Sabiilik
veya
Mandeizm/
Mandaeizm
(Mandaeans)
(
Arapca
:
???????
veya
???????
),
Orta Do?u
'da bir
din
.
Araplarca
Sabiiye olarak adlandırılan grup, kendilerine bilgili,
gnostik
anlamlarına gelen Manden, din adamlarına ise Nasura demektedirler.
11. yy.da
Biruni
, gercek Sabiileri
II. Kiros
ve
I. Artaserhas
zamanında
Babil Surgunu
'nden
Kudus
’e donu?te geride kalan
Yahudi
kabilelerinin kalıntıları olarak tanımlamı?tır.
E. S. Drower
'a (1937) gore bu kabileler
Zerdu?tculuk
(Magizm, Zoroastrianizm) ve Yahudilik karı?ımı bir sistemi benimsemi?lerdir.
[1]
Eskiden mensupları co?unlukla
Irak
ve
Suriye
'de bulunurdu.
?slam
'ın ortaya cıkı?ından sonra inanc mensuplarının sayıları iyice azalmı? ve zamanla yok olma noktasına gelmi?tir.
[2]
Gunumuzde ise Dunya uzerinde 60.000 ile 70.000 kadar Sabii oldu?u tahmin edilmektedir. 2007 yılına gelindi?inde, Irak'taki Sabii nufusu yakla?ık 5.000'e du?mu?tur.
[2]
Sozcu?un kokeni konusunda cok fazla spekulasyon bulunmaktadır. Arapca ?-?-? "buyumek" veya (yıldız icin) "icinden cıkıp yukselmek" anlamına gelir. Bu durum onların bir yıldız tapınıcısı oldu?unu acıklar. Din icin kullanıldı?ında "eski dinini terk eden" anlamına gelir. Sabii kelimesi Muhammed peygamber icin de kullanılmı?tır.
[3]
Sabii sozcu?unun kokeni vaftiz icin suya daldırmak (sub), goklerin ordusu olan meleklere izafen ?branice ?sabba sozcuklerinden turemi? olabilir. Sabiilere gore yıldızlar meleklerin yurdu idi ve bu sebeple yıldızlara saygı duyulmaktaydı.
[4]
Judah Segal
(1963),
[5]
Sabiun kelimesinin Hinduizmin ba? tanrısı
Shiva
'
dan turetildi?ini iddia etmi?tir.
[6]
Sabiili?in genellikle bir yıldız tapınımı oldu?u kaydedilir.
Gune?
,
Ay
ve di?er gezegenlerin de o gunku anlayı?ta yıldızlardan farkı yoktur ve Sabiilikte bu gezegenlere de kendi gunlerinde ibadet yapılır.
Musa bin Meymun
'a gore onlarda yıldızlar birer tanrıydı ve en buyuk tanrı Gune?'ti. Sonra Ay ve di?er gezegenler veya yıldızlar geliyordu. Sabiiler gunluk tapınmalarını (namaz) Gune?'in
gokyuzundeki
yerine gore planlarlar ve oncesinde su ile temizlenirlerdi.
[7]
Sabiilik keskin
dualist
bir dindir. I?ık ve karanlık tanrıları bulunur ve Sabiiler, bunlardan I?ık tanrısına ibadet ederler. Sabii dininde gunduz uc, gece iki kez kuzeye donulerek
I?ık kralı'
na ibadet edilir. Ri?ama denilen bir vaftiz turu kesinlikle bir akarsuda yapılmalıdır. Oruc, hac, kurban ibadetleri de bulunmaktadır.
Adem
,
Nuh
ve
Vaftizci Yahya
'yı
peygamber
kabul eden bir dindir. Sabii dininin
Asur
,
Babil
inancları yanında Yahudilik, Hristiyanlık ve Muslumanlı?a ait ogeleri de icinde barındırdı?ı du?unulmektedir.
[4]
Kitab-ı Mukaddes
'te
Elcilerin ??leri
kitabında bolum 19:
1-2
Apollos
Korint
'teyken
Pavlus
, ic bolgelerden gecerek
Efes
'e geldi. Orada bazı o?rencileri bularak onlara "?man etti?iniz zaman
Kutsal Ruh
'u aldınız mı?" diye sordu. "Kutsal Ruh'un varlı?ından haberimiz yok ki!" dediler.
3
"Oyleyse neye dayanarak vaftiz* oldunuz?" diye sordu. "Yahya'nın o?retisine dayanarak vaftiz olduk" dediler.
