Francesco Petrarca
(d. 20 Temmuz 1304,
Arezzo
- o. 19 Temmuz 1374,
Arqua Petrarca
), ?talyan
humanist
ve
?air
.
Francesco Petrarca'nın Arezzo'daki Evi
Petrarca, 20 Temmuz 1304'te,
Arezzo
'da dunyaya gelir. Babası Noter Petracco di Parenzo, annesi Eletta Canigiani'dir.
Beyaz Guelfolar
hizbinden olan Petracco, 1302'de Floransa'dan surulmu?, Arezzo'ya sı?ınmı?tır. Petrarca'nın babası, papalı?ın yeni merkezi
Avignon
'a ta?ınır; ailesi ise Carpentras'a yerle?ir. Petrarca, donemin seckin hocalarından Convenevole da Prato'dan dilbilgisi dersleri alır. Bu arada erkek karde?i Gherardo dunyaya gelmi?tir (1307). Petrarca, 1316'da Montpellier Universitesi'nde hukuk o?renimine ba?lar ama klasik kulture olan ilgisi cok daha yo?undur. Hukuk o?renimini tamamlamak icin 1320'de gitti?i
Bologna
'dan, babasının 1326'da olumu uzerine, bir daha donmemek uzere ayrılıp Avignon'a gider. Kardinal
Giovanni Colonna
'nın ozel din gorevlisi olarak calı?maya ba?lar (1330); bu gorevi 1347-1348 yılına dek surmu? olsa gerektir. 1333'te Fransa, Flandre, Brabant ve Rheinland'ı kapsayan bir Kuzey Avrupa yolculu?una cıkar. Aralık 1336'da Colonna ailesinin konu?u olarak Roma'ya ilk yolculu?unu yapar. 1337'de
Vaucluse
'de,
Sorgue Irma?ı
kıyısında kucuk bir ev satın alır. Gene aynı yıl, evlilik dı?ı bir ili?kiden ilk o?lu Giovanni dunyaya gelir.
De Viris Illustribus
'u (Unlu Erkekler) yazmaya ba?lar. 1338-1339 yıllarında
Africa
adlı epik ?iirine ba?lar.
Triumphi
'yi (
Utku ?iirleri
) yazma fikri bu donemde olu?ur ve yapıtın "A?kın Utkusu" bolumunu yazmaya ba?lar.
Edebiyat ve ahlak anlayı?ının geli?mesi (1340-1346)
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Francesco Petrarca'nın Portresi,
Altichiero
, yak. 1376
1340'ta hem Paris Universitesi, hem Roma Senatosu Petrarca'ya ?airlik tacını onerir. Sanatcı, Roma'yı secer. 1341'de Napoli'ye gider, Kral Roberto'nun huzurunda uc gun suren bir sınavdan gecer ve 8 Nisan gunu gosteri?li bir torenle ba??airlik tacını giyer. 1341-1342 yıllarında
Africa
'nın ilk tasla?ını bitirir;
Utku ?iirleri
'ne devam eder. 1342'nin ?ubat ya da Mart ayında Provence'a gitmek uzere yola cıkar. 1342-1343'te Vaucluse ve Avignon'da ya?ar.
Canzoniere
'nin ilk bicimini hazırlar. Kızı Francesca dunyaya gelir.
Secretum Meum
'un (?c Dunyam) ilk halini yazar.
Rerum Memorandarum Libri
'ye (Unutulmaz ?eyler) ba?lar. 1343'te Napoli ?ehrinin yerle bir olu?una, normalde dingin olan limanda her geminin batı?ına ?ahit olmu?tur.
Vaucluse'de ya?adı?ı 1346-1347 yıllarında
De Vita Solitaria
'yı (Yalnız Ya?am) yazar.
Bucolicum Carmen
'in (Coban ?iirleri) bazı eklogalarını kaleme alır. 1347'de karde?i Gherardo'yu Montrieux'de ziyaretinin ardından
De Otio Religioso
'yu (Dinsel Huzur) yazar.
Cola di Rienzo
'nun Roma Cumhuriyeti'ni yeniden canlandırma giri?imine destek vermek icin Roma'ya do?ru yola cıkar; giri?imin ba?arısızlıkla sonuclandı?ını o?renince (Aralık 1347), Cenova'da kalır, oradan Verona'ya do?ru yola cıkar.
Kara Veba
'nın hukum surdu?u 1348 yılının Ocak ayında Verona'dadır. Mart ayında Parma'ya doner. 19 Mayıs'ta,
Laura
'nın ve aralarında Kardinal Colonna'nın da bulundu?u pek cok dostunun ve koruyucusunun olum haberini alır. Veba ve bircok dostunu yitirmesi, onu "Olumun Utkusu"nu yazmaya yonlendirir. 1350 yılında, Padova'da kısaca
Familiares
olarak bilinen
Rerum Familiarium Libri
(Bildik Olaylara ?li?kin Mektuplar) derlemesinin ilk mektubunu yazar. Floransa'da
Giovanni Boccaccio
'yla tanı?ır; omur boyu surecek olan bir dostlu?un ba?langıcıdır bu. 1351'de Vaucluse'e gelir;
De Viris Illustribus
ile
Canzoniere
uzerindeki calı?malarını surdurur. Papa sekreterli?i gorevini geri cevirir ve Avignon'daki papalık merkezine kar?ı oldu?unu vurgular.
