443899 .  
  18. ^ Housman, Jeff; Dorman, Steve (Eylul?Ekim 2005). "The Alameda County Study: A Systematic, Chronological Review" (PDF) . American Journal of Health Education . 36 (5). ss. 302-08. doi : 10.1080/19325037.2005.10608200 . ISSN   1055-6699 . ERIC document number EJ792845 . Eri?im tarihi: 27 Aralık 2011 .  
  19. ^ World Health Organization. The world health report 25 A?ustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. Geneva.
  20. ^ Georgia State University. 1998. Health Triangle Slides 11 A?ustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ..
  21. ^ Nutter S. (2003) The Health Triangle . Anchor Points, Inc., 0-9748760-0-3 .
  22. ^ World Health Organization. The Ottawa Charter for Health Promotion. 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Adopted at the First International Conference on Health Promotion, Ottawa, 21 November 1986 ? WHO/HPR/HEP/95.1.
  23. ^ Housman & Dorman 2005 , ss. 303?04. "The linear model supported previous findings, including regular exercise, limited alcohol consumption, abstinence from smoking, sleeping 7?8 hours a night, and maintenance of a healthy weight play an important role in promoting longevity and delaying illness and death." Citing Wingard DL, Berkman LF, Brand RJ (1982). "A multivariate analysis of health-related practices: a nine-year mortality follow-up of the Alameda County Study". Am J Epidemiol . 116 (5). ss. 765-75. doi : 10.1093/oxfordjournals.aje.a113466 . PMID   7148802 .  
  24. ^ Jadad, A.R. (2013). "On Living a Long, Healthy, and Happy Life, Full of Love, and with no Regrets, until Our Last Breath" . Verhaltenstherapie . 23 (4). ss. 287-89. doi : 10.1159/000357490 . 4 Kasım 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  25. ^ UNESCO. The UN World Water Development Report: Facts and Figures ? Meeting basic needs. 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Accessed 12 May 2011.
  26. ^ Bjork J, Albin M, Grahn P, Jacobsson H, Ardo J, Wadbro J, Ostergren PO (2008). "Recreational Values of the Natural Environment in Relation to Neighborhood Satisfaction, Physical Activity, Obesity and Well being" (PDF) . Journal of Epidemiology & Community Health . 62 (4). ss. e2. doi : 10.1136/jech.2007.062414 . PMID   18365329 . 4 Kasım 2018 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  27. ^ Kantola, Jussi Ilari; Barath, Tibor; Nazir, Salman; Andre, Terence (2017). Advances in Human Factors, Business Management, Training and Education | SpringerLink . Advances in Intelligent Systems and Computing (?ngilizce). 498 . doi : 10.1007/978-3-319-42070-7 . ISBN   978-3-319-42069-1 .  
  28. ^ Shah, Anup (5 January 2014). "Health Issues." 7 A?ustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Global Issues .
  29. ^ "United Nations Global Issues" . Un.org. 8 Haziran 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  30. ^ "The Top 10 Global Health Issues to Watch in 2013" . Intrahealth.org. 17 A?ustos 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 Mart 2014 .  
  31. ^ World Health Organization (2005). Promoting Mental Health: Concepts, Emerging evidence, Practice: A report of the World Health Organization, Department of Mental Health and Substance Abuse in collaboration with the Victorian Health Promotion Foundation and the University of Melbourne. World Health Organization. Geneva.
  32. ^ Bos, E.H.; Snippe, E.; de Jonge, P.; Jeronimus, B.F. (2016). "Preserving Subjective Wellbeing in the Face of Psychopathology: Buffering Effects of Personal Strengths and Resources". PLoS ONE . 11 (3). ss. e0150867. doi : 10.1371/journal.pone.0150867 . PMC   4786317  $2 . PMID   26963923 .  
  33. ^ Long, Steven W. Lifestyle Management: Achieving & Maintaining Good Healt . niu.edu.tw
  34. ^ The numbers count: Mental disorders in America 28 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. nih.gov
  35. ^ "Mental Health and Teens: Watch for Danger Signs" . HealthyChildren.org. 27 Temmuz 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 Mart 2014 .  
  36. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 1 Ekim 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  37. ^ a b "OECD Statistics" . stats.oecd.org . 14 Eylul 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  38. ^ "OECD.StatExtracts, Health, Non-Medical Determinants of Health, Body weight, Overweight or obese population, self-reported and measured, Total population" (Online Statistics) . OECD's iLibrary. 2013. 2 Nisan 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Aralık 2013 .  
  39. ^ "OECD.StatExtracts, Health, Non-Medical Determinants of Health, Body weight, Obese population, self-reported and measured, Total population" (Online Statistics) . OECD's iLibrary. 2013. 2 Nisan 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Aralık 2013 .  