4
Pavlus, "Yahya'nın yaptı?ı vaftiz, tovbeyle ilgili bir vaftizdi" dedi. "Halka, kendisinden sonra gelecek Olan'a, yani
?sa
'ya inanmalarını soyledi."
5
Onlar bunu duyunca, Rab ?sa'nın adıyla vaftiz oldular.
Pavlus Efes'e gitti?inde muhtemelen Sabiiler ile kar?ıla?mı? ve Kutsal Ruh'un varlı?ını bilmedikleri icin "Oyleyse neye dayanarak vaftiz oldunuz?" diyerek ?a?kınlı?ını dile getirmi?tir.
Kur'an
'da Sabiiler ile alakalı uc ayet vardır:
2.62:
?uphesiz, iman edenlerden,
Yahudilerden,
Hristiyanlardan
ve Sabiilerden
Allah
'a ve
Ahiret Gunu
'ne inanmı?, do?ru ve yararlı i?ler yapmı? olanların tumu Rablerinden hak ettikleri mukafatları alacaklardır; Onlara korku yoktur. Onlar uzulecek de de?illerdir.
[8]
5.69:
?nananlar,
Yahudilerden
, Sabiilerden ve
Hristiyanlardan
Allah
'a ve
Ahiret Gunu
'ne inanan ve iyi i?ler yapanlara korku yoktur. Onlar uzulecek de de?illerdir.
[9]
22.17:
Gercek ?u ki inananlar, Yahudi inancına ba?lı olanlar ve Sabiiler, Hristiyanlar ve Mecusiler ve bir de Allah'tan ba?ka varlıklara tanrısal nitelikler yakı?tıranlar arasındaki hukmu Kıyamet Gunu Allah verecektir. Cunku Allah her ?eye ?ahittir.
[10]
Yazar
Turan Dursun
, Sabiili?in Dunya'nın en eski dinlerinden birisi oldu?unu,
Harun Re?it
'in azatlısı
Abdullah bin Selam
'ın o?lu Ahmet'in
Hanif
dinini "?brahimci Sabiilik" olarak tanımladı?ını belirtir. Buradan hareketle uc ?brahimi dinin Sabiilikten etkilenmelerini, ozellikle ba?langıcta Muslumanlara 'Sabii oldu' denmesinden
[11]
ve ?slam’da gunluk ibadetlerden cok sayıda ornekler vererek Sabiili?in Muslumanlık uzerinde cok sayıda eseri oldu?u sonucuna ula?ır.
[7]
Sabiili?in haftanın her gunu icin bir
gok cismine
ibadet tahsisleri bugun de mesela
Almanca
ya da
?ngilizcede
haftanın gunlerini
adlandırmada kullanılmakta olan kelimelerin altyapısını olu?turmaktadır. Sonntag/Sunday Gune? gunu, Montag/Monday Ay gunu, Saturday Saturn gunu gibi.
- ^
"Extracts from Ethel Stefana Drower, 1937,
Mandaeans of Iraq and Iran
"
. 4 Aralık 2011 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
2 Mart
2017
.
- ^
a
b
Deutsch, Nathaniel (6 Ekim 2007).
"Save the Gnostics"
.
The New York Times
. 11 Ekim 2007 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi.
- ^
pg. 1640 of Edward William Lane's Arabic-English Lexicon
- ^
a
b
"Ar?ivlenmi? kopya"
. 11 ?ubat 2017 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 10 ?ubat 2017
.
- ^
Judah Benzion Segal
,
The Sabian Mysteries. The Planet Cult of Ancient Harran, Vanished Civilizations,
ed. by E. Bacon, London 1963
- ^
The city of the Moon God: Religious Traditions of
Harran
, p112 Tamara M. Green, 1992. "Segal was inclined to believe that the root of the word Sabian was Syriac. Rejecting the notion that it means baptizer ... Even if the etymology proposed by Segal is correct, nevertheless the question of how Muhammad learned about these ..."
- ^
a
b
"Ar?ivlenmi? kopya"
. 1 Mart 2017 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 28 ?ubat 2017
.
- ^
Sabi'iler; Bakara Suresi, 62. ayet
4 Eylul 2017 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
. (
Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır
,
Hak Dini Kur'an Dili
)
- ^
Sabi'iler; Ma'ide Suresi, 69. ayet
4 Eylul 2017 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
. (Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili)
- ^
Sabi'iler; Hac Suresi, 17. ayet
[
olu/kırık ba?lantı
]
(Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili)
- ^
"Ar?ivlenmi? kopya"
. 3 Mart 2017 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 31 Mayıs 2018
.