Liber Sine Nomine
(Adsız Kitap) ba?lıklı mektup derlemesine ba?lar. 1352'de
Familiares
derlemesiyle u?ra?ır;
De Viris Illustribus
ve
Utku ?iirleri
uzerinde calı?ır. Papa VI. Clemens'in olumu uzerine papa secilen VI. Innocentius'un du?manca tutumu yuzunden, Avignon'dan ayrılmaya hazırlanır.
Ressam Bronzino'nun bu resminde Petrarca'nın iki sonesi gorulur
Petrarca 1353'te ?talya'ya gelir; artık Provence'a donmeyecektir. 1354'te
De Remediis Utriusque Fortune
'yi (?yi ve Kotu Talihe Kar?ı Careler) yazmaya ba?lar. Sonbaharda Bohemya Kralı Karl, ?talya'ya bir sefer duzenleyerek Roma'da Kutsal Roma-Germen ?mparatorlu?u tacını giyer. Petrarca, Aralık ayında Mantova'da Karl'la tanı?ır. 1356'da gorevli olarak Karl'ın sarayında kalır. A?ustosun sonuna do?ru Milano'ya doner.
Canzoniere
'nin ucuncu duzenlemesi uzerinde calı?maya ba?lar. 1357'de
Utku ?iirleri
'ni gozden gecirir;
Bucolicum Carmen
ve
De Otio Religioso
uzerinde calı?ır. 1358'de
Canzoniere
'nin ucuncu duzenlemesini bitirir.
Secretum Meum
'u gozden gecirir.
Canzoniere
'nin yeni, dorduncu duzenlemesi uzerinde calı?maya ba?lar. 1361'de o?lu Giovanni'nin vebadan oldu?unu o?renir. Guz boyunca
Familiares
'i gozden gecirir ve
Rerum Senilium Libri
'ye (Ya?lılık Mektupları) ba?lar. Eylul 1362'de Venedik'e ta?ınır. Dukler Sarayı'ndan biraz uzaktaki bir ev kar?ılı?ında, olumunden sonra kutuphanesini oldu?u gibi Venedik Cumhuriyeti'ne bırakmayı taahhut eder.
Canzoniere
'nin dorduncu duzenlemesini bitirir. Yazdan once kızı Francesca evlenir. 1363'te Giovanni Boccaccio'yu Venedik'teki evinde a?ırlar. "Unun Utkusu" uzerinde calı?ır. 1366'da
De Remediis
'i bitirir.
Familiares
'e son bicimini verir.
Canzoniere
'nin be?inci ve daha kapsamlı bir duzenlemesine ba?lar. Yıl sonuna do?ru Venedik'e doner. Mart 1367'nin sonunda Padova'ya gider; sonra Venedik'e doner, daha sonra yeniden Pavia'ya do?ru yola cıkar. Yolculu?u sırasında en ba?arılı polemi?ini yazar:
De Sui Ipsius et Multorum Ignorantia
(Kendisinin ve Ba?ka Bircoklarının Bilgisizli?i Uzerine). 1370 yılının Mart ayında
Arqua
'daki yeni evine ta?ınır. 4 Nisan'da vasiyetnamesini yazar; papanın daveti uzerine Roma'ya giderken, Ferrara'da rahatsızlanıp Padova'ya donmek zorunda kalır. 1370-1372'de "
Posteritati
" ("Gelecek Ku?aklara") mektubunu yazar; bu mektubunda 1351'e kadarki ya?amoykusunu anlatır. 1373-1374'te
Canzoniere
'nin yeni bir nushasını -sekizinci- hazırlar. 1375'te
Canzoniere
'nin dokuzuncu ve son bicimi uzerinde calı?ır. "Edebili?in Utkusu"nu yazar. 18 Temmuz gunu, Arqua'daki evinde olur. Kendi arzusuna uyularak, Arqua bolge kilisesine gomulur.
Laura'nın portresi
Gerek
Canzoniere
, gerek
Utku ?iirleri
Laura'ya olan sevgiyi dile getirir. Tarihi kimli?i hakkında hemen hicbir ?ey bilinmeyen, hatta var olup olmadı?ı bile tartı?ma konusu olan Laura, her durumda Petrarca ?iirinin en onemli ki?ilerinden/imgelerinden biridir.
Petrarca, Vergilius kitabının kenarına du?tu?u bir notta Laura ile kar?ıla?masını ?oyle anlatır:
Erdemleriyle seckin ve dizelerimle coktan une kavu?mu? olan Laura ile ilk kez gencli?imde kar?ıla?tım, 1327 yılının 6 Nisan gunu, Avignon'daki St. Clare Kilisesi'nde, sabah ayini sırasında; aynı ?ehirde, gene 6 Nisan gunu, gene aynı saatte, ama bu kez 1348 yılında, ya?am ı?ı?ı gun ı?ı?ından cekildi, ben, rastlantı sonucu, yazgımdan habersiz, Verona'dayken. Uzucu haber Parma'da ula?tı bana, aynı yılın 19 Mayıs sabahı, Ludovico'nun gonderdi?i bir mektupla. Erden ve guzel bedeni, oldu?u gunun ak?amı Fransiskenlerin kilisesinde defnedilmi?. Seneca'nın Scipio Africanus icin soyledi?i gibi, onun ruhunun, geldi?i yere, Cennet'e geri dondu?unden eminim.
Canzoniere
- Divan
, cev. Necdet Adaba? (Ankara: Kultur Bakanlı?ı Yayınları, 2002).
- Canzoniere
, cev. Kemal Atakay (?stanbul: YKY, 2002).
Triumphi
- Utku ?iirleri
, cev. Kemal Atakay (?stanbul: YKY, 2007).