  40. ^ "Healthy Eating: Why should I make healthy food choices?" . Livelifewell.nsw.gov.au. 27 ?ubat 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 Mart 2014 .  
  41. ^ Garrido M; Gonzalez-Flores D; Marchena AM; Propr E; Garcia-Parra J; Barriga C; Rodriguez A.B. (2013). "A lycopene-enriched virgin olive oil enhances antioxidant status in humans". Journal of the Science of Food and Agriculture . 93 (8). ss. 1820-26. doi : 10.1002/jsfa.5972 . PMID   23225211 .  
  42. ^ "4 Types of Exercise" (?ngilizce). Go4Life, National Institute on Aging, US National Institutes of Health. 15 Mayıs 2014. 1 Temmuz 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  43. ^ Pilkington, Stephanie (7 A?ustos 2013). "Causes and consequences of sleep deprivation in hospitalized patients". Nursing Standard . 27 (49). ss. 35-42. doi : 10.7748/ns2013.08.27.49.35.e7649 . PMID   23924135 .  
  44. ^ Shilo Rea (31 A?ustos 2015). "New Research Confirms Lack of Sleep Connected to Getting Sick" . cmu.edu. 11 Aralık 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 25 Kasım 2015 .  
  45. ^ Patel, Sanjay R.; Hu, Frank B. (17 Ocak 2008). "Short sleep duration and weight gain: a systematic review". Obesity (Silver Spring) . 16 (3). ss. 643-53. doi : 10.1038/oby.2007.118 . PMC   2723045  $2 . PMID   18239586 .  
  46. ^ "IARC Monographs Programme finds cancer hazards associated with shiftwork, painting and firefighting" . International Agency for Research on Cancer. 5 Aralık 2007. 20 Kasım 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 25 Kasım 2015 .  
  47. ^ Hirshkowitz, Max; Whiton, Kaitlyn (14 Ocak 2015). "National Sleep Foundation's sleep time duration recommendations: methodology and results summary" . Sleep Health: Journal of the National Sleep Foundation . 1 (1). ss. 40-43. doi : 10.1016/j.sleh.2014.12.010 . PMID   29073412 . 14 Kasım 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 25 Kasım 2015 .  
  48. ^ Winslow CE (1920). "The Untilled Fields of Public Health" . Science . 51 (1306). ss. 23-33. doi : 10.1126/science.51.1306.23 . PMID   17838891 .  
  49. ^ Association of Schools of Public Health. What is Public Health? Retrieved 2010-06-24
  50. ^ Hispanics and the Future of America. Access to and Quality of Health Care 16 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
  51. ^ Association of Schools of Public Health. Impact of Public Health . Retrieved 2010-6-24.
  52. ^ World Health Organization. Life expectancy at birth 6 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ., accessed 20 April 2011.
  53. ^ Robert Wood Johnson Foundation. (2008). Health in Everyday Living .
  54. ^ Harris AH, Thoresen CE (2005). "Volunteering is Associated with Delayed Mortality in Older People: Analysis of the Longitudinal Study of Aging" (PDF) . Journal of Health Psychology . 10 (6). ss. 739-52. doi : 10.1177/1359105305057310 . PMID   16176953 . 22 Temmuz 2011 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 A?ustos 2019 .  
  55. ^ Schwingel A, Niti MM, Tang C, Ng TP (2009). "Continued work employment and volunteerism and mental well-being of older adults: Singapore longitudinal ageing studies" . Age and Ageing . 38 (5). ss. 531-37. doi : 10.1093/ageing/afp089 . PMID   19474036 .  
  56. ^ McEwen BS (2006). "Protective and damaging effects of stress mediators: central role of the brain". Dialogues Clin Neurosci . 8 (4). ss. 367-81. PMC   3181832  $2 . PMID   17290796 .  
  57. ^ HSE (Health and Safety Executive of Great Britain) Skin at work 29 A?ustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Retrieved on June 20, 2009
  58. ^ "Skin Exposure & Effects" . NIOSH Topics . National Institute for Occupational Safety and Health. 30 Haziran 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 A?ustos 2012 .  
  59. ^ "The National Institute for Occupational Safety and Health" . Centers for Disease Control and Prevention. 15 Eylul 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 A?ustos 2012 .  
  60. ^ "Occupational Safety and Health Administration" . U.S. Department of Labor. 14 Eylul 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 A?ustos 2012 .  
  61. ^ "Health and Safety Executive" . U.K. Health and Safety Executive. 29 A?ustos 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 A?ustos 2012 .  
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sa?lık&oldid=32588345 " sayfasından alınmı?